Opera omnia;

발행: 1810년

분량: 639페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

221쪽

LIBER QUINTUS. 213

Cum arborum, et stirpium eadem paene natura Sit Sive ut doctissimis viris visum est, major aliqua Causa atque divinior hanc vim ingenuit sive hoc ita fit fortuito. 7 Videamus Ca, quae terra gignit, corticibus, et radicibus valida servari quod contingit animalibus 8 Sensuum distributione, et quadam compactione membrorum qua quidem de re, Uamquam assentior iis, qui hae omnia regi natura Utant quae Si natura negligat, ipsa esse non POSSint tamen OnCedo, ut,

qui de hoc dissentiunt, existiment quod velint AE ac vel hoc intelligant, si quando naturam hominis dicam, hominem dicere me nihil enim hoc differt nam priu poterit a SequiSque discedere, quam appetitum earum reriam, quae sibi Conducant, amittere. Jure igitur gravissimi philosophi initium summi boni a natura petiverunt, et illum appetitum rerum ad naturam accommodatarum, ingeneratum Putaveruntoninibus, qui continentur ea Commendatione naturae, qua Se b.

ipsi diligunt.

Deinceps videndum est, quoniam satis apertum est, sibi 12qUem ille natura CSSe Carum, quae sit hominis natura id est 34 enim, de quo quaerimus. Atqui perspicuum est, hominem CorPore, animoque Constare, Cum primae sint animi partes, Secundo corporis deinde id quoque videmus, et ita guratum corpus, Ut eXcellat aliis, aniniumque ita Constitutum, ut et sensibus instructus sit, et habeat praestantiam mentis, Cui tota hominis natura pareat, in qua Sit mirabilis quaedam vis rationis, et cognitionis, et Scientiae, virtutumque omnium.

nam quae Corpori Sunt, ea nec auctoritatem Cum animi partibus comparandam, et cognitionem habent faciliorem itaque ab his ordiamur. Corporis igitur nostri partes, totaque 35sgura, et forma, et Statura, quam apta ad naturam Sit, apparet neque est dubium, quin frons, oculi, aure et reliquae ParteS, quale propriae Sunt hominis, intelligatur sed certe

opus est ea valere, et vigere, b et IantUrale motus, SUS JUChabere, Ut ne absit quid eorum nec aegrum, debilitatumve sit id enim natura desiderat. Est etiam actio quaedam CorporiS, quae motus, et Statii naturae Congruentes tenet in quibus si peccetur distortione, et depravatione quadRm, ut motu, statuve deformi, ut Si aut manibus ingrediatur quis, aut non ante, sed retro fugere plane se ipse, et hominem

ex homine exuens Daturam disse vidCntur. Ouamobrem etiam sessiones quaedam, et sex fractique motus, quale Sprotervorum hominum, aut mollium Sse Solent, Contra na-

47 Videamus erit luto hic esse ni buti.

tium movae sententiae, clegendumque fac et hoc itelligant Tro ac sine Vrdeamus, a C. dubio legendum est l. 48 sensuum disti ibutione Di. e. per sen- 50 4 matura uel addidi et ex edd. Sus, qui Per totum corpus sunt distri pr.

222쪽

214 DE FINIB. BONOR ET MALOR.

tiaram Sunt ut, etiam si animi vitio id eveniat, tamen iis 6 corpore immutari hominis natura videatur. ItaqUO e On- p. IJ J.trari moderati, aequabilesque habitus, affectioneS, Susque' corporis . apta esse ad naturam videntur. Jam vero ani-mUS non esse soliun, sed etiam cujusdam modi debet esse, ut et omnes parte habeat incolumes, et de virtutibus nulla desit. Atqui in sensibus est Sua cujusque virtus, Ut ne quid impediat, quominus Suo SenSu quisque munere fungatur in iis rebus celeriter expediteque percipiendis, quae subjectaelo sunt sensibus. Animi autem, et ejus animi partis, quae Prin-CePS St, quaeque men nominatur, plure Sunt virtuteS, Sed dii Prima genera : Unum earum, quae ingenerantur Suapte natura, appellanturque non voluntariae alteriam earUm, quae

in voluntate positae, a magis proprio nomine appellari solent quarum est excellen in animorum laude praestantia. prioris generis est docilitas, memoria: b quae fere omnia appellantur uno ingenii nomine : aSque virtutes qui habent,

ingeniosi vocantur alterum autem genUS Si magnarUm, 'Crarumque virtutum qua appellamus voluntarias, ut prU-

dentiam, temperantiam, fortitudinem, justitiam, et reliquas ejusdem generis. Et summatim quidem haec erant de corpore, animoque dicenda quibus quasi informatum est, quod 37 hominis natura postulet. X quo perSpicuum CSt, quoniam ipsi a nobis diligamur, omniaque et in animo, et in corporct

perfecta velimus esse, ea nobis ipsa cara S Se propter Se Ct in iis esse ad bene vivendum momenta maXima. Nam Chii proposita sit ConServatio sui, necesS est hui parte quoque Sui Caras OSSe carioreSque, quo perfectiores sint, et magis in Shio genere laudabiles ea enim vita expetitur, quae Sit animi, b corporisque expleta virtutibus : in eoque summum bonum poni necesse est, quandoquidem id tale esse debet, ut rerum CXpetendarum sit extrennina quo Cognito, dubitari non potest, quin, cum pSi homine Sibi sint per e, O Sua sponte cari, Parte quoque et CorporiS, et nimi, et Carum Crum, quae sunt in triuSque Otia, et Statia, SUA Caritat Colantur, 3 et per se ipsae appetantur. Quibias Xpositis, facilis est con jectura, ea maxime CSS OXpetenda e noStriS, plurimum habent dignitatis ut optimae HUSque partiS, quae per Se Xpetatur, virtU Sit expetenda maxime Ita fiet, ut

5 apt. esse Sic edd. omnes in uno proprie a librariis factum est adjectivum Eliensi s. Davisius reperit apti, quod proprius ut alibi jam notavimus. et recepit. rpia locum habet propter di b quasere omnia Pearcius putat ex- versa genera praecedentia. Cidisse tetera, Tropter Verbum omnia. 52 magis proprio nomine app. s. C. Davisius malebat qualiatere omnia. virtuturno in quibus momem virtutis quae plurimum labent dignitatisJ magis proprium est nec tamen displi Legendum est habeant. cet conjectura avisi magis proprie e b Ita et Davisius malit si, quod nomine appellar a lent: nam et Saepe et in s. reperit

223쪽

LIBER QUINTUS. 215

animi virtus, corporis virtuti anteponatur, animique virtutes non voluntarias vincant virtutes voluntariae quae quidem proprie virtutes appellantur, UitUmque X cellunt, Propterea

quod ex ratione gignuntur qua nihil est in homine divi

nius etenim omnium rerum, qua et Creat natura, et Uetur, o quae aut Sine animo sunt, aut non multo CCUS, Carum

Summum bonum in corpore est ut non inscite illii dictum videatur in sue, 7 animam illi pecudi datam pro Sale, ne

SUnt autem bestis quaedam, in quibus inest aliquid simile I 4

virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, ut in equis in quibuS

non Corporum olim, ut in suibus, sed etiam animorum aliqua ex parte motus quosdam videmus in homine autem Summa omnis animi est, et in animo rationis : ex qua virtuSest: quae rationis absolutio definitur: quam etiam atque etiam explicandam putant. Earum etiam rerum, qua terra 39 gignit, diacatio quaedam, et perfectio est, non dissimilis animantium itaque et vivere vitem, et mori dicimus arboremque et novellam, et vetulam, et vivere, et Senescere ecp- δ

quo non est alienum, ut animantibus, Sic illis et apta quae-dam ad naturam, Naptare, et aliena earumqUC augendarum, et alendarum quandam cultricem e S Se quae Sit Scientia, atquear agricolarum, quae circumcidat, amputet, erigat, Xtollat, adminiculetur, ut, quo matura ferat, i eo possint ire: ut

ipsae vites, Vsi loqui possint, ita se tractandas tuendasque CSSe fateantur et nunc quidem, quod eam tuetur, ut de vite potissimum loquar, est id extrinsecus in ipsa enim parum magna vis est, ut quam optime Se habere possit, si nulla cultura adhibeatur At vero si ad vitem Sen Su accesserit, out appetitum quendam habeat, et per Se pSa moveatur, quid

facturam puta. an ea, quae per vinitorem Ante ConSCqUO-batur, et ' per se ipsa curabit Sed videsne accessuram ei Curam, Ut SenSUS UOque SUOS, Corumque omnium appeti-56 quae aut sine animo sunt Vulgati am, quae e clausula praecedentis orta sint male nam et ante est creat, tuetur. Sit et aliena . plenior AESset iratio si 57 ammam titiscerer' Edd. vett. esset et ab ea aliena. animum et fere ss. omnes animam est 6 eo possint ire L Sic Cicero scripsit, Lambino putisceret est emonio quo non possit refertur enim ad Uites, non verbo et Cato de . R. usus est edd. ad naturam nisi ante pro ferat legas Vett. putreiceret quia vetus dictum fuit feriatur.

et proverbium, ille archaismus mori 6 si loqui possint add. r. et Mss. Alienus Videtur plerique possunt, quod et recepit Davi-58 quam etiam a que etiam Uticandam ius. sed latinitas non sinit citi legi p. MSS. quidam qui-explicanda quod quia Sequitur rateianIur. recepit Dabisius, rudi melius vulgato 6 2 per se ipsa curabit In Vulgatis est quia latius pateat et per se ipsam, et trabest edd. pr. ipsam, aptare Hoc verbum omnino non latiri ita non fert et paullo ante Siser Spitam est huic loco Edd. v et t. et Mss. se ipsa moveatur, ibi pariter in edd. Plerique habent amputaret unde Lam veti quibusdam male est piam. hinus edidit Iutaere resecta prima syllaba

224쪽

216 DE FINIB. BONOR ET MALOR.

tum, et Si qua sint ei membra adjuncta tueatur λ sic ad illa, quae Semper habuit, unget ea, quae OStea CCOSSCrint nec eundem nem habebit, quem cultor ejus habebat: sed volet

SCCundum eam naturam, quae postea ei adjuncta Sit, viVere. 6dita et similis erit et sinis boni, atque antea fuerat, nec idem tamen non nim jam Stirpis bonum utoret, sed animalis. quod si non sensus modo ei Si datus, verum etiam animuS hominis 6 non necesSe St, et illa pristina manere, ut tuenda et inter haec in illo SSe cariora, quae acceSSerintlanimique optimam quamque partem Carissimam λ in e que expletione naturae Summi boni sinem Consistere, cum longe, multumque prae Stet mens, atque rati, Sic et extremum Omnium appetendorum 6 atque ductum n prima commendatione naturae, multis gradibus f t adscendit, ut ad summum b. perveniret quod cumulatur X integritate corporis, et ex mentis ratione perfectR.

1 5 Cum igitur ea sit, quam exposui, forma naturae; Si, Ut

4 initio dixi, simul atque ortu eSset, Si quiSqU CognoSCCret, judicareque poSSet, quae vi et totiUS CSSet naturae, et Partium Singularum, Continuo videret, quid Sset hoc, quod

quidem mirabiliter occulta natura St, nec perspici, eo cognosci potest progredientibus autem aetatibus, SenSim, tardeve potius quasi hi nosmetipsos cognoscinius itaque illa prima commendatio, Ilae a natura nostri faCta est, nobis ObSCura, et incerta Si primusque appetitus ille animis tantum agit, ut Salvi atque integri esse possimus. 9 Cum

autem dispicere cepimuS, et sentire, quid Simus, et quid animantibus ceteri disseramus, tum ea sequi incipimus, ad 42 quae nati Sumus. Quam Similitudinem videmus in bestiis.

quae primo, in quo loco natae Sunt CX C Se non Commovent: deinde suo quaeque appetitu movetur. Orpere anguiCUIOS, nare anaticulaS, evolare merulas, Cornibus uti videmus boves, nepas aculeis : Suam denique cuique naturam CSSe ad vivendum ducem quae Similitudo in genere etiam humano P- paret parvi enim Primo ortu Si jacent, tamquam Omnino

si ita et similis erit inis . et post vulgato communitate dedi, ut placuit ita est in edd. r. quibusdam in altis eidem Lambino et Davi sio : s. Elienante urit. illud melius, nisi fuit, cita si habebat commutarione. similis ei erit . . quod non displicet. 66 adscendit, ut erveniret. Haec

64 non necesse est et illa pr. m. ut forma rationis mihi non placet. Puto uena ab rid. pr. habet nonne mihil in scribendum per veniat. terest, ut autem insititium CSSe puto, 67 nosmetipsos Immo nosmetipsi. et prirna syllaba Verbi Sequentis tantum agit: Videtur, hoc ex- natum. cidisse. 65 atque ductum a prima commen. - cum a dispicere coeperimus Viderione nattirly atque iambinus deleri tu legendum coepimus et sic habent volebat recte deinde commendatione pro Ss. Par. p. Alemannum.

225쪽

LIBER QUINTUS. 217

Sine animo sint. Cum autem paulliam firmitatis accesseriti et animo utuntUr et SenSibuS; Onnitunturque, ut Sese erigant, et manibu Utantur; et eo agnOSCUnt, a quibus educantur deinde aequalibus delectantur, libenterque se cumliis congregant, dantque se ad ludendum fabellarumque auditione ducuntur deque eo, quod ipSi Silperat, aliis gratificari volunt animadvertiantque ea, quae domi fiunt, curiosius, incipiuntque commentari aliquid, et diSCere : et eorum, p. 135. quo vident, volunt non ignorare nomina: 70 quibusque μ' rebus cum aequalibus decertant, Si vincunt, efferunt se laetitia : victi debilitanti ir, animosque demittunt quorum Sine causa fieri nihil putandum est. Si enim natura ι sic ge-43nerata vis hominis, ut ad omnem virtutem percipiendam facta videatur. ob eamque CaitSam parvi Virtutum simulacris, quarum in se habent Semina, Sine doctrina moventur. Sunt enim prima elementa naturae; UibUS UCti S, -t virtutis quasi Carmen efficitur nam Cum ita nati, factique Simus, ut et

agendi aliquid, et diligendi aliquos, et liberalitatis, et re

ferendae gratiae principia in nobi contineremus, atque ad scientiam, prudentiam, fortitudinemque aptos animos haberemus, a Contrariisque rebus alieno non in CauSa eas,

quas dixi, in pueris virtutum quas Scintillulas videmus, equibus accendi .d philosophi ratio debet, ut eam, quasi

Deum, ducem subsequenS, ad naturae perveniat Xtremum.

nam, ut sepe jam dixi, in infirma aetate, imbecillaque mente vis naturae per caliginem Cernitur. Cum autem progrediens confirmatur animus, agnoscit ille quidem naturae vim, sed ita, ut progredi posSit longius, per Se Sit tamen inchoata. Intrandum est igitur in rerum naturam, et penitus, quid ea 16 postulet, pervidendum aliter enim OSmetipSOS OSse non POSSUmUS. quod Praeceptum qui majus erat, AEquam ut ab homine videretur, idcirco assignatum est Deo. 7 jubet igitur b. nos Pythius Apollo noscere nosmetipsos. Cognitio autem haec

CStuna, ut vim nostri Corporis animique norimUS, Sequamurque eam vitam, si quae rebus ipsis perfruatur. Quoniam autem

is animi appetitus a principio fuit, ut ea, quae disi, 7 quam

7 quibusque rebus Lambinus et Da bene habet. V. Clav. in armen. visius addi voluere de quibusque de re I; philosophi ratio Durun hoc mihi

bus, bene jan infra C. 22. in Ondem Videtur, nec Anum. sententia est, ut emeruntur intitia, cum 74 quam ut ab homine videreIur Th. vicerint unde et hic legendum videa Benti eius malebat ederetur Davisius tu si vicerint, emerunt se Letitia traderetur. neutrum satis placet. forte 7 sic generata iis hominis Davisius excidit natum vel Orrum. deleri vult vis, vel ejus loco addi omnis s jubet igitur nos P. A. Malim nos illud melius si et C. d. cum sic O RbCSSe. minis natura generiata sit. γω qu.c rebus ipsis perfruatur L mss.7 mirtutis quasi carmen incitur DPro apud Davisium hament perdilatatur. carmen . fr. Gronovio placebat legi 77 quam perfecIissimi a natura ha- germen, mavisio iacumen. Vulgatum beremus a naetura . . non Placet an

226쪽

perfectissima a natura haberemus : confitendum est, cum id adepti simus, quod appetitum sit, in eo quasi Ultimo con-

Sistere naturam, atque id esse summum bonum quod Certe universum Sua ponte ipsum expeti, et proptC Se neceSSeest, quoniam ante demonstratum est, etiam singulas ejus par- 45 te CSSe per Se Xpetendas. In enumerandi autem Corporis commodis siquis praetermissam a nobis voluptatem putabit, in aliud tempus quaestio disseratur utrum enim sit voluptas in iis rebus, qua prima Secundum naturam esse diximus,

78 necne sit, ad id, quod agimus, nihil interest si enim ut mihi quidem videtur non explet bona naturae voliaptas, jure

praetermisSa est. 9 Sin est in ea, quod quidam volunt, nihil impedit nostram hanc comprehensionem summi boni quae enim ConStituta sunt prima naturae, ad ea si voluptas C-Ce8Serit, unum aliquod acceSserit conmaodum CorporiS, neque eam constitutionem summi boni, quae St propOSita,

mutaverit.

17 Et adhuc quidem ita nobis progressa ratio St, Ut ea

46 duceretur omni a prima Commendatione Naturae nunc Rutem

aliud jam argumentandi sequamur genus, ut non Solum quia nos diligamus, sed quia cujusque partis naturae et in Corpore, et in animo se sua quaeque vis sit idcirco in his

rebuS Summa, noStra Sponte moveamur. Atque Ut a Corpore Ordiar, videSne, ut, si qua in membris prava, aut debilitata, aut imminuta sint, occultent homine. ut etiam contendant, et elaborent, si essicere possint, ut aut non appareat Corporis p. 156. vitium, aut quam minimum appareat multosque etiam a dolores curationis causa perferant λ ut, si ipse usu membrorum non modo non major, verum etiam minor futuru Sit, eorum tamen Species ad naturam revertaturi etenim cum omne natiar totos Se expetendos putent, nec id ob aliam rem, Sed propter ipSΟM: necesse est ejus etiam parte propter

47 Se expeti, quod universum propter se expetatur. Quid λ in motu, et in Statu Corpori nihilne est, quod animadvertendum esse ipsa natura judicet λ quemadmodum quis ambulet, sedeat, qui ductus oris, qui vultus in quoque sit nihilne est in his rebus, quod dignum libero, aut indignum CSSeducamus λ nonne odio dignos multos putamus, qui quodam

motu aut Statu videntur naturae legem, et modum Contemsisses Et, quoniam 8 haec deducuntur de corpore, quid

fuit, ut ea, quae dixi a natura habere, et sine senς ad h. l. apto Lambinusquam perfectissima haberemus ν volebat deleri frustra alii correctionem 78 necne sit sit delendum puto. verbi tentarunt. 79 si es in ea Davisius bene cor 81 hine deducuntur de corpore J Ab his rigit iis refertur enim ad bona naturae liberare corpus student homines Hor 8 sua suaeque vir siII quaeque hic ius es deducere orpore fbrra. Epp. I, 2. sensum commodum non habet. ae 48. gerim quaedam. O summa alienum est

227쪽

LIBER QUINTUS. 219

est, Cur non recte pulcritudo etiam ipsa propter Se expetenda ducatur nam si pravitatem, miri inutionemqUC Corporis, propter se fugiendam putamus : Cur non etiam, a fortasse magis, propter Se formae dignitatem sequamur λ et ' si turpitudinem fugimus in statu, et motu corporiS; quid est, cur pulcritudinem non Sequamur atque etiam valitudinem, vires, vaCuitatem doloris non propter utilitatem Solum, Sed etiani ipsas propter se expetemus quoniam enim natura Suis omnibus expleri partibus vult, hunc statum Corpori per Seil Sum expetit, qui est maxime e natura quae tota Perturbatur, Si aut aegrum Corpus est, aut dolet, aut caret viribus.

Videamus animi partes; quarum est adspectus illustrior 18

quae quo Sunt excelsiores, eo dant clariora indicia naturae. 4STantus est igitur innatus in nobis cognitionis amor, et b- scientiae, ut nemo dubitare possit, quin ad eas res hominum natura nullo emolumento invitata rapiatur. Videmusne, ut pueri ne verberibus quidem a Contemplandis rebuS Perquirendisque deterreantur λ ut pulsi requirant, et aliquid Scire se gaudeant' ut aliis narrare gestiano ut pompa, ludis atque ejusmodi Spectaculis teneantur, Ob eamque rem vel

famem, et sitim perserant' Quid vero λ Qui ingenuis studiis,

atque artibus delectantur, nonne videmus eos nec valitudinis, nec rei familiaris habere rationemri omniaque perpeti, ipsa cognitione, et scientia captos' et cum maXimis curis, et laboribus CompenSare eam, quam e discendo capiant,

voluptatem y Mihi quidem Homerus 3 hujusmodi quiddam 49 vidisse videtur in iis, quae de Sirenum Cantibus finxerit neque enim vocum suavitate videntur, aut novitate quadam, et varietate cantandi revocare eos solitae, qui praetervehebantur, sed quia multa se scire profitebantur ut homines ad earum saxa discendi cupiditate adhaerescerent ita enim invitant lyssem: nam verti, ut quaedam Homeri, Sic Stum

ipsum locum)

O decus Argolicum, quin puppim sectis Udisses,

Auribus ut nostros possis agnoscere cantuS. Nam nemo b c umquam es transvectus inrula curau,

reuin prius adstiterit vocum dulcedine captus ;Post variis avido satiatus pectore musis, Doctior od patrias lapsus pervenerit O S. Nos grave certamen bem, S clademque tenemus,

82 si turpitudinem fugiamus in corpore Simile illud Horatii, de Homero : 'L- In prior est putamus, itaque hic debet nius et melius G sippo et Crantore vi-eSSe fugimus atque sic edere non du dit: in quo et dicendi ratio intelligendabitavi. Sic et P. Manutius est . Si quid mutandum foret, legerem 83 ut putii requirantJ Videtur esse voluisse. Sed non est OPUS.

debere ut et aut ut mel. 85 clademque tenemus DBene tenemus,

84 hujusmodi quiddam vidisse Frustra pro canemus edidere Victorius. Lamb. tentat avisius indipasso vel si Ovidisse. Aldus jun. apud Homerum est ',

228쪽

Graecia quam Trois ditis numine vexit; omniaque e latis rerum et estigia terris.

ij, Vidit Homerus, probari fabulam non posse, si cantiunculis

a tantUS vir irretitus teneretur scientiam pollicentur : Uam non erat mirum 6 sapientiae cupido patria esse Cariorem. atque onmia quidem scire, cujuScumque modi sint, cupere CurioSorum duci vero majorum rerum Contemplatione ad cupiditatem scientiae, summorum virorum S PUtRndum.19 Quem enim ardorem studii censetis fuisse in Archimede, qui 50 dum in pulvere quaedam describit attentius, ne patriam quidem captam esse senserit quantum Aristoxeni ingenium Cola Sumtum videmus in musicisse quo studio 7 Aristophanem putamus aetatem in litteris duxisses quid de Pythagora λquid de Platone, aut Democrito loquar, a quibUS Propter discendi cupiditatem videntus ultimas terras esse peragrata λη quae qui non vident, nihil umquam magna cognitione dignum amaverunt. Atque hoc loco, qui propter animi voluptates coli dicunt ea studia, quae diXi, non intelligunt, idcirco SSe ea propter se expetenda, quod nulla utilitate objecta, delectentur animi atque ipsa scientia, etiam Sio 189 incommoda datura sit, gaudeant. Sed quid attinet de rebus tam apertis plura requireres ipsi enim quaeramus a

nobis, stellarum motus contemplationesque rerum CaeleStium, eorumque omnium, quae naturae obsCuritate CCUltantur, CognitioneS, quemadmodum nos moveant et quid historia delectet, quam Solemus persequi uSque ad Xtremum praetermiSS repetimus, inchoata persequimur. Nec vero Sum inscius, esse utilitatem in historia, non modo voluptatem.

Quid λ cum fictas fabulas, e quibus utilitas nulla duci poteSt, set cum voluptate legimus Quid λ cum volumus nomina eorum, qui quid gesserint, nota nobis esse, parenteS, PatriRm, multa h. Praeterea minime necessaria λ quid λ quod homines infima fortuna, nulla Spe rerum gerendarum, opifices denique, 90deIectantur historia λ maximeque eos videre POSSUmus res gesta audire, et legere velle, qui a spe gerendi absunt, Confecti senectute. O uocirca intelligi necesse est, in ipsis rebuS, quae diScuntur, et cognoscuntur, invitamenta ineSSe,5squibus ad discendum, cognoscendumque moveamur. AC veteres quidem philosophi, in beatorum insulis, ' singunt,

item mox rerum pro regum nam illud e sequentibus huc esse traducendum. locus Homeri postulat regum nulla ibi nam magna cognitio nillilii est. mentio atque id est etiam in quibus incommoda datura sit L ss. quidam edd. vett. dam uno verbo habent lucommodatura S sirp. cupido patrix esse 'cariorem' sit non male. forte melius sit incomesse e ss. p. Davisium modum datura sit.

8r Aristophanem Grammaticum il 9 delectentur Leg. delectantur. lum. 1 ingunt, qualis-sit, quos utand88 quae qui non vident Puto magna Durior est' orati, hujus doci forte

229쪽

LIBER QUINTUS. 22I

sa qualis natura sit vita Sapientium, quo S Ura omni liberatos, nullum necessarium vitae ultUm, aut Paratum requirentes, nihil aliud esse acturos putant, niSi Ut omne templa in quaerendo ac discendo, in naturae Cognitione ConSumant mos autem non solum beatae vita istam oblectationem videmus,

sed etiam levamentum miseriarum. itaque multi cum mpotestate essent hostium, aut tyrannorum multi in custodia, multi in exsilio, dolorem suum doctrinae Studiis levaverunt. Princeps hujus civitatis Phalereus Demetrius cum latria 54 pulsus esset injuria, ad Ptolemaevin e regem Alexandriam

contulit. qui cum in haes ipsa philosophia, ad quam de

hortamur, excelleret, Theophrastique Sset auditor multa' praeclara in illo calamitoso otio Scripsit, non ad usum ali-qUem suum, qUo erat orbatus Sed animi cultus ille erat ei

quasi quidam humanitatis cibus. Equidem e Cn. Aufidio,

praetorio, erudito homine, oculi capto, Saepe audiebam, Cum se lucis magis, quam utilitati desiderio moveri diceret somnum denique nobis, nisi requietem Corporibus, et medicinam

quandam laboris afferret, Contra naturam putaremus datUm. aufert enim sensus, actionemque tollit omnem itaque, si aut requietem natura non quaereret, aut eam posset alia quadam ratione consequi, facile pateremur; qui etiam nunc agendi p. 138.

aliquid, discendique Causa prope Contra naturam vigiliaSR suscipere soleamus Sunt autem clariora, vel itane per-20 spicua, nec dubitanda indicia naturae, maxime scilicet in 55 homine, sed in omni animali, ut appetat animus aliquid

agere Semper, neque ulla conditione quietem sempiternam possit pati facile est haec cernere in primis puerorum aetatu-liS. quamquam enim vereor, ne nimius in hoo genere videar :tamen Omnes veteres Philosophi, maxime nostri, ad incunabula accedunt, quod in pueritia facillime se arbitrentur 9 naturae voluntatem posSe Cognoscere. Videmus igitur, Ut Conquiescere ne infantes quidem poSSint: Cum vero paullum

processerint, lusionibus 9 vel laboriosis delectentur, ut ne verberibus quidem deterreri possint eaque cupiditas agendi aliquid adolescit una cum aetatibus. Itaque, ne i UCUndissimis quidem nos somniis usuros putemus, Endymionis Somnum nobis velimus dari idque si accidat, mortis instar putemus Quin etiam inertiSSimos homines, nescio qua 569 Singulari nequitia praeditos, videmu tamen et animo, et

Cicero scripsit, cum Ingunt sit, eos Sic et Lambino visum et haec verba inpurant libris saepe confunduntur. 92 qualis natura sit vita sap. Pro na 94 vel laboriosis detictentur Ut ante tura corrigit Davisius ybtura bene est possint vulgo male delectantur. 93 naturi voluntatem posse cogno- , singulari nequitia Edd. pr. segnitie acere' Scripsi voluntatem pro vulgato quod glossam sapit. nam et neruitia sic voluptatem, quod abi. l. est alienum dicitur.

230쪽

222 DE FINIB. BONOR ET MALOR.

corpore moveri semper, et, Cum re nulla impediantur ne-CeSSaria, aut alveolum poscere, aut quaerere quempiam ludum, Rut Sermonem aliquem aequirere: cumque mon habeant ingenuas ex doctrina ibleCtationes, 96 Circulos , aliquos et SesSiunculas consectari ne bestiae quidem, quas delectationis Causa Concludimus, Cum opiOSiUS alantur, quam si essent liberae, facile patiuntur sese Contineri motusque Solutos et

57 vagos a natura sibi tribUtos, requirunt. Itaque, ut quisque optime natus institutusque est, esse omnino nolit in vita, si gerendis negotiis orbatus, posSit paratissimis vesci volupta tibus. nam aut privatim aliquid gerere malunt aut qui altiore animo Sunt, capessunt rempublicam honoribus, imperiisque adipiscendis, aut totos se ad studia doctrinae conferunt qua in vita, tantum abest, ut Ohiptate ConSectentur: etiam curas, sollicitudines, vigilias perferunt: Optii linque

parte hominis, quae in nobis divina ducenda est, ingenii et

mentis acie fruuntur, nec voluptatem requirenteS, ne fugientes laborem ne vero intermittunt aut admirationem earum Terum, quae sunt ab antiqui repertae, aut investigationem novarum: quo Studio, 9 Cum Satiari non possint, omnium

Ceterarum rerum Obliti, nihil abjectum, nihil humile cogitant tantaque est vis talibus in studiis, ut eos etiam, qui sibi alios proposuerunt sine bonorum, quo Utilitate, aut voluptate dirigunt tamen ' in rebus quaerendis, explicandisque 21 naturis aetates Conterere videamus. Ergo hoc quidem p

aUtem Sunt, primum, Ut mihi quidem videtur, et iis quorum

nunc in ratione versamur, ConSideratio, cognitioqUe rerum Caelestium, et earum, ians a natura occultata et latentes,

indagare ratio potest deinde rerumpublicarum administratio. aut administrandi sciendique prudens, temperata, fortis et justa ratio, reliquaeque virtutes, et actione virtuti-bUS Congruentes; quae uno verbo Complexi omnia, honesta dicimus ad quorum etiam cognitionem, et Sum jam Or- roborati, natura ipsa praeeunte deducimur. omnium enim

p. 30 rerum Principia parva Sunt, Sed uis progressionibus usa R RUgentiar nec sine CaUSa in primo enim ortu inest teneritas et mollities quaedam ut 00 nec res videre optimaS, ne agere

9 circulos a. et sessiunculas Sic bene 99 administrandi sciendique-ratio seἱ-emss. edidit Davisius Vulgatum se endi sine dubio vitiosum est. Puto le-miei ulos nihili est, nec in hac re dici gendum gerendique P. Manutius intur libro scr. et avisius in duobus suis 97 cum satiari non possintJ Male vulgo res erit administrandi scientia, tum prudens editur possunt ratio sed rati sic absolute quid est y 9 in rebus quaerendis explicandisque Io nec res videre optimas Cur υ- naturis Pro reὶus scribendum rerum, timas modo Suspicor pro eo legendum bene vidit Davisius homines.

SEARCH

MENU NAVIGATION