Libri moralium sive expositio in librum B. Iob

391쪽

73. At contra sancti viri, quia nihil huius mundi appetunt, nullis proculdubio in corde tumultibus premuntur: omnes quippe inordinatos desideriorum motus a cubili cordis, manu sanctae considerationis eiiciunt: et quia transitoria cuncta despiciunt, ex his nascentes cogitationum insolentias non patiuntur. Solam namque aeternam patriam appetunt: et quia nulla huius mundi diligunt, magna mentis tranquillitate perfruuntur. Unde et recte dicitur: u Qui aedificant: sibi solitudines. s Solitudines quippe aedificare,

est a secreto cordis, terrenorum desideriorum tumultus expellere, et una intentione aeternae patriae inc amorem intimae quietis anhelare. An non cunctos a Se cogitationum

tumultus expulerat, qui dicebat: u Unam petii a domino, hanc requiram, ut inhabitem in domo DominiΘ i) , Α frequentia quippe terrenorum desideriorum fugerat, o et ad magnam videlicet solitudinem semetipsum , ubi eo tutius nihil extraneum conspiceret , quo incompetens nihil am ret. A tumultu rerum 3 temporalium magnum quemdam secessum s) petierat quietam mentem, in qua tantoo Psal. 26. 4. Subiiciunt hic ed. omnib. dieb. vitae meae ; quod. abesta melioribus MSS.aJ In vulgatis et ad magnam videlicet solitudinem semetipsum contulerat quo depravatur sensus S. Gregorii non aliam nobis solitudinem ostendentis quam nosmetipsos, non alium secessum quam mentem quietam ut paulo post legitur.3J Edit. corporalium. At ΜSS. temporalium. Ibid. magnum quoddam secessum, legitur in MSS. pro magnum qiumdam: vide quae diximus supra n. 68. at Cod. Bessar. hic quoquc habet quoddam. a. Rem. et unus Remig. qui. tam sciliceι mentem. Alii quietem mentis. Reg. iuguleiam meutem.

392쪽

purius Deum cerneret, quanto hunc cum se solo solum inveniret.

74 Bene autem hi, qui sibi solitudines construunt, etiam consules vocantur: quia sic in se solitudinem mentis aedificant, ut tamen in quo praevalent, aliis per charitatem consulere minime desistant. Hunc ergo, quem modo praetulimus consulem, paulo subtilius perpendamus, quomodo ad 1 praebenda vitae sublimioris exempla, subiectis populorum cuneis, virtutum calculos spargat. Ecce ad insinuandam retributionem boni pro malo, de semetipso satetur, dicens: a Si reddidi retribuentibus mihi mala, decidam merito ab inimicis meis inanis. s a) Ad dilectionem conditoris excitandum insinuat, dicens: a Mihi autem adhaerere Deo, b num est. v 3 Ad formam sanctae humilitatis imprimendam, secreta cordis sui indicat, dicens: a Domine non est exaltatum cor meum: neque elati sunt oculi mei. η Ad imitandam geli rectitudinem exemplo suo nos excitat, dicens: s α Nonne qui te oderunt Deus, oderam e r Super inimicos tuos tabescebam3 Persecto odio oderam illos et inimici iacti sunt mihi. η 6 Ad aeternae nobis patriae desiderium succendendum, vitae praesentis longitudinem deplorat, dicens: u Heu 7 mihi, quia incolatus meus prolongatus est. η 8) Largitate nimirum 9) consulatus emicuit,

at Bessar. prehendenda vitae. At in margine lege compr. αI Psal. 7. S. 3J Psal. 72. 27.

Psal. I O. I. 3J M. nonne qui oderunt te, Dorni=re oderam. 69 Psal. I 38. 2I. 22.7) Vindoc. Compcnd. S. Albin. etc. Heu me quod.89 Psal. II9. S. 9 Vet. edit. cum antiq. Rem. et Germ. consolatus: nequc vero in-queos est librariis antiquioribus o pro u depingere.

393쪽

qui exemplo conversationis propriae, tot nobis virtutum calculos spargita

tudinem aedificet , narret. Ait enim: a Ecce elongavi sugiens, et mansi in solitudine. s 3 Fugiens se elongat quia turba desideriorum temporalium in aItam Dei contemplationem se sublevati Manet vero in solitudine; quia perseverat in remota mentis intentione. De qua bene solitud, ne Domino Hieremias ait: a A facie manus solus sedebam, quoniam comminatione replesti me. η ) Facies quippe manus Dei, est illa percussio iusti iudicii, qua superbientem hominem a paradiso repulit, et hac caecitate s) praesentis exilii exclusit. Comminatio vero eius, est terror adhuc supplicii sequentis. Post faciem igitur manus adhuc nos minae terrificant: quia per experimentum iudicii iam nos, et poena praesentis exilii perculit: et si peccare non desinimus aeternis adhuc suppliciis addicit. Consideret ergo vir sanctus, proiectus huc, unde homo ceciderit, atque hunc post ista peccantem , quo adhuc iustitia iudicantis rapit: et cunctas a se desideriorum temporalium turbas eiiciat. seque in magna mentis solitudine abscondat, dicens: u A facie manus tuae solus sedebam: quoniam comminatione replestii Cod. Bessari quia. a Sic restituimus ad fidem omnium pene MSS. cum in vet. ed et in aliis deincepso legeretur: sed iste aliis consulens quomodo sibi. occasi nem errori forsitan praebuit m. Reg. in quo habetur: aad iue o-

- 4J Iesem. IS. I 7. Rem. Remin uno exeepto. Norm. Reg. Germ. Compend. Longip. S. Albin. Turon. Val-es. Ita habent non inclusiς ut in vet. Q. et aliis de inceps.

394쪽

me. n Ac si aperte dicat: Dum considero, quid iam per i dicit experimentum patior, a tumultu desideriorum temporalium, trepidus mentis secessum peto: quia et adhuc illa acrius, quae minaris, aeterna supplicia formido. Bene ergo de regibus atque consulibus dicitur: u Quia aedificant sibi solitudines. a Quia hi, qui et se bene regere, et consulere aliis sciunt: quoniam praesentari interim illi intimae quieti non possunt, hanc apud semetipsos per studium tranquillae mentis imitantur. Sequitur.

CAPUT XXXIIΡrincipes sunt rectores Ecclesiae.

Cum principibus, qui possident aurum, et

76 9 uos alios principes, nisi Sanctae Ecclesiae rectores vocat, quos indesinenter in loco praedicatorum praecedentium divina dispensatio subrogatλ De quibus i eidem Ecclesiae Halmista ait: Pro patribus tuis nati sunt tibi siti: constitues eos principes super omnem terram. a Quid vero aurum, nisi sapientiam appellatὸ de qua per Salamonem dicitur: Thesaurus desiderabilis requiescit in ore sapientis. 3)

395쪽

Aurum nempe sapientiam vidit, quam thesaurum vocavit. Quae et recte auri appellatione signatur: quia sicut i)auro' temporalia, ita sapientia bona aeterna mercantur. Si aurum sapientia non esset, nequaquam Laodiceae Ecclesiae ab angelo diceretur: Suadeo tibi emere a me aurum iInitum. M Aurum quippe emimus, cum accepturi sapientiam, prius obedientiam praebemus. Ad quem videlicet nos contractum

bene 3) quidam sapiens excitat, dicens: Concupisti sapientiami serva mandata, eι Dominus s praebebit illam tibi. ε) Quid autem per domos, nisi conscientiae designanturλ Unde sanato cuidam dicitur: Vade iκ domum tuam. 7 Ac si aperte audiat: Post exterius miraculum ad conscientiam revertere: et qualem te intrinsecus Deo debeas exhibere, perpende. Quid etiam per argentum, nisi eloquia divina figuranturῖ de quibus per Psalmistam dicitur: Eloquia Domini, eloquia casta, argentum igne examinatum. 8) Eloquium Domini argentum igne examinatum dicitur: quia sermo Dei si in corde fig tur tribulationibus probatur.

77. Vir igitur sanctus spiritu aeternitatis plenus, quaeque futura sunt colligat; et quos longe post ventura secula gignerent, laxato mentis sinu comprehendat: et magna admiratione consideret, cum quibus electis sine labore in aeter

396쪽

nitate quiesceret, si per appetitum superbiae nemo peccaseset, et dicat: NIoc enim dormiens silerem: et somno meo requiescerem cum regibus ei consulibus terrae, qui aediscant sibi solitudines: aut cum principibus, qui possident aurum, et replent domos suas argenιo. Quia enim si parentem primum nulla peccati putredo corrumperet , nequaquam ex se filios gehennae generaret: sed hi , qui nunc per redemptionem salvandi sunt, soli ab illo electi nascerentur, eosdem electos aspiciat , atque cum eis quomodo quiescere. potuisset, intendat. Videat sanctos Apostolos sic susceptam Ecclesiam regere, ut ei praedicationis verbo non desinantconSultum praebere, eosque reges et consules appellet. Videat post hos in eorum loco rectores exurgere: qui et sapienter vivendo aurum possideant, et aliis recta praedicando, argento sacrae locutionis enitescant: eosque principes repletis conscientiarum dominus auro et argento divites memoret. Sed quia aliquando prophetico spiritui nequaquam sufficit, ut ventura praevideat, nisi cordi prophetantis etiam Praeterita, et antiqua repraesentet , Sanctus vir infra supraque Oculos aperit, et non solum Ventura conspicit, sed etiam transacta ad memoriam reducit. Nam protinus adiungit:

Quod primi saeculi patres abortivos dicat:

quia praeter pauc0s, quos Moyses scripsit, maxima pars nobis humani generis occultatur. Aut sicut rebortivum absconditum non sub-

397쪽

Bortivum, i) quia ante plenum tempus Oritur, extin

ctum protinus occultatur. Quos ergo sanctus vir alios abortivos vocat, cum quibus se quiescere potuisse considerat, nisi electos quosque, qui ab ipso mundi primordio ante redemptionis tempus exorti sunt, et tamen huic mundo S metipsos mortificare curaverunti Qui conscriptae legis tabulas non habentes, quasi a) ab utero mortui sunt: quia auctorem suum naturali lege timuerunt: et cum Venturum Mediatorem 3) crederent , studuerunt summopere mortificandis voluptatibus, etiam quae scripto non acceperant praecepta Servare. Tempus itaque illud, quod iuxta mundi initium mortuos huic saeculo patres nostros protulit, quasi

abortivi uterus suit. Ibi namque Abel, qui occidenti se fratri restitisse non legitur. Ibi Enoch, s qui talem se exhibuit, ut ambulaturus cum Domino transferretur. Ibi Noe, 6 qui per hoc, quod divino examini placuit, 7) in mundo mundo superstes fuit. Ibi Abraam, 8 quidum peregrinus est in saeculo, factus est amicus Deo. Ibi Isaac, 9 qui caligantibus

carniS oculis, per aetatem quidem praesentia non vidit, sed per virtutem prophetici spiritus, in futuris etiam saeculis

magna videndi luce radiavit. Ibi Iacob, im qui iram fratris hu-r Cod. Bessari quippe. a) Sic ΜSS. Eorb. Germ. Rem. Remig. Vindoc. etc. ubi editi habent

398쪽

militer sugit, clementer edomuit: qui prole quidem Secumdus extitit, sed tamen spiritus ubertate secundior, eandem prolem sub prophetiae suae vinculis astrinxit. Bene autem abortivum hoc absconditum dicitur: quia a mundi primordiis, dum quosdam paucos, Moyse Scribente, cognoscimus, pars nobis maxima humani generis occultatur. Neque enim tot iustos solummodo usque ad acceptam legem extitisse credendum est, quot Moyses brevissima descriptione perstrinxit. Quia ergo a mundi primordio edita multitudo bonorum, ex magna parte notitiae nostras subtrahitur: abortivum hoc absconditum vocatur. Quod et non substitisse dicitur: quia enumeratis paucis, eorum frequentia nullo apud

nos memoriae scripto retinetur.

79. Recte vero additur: a Vel qui concepti non viderunt lucem. s Hi namque, qui post acceptam Legem in

hoc mundo nati sunt, auctori suo eiusdem legis sunt admonitione concepti. Sed tamen concepti lucem minime viderunt: quia ad adventum incarnationis Dominicae, quamvis hanc fideliter crederent, pervenire nequiverunt. Incarnatus quippe Dominus dicit: u Ego sum lux mundi. v i Atque ipsa Lux ait: u Multi prophetae et iusti desideraverunt videre quae videtis, et non viderunt. Ο a Concepti

igitur non viderunt lucem: quia ad spem venturi Mediatoris apertis Prophetarum vocibus excitati, nequaquam potuerunt cernere eius incarnationem. In his itaque conceptus interior formam fidei edidit, sed hanc usque ad apertam visionem divinae praesentiae non perduxit: quia prius hosa mundo mors interveniens rapuit, quam manifesta mundum Veritas 3 illustravit.

399쪽

8o. Vir igitur sanctus spiritu aeternitatis plenus, manu cordis cuncta labentia ad memoriam astringit: et quia angusta est omnis creatura Creatori, per eundem spiritum, qui i) nihil in se, vel iuxta se aliud, nisi semper esse habet, hoc, quod erit, hoc quod praeteriit, conspicit: ac insta supraque mentis oculum tendit, et venientia, vel ut transacta considerans , ad aeternum Esse medullitus inardescit , dicens: a Nunc enim dormiens silerem .s Nunc quippe praesentis est temporis. Et quid est stantem semper in praesenti quietem quaerere, nisi ad illud, cui nihil venit, nihil praeterit, gaudium aeternitatis anhelareλ Quod nimirum Veritas semper esse Suum, ut nobis utcumque infunderet , Moyse mediante insinuat, dicens: u Ego sum, qui sum. Et dices filiis Israel: Qui est, misit me ad vos. η a) Sed ecce, quia labentia conspicit, quia semper praesens gaudium quaerit, quia Venturae lucis memorat, quia electorum eiuS ordines enumerans pensat: ipsam iam nobis apertius quietem huius lucis insinuet, et quid apud illam quotidie de pravorum ι

conversatione agitur, verbis manifestioribus demonstret. Sequitur.

CAPUT XXXIV Quod in luce, quae Deus est, nec eSt

tumultus concupiscentiarum,

nec labor peccati; sed munditia

i J Sic MSS. Core. Germ. Rem. Remig. Compend. Vindoc. Editis habentibus nihil ex se, et mox omne quod erit, pro hoc quod erit. 23 Exod. 3. 14.3 Corb. Germ. et aliqui alii de pravorum conversione. Lectionem hanc,

utpote Sequentibus consonam anteponeremuS, nisi ΜSS. melioris no-t.e mu litudo praeponderaret.

400쪽

- 350 mentis , et pacifica quies. Ibi impii cessaverunt a tumultu, et ibi requiei erunt fessi

81 AIAULO ante iam diximus, quia corda peccantium per hoc, quod strepitus desideriorum possidet, gravis cogitati num instigantium tumultus premit. Sed in hac luce, quam concepti minime viderunt, a tumultu suo impii cessare perhibentur: quia nimirum Mediatoris adventum, quem patreSin lege positi diu praestolati sunt, ad vitae suae requiem populi gentiles invenerunt, Paulo attestante, qui ait: u Quod

quaerebat Israel, hoc non est consecutuS, electio autem consecuta est. η i In hae itaque luce impii a tumultu cessant, dum perversorum mentes, Veritate cognita, laboriosa mundi desideria fugiunt, et tranquillitati intimi amoris acqui scunt. An non ad cessationem a) vocat lux ipsa, quae ait: u Venite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos: tollite iugum meum super vos, et discite a me, quia mitis sum, et humilis corde, et invenietis requiem animabus vestris: iugum enim meum Suave eSt, et

onus meum leve est λη 3 Quid enim grave mentis nostrae cervicibus imponit, qui vitari omne desiderium, quod perturbat praecipitὸ Quid grave subiectis iubet , qui declinare