장음표시 사용
161쪽
is 8 Iib. IV. Th. n. ultra id quod facere possunt (i - Hoe benefieio
gaudet maritus, qui de dote, aut ex alio contractu eonvenitur ab uxore; & uxor, quae convenitur a marito . Item hoc privilegium habet pater, patronus, socius non tantum particularis, sed etiam universalis , donator , qui ex sua liberalitate convenitur, socer , stante matrimonio , a genero conventus ,& inites (a . Huiusmodi autem beneficium cum personale sit , nec heredibus prodest , nec fideiussoribus (H. Cessio denique bonorum est actus , quo debitor
omnia bona sua creditoribus dat in solutum , qu tidiana tantum veste retenta , ut a carceris poena liberetur. Illud autem certum est , per cessionem bonorum a lege Julia inventam, debitorem non liberari a creditoribus, quoad solidum solvat. Proinde si quid postea adquisiverit, quo Praetor moveri queat, convenitur, quatenus facere potest (c . Obliga-gatio enim solutione extinguitur.(H I. Patronus I . I. Item I 8. I. Non tantum et Q.
. Sicut et r. V. de Re iudie.(b I. Exceptiones T. pr. m. de Except. c) I. Is qui A. I. sui bonis d. l. Si debitori et . U. . Cess bonor.(i) Haec verba quod farere volsunt, idem sonant, ac solvere, quatenus debitoris facultates patiuntur, salvo sta- -- tu, & dignitate; ut aliquid ei relinquatur, unde se alaci. Sunt qui 1 o. m. de Re iudie.
162쪽
Qiod ium eo, qui in aliena potesate es, negotium gestam esse dicitur .
I Liae sunt actiones, quae eontra nos dantur ex contractu nostro , aliae ex contractu alieno . Licet enim secundum iuris Romani regulas ex alterius contractu nemo conveniri possit (H; tamen Praetor, iuris civilis asperitate emollita , ex novis qualitatibus , quae contractibus inesse solent , actionem accomodavit ex alterius obligatione ad ersus alterum. Ita sane ex promissione filiis. actionem adversus patrem non dedit. Si vero jussu patris filius promisitaset, ex nova illa qualitate adversus parentem actio
ex edicto dabatur . Huiusmodi actiones adjectit aes vocant Interpretes, veteres JCti ad efiiones dixerunt(b . Hoc autem in loco sex adiectitiae qualitatis actio. nes exhibet Tribonianus, Ouod jusu, Exercitoriam, Institoriam , Tributoriam , de Peculio , de In rem
Actio quod iussu ab initialibus edicti verbis se
dicta datur ei, qui cum filios, vel servo contraxit, adversus patrem , vel dominum , cujus jussu filius, vel servus contraxit , in solidum , quatenus pater iusserit . Justisse intelligitur pater, aut dominus, qui mandavit , vel quoquo modo ratum habuit vel per se, vel per nuntium , vel per epistolam . Ideo autem hanc actionem Praetor ex edicto dedit , quia
is, qui cum servo, vel filios. ex iussu domini, vel
163쪽
Patris contraxit , quodammodo cum eo, qui iussit, contraxisse videtur , ut ait Ulpianus (H. Haec porro actio locum habebit , ubi filiusf. a patre contrahere iussus in suum nomen contraxit o ubi vero ut patris minister, eiusque nomine agit, pater directa tenetur (b). Ceterum in eo iussus a mandato differt, quod jussus refertur ad eas personas , quas in potestate habemus; mandatum respicit liberas per sonas, quae in potestate nostra non sunt. Proinde si pater mandet uti pater, filio pecuniam credi , non tenetur mandati , i ed quod iussu et si mandet non uti pater, sed uti quilibet extraneus, filio credi pe-euniam in rem suam , tenebitur mandati (o . Actio exercitoria datur ei, qui cum magistro navis contraxit eius rei gratia, cui is praepositus est , adversus exercitorem in solidum (d) . Exercitor diueitur ille, ad quem quotidianus navis quaestus pertinet, siue dominus sit navis , sive navim per aversionem conduxerit (6. Magi sier autem navis vocatur, cui totius navis cura demandata est U . Subnnoeiser vero, seu Promviseer est, qui a magistro , si vestiente, seu ignorante exercitore , imo de ipso invito , substituitur la) . Illud porro certum est , ubi plures navim exerceant, singulos teneri in solidum (h , ne in plures distringatur, qui cum uno contraxit O . Quin contrahenti datur electio , utrum
ult. pr. F. eod. Si tibi S. C. Mandat.
I. g. T. di 8. m. de Exercit. adi, I. S. I s. m. eod.
164쪽
Puod eum es, qui dic, Isradversus exercitorem hae actione, an contra magistrum direm uti velit (H.
Actione institoria ille experitur, qui eum institore contraxit, eius rei gratia, cui hic praepositus est, adversus eum , qui institorem praeposuit , in solidum (H. Insitor est, qui tabernae, loco e ad emendum, vendendumve praeponitur (H. Nihil autem interest, cujuE conditionis, sexus , aut aetatis sit institor s(: quod etiam de magistro navis verum est se (o : Porro ideo dominum ex contractu insti toris teneri placuit, quia aequum Praetori visum est , sicut ex actu institoris commodum dominus sentit ; ita etiam ex illius contractu eum obligari , & conveniri (D. Ceterum haec ita se habent , si praepositionis leges fuerint servatae: si secus factum. institoria actio frustra instituetur la . Voluntas siquidem praeponentis fundamentum est huius, & praecedentis a
Actio Tributoria datur creditoribus, qui cum filio s
onem , cuius maximus erat favor; haec ad terrestrem Pertinet. Horat. Carm. III. Ode o.
. . . Seu vocat institor, Seu navis Hissipanae magi Ar, Dedecorum preti ui emtoris
165쪽
lio, vel servo, sciente patre, vel domino , in merisee peculiari contraxerunt, adversus patrem , vel dominum , ut merces inter se , & creditores aequaliter dividat, aut divisionem inique factam corrigat(o . In hane autem distributionem, quam Praetor Pa tri, vel domino facere permisit, non totum filii, aut servi peculium uenit, sed tantum merx peculiaris , i. e. pars peculii ad negotiandum proprio nomine
filio , servove a patre, vel domino data (b) . Duo porro in hac actione requiruntur , & ut negotiatio in merce poculiari & ut sciente patre , vel domino facta sit et scire autem intellig itur , qui tacet , & non contradicit sc) . Quod vero diximus , ipsum patrem peculiarem mercem creditoribus distribuere ex edicto Praetoris, id quidem locum habet , si pater velit e quod si id facere nolit , peculiaribus mercibus cedere debebit ; quo casu draetor plerumque dat arbitrum, cuius inter Uentu peculiares merces distribuantur O . Actio de peculio ex Edicto datur adversus parentem , aut dominum ob filii f., aut servi contractum. Hac tamen actione non semper solidum conis sequitur actor , sed tantum quatenus est in pec Iio . Ceterum actio de peculio respicit solum peculium profectitium et ob peculium enim castrense , quasi . castrense , & adventitium ipse filius conveniri potest. Quamdiu autem filius f. iub patria potestate fuerit, illhaec actio perpetua est et at patria potestate soluta, ultra annum ea non datur: annum autem
in hac specie utilem computari, ait Ulpianus (e .
166쪽
Puod cum eo , qui die. I 63 Postrema adiectitiae qualitatis actio est de in rem verso. Ea illi datur, qui cum filio, vel servo contraxit, adversus patrem, vel dominum, ut solvant, quatenus in rem ipsorum versum est (a . In rem patris, vel domini versum intelligitur , quidquid a filios, vel servo in eorum utilitatem expensum. Ita si filiusf. aedes paternas ruentes ex pecunia mutuosumta fulsit, vel eius familiam aluit, aut ipsius aes alienum solvit, aut se aluit , datur creditori actio de in rem verso. Iniquum enim est , patrem ex creditoris damno fieri locupletiorem (b . Quod si vero filius L voluptuarias impensas ex pecunia mutuo sum inta fecerit, non datur creditori actio de in rem verso, nisi voluntate patris factis probentur. Tantum
in hac specie creditori licebit, eas auferre; modo id sine rei detrimento fieri possit (e . illud autem inter actionem de peculio, & de in rem verso inter Aest, quod actio de peculio post emancipationem filii, & manumissionem servi annalis est (d) ; actio
vero de in rem verso perpetua est , i. e. durat aanos triginta (e . Interdum contingere potest, ut ob eumdem contractum a filios. , vel servo initum plures simul adjectitiae qualitatis actiones competant. Hoc s. ne casu utiliorem, Si commodiorem ex Triboniani consilio eliget actor . Ita si filiusf. peculiatus tabernae sit praepositus, variae actiones adiectitiae elective concurrere possunt, ex quibus creditor, prout expedire sibi videbitur, unam eliget; nec, altera iustituta, re
167쪽
gredi licebit ad alteram (as . Eligere autem actoream debet, qua solidum consequitur , nimirum quia iussu , Exercitoriam, Institoriam. Praeterea eam Eliget, quae probatu facilior est, veluti, seuod Iesu. Dissicilior probatu est de in rem vers. Quae hucusque enarravimus & in servis, & in fili is- familias obtinent. Illud autem est animadvertendum, adversus filiosf. non solum adiectitiae qualitatis acti Des competere; sed ipsos quoque ex omnibus causis obligare se posse. Filii sane familias ratione extraneorum habent personam civilem , & ex omnibus contractibus civiliter obligantur , & conveniuntur , tamquam patres familias (b). Tantum ob pecuniam mutuo acceptam non obligantur . Cautum id SCto sub Claudio facto, & sub Vespasiano repetito (1 , quod a Macedone perditissimo adolescente nomen accepit. Itaque Senatui placuit, ne cui, qui filio familias pecuniam mutuam dedisset, actio, petitioque daretur (H. Licet autem EC tum de filios. loquatur; tamen J Cti ad filias etiam familiarum, ad nepotes,& pronepotes illud extenderunt Pecuniae autem n mine sola pecunia numerata designatur . Proinde si alia res filio familias mutuo data iit, aut ex alio comtractu res bona fide credita, non est locus mio Ma
cedoniano; nisi id in fraudem SCti fuerit factum ;
riam creditorum coerciait, no in mortym parentum peram
miam filisfamilias faenori darent. Et Suetonius in V p san. e. II. Auctor Senatui bit decernendi, ne filiorumsfarneratoribus exigendi crediti tuae aemiuam esset, b. e. post patrum quidem moriemis
168쪽
mutuo detur, ut inde num in delicto iervi nomis vero SCtum Macedonianum no 3 ita & ex delicto parentum favore si factum , sed is patrem. Sed diui ceneratorum s hine adversus filios R.ris a do illa Iuli. ta est, & ubi pecunia coli sumta fuerit bis , quam iam in peculio adhuc extet UD . Qui Lonsulatur emancipationem , & post patris obitum tu ut pecunia mutuo accepta frustra convenitur (e . Jam vero plures oecurrunt in iure species, in quiabus SC tum Macedonianum e essare placuit . Ita sifilius L sui iuris publice videatur, aut patris volu tate contraxerit; si in eam rem pecuniam accepit, quae patris oneribus incumberet vel suae potestatis constitutus novatione facta fidem suam obligavit ;vel alias agnovit debitum, non esse locum decreto
amplissimi ordinis, rescripserunt Severus , & Ant ninus (H.
De Novalibas Actionibus. Oxa est eorpus, quod nocuit, i. e. auctor deis licti noxia est ipsum maleficium, veluti furtum , rapina, damnum iniuria b); licet interdum haec voeabula promiscue accipiantur (D . Ex noxa itaque servico I. Si quis 3. s. g. m. eod.(b I. Sed si p. s. t. m eis.
169쪽
se tui nox alis actio datur in dominum , ut servum noxae dedati aut damni aestimationem praestet (a) . Iithara actio adversus dominum competit ex delictis servi privatis; publica enim crimina puniuntur extra ordinem , & poena capitali coercentur (b . Ideo autem ex delicto servi tenetur dominus noxa liactione, quia praestat factum servi propter regulam et ex qua persona quis lucrum evit , ejus Dectum pra-sare debet sel. Per noxae porro deditionem dominus liberatur. Iniquum enim foret, nequitiam semuorum ultra eorum corpora dominis damnosam e
se (H Ceterum ubi dominus noxae deditione liberatur, dominium servi dediti transfertur in eum, cui deditus est (e .
Jam vero noxa les actiones aut legibus, aut egi-cto Praetoris constitutae sunt. Ita actio furti ex lege I a. rabularum, damni iniuria dati ex lege Aquilia descendite actio vero iniuriarum, & vi bonorum raptorum ex edicto Praetoriέ promanat d) . Nox alis vero actio caput sequitur, i. e. dominum ; quia dominus caput est servi , cui caput in civitate non est . Ceterum quamdiu servus in potestate est, noxa lis actio adversus dominum competit : at si servus fuerit manumistus , principali nomine ipse post manumissionem tenetur ex delicto ante manumissionem commisso la). Servus enim ex contractu quidem civiliter non obligatur, sed obligatur ex delicto;
170쪽
& post manumissionem obligatus remanet (a . Quemadmodum ex privato delicto servi noxalis acti A dabatur adversus dominum et ita & ex delicto filii familias competebat actio adversus patrem. Sed diu ante Justinianum noxae deditio in liberis abolita fuit. Per filiorum enim corpus parentes magis , quam filii periclitantur ; & publice interest, ut consulatur
filiarum pudicitiae ib) . Sed haec nullius hodie sunt
Si quadrupes pauperiem fecisse dicatur . SIeut homo liber damnum dat; ita & servus, vel
filius familias noxiam infert; & quadrupes pauperiem facit. Pauperies itaque est damnum sine injuria facientis , i. e. sine dolo , & culpa et bruta enim ramtione carente nulla autem est iniuria, nis a consilio profecta, ut ait Seneca (e . Actio porro de pauperie datur ei, cui quadrupes damnum dedit , aliisque , quorum interest , adversus dominum quadrupedis . ut aut damni aestimationem praellet , aut quadrupedem noxae dedat. Actio ista ipsos X-Uiros auctores agnoscit, uti testatur Tribonianus (d . Damnum autem, quod actione de pauperie vindicatur, a quadrupede contra naturalem mansuetudinem illatum sit, oportet. Ita si bos cornu damnum intulit, vel calce equus aliquem petiit, actioni quadrupedariae a) I. Seres V de D. O A.