Iulii Castellani Fauentini In libros Aristotelis De humano intellectu. disputationes, siue lucidissimi commentarij, ex doctrina Christianorum auctorum, ac philosophorum antiquorum descripti. ..

41쪽

deo ubiq; Philosophum asseuerare, huic semper, dum inter

ligit, opus esse Phantasmata speculari. Sed, quoniam in diligentius a nobis eiusmodi sunt loca examinanda , idcirco haec nunc silentio praetereuntes explicabimus illa, qu scribit Aristoteles in fine secundi libri Posteriorum : et hic alter elilocus. quo maxime Simplicii ideis obstiterimus. Volens igitur in fine secundi libri Posteriorum docere Philosophus. quo modo in principiorum notionem deueniamus, quasdasrius de eis dubitationes mouet; ac ambigit inter alia, an ha itus cognitionis principiorum, cum non m sint prius in nobis , posterius gignantur, an in lint quidem, lateant autem, cum in sint. Huic proximo diuisionis membro respondens inquit, turpe. ac valde absurdum fore, si principiorum notitiam, quae est exactior & persereor notione demonstrationis, in nobis ipsis possideamus,& ea nos lateat. Quare pax lo post docet, quemadmoduin intellectus noster quandam L solum potestatem habet ad eiusmodi habitus cosequendos, ν- cutq; medio sensu in principiorum notionem progreditur.Si uidem ex sensu fit memoria; ex memoria autem saepe de ea

em re facta oritur experimentum o Procedete autem experimento,&saepe ac saepius confirmato vimiersale conflatur,

quod est deinde principium scientiae Quod quid cin uniueriale declarans Aristoteles ait illud esse, quod est sinule, S idein omnibus eis, quae sensu percepta sunt, uniuersale inquam

in multis appellatum, non autem uniuersale, quod ante mul ta vocatur. Quae Profecto omnia ut sint omnino contraria

Simplicii dictis, iuniori etiam philosophanta manifestum erat. Simplicius enim iis suis rationibus S ideis in nobi , qua

primum orti sumus, collocat habitus principiorum : quos tamen in nobis tunc esse Philosophus inficiatur . Praeterea nouam scientiarum adeptionem funditus euertit, & Platonis reminiscentiam velit. nolit Aristotcles in animos nostros introducit . Et quamuis hic dicant Simpliciani, intellectum ratione quidem sui, cum ad humana labitur corpora, reminisci; singulares vero homines ex Pura ignorantia in nouam rerum progredi cognitionem: attamen eiusmodi responsi

42쪽

ne non tollunt absurda, quae 'paulo antea Philosopho adducta sunt. Adhuc enim id consequetur, ut principiorum, S demonstrationum in nobis ipsis notitiam possideamus Prius, quam hanc consequi videamur; & nihilominus tam cellens atq: diuinum bonum ignoremus. Addit quinto loco Simplicius, humanam mentem, cum intelligentiarum sit infima , ct maxime ignobilis, extra se progredi, vergereq;

ad humana corpora, dc secum etiam ducere rationes ac ideas

illas, de quibus supra locuti sumus. Hoc hercule commentum caeteris omnibus Simplicij chim ris longe pr stat, uixq; Poetae concedi posset; nec ista subtilitas ullo modo philosophia digna censenda est. Simplicius enim qui humanam merem extollere, eamq; in amplissimo ccesellium formarum gradu collocare studuit, a suo tam procul abest proposito, cum talia fingit ut eam potius quacunq; naturali forma de teriorem ess crat, quippe qui eam prorsus deducat ad accidentium naturam ignobilissimam . Quid enim sibi vult humanum intellectum extra se progredi, labiq; ad humana corpora, nisi eum in pauciores gradus redigi , ct secundum propriam remitti su bstantiam , quod sane caloris, Digiditatis, albedinis, nigredinis,&aliarum qualitatum est propriue Nunquam vero dicet Simplicius, humanum intellectum ,

dum extra se propreditur secundum sit bstantiam non diuidi; sed quaedam solum deperdere accidentia , & secundum

ea refringi: siquidem formis a materia separatis nihil potest accidere, cum aeterni sint, ac simplices actus,in quibus summa unitas reperitur. Quamobrem Paulo infra Simplicius in

aliud tam magnum decidit absurdum, ut nihil qui de in philosophia absurdius dici, aut excogitari possit. Hic enim a serit humanam intelligentiam in hoc impetu non totam a substantia propria, sed alteram tantum illius partem recede re . propterea quod intellectiis Agens in seipso manet S solum Potentia qui dicitur intellectus progreditur. ει quo necessario euenit, ut substatia aeterna, ct in corporea diuidatur,

ct illud quod est actus, non sit actus: siquidem actus est indiuiduus terminus, qui vel totus si eiusmodi lapsum huic tri

bueris

43쪽

bueris) extra procredi, vel totus in se manere debet. Ne , Simplicius tueri se ipsum potest, quod in humano intelle- diu, cum intelligentiarum sit in sinus stud debeat tolerari.

Siquidem Aristoteles, omnesq, huius interpretes communi Prope consensu semel, bis,atq; iterum affrinarunt, omnes tormas, quae in substantiae genere reponuntur cas excipio. quae quatuor sunt Propriae elementorum,& naturam media inter substantiam,& accidens obtinuisse videntur terminos esse, ac numerorum consimiles, quae nullo modo diuidi . seu intendi,aut remitti possint. Verum Simplicius, eiusq; Sectatores commenta persequentes sua aiunt, intellectum nostrulam ad humana corpora progressum, cuni velitin pristinam reuerti nobilitatem, minere a phantasmatibus occasionem, ut in rationes eas & species in eo existetes couertatur. Nescio ego videre, quae sit eiusmodi occasio: quonia phantasmata eo tepore vel intellectum mouent, vel non mouent. Si mouear, igitur intellectus sum et perfectionem a Phantasmatibus, aeternuq; a caduco passione aflictetur quorsi neutrum nullo modo cocedere volunt Simpliciant. Sin autem a phalasmatibus aliqua ratione intellectus no moueatur, quae est illa occasio,

qua intellectui praebet Phantasmata Equide nullam video, eam quae mihi ostendant Simpliciani. Dicunt praeterea,

intellectum nostrum, cum perfectionem amissam recupera

tierit, amplius phantasiae ala Nilio non indigere; sed phantasiam eum tunc intelligentem sectari: affirmant enim intel-ctum nostrum nunquam sine phantasia vel praeueniente, vel comitante intelligere; & eiusmodi distinctione. κ i i. primide Anima contextum interpretantur. Inamo Auerroes, qui eiusdem est hqresis, hunc locum exponens inquit, haud fieri posse, ut intelligat aliquid sine imaginatione. Profecto mihi videntur isti suo se gladio iugulare. Etenim si intellectus nunquam sine phantalia intelligit, igitur a corpore separari ne in quaquam potest. Hoc eo in loco est Aristotelis ditium , qui

ait. Si autem intelligeret est phantasia quaedam, aut non sine phantasia tum, continxeret utiq; hoc me cerpere esse. Eiusmodi quidem cori

sequens adeo planum est, ut nullo modo vitari possit: siue

44쪽

enim phantasia intelligenti praecat intellectui . siue hunc sis ue intelix lis illa eg at, di immodo nunquam sine

illa intelligat haud fieri potest, inquit Philosophus ut a cor-Pore separemr, quemadmodum reliquae animae nequeunt

disiungi virtutes. Et quanquam hi aliqui se hoc laqueo putant absoluere dicentes, Aristotelem cum conditione fuisse locutum &praeter id times verbo, quod idem posse,& non posse intellectum separari significat ij in

ne intellectili nostro, cum intelligit, rei semper Intellectae , E

ies Unilosophum liquo antellectui nostro proprium & De culiare opus assignasse: sed eum semper in quocunu- Unde si aliter pnedicantSimpliciant,ea comminiti his , a ' ημη 'RII Qu. Diauit Philosophus. Iam vero at , .

responsionis caput reiicio. Ualde miror dicant, eo verbo, nex, eontingeret, possibile, ct non

Quaecum modo Proseruntur, negativam particulam ipsi mocio adiungimus, nos aflirmationi negationem oppositam vereq; contradicentem esticere,quq idem, quod affirmatio

non posse separari significauerim ; hac tamen altera , Non mEa inteuecatim separari, elim nunquam separari posse In teli ero: quoniam aliter vers de eodem fierent assi mationes, ac negationes Oppositet, cum eiusmodi propositione,D Contingit

45쪽

Contingit separari , haec altera , Non contingit separari, ut ' Vere contradicens Scopposita negatio respiciat. Eiusmodi enim propositiones, ut loco citato docet Philosophus, mutuo se consequiintur, Non possibile esse, Non contingens esse, Impossibile esse, Necesse non esse. Qui igitur Aristote- Iis rationem in κii. primi de Anima contextu necessariam esse negant, aut praecepta logices parui faciunt, aut negandi particulam e proprio loco tollunt: quam prorsus vult Aristoteles cum verbo. Contingit uingendam esse, cu in sequenti coni tu plane affirmet, antellectum nostrum nunquam a corpore separari posse, si phantasiae ope semper indigii ' , , - . rit . haec autem illius sunt Verba. Si uero nullum i proprium ιρ- , non utique esset Apurabilis. Quae superiora optime conse- - remi uti tur , videlicet, non contingeret separari, impossibiles esset separari, & necesse esset non separari. Sed fortasse in iis Logicorii prcceptis diutius morati sumus, quam par erat. Idcirco ad aliud Simplicii dictum veniendum est, quo aper- . tius quidem videbimus, ut ille coactiis sit Aristotelis verba

eκtorquere,ac durius, quam eruditum virum deceat, interpretari. Hic igitur inquit intellectum Potentia, & Agentem secundum substantiam eandem prorsus rem esse ; sola vero ratione inter se discrepare . Porro Aristoteles in i ii. libro de Anima de duplici intellectu mentione lacit, & alterii νουν μει,& δυνο ν, atq; -σκτκον appellat, quem iccirco etianos intellectum potentia, siue Possibilem, seu Patibilem vocadu in semper duximus: alter vero ποιητικος νους,&ζn' ab co nucupatur,qui intellecuis faciens, siue intellectus actus Proprie a nobis diceretur; sed hunc passim S comuniter Philosophi interpretes intellectum Agentem vocant. Iam vero,

ut ad Simplicium redeam, qui seri potest, ut Agens ab intelα lectu Potentia sola ratione disserat, si Agens eii purissimus

actus, substantiam inquam , quae est actus, nulla humanae animae pars, vel particula semper se ipsum intelligens , ac ab - omni materiae concretione seiunctus, & immortalis ' Alter vero contra, qui possibilis dicitur, hanc solam naturam habeat, ut sit pura potentia, & animet nostrae particula, neq;

se ipsum

46쪽

- L i 3'E R P R I M v s se ipsum intelligat, nisi per accidens , diim scilicet' alia percipit , nec subiecto a sensit,& alendi virtute separetur Profecto qui aiunt, intellectum Potentia, & Agentem unam de eandem esse substantiam, similes sunt eis Philosophis, qni

Deum, & materiam eandem esse substantiam asseruerunt : uenim pariter materiam & emcientem causam ratione eius: dem enectus eandem rem statuunt. Quod semper, tanquam

illud, quod fieri nequit, detestatus est Aristoteles . ac citeri Peripatetici omnes: quippe qui ex hoc nouerint, illud euenire, ut pollent simul de eadem re duae vere esse propositicines inter se omnino contrari . Quibus autem rationibus

Aristoteles intellectum Agentem cum habitu , quale lumen est, comparauerit, infra ostendemus propius, ni fallimur accedentes ad illius opinionem, quam Simplicius essecerit. Et pariter declarabimus. quae sit postrema hominis felicitae ac bea titudo constituenda illi, qui secundum Aristotelis decreta philosophatur. Somniant quippe isti, non docent humanam felicitatem, cum inquiunt, eam nos adipisci, cum in 'ellectus Agens, tanquam forma intellectui Potentia conia

iungitur . Nempe illudunt nos ii homines alioqui grauissi-imi, cum illud summum bonum proponant nobis, quod neq; ipsi, nec quisquam alius unquam adeptus cst. Caucant

autem, ne eos eadem mei ratione repraehendere valeamus,

qua id eam boni a Platone introductam Aristoteles in pri-rti icorum libro reiecit Nam ostendant nobis ij viri Doctissimi illud summum bonum , quod mens humana consequi valeat. Haec sane beatitudo, qua fiuitur inici lectus no-lter, cum Agens, quatenus forma, et coniunctus est prietermitti a nobis debet, ut pote illa, quae Aristoteli ignota fuit atq: ab homine hac in vita naturali tantum ingenio,&humanis viribus acquiri nequaqua potest.' uod Beatus Thomas in 88. Quaestione primae patris Summae doctius quidevberiusq, demonstrauit. Quamobrem eum hac in re se in , per valde commendauerim i quod iustis S optimis de caua

sis, ut verum Peripateticum , stanam uinq; decebat Theolo-Κum, Averroem, ac caeteros huius haeresis accusauerit. Illud 2 tandem

47쪽

andem aggredior, quod ultimo loco asserunt Simpliciam inquiunt enim humanum intellectum secundum naturam, lubstantiam propriam aeternum esse ac immortalem et ea vero ratione gigni ac interire,qua Agens, Potentia, S in habitu, siue secundum actum intellectus appellatur . Porro Hec Omnia dicta arbitror Aristoteles sententie penitus repugnare, eo nimirum modo, quo a Simplicianis intelliguntur. Atq; ut liqc prius omnia uniuersali, & optima ratione tolla, Juam particulatim cosidelem, quomodo illi affirmare au-ent, humanum intellectu secundum substantiam propria, atq; Simpliciter esse immortalem, per accidens vero delirui, & interire ea scilicet ratione, qua Agen Possibilis,&in habi' tu, siue secundu amim intellectus nominatur, si in fine X. lic ri Diuin et Philosophis habeamus apertissime nobis signifi- ' cante Aristotel em nihil omnino dici posse, corruptibile esse, γρο σέ. in in vel incorruptibile per accidens, cum eiusmodi contraria ne, cessario in sint, quibus insunt. Quare,si quid corruptibile se- ,

s P . Protecto lecunciu naturam Neri nequaqNam POLCH. In Q

eo autem loco propria h csunt verba Philosophi. verum. contrariorum alis quibusdam per accidens competum , quatis I Hi sunt σea,'nus in diximus, o alia sane' eomplura: alia impossibieompetere modo', quorum de numero eorruptibile est ipsum, ater, inereruptibile. Non eii enim corruptibile quicquam per acci-τ etenim ipsum quidem aecidens potest non esse: corrupti&le a A V tem de numero est eorum, quae hisce , quibus competunt necessario

μω isseisnt et uel idem sir unum corruptibile , atq; incurrupti&le erit, feri potest, ut ipsi orruptibile non insit. Inum ergo eorrutiA- -' in Z-le aut Fusiantium esse euiq; corruptibilium, aut in se stantia esse . S c eis neeesse est. Eadem est profecto de incorruptibili ratio: ambo enim ex. μ bisse fiunt omnino , quae necessario competunt. Iam vero singulatim haec dicta perpendamus, primuinq; de intellectit Potentia loquamur. Cum inquiunt, hunc interire, Adue

sarii cliine enim de eiusdem etiam ortu fieri iudicium pol

48쪽

. 1 I B E R P Rit. Μ V s. i I siit vel istud, dum vivit adhuc homo , ut Socrates de Plato veIcum moritur, intelligunt euenire. Si dum vivit homo, mendacium dicunt: propterea quod intellectus noller quatenus Possibilis est, nunquam viventibus nobis tinguitur: si . n. hoc unquam accideret, eo praesertim eueniret tem Pore, cum sit intellectus secundum actum. Uerum tunc quinetia Potentia est,ut vi i i. contex. i ii. de Anima asserit Aristoteles et quippe nunquam potestatis naturam abijcit, ut mox palam fiet. Sin autem putant Simpliciani, moriente Socrate, vel Platone intellectum interire Possibile ea nempe de causa, quia potestas eius S aptitudo intelligendi destruitur, cum illius tamen substantia remaneat, tale aduersus ipsos argumentum formo, quod maXime torquebit eos, &apertissimὀdemon strabit, una cum intellectus nostri potestate eiusdem quoq; interire substantiam. Intellectus noster in Socrate moriente, quatenus Possibilis dicitur. interit, igitur quatenus etiam intellectus est,& secundum substantiam propriam necessario extinguitur. Consequens a me facild probatur: quo

niam intellectius nostri substantia Sc natura esstola potentia .

Inquit enim Aristoteles eo quinto admirabili ac prope e se reo conteX. Quare neq; ιpsius ulla aliqua est natura nis, hae, qu. m

posistitii est. voeatus itaq; animae intellectus dico autem intellectum, quo intelligit, er existimat anima nihil est actu eorum, quae sunt,antequam intelluat. Non me latet, Simplicium timide ad hune locum accedere, multumq: claborare in ea particula. Nevi

interpretanda: quoniam ex hac ille quin etiam comprehendit, intellectum nostrum materiae primae conserri, quae Pariter eam tantum natura habet, ut sit pura nudaque potestas. Atqui Simplicius dum immutat verba conicxtus, totam Philosophi sententiam dilacerat, lon3cq; ab interpretis munere recedit. Nam intellectus noster si per accidens tantum possibilis diceretur, nunquam alIeruisset Philosophus, hoc ei natura propria conuenire: immo vero, si hic secundum naturam propriam actus mi lleret, semper ac perpetuo talis esset, nec ullo modo allius contrarium aptari ad eum posset; iam hic, ubi eius naturam Philosophus explicare contendit, ulla

ratione

49쪽

Atione possibilis vocari potuisset. Quamobrem, si intelle inis nostri potentia vel viuentc, vel pereunte homine unquari dissisl uatur,necelsa rio quoq: istius destruetur substatia: quo

niam haec eadem est cum ipsa potestate.. Praeterea quo nam pacto inquiunt Simpliciani intellemina nostrum , quatenus possibilis est, interire, eius autem superstitem remanere substantiam ρ Siquidem cum Socrates moritur, eiusmodi ut eorum verbo utar deficit possibilitas. quid deinde fit de substantia intellectus ' remanet quippe , isti respondebunt. ubi seruatur in caeteris, dicent, hominibus; neq; enim extra homines humanus reperitur intellectus. Sed qua ratione substantia intellectus, quae erat in Socrate, a reliquis conseruatur hominibus, nisi ea e Socrate in alios se se transtulerit homines Aut hercule e Socrate in caeteros homines transibit, aut evanescet in eodem. Caetertam hanc rem uberius etiam ut Pertractemus, cum opinionis nostrae praecipuum sit landamentum; magisq; eκ Aristotelis sententia confirmaenus, intellectus nostri substantiam una cum eiusdem potentia in no,. bis occidere, ea asseremus in mediu , quae a Philosopho inli . 2 , is bello de l5gitudine & breuitate vitae scribuntur Ea vero h c

i sunt. Multa enim seuo modo intereunt, ut scientia,sinitas , o morbus: Nanq; corrumpuntur haec, etiam si non pereant, in quibus concepta fuerant,sed integra maneant . Sic ignorantiae interitus est recordatio, cr

' ta stipulis rursus silentiae obliuio, fraus. Euenit tamen, ut cκterorum irruptiones naturalium interitus comitetur. Animalia enim si obierint, i μ - etiam scientia CI sanitas, quae inerant ipsis, pariter intereunt. Quamob δὲ-ρ rem de anima quoq- huiusmodi rationibus uteretur aliquis. Quonia si P. ' . eeryore 'erit anima non natura ,ssedeo pacto, quo in ipsa anima stim e tra est posset cita utiq; alio modo perire,non solii una' cu corpore. itaq; - - α ---- dii talis est non appareat, aliter eius secietatem. corporι iunctu haberi

bμ iet. Haec sunt Aristotelis verba, eκ quibus duo Potissimu

' contra Simplicianos eliciuntur.Alterum sane est, quod, cum formae duplici de causa per se,& ex accidenti, videlicet ratione contrari ,& subietii ratione, cui insunt, de- -- eantiir, scientia , quae intellectili nostro, tanquam subiecto, haeret, vel saltem in eius vi ac potestate sita est,& ab eo co-.

50쪽

Paratur, & exercetur, non solum obliuioni , & fraudis causa ; sed etiam propter interitum destruitur hominis. Alterum vero est quod ex hoc loco maXime perspicuum sit, intellectum una cum reliquis animae viribus ex semine oriri, atq; hominem in sorinare . Cum enim Aristoteles duplici ratione quasdam formas interire docuerit, vel ratione contrariorum, vel propter subiectorum, in quibus insunt dissolutionem addit deinceps, propter haec posse aliquem argu

mentari, animam eXtrinsecus ad corpus minaccedere,

esse illius formam, quae e potentia seminis educatur. Etenim si anima &sub nomin e animae intellectus praesertim com- Prehenditur , quoniam de hoc magis est controuersia non fuerit animati corporis forma, quae e semine statim oriatur, sed postea accesserit, ut scientia, quae deinde in animam no- έtram aduenit, & disciplina comparatur, poterit sane aliter interire praeter eum modum , quo interitum corporis sequitur. Siquidem ut scientiae, & aliarum formarum, quq eX trinsecus auueniunt, proprius est alter interitus, quem superstitibus adhuc eorum subiectis patiuntur; dc alter non prOPrius, atq; eta accidenti, quo pariter una cum subiectis Propriis tolluntur; ita necessario duplex animae daretur interitus, si postmodum corpori adiungeretur. Unde necessario

periret aliquando anima animali adhuc incolumi remanente . CSterum, cum non appareat, addit Philosophus, anima esse eiusmodi naturae, ut ea pereunte adhuc animal superstes relinquatur sed ipsa potius cum animali intereunte deficiat, assevera dum est, eam aliter, ac scientia subiecto proprio iungatur, cum corpore societatem initi illa , nempe e virtute seminis eductam huic tanquam formam coniunctam esse, quae ab eo nequeat separari. Duo igitur ex citato loco sunt firmissimc accipienda, quae in unum etiam rediguntur, videlicet, humanam animam, ut reliquς sunt naturales sormae, corpori animato esse coniunctam ; praeterea intellectum hominis interitum consequi. Cuius quidem rei illud est signu, quoniam animali extincto scientia pariter, quae ipsi inerat, cuanescit. Et quanquam habitus scientiarum in phantasiae