Opera omnia;

181쪽

LIBER QUARTUS 173dem, inquit, cum ego te hac nova lege videam eodem die accuSatori respondere, et tribu horis peroraro, in hac ι me causa tempus dilaturum puta. quae tamen a te agetur non melior, quam illae Sunt, qua interdum obtine S. Quare istam quoque aggredere, tractatam praesertim et ab aliis, et a te ipso Saepe, ut tibi deesse non possit oratio. Tum ego, Non me aherCUle soleo temere contra Stoicos non quo illis admodumas Sentiar, sed pudore impedior ita multa dicunt, quae vix intelligam. Obscura, inquit, quaedam e S Se Confiteor: CC R-men ab illis ita dicuntur de industrii sed inest in rebus ipsi obscuritas. Cur igitur easdem res, inquam, Peripatetici dicentibus, verbum nullum est, quod non intelligatur tEaSdemne res, inquit an parum disserui, non verbi Stoi-COS a Peripateticis, sed universa re, et 'ota sententia dissideres Atqui, inquam, Cato, si istud obtinueris, traduCa me ad te totum licebit. Putabam equidem satis, inquit, me di-XiSSe quare ad ea primum, si videtur sin aliud quid voles,POStea. 6 Immo isto quidem, inquam, loco, niSi iniquum POStulo, responde arbitratu meo. Ut placet, inquit. 7 etsi enim illud erat aptius, aequum cuique Concedere. Existimo igitur, inquam, Cato, vetere illo Platonis au 2ditores, Speusippum, Aristotelem, Xenocratem deinde a

eorum, Polemonem, Theophrastum, satis et Copiose, et eleganter habuisse constitutam disciplinam, ut non SSet CRUS a Zenoni, Cum Polemonem audisset, Cur et ab eo ipSO, et a

Superioribus dissideret quorum fuit haec institutio in qua

animadvertas velim, quid putes mutandum, ne eXSPeCteS, dum ad omnia dicam, quae a te dicta Sunt. λ universa enim

aut simile quid conjiciebat substituen ea re dixisti, nam eo ordine Volo dicere, dum, Sed dubitanter tamen, hic bibere quo tu pro responde aliquando Conjeci Corrigi Volebat responribo. nam utique Cicero jam re- Tum ID, Ain tandem Edd. r. a spondere volebat Atoni. bent Tene ullam tandem inquit i. e. non etsi-iquum tuique concedere In posse facile perdiscere Una Jo de Col. hoc loco frustra se torsere Manutius et iliam. Sed vulgatum melius videtur, Lambinus Davisius addit hoc inquum quod est inductum ab Aldo hoc . c. quod mihi non placet intellige hac nova lege Intelligenda est Lex tamen, quod et alibi post etsi omittitur, Cn. Pompeii in tertio Consulatu 17O1. omnis dissiculta tolletur. facta, ad breviora reddenda judicia, de S deinde eorum SciL discipulos ma- quas Dio Cass. L. L. p. 14, ASCon. lim horum nam haec duo Pronorimina in Argum. r. pro Milone centies permutata sunt in libris. me tempus dilaturum putas J i. e. pu 9 quid putes mutandum Joenia forteta me tibi dilationem daturum, ut cau in mentem stitem. Sed sensus in vul-Sam cognoscere et deinde contra me di gato idem quid de mea Sententia pucere posSi S. te mutandum, ubi eam tibi explicaro. tora sententia dissidere Recepi cum 1 unimersa ill rarione Davisio pla-DaVisio dissidere, pro dissentire quod ce universis rationi SenSus bonUS est. edd. r. habent quia illud in fs bo Sed jam non ipsa Platonis et Aristotelis Dis repertum est et sic jam edidit Vic ratio Cum Stoica erat pugnatura, sed torius. Cicero is itaque se dicit, toto quasi eX Immo isto quiLm Leo se ubi tu de ercitu, pugnaturum, univeriam ratio-

182쪽

1 4 DE FINIB. BONOR ET MALOR.

4 illorum ratione cum tota vestra confligendum puto. Qui Cum Viderent, ita nos esse natos, ut et communiter ad eas virtutes apti Ssemus, qui e notae, illustresque Sunt, uStitiam dico, temperantiam, ceterasque generis ejusdem quae omne similes artium reliquarum, materia tantum ad meliorem partem, et tractatione differunt easque ipsas virtutes viderent nos magnificentius appetere, et ardentius habere etiam a insitam quandam, vel potius innatam cupiditatem scientiae, natoSque esse ad Congregationem hominum, et ad societatem, communitatemque generis humani, eaque in maximis ingeniis maxime elucere totam philosophiam tres in partes diviserunt quam partitionem a Zenone reten

tam esse videmus. Quarum Cum una Sit, qu more Conformari putantur differo eam partem, quae quasi StirpS Sthujus quaestionis: qui sit enim finis bonorum, οὐ hoc loco tantum dico, a veteribus Peripateticis, Academicisque, qui re consentientes, vocabulis disserebant, eum locum, quem civilem recte appellaturi videmur, , Graeci πολιτικον, graviter, 3 et copiose esse tractatum. Quam multa illi de republica scripserunt λ quam multa de legibus λ quam multa non solum Praecepta in artibus, sed etiam exempla in orationibus

bene dicendi reliquerunt λ primum enim ipsa illa, quae Subtiliter disserenda erant, polite, apteque dixerunt, Cum defi

nientes, tum partientes ut vestri etiam : sed vos squalidius; 6 illorum, vides, quam niteat oratio. Deinde ea, quae requirebant orationem ornatam, et gravem, quam magnifice sunt

dicta ab illic quam splendides de justitia, de fortitudine,

b de amicitia, de aetate degenda, λ de philosophia, de capessenda republica, de temperantia, b de fortitudine, hominum de spinas vellentium, ut Stoici, nec ossa nudantium, Sed

nem illorum opponendo universa Stoi civitate aut genere humano. 33 Comparat enim totum systema 12 insitam-vel potius innata JAErgo Academicum cum Stoico, et quid inter insita et innata differunt nempe insita sit, docet. sunt, quae firmiter haerent in animo,

1 quin omnes similes a. r. materia quacunque de causa, etiam ab consue-

ad meliorem partem disierunt In his hae tudine : at innata, quae id habent a na- Sit Davisius, non fassus, se ea intelli tura . . ClRU. in h. V. gere praesertim illa ad meliorem partem. I Graeci πολ. Sic non GraEce, ut Sensum universum video. Dicit vir est in vulgg. legendum nam id magis tutum Rrum esse eam rationem, quae consentit antecedenti et sic edidit amsi artium quae tantum materia, quam Victorius. tractent, et modo diverso materia tra I de philosophia I Hoc mihi suspectandae differant cum ingenio et soler cium est. nam hic sunt loci de ossiciis, tia pares sint nam et virtutes illas in in quibus locus communis de philoso-

Se qua sint virtutes, a genere univer Phia non est.

so nil differre ceterum differre objectis 15 defortitudine, hominum e p. v.Jela modis agendi. materia ad meliorem Interpunxi post fortitudine, hominum partem est materia melior, quia nempe pertinet ad vellentium. lacunam, quae alius virtutis objectum est in animo, sequitur, expleverim uno verbo non de-

alius in corpore, alius item in singulis leto e. intellige, quae sint hominum hominibus, alius vicissim in universa non pina V.

183쪽

LIBER QUARTUS. 75

eorum, qui grandia ornate vellent, enucleate minora dicere. Itaque quae Sunt eorum Consolatione. quae cohortationes λquae etiam monita et consilia Scripta ad summos viro. erat enim apud OS, ut est rerum ipsarum natura, sic dicendi exercitatio, duplex. nam quidquid quaeritur, id habet aut generis ipsius Sine personis, temporibusque, aut iis adjunctiS, facti, aut juris, aut nominis controversiam ergo in utroque exercebantur eaque disciplina effecit tantam illorum utroque in genere dicendi copiam Totum genus hoc et Zeno, et ab pe qui Sunt, si aut non potuerunt aut noluerunt, Certe reliquerunt quamquam Scripsit artem rhetoricam Cleanthes, chrysippus etiam, sed sic, ut Si quis obmuteScere OnCupierit, nihil aliud legere debeat itaque vides, quo modo loquantUr nova verba fingunt degerunt iusitata. At i quanta conantur λ mundum hunc omnem oppidum OSSO OStrum.

Incendit igitur eos, qui audiunt. 'videS, quantam rem agaS: ut Circeis qui habitet, totum hunc mundum, uiam Iunicipium esse existimet. Quid λ ille incendat λ restinguet citius, si ardentem acceperit. Sta ipsa, quae tu breViter, regem, dictatorem, divitem, solum esse Sapientem, a te quidem apte ac rotunde quippe habes enim a rhetoribus. illorum vero ista ipsa quam exilia de virtutis P quam tantam volunt esse, ut beatum per Se essicere POSSit pungunt, quasi aculeis, interrogatiunculis anguStis quibus etiam quiaSSentiuntur, nihil commutantur animo, et iidem abeunt, qui

Venerant res enim fortasse Verae, Certe graves, non ita tra P. 09-Ctantur, ut debent, sed aliquanto minutius. μ' Sequitur disserendi ratio, cognitioque naturae nam de sum 4m bono mox, ut dixi, videbimus, et ad id explicandum dis sPutationem omnem conferemus. In iis igitur partibus duabus nihil erat, quod Zeno commutare gestiret. 9 re enim Praeclare se habent, et quidem in utraque parte quid enim ab antiquis ex eo genere, quod ad disserendum Valet, Praetermissum est qui et definierunt plurima 1 et definiendi artes reliquerunt: quodque est definitioni adjunctum, ut res

in partes dividatur, id et fit ab illis, et, quemadmodum fieri

oporteat, traditur item a de contrariis : a quibus ad genera,

I aut non sol aut nolueruns Hic 19 . e. praeclare se habent J Sine dubio sine dubi excidit verbum v. c. conse legendum habeban Q. Si ante erat mox qui ante etiam et ab eo qui sunt videtur pro valet item valeret legendum videa- desiderare profecti tur. 17 quanta conantur Quia mox est 2 de contrarii, a quibus adi. f. δε- incendit, hic quoque scribendum est o etenerunt Nempe quia genera et formae natur, intelligendusque Zeno Sic vi partem aliquam habent, qua inter se sum et Davisio sint contraria, ut animatum et inanima- I vides quantam rem agas Recte tum animal rationis particeps et ex-DaVisius corrigit agat. Forte et etvide te pers unde et, quia a Contrario ad egendum nera a generibus ad formas veluti de-

184쪽

176 DE FINIB. BONOR ET MALOR.

formaSque generunt devenerunt. Jam argumenti, ratione ConcluSi, Caput esse faciunt ea, quae perspicua dicunt a deinde ordinem sequuntur tum, quid verum sit in Singulis, 9 extrema Conclusio est. Ouanta autem ab illis varietas argumentorUm, ratione Conclii dentium, eorumque cum captiosis

interrogationibus dissimilitudo λ quid, quod pluribus locis

quasi denuntiant, ut neque en Suiam fiden sine ratione, a nec rationes sine senSibus CXquirantuS, datque ut Corum alterum

ab altero separemui Quid λ ea, quae dialeotici nunc tradunt et docent, nonne ab illis instituta sunt et inventa λ de quibus etsi a Chrysippo maxime est elaboratum, tamen a Zenone minus multo, quam ab antiquis ab hoc autem quaedam 2 non melius quam veteres quaedam omnino relicta. 10 Cumque dua sint artes, quibus perfecte ratio, et Oratio Compleatur, una inveniendi, altera dissorendi hanc posteriorem et Stoici, et Peripatetici 2 priorem autem illi egregie tradiderunt; hi omnino ne attigerunt quidem . nam e quibus lo-b. Cis, quasi theSauriS, argumenta depromerentur, veStri ne SuSpicati quidem Sunt, Superiores autem artificio, et via tradiderunt quae quidem res em Cit, ne necesse sit, iisdem de rebus semper quasi dictata decantare, neque a commentariolis suis discedere nam qui sciet, ubi quidque poSitum Sit, quaque eo veniat, is, etiam si quid obrutum erit, poterit eruere, Semperque esse in disputando suus. 6 Quod etsi ingeniis magnis praediti quidam dicendi copiam sine ratione ConSequuntur: ars tamen est dux Certior, quam natura aliud est enim poetarum more verba fundere aliud ea, quae dicas, ratione et arte distinguere.

5 Similia dici possunt de explicatione maturae qua hi

11 utuntur, et vestri neque vero b duas modo causas, quod Epicuro videtur, ut pellatur mortis et religionis metus; 2 sed etiam modestiam quandam cognitio rerum Caelestium

scenditur, dixit devenerunt, pro quo non u non melius, quam veteres In non bene avisius recepit e libris quibus melius inti elaborata vel tradita sunt. dam venerunt quam veteres sanin Constructioni monui deinde ordinem sequuntur Quem consentit, et Commode abfuerit itaque ordinem est ambiguum nec inter cum Davisio inclusi. Pretes hoc attigerunt. 25 priorem Ei-hi . n. a. ita refe-22 nec rationis Si lectio haec sana rendum ad Peripateticos, hi ad Stoicos. est, intelligendum est idem ex antece Ex usitatiori ratione, primo loco debedente. Sed id verbum non est aptum bat esse hi, post Ui, quia Stoici primo rationi, ne Verbo exquiramus, itaque loco positi sunt sed et alia loca hujus praetuli lectionem edd. veit rationes, generis notata sunt, in quibus illi ad quod et Verbo exquiramus aptissimum CSt. proximum, hi ad remotius pertinet. V. rationis e ss. Pali induxit ruterus. Clav. in hic. 23 atque ut eorum-separemus Res do 26 Guod etsi Quod hic positum est cet, hanc lectionem vitiosam esse nam ut in Guod si v. Clav. in quod. hoc est contrarium superioribus. Ita u qua hi utuntur Phil. l. ad Peripaque Lambinus edidit ne separemus. Ma tetico pertinet. Visiu malebili neque eorum ala. 28 sed etiam .LHic deesse particula

185쪽

LIBER QUARTUS. 177

asser iis, qui videant, quanta Sit etiam apΠd deo moderatio,

quantus ordo et lagnitiadinem antiali, deorum opera et facta cernentibus : justitiam etiam, cum Cognitum habeas, quod sit summi rectoriS, et domini numen, quod Consilium,

quae voluntaS. Cuju ad nnturAni apta ratio, vera illa et summa lex a philosophis dicitur. Inest in eadem explicatione 12

naturae, insatiabilis quaedam e cognoSCendi rebUS voluptas in Ua Una Confectis rebus neceSSariis, vacui negotiis, honeste ac liberaliter possumus vivere. Ergo in hac ratione

tota de maximis fere rebus Stoici illos secuti sunt, ut et deos

CSSe, et quattuor ex rebus omnia Constare dicerent. Cum autem quaereretur res admodum dissicilis, num quinta quaedam natura videretur esse, ecqua ratio, et intelligentia oriretur, in quo etiam de animis, CUJUS generi CSSent, quae re-P 09-retur Zeno id dixit esse ignem : nonnulla deinde aliter; sed

ea pauca de maxima autem re, eodem modo divina mente, atque natura mundum univerSum, atque HUS IDRXima Parte administrari materiam vero rerum, et copiam, apud hOS, exilem apud illos uberrimam reperiemuS. Quani multa 13 29 ab his conquisita et colleCta sunt de omnium animantium genere, Ortu, membris, aetatibui quam multa de rebus iis, quae gignuntur e terra quam multae, quamque de rebus variis et causae, cur quidque fiat, et demonStrationeS, quemadmodum quaeque fiant λ qua e Omni copia, plurima et certis- Sima argumenta Sumuntur ad CujuSque rei naturam explicandam ergo adhuc, quantiam equidem intelligo, Causa non videtur fuisse mutandi nominis. Non enim, si omnia non Sequebatur, iccirco non erat ortus illinc. quidem etiam Epicurum, in phySicis quidem, Democritum puto 0 pauca mutat, vel plura Sane at Cuni e plurimis eadem dicit, tum certe de maximiS. quod idem iam vestri faciant, non satis magnam tribuurq inventoribu gratiam.

Sed haec hactenus Nunc videamus, quaeSO, Ummo si bono, quod continet philosophiam, ecquid tandem attulerit, .

quamobrem ab inventoribUS, tamquam a Parentibus, dissentiret Hoc igitur loco, quamquam a te, Cato, δι diligenter est explicatus, a finis hic bonorum, qui continet philosophiam, et quis a Stoicis, et quemadmodum diceretur ta-

causalis videtur unde Lambinus quod, et pauca illa Sint an multa, non quae-Davisius quia addi volebat bene nisi ram aut urgebo at illud negari non Cicero consulto formam orationis mu Potest, eum non modo plurima ab eo lavit. Sumsisse, sed etiam maxima, in quibusu ab his A Peripateticis. sc totum Systema Democriti nititur.3 pauca mutat-cum de plurimis si 1. d. es explicatus, Mavisius malit pauca mutat verum est, amicus Epicuri Uticarum. loquitur : quod non videtur Sed pla- au . . . qui continet phil. J Verba Cet avisi conjectura mutet ita sensus hae q. e. p. hoc loco temere a librariis est non quaero hoc, quam multa mu rePetita e proxime antecedentibu puto. VOL. IV. P. I. N

186쪽

17S DE FINIB. BONOR ET MALOR.

men ego quoque exponam, di perspiciamus, Si poterimus, quidnam a Zenone novi sit allatum. Cum enim Superiores,d e quibus planissime Polemo, Secundum naturam viVere, Summum bonum esse dixissent, his verbis tria significari Stoici dicunt: db unum ejusmodi, vivere adhibentem Cien-b-tiam earum rerum, siqua natura evenirent hunc ipsum Zenonis aiunt item esse declarantem illud, quod a te dictum 15 Si, Convenienter naturae vivere: alterum significare idem, ut si diceretur, ossicia Omnia media, aut pleraque servantem, Vivere hoc sic Xpositum dissimile est superiori a illud enim rectum St, quod κατορθωμα dicebaS, contingitque sapienti solici hoc autem inchoati cujusdam ossici est, non perfecti; quod cadere in nonnullos insipiente poteSt tertium autem, omnibus aut maXimis rebus iis, quae Secundum naturam Sint, fruentem, vivere, hoc non est positum in Ostra actione. completur enim et ex eo genere vitae, δ' quod virtute finitur, et ex ii rebus,ritiae Secundunt naturam Sunt, neque Sunt in nOStra potestate. Sed ho summum bonum, quod tertia significatione intelligitur, eaque vita, quae X Umm bono degitur, quia cor macta ei virtus est, in Sapientem Solum Cadit isque sinis bonorum, ut ab ipsis Stoicis scriptum videi mus, a Xenocrate atque ab Aristotele constitutus est Ita que ab his constitutio illa prima natura, a qua tu qUoque Or-diebare, his prope verbis exponitur Onmis natura vult eSSe

conservatri sui, ut et Salia Sit, Ct in genere ConServetur Suo. ad hanc rem aiunt arte quoque requiSitaS,AEUpe naturam adjuvarent in quibus ea numeretur tu primis, quae est vivendi ars, ut tueatur quod a natura datum illa d quod desit, acquirat, idemque diviserunt naturam hominis in animum, et Corpus. Cumque eorum UnumqUodque per Se Xpetendum esse dixissent, virtutes quoque utriuSque eorum per Se CXPCp. 11o tenda eSSe dicebant: secum animum quadam infinita laude' ranteponerent corpori, virtutes quoque animi boni corporisi anteponebant. Sed cum sapientiam totius homini Custo-33 ut perspiciamut sipotuerimus Leg. 28 quod virtute initur J Sic edd. r. poterimus, Saepe hae duae formae in libris bene ei post substitutum est fruitur: confuSS Sunt quai P. fini ur est, vel, quod virtuti Con-34 e quibus planissime Potimo J Edd. sentaneum est, vel virtute Continetur, Pr. plenissime. Vulgatum melius puto, vel quod virtute perficitur illud magis quod primus edidit Lambinus placet. 35 unum ejusmodi Malim hujusmodi. 29 quod desit, acquirat J Mihi semperd qui natura evenirent ordo tem visum est hic legendum anquirat exporum postulat eveniant sed et mox mc. I, 4 init omniaque, quαcunque adest, I si diceretur pro dicatur MiciSSim livendum sint necessaria, anquirat et pa- infra in tertio est, qui secundum Natia r t. ram sint, non essent itaque Valde incli 4 cum animum c. Non bene hoc no O, Ut legatur eveniant, dicasur cum antecedente Cohaeret itaque auta illud enim Se secundum natu e aut sed addendum putabat Davisius. Tam Vivere.-loc autem, officia media placet. omnia aut pleraque Servare.

187쪽

LIBER QUARTUS. 179

dem, et procuratricem SSe vellent, ' quae CSSO naturae

me et adjutric hoc Sapientiae munus eSSe dicebant, ut eum tueretur, qui ConStaret X animo et Corpore ; in utroque u-Varet eum, atqUC Contineret atque ita re primo simpliciter Collocata, reliqua Subtilius persequentes, Corpori bona facilem quandam rationem habere censebant de animi bonis ac Curatius exquirebant in primisque reperiebant, in his inesSejustitiae semina : primique ex omnibus philosophi a natura tributum esse docuerunt, ut ii, qui procreati SSent, a Procreatoribus amarentur, et id, quod temporum ordine antiquius est, ut conjugia virorum, et UXOrum natura Conjuncta esse dicerent qua ex Stirpe orirentur amicitiae cognationUm. atque ab his initiis profecti, omnium virtutum et originem, et progressionem persecuti Sunt e qU magnitudo quoque animi exsistebat, qua facile posset repugnari, obsistique fortunae, quod maximae re essent in potestate SapientiS. varie tates autem injuriasque fortunae facile veterum philosophorum praeceptis instituta vita superabat. Principiis autem a IS natura datis, amplitudine quaedam bonorum XCitabantur, partim Profectae a contemplatione rerum CCultiorum, qUOderat insitus menti cognitionis amor, e quo etiam a rationis explicandae disserendique cupidita Consequebatur quodque hoc Solum anima natum est pudoris ac verecundia particepS,' appetensque Conjunctionem hominum a societatem, animadvertensque in omnibus rebuS, qua ageret, aut diceret,

nequid ab eo fieret, nisi honeste, et decoreri his initiis, ut

ante dixi, tamquam Seminibus, a natura datis, temperantia, modestia, justitia, et omni honestas perfecte absoluta St. HabeS, inquam, Cato formam eorum, de qui bia loquor, SphilosophorUm qua eXPOSita, Scire Cupio, qUE CaUS Sit, Cur 10Zeno ab hac antiqua institutione desciverit: quidnam horum

ab eo non sit probatum quodne omnem naturam ConServatricem sui dixerint an quod omne animal ipsum sibi cona-

mendatum, Ut Se et salium in Su genere, incoliameque velletri an, cum omnium artium sinis is esset, quid natura maXime quaereret, idem statui debere de totius arte vitae

3 an quod, cum animo ConStaremu et Corpore, et hae ipS

41 quo esset naturi comes et ad trix J et e Ss aliquot restituit Davisius. Hoc si abesset, sensus nil damni acci Vulgo conjunctionum . et societatum. peret. nam nil differt ab superiori eti- 44 quodne-dixerint=J dixerint postulatam reliqua vix credo sine vitio esse res, nam de philosophis Sermo est et sic nam et illud in utroque invaret eum at habet ed. r. sequentes editores non inque contineret, redundat tellecto compendio dixerat, dedere di-rit.

4 rationis explicandar Sic bene Animadvertit vitium etiam DaVisius. Mss. os Scal etiliensi, avi SiUS edi quid natura maxime quireret An dit, ante Lambinus Vulgo Si rationi , tecedens, is inis esset, postulat quod π.e lieandi disserendique cupiditaS. m. m. 43 appetensque conjunctionem hominum 46 an quod, cum a. c. quod vitio- ac societatemJ Sic edd. r. Omn , idque uni est nam haec pars similis esse de

188쪽

180 DE FINIB. BONOR ET MALO R.

Et Corum virtute per se esse sumendac an vero displicuit ea, quae tributa est animi virtutibus tanta praestantiari an quae de prudentia, de cognitione rerum, de conjunctione generis humani, quaeque ab eiSdem de temperantia, de modestia, de magnitudine animi, de omni honestate dicuntur λfatebuntur Stoici, haec omnia dicta esse praeclare. 7 neque causam Zenoni desciscendi fuisSe alia quaedam dicent. - Credo, magna antiquorum CSSe Peccata, quae ille veri investigandi cupidus, nullo modo ferre potuerit. qiuid enim perversius, quid intolerabilius, quid Stultius, quam bonam valitudinem, quam dolorum omnium vacuitatem, quam integritatem culorum, reliquorumque 2DSuum, ponere in bonis potius, quam dicere, nihil omnino inter eas res, iisque Contrarias, intereSSes ea enim omnia, quae illi bona di-Cerent, praepoSita eSSe, non bona citemque illa, quae in corpore excellerent, Stulte antiquo diXiSSe per Se esSe expe-P-m tenda et Sumenda potiuS, quam Xpetenda eademque de' omni vita, quae in una virtute Consisteret illam vitam, quae etiam ceteris rebus, quae SSent CCUndum naturnm abundaret, magis expetendam non OSSO, O magis sumendam

cumque ipsa virtus emciat ita beatam vitam, ut beatior esse non poSSit tamen quaedam deeSSO Sapientibus, 18 tum, Cum sint beatissimi itaque eos id agere, ut a se dolores, Or-9bos, debilitates repellant. Ο magnam vim ingenii, ausamque uStam, cur nova XSisteret disciplinari Perge porro. 2 sequentur enim, quae tu ScientiSSime CompleXu es, Dinem insipientiam, et injustitiam, alia vitia similia Sse, omniaque PeCCata CSSe paria, OSque, qui natura, doctrinaque longe ad virtutem processissent, nisi eam plene Consecuti eSsent, Summe CSSe miSerΟS, neqUe inter eorum vitam, et improbissimorum, quidquam omnino interesse ut Plato, tantuSille vir, si sapiens non fuerit, nihilo melius, quam quivis improbissinius, nec beatius vixerit. Haec videlicet est correctio philosophiae veteris, et emendatio quae omnino aditum habere nullum potest in urbem, in forum, in curiam. quis enim ferre posset ita loquentem eum, qui se auctorem Vitae, graviter, et Sapienter agendae, Profiteretur, 'nomina rerum Commutantem : Umque idem Sentiret, quod omneS, quibus rebus eandem vim tribueret, alia nomina imponentem, Verba modo mutantem, Q opinionibus mihil de-22 trahentem y Patronusne causae, in epilogo pro reo dicenS, negaret eS8 malum exsilium, publicationem bonorum haec

het priori, in qua est tantum an cum est male sunt. videtur fuiSse an quom, Vel a quoniam. 49 nomina rerum commutantemP Hoc

47 neque enim eam causam enim ab alibi et post dixit Cicero : sed . l. sane est edd. r. rectius delevi parum aptum est itaque a Manutio 48 tum, cum sint beatissimi Vulgo de glossemate suspectum fuit.

189쪽

rejicienda esse, non fugiendari nec misericordem judicem

CSS Oporteres in concione autem si loqueretur, si Annibal ad portas venisset, murumque aculo trajeciSSet, negaret CSSe in malis capi, venire, interjaci, patriam amitteres an Senatus, cum triumphum Africano decerneret; QUOD EJUS b. QVIRTUTE, AUT FELICITATE, OSSet dicere, Si di neque

virtus in ullo, nisi in sapiente, nec felicitas vere dici potest y quae est igitur ista philosophia, quae communi more, in foro loquitur, in libello, sit, praesertim cum, quod illi verbis Suis significent, a in eo nihil novetur, de ipsis rebus nihil mutetur eaedem res maneant alio modo. Quid enim in- 23 terest, divitias, opes, valitudinem, bona dicas, d anne praeposita, cum ille, qui ista bona dicit; nihilo plus his tribuat, quam tu, qui eadem illa praeposita nomina. Itaque homo in primis ingenuus, et gravis, dignus illa familiaritate Scipionis, et Laelii, Panaetius, cum ad Q. Tuberonem de dolore patiendo scriberet quod esSe caput debebat, si probari poSset, nusquam posuit, non Osse altam dolorem: Sed quid esset, et quale, quantumque in eo inesset alieni, deinde quae ratio esset perferendi Cujus quidem, quoniam Stoicus fuit, sententia, condemnata mihi videtur esse Himmanitas ista verborum. Sed, Ut propius ad ea, Cato, accedam, quae a te dicta 10Sunt, treSSiUS gam US, eaque, quae modo diXisti, cum iis Conseramus, quae tuis antepono. Quae Sunt igitur commu 24nia vobis cum antiquis, his si utamur, qUAS CODCeSSi quae in controversiam veniunt, de us, si placet, disseramus Mihi vero, inquit, placet agi Subtilius, et, ut ipse dixisti, reS-Sius quae enim adhuc protuliSti, popularia Sunt ego autem a te elegantiora desidero. mene tu, inquam sed tamen enitar, et, si minus mihi mita occurrent, non fugiam ista popularia. Sed primum positum Sit, OSmetipso Com 25 mendato eSSe nobis primamque e natura hanc habere ap-P

5 mirtute aut felicitare Pro aut te sed malim ilis. gendum S ac. 55 nusquam posuit Sic e s. Eliensi 51 neque virtus in nullo Edidi in um, bene Davisius edidit pro numqviam. quia nullo manifeste vitiosum et contra S immanitas ista verboriam Sc cum SenSum est dicunt dolorem non esse mal Um, quod 52 in eo nili novetur, de ipsis rebus ab iumano sensu abhorret. nam im- nihil mutetur &C. Eadem res ter dici manitas opponitur humanitati. tur itaque viri quidam docti hic glos 57 si minus mihi multa occurrent Dasemata cirrepsisse lutant. Ego facile visius conjicit minus culta, i. e. elegan- agnosco glossam in mutetur nempe ver tia. Sed iom est necesse intelligibi novetur. itaque delerim ha mute potest e superiori e nnriora, si quid rur corrigendum sit, halim multa deleri. 53 anne trip. Delerim ne, quod sic SP minus occurrent sc illa elegantiora, addi in altera parte non solet quae tu desider In principio pro et 54 dignus ii famitiaritate Scip. ilia legerim sed. est nota et multum literis celebrata.

190쪽

182 DE FINIB. BONOR ET MALOR.

Petitionem, ut Consuruemus nosmet ipsos hoc convenit: Sequitur illud, ut animadvertamus, qui simu ipsi, ut nos, quale oportet SSO, servemus sumus igitur homines exanini ConStamus et Corpore; 8 quae sunt cujusdam modi noSque oportet, ut prima appetitio naturalis postulat, haec diligere, constituereque ex his finem illum summi boni, atque Ultimi quem, si prima vera sint, ita constitui neceSse

26 Plurima, et quam maxima adipisci. Hunc igitur nem illi

tenuerunt: quodque ego pluribus verbis, illi brevius, secundum naturam vivere hoc his bonorum videtur extre-

1l iam Age nunc isti doceant, vel tu potius quis enim Stamelius y quonam modo ab iisdem principiis profecti esti

ciatis, ut honeste vivere, id est enim vel ex virtute, vel naturae Congruenter vivere summum bonum Sit, et quonam modo, aut quo loco corpus subito deserueritis, omniaque Ca, quae Cum Secundum naturam sint, absint a noStra pote- State : ipsum denique ossicium quaero igitur, quo modo haetRntae Commendationes a natura prosectae, Subito a Sapientia 2 relictae sint. Quod si non homini summum bonum quaerorem US, Sed Cujusdam animantis is autem esset nihil, nisi animus 60 liceat enim fingere aliquid ejusmodi, quo verum facilius reperianuas tamen illi animo non esset hic veSter sinis desideraret enim valitudinem, vacuitatem dolori appeteret etiam Conservationem sui, i earumque rerum CVStodiam : nemque sibi constitueret, secundum naturam i- Vere quod est, ut dixi, habere ea, quae Secundum natUram 2SSint, vel omnia, vel plurima, et maxima. CujUSciamqueb enim modi animal constitueris : necesse est, etiam si id sine Corpore Sit, ut finginius, tamen esse in animo quaedam Similia eorum, quae sint in corpore: ut nullo modo, nisi ut CXPOSui constitui possit finis bonorum Chrysippus autem exponens disterentias animantium, ait alias earum Corpore CXCellere, alias autem animo, nonnullas valere tra JUC re deinde disputat, a quod cujusque generis animanti Statui deceat extremum. Cum autem hominem in eo genere Po- Suisset, ut ei tribueret animi excellentiam : Sumnium bonum

id constituit, non ut excellere antino, sed ut nihil esse,

58 qui sunt cujus Limmodi Graeci ποῖα nutius Corrigebat suarumque. σινα i. e. habentia qualitates : de qui si suo c. generis animantis si decea bus in Academ v Ind. r. in ποιότης extr. Primum mihi videtur melius legi 59 e. r. qui sint s. n. a sint habent animanti ultima liter potuit adhaere-Mss editi libri sunt corrigit ex Ss. scere e sequente verbo deinde pro deceat primus Davisius magis placet debeat, ut est in ed. Victor. 6 licent enim fingere liceat habent et in s. Eliensi reperit avisius, qui edd. r. et Mss. fere quod restitui pro et recepit. vulo at licet. 63 non excellere animo-videretura 6 earumyue rerum custodiam P. Ma Praecedens id vel ita constitiuit et se-