Opera omnia;

발행: 1810년

분량: 639페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

281쪽

LIBER PRIMUS. 273

essent dura, si sentiret nuda sine sensu sunt Illud vero Perquam inane

Neque sepulcrum, quo recipiatur, habeat, portum corporis Ubi, remissa humana vita, corpus requi cat a malis.

Vides quanto haec in errore verSentur : PortUm CSS Corporis, et requiescere in Sepulcro putat mortuum magna culpa

Pelopis, qui non erudierit filium, nec docuerit, NUatenus esset quidque curandum. Sed quid singulorum opiniones 45

animadvertam, nationum varios errore perSpicere Cum iesiosceat Condiunt AEgyptii mortuos, et eo domi CrVnni p. 17 a. Persae etiam cera circumlitos condunt, ut quam maxime per λ maneant diuturna corpora , 97 agorum OS St, non humare Corpora Suorum, nisi a feris in ante laniata. In Hyrcania plebs 98 publicos alit canes' optimates, domeSticoS. nobile autem genus canum illud scimus eSse. Sed pro Sua quisque facultate parat, a quibus lanietur eamque Optimam illi esse censent sepulturam permulta alia colligit Chrysip-PUS, Ut est in omni hiStoria Curiosus. Sed ita taetra sunt quaedam, ut ea fugiat, et reformidet oratio . . Totus igitur hic locus est contemnendus in nobis, non negligendus in nostri ita tamen, ut mortuorum Corpora nihil sentire entiamus Quantum autem consuetudini, famaeque dandum 109sit, id curent vivi, sed ita, ut intelligant, nihil ad mortuos pertinere. Sed prosecto mors tum aequisSimo animo oppetitur, cum suis se laudibus vita occidens consolari poteSt. nemo PRrum diu vixit, qui virtutis perfectae perfecto functu est munere multa mihi ipsi ad mortem tempestiva fuerUnt quam utinam potuissem obire nihil enim jam acquirebatur : U-mulata erant ossicia vitae: 00 cum fortuna bella restabant. quare, Si ipsa ratio minus perficiet, Ut mortem negligere PoSSimus at vita acta perficiat, ut Satis, Superque ViXiSSe videamur quamquam enim SenSus i abierit, tamen a summis et propriis bonis et laudis, et gloriae, quamui non Sentiant, mortui non carent. Etsi enim nihil in se habeat gloria, cur

CXpetatur, tamen virtutem tamqURm umbra Sequitur. Verum

multitudinis judicium de bonis, si quando est, magis lauda

97 Magorum mos Μs Guedis Medo Io cum fortuna bella restabani Corrum. Eua et rex fortuna ' Vulgo male fortunae sicus publicos alit eanes' Immo publice, et Davisius. ut recte judicavit Betiti eius. saepe in P abieritJ Corrigit Benti eius aberit, hoc peccatum St, ut in proprie et pro non male etsi et vulgatum non inep- prius tum. 99 ad morIem tempestiva fuerunt: u summis et propriis bonis suis bene quin Qua suaderent mortem obire, Benileius et alibi Cicero haec duo con- quae jam tempestiva esset, et in tempo jungit mox quamquam non sentiant non re obiretur pro quae sine dubio legen bene redundat, cum pauli ante xit dum quam, ut et alii viderunt quamquam sensu ab/riI.

VOL. IV. P. I. T

282쪽

274 TUSCUL QUAESTIONUM

46diarn est, quam illi ob eam rem beati. Non possum autemno dicere, quoquo modo hoc accipiatur, Lycurgum Solonem, legunt, et publicae disciplinae carere gloria : Themistoclem, Epaminondam bellicae virtutis Ante enim Salaminam ipsam Neptunus obruet, quam Salaminii tropaei memoriam priusque Boeotia Leuctra tollentur, quam pugnae Leuctricae gloria multo autem tardius fama deseret Curium Fabri- Cium, Calatinum, duo Scipiones, duo Africanos, Maximum, Marcellum, Paullum, Catonem, Laelium, innumerabiles ali S. quorum sint ilitudinem aliquam qui arripuerit, non eam fama populari, Sed vera bonorum laude metiens, denti animo, si ita res fert, gradietur ad mortem in qua Ut Summum

bonum, Ut nullum malum SSe Cognovimus Secundis vero suis rebus volet etiam mori non enim tam cumulus bonΟ-III rum jucundus esse poteSt, quam moleSta decessio. Hanc sententiam significare videtur Laconis illa vox, qui, cum Rhodius Diagoras, Olympionices nobilis, uno die ψ duo filios victores Olympiae vidisset, acceSSit ad senem, et grntulatus, Morere Diagora, inquit, mon enim in caelum adscensurus es. Magna haec, et nimium fortasse Graeci putant, vel tum potius putabant, isque, qui hoc Diagorae dixit, permagnum existimans, tres Olympionica una e domo prodire, Cunctari illum diutius in vita, fortunae objectum, avitile putabat ipsi. ego alitem tibi quidem quod Satis esset, paucis verbiS, ut

mihi videbar, responderam. ConceSSeras enim, nullo in malo mortuo CSS Sed ob eam Causam Contendi, ut plura dicerem, quod in desiderio, et luctu haec est Consolatio maXima. nostriun enim, et OStra CAUSA Susceptum dolorem, modice ferre debemus, me nosmetipsi amare videantur illa suspicio intolerabili dolore cruciat, si opinamur eos, quibus orbati . 17 a Sumus, esse Cum aliquo sens in iis malis, quibus vulgo opi' nantur hanc OXcutere opinionem mihimet volui radicitus;

47 eoque fui fortasse longior. A. Tu longiori non mihi qui-

112dem prior enim par orationi tuae faciebat, ut mori cuperem : OSterior, ut modo non nollem, modo non laborarem. omni autem oratione illud certe perfectum est, Ut mortem non ducerem in maES.

Μ. Num igitur etiam rhetorum epilogum desideramus an am hanc artem plane relinquimus A. Tu vero istam nureliqueri8, quam Semper ornasti et quidem jure illa enim

si ira re fit Bene Benti eius si ita sine morte sed melius sit, non enim resfert. Sic s. Guel f itaque recepi. Deus futurus es nam nil majus tibi incta suos illos Non dubitavi delere terris accidere potest alii tamen, ut s. suos, quod e duos natum est ne enim Gu nunc. solet ioci pronomen raddi, rubi multa 6 ne et nosmetipsos amare Delendum inde ambiguitas esse potest. est et, ut Benileius fecit et legendum non enim in caelum adscensurus es nosmetipsi abest elis Guel LSimplicissimum est intelligere vinus et

283쪽

te, verum si loqui volumus, ornaverat. Sed quinam est iste epilogus aveo enim audire, quidquid St. M. Deorum iis immortalium judicia solent in scholis proferre de morte, nec vero ea fingere ipsi, Sed Herodoto auctore, aliisque pluribus. Primum Argis sacerdotis, Cleobis et Biton filii, praedicantur nota fabula Si Cum enim illam ad solemne et statum sacrificium curru vehi us esset, satis longe ab oppido ad fanum, morarenturque umenta : tunc juvenes ii, quos modo Nominavi, VCSte posita Corpora oleo perunXerunt ad Ugum acceSSerunt ita sacerdos advecta in fanum, cum Currus CSSet

ductus a filiis, precata a dea dicitur, ut illis praemium daret pro pietate, quod maximum homini dari posSet a deo : post

epulato Cum matre adolescenteS, Omno Se dediSSe, mane

invento esse mortuos. Simili precatione Trophonius, et Aga-114medes, si dicuntur qui, cum Apollini Delphis templum exaedificavissent venerantes deum, petierunt mercedem non parvam quidem operis, et laboris sui, nihil certi, sed quod esset optimum homini quibus Apollo se id daturum ostendit post ejus diei diem tertium : qui ut illuxit, mortui Sunt b. reperti. Judicavisse deum dicunt, et eum quidem deum, cui reliqui dii concessissent, ut praeter ceteros divinaret. AD 48 fertur etiam de Sileno fabella quaedam : qui cum a Mida Captu eSSet hoc ei muneri pro sua missione dedisse scribitur docuisse regem, non nasci homini longe optimum SSe; proXimum autem, quam Primum mori. Qua est Sententia in s Cresphonte usus Euripides

Nam nos decebat coetus celebrantis domum, Lugere, ubi esset aliqtiis in lucem editus, Humani vitae et aria reputantis mala At, qui labores morte inisset gravis, Hunc omni amicos laude et retitia exequi.

Simile quiddam est in consolatione Crantoris ait enim Terinaeum quendam Elisium, Cum graviter filii mortem maereret, veniSSe in Psychomantium, quaerentem, quae fuiSset tantae calamitatis causa huic in tabellis tris hujusmodi versiculos datos:

naris homines in vita mentibus errant: Euthynous potituriatorum munere, bibo.

Sofuit illius iniri ipsique, tibique. His et talibus auctoribus usi, Confirmant 8 Causam rebus a Dodiis immortalibus judicatam. Alcidamus quidam, rhetor antiquus, in primis nobilis, scripsit etiam laudationem mortis,

Hunc omnis amicos omni dedit Davi ponitur rationibus, argumentis estquestus bene, etiam metri causa. pro factis. causam rebus udicatam rebus op-

284쪽

276 TUSCUL QUAESTIONUM

quae Constat ex enumeratione humanorum malorum cui fi-tiones eae, quae Xquisitius a philosophis colliguntur, defuerunt, ubertas orationis non defuit clarae vero morte pro patria oppetitae, non solum gloriosae rhetoribus, sed etiam beatae videri Solent repetunt ab Erichtheo cujus etiam filiae p. λ74. Cupide mortem CXpetiverunt pro vita civium : Codrum, qui se in medios immisit hostes, veste famulari, ne posSet agno-Sci, si esset ornat regio : quod oraculum erat datum, si rex Interfectus esset, victrices Athenas fore. Menoeceus vero

non praetermittitur : qui oracido edito largitus est patriae suum sanguinem. Iphigenia Aulide luci se immolandam jubet, ut hostium Sanguis eliciatur suo. Veniunt inde ad 49 propiora. Harmodius in ore, et Aristogiton, Lacedaemonius

Leonidas, Thebanus Epaminondas vigent noStro non norunt: λ quos enumerare longum est ita sunt multi, quibus videmus optabiles mortes fuisse cum gloria. Il Quae cum ita sint, magna tamen eloquentia est utend , atque ita velut Superiore e loco concionandum, Ut homines mortem vel optare incipiant, vel certe timere desistant nam si supremus ille dies non exstinctionem, sed commutationem

affert loci, quid optabilius λ sin autem perimit, a delet omnino, quid melius, quam in mediis vitae laboribus obdormiscere, et ita conniventem somno consopiri sempiterno λquod si fiat, melior Eunii, quam Solonis oratio. Hic enim

Ster, Nemo me lacomis decoret, inquit, nec funera fetu Fuxit.

At vero sapiens ille,

Mors mea ne careat lac mis e linquamus amicis Maerorem, ut celebrent funera cum gemitu.D8 Nos vero, si quid tale acciderit, ut a deo denuntiatum videatur, ut Xeamus e vita, laeti, et agente gratia pareamus, emittique nos e custodia, et levari vinculis arbitremur, ut aut in aeternam, et plane in OStram domum remigremus, aut omni Sensu moleStinque careamus : Sin autem nihil denun- b. tiabitur, eo tamen simus animo, ut horribilem illum diem aliis, nobis faustum putemus, nihilque in malis ducamus, quod sit vel a diis immortalibus, vel a natura parente omnium constitutum non enim temere, ne fortuito sati, et creati sumus, Sed profecto fuit quaedam viS, quae generi consuleret humano i nec id gigneret, aut aleret, quod, Cum Xantlavisset omnes labores, tum incideret in mortis malum

due se immolandam jubet L Fortes longum. Si semper cicero et alii sic et praebet, nam jubet sic non Struitur. s. Guelf. I tuos enum. magnum ustJ Immo

285쪽

LIBER SECUNDUS. 277

sempiternum: portuna potius paratum nobis, et perfugium putemus. Ouo utinam velis passis pervehi liceat , sin re-119 flantibus venti rejiciemur, tamen eodem paullo tardius referamur necesse est. Quod autem omnibus necesse est, idne miserum esse Uni potest y Habes epilogum, nequid PraetermisSum, aut relictum putes. A. Ego vero et quidem fecit etiam iste me epilogus firmiorem M. Optime, inquam. Sed nunc quidem valitudini tribuamus aliquid Cra nutem, et quot dies erimus in Tusculano, agamus haec, et ea potiSSimum, quae levationem habeant aegritudinum, formidinum, cupiditatum qui omni e philosophia est fructus Uberrimus.

M. TULLI CICERONIS p. m.

TUSCULANARUM QUAESTIONUM

M. BRUTUM

LIBER SECUNDUS.

TOLERANDO DOLORE.

ARGUMENTUM.

Post cobortationem ad Philosophiam diligenter colendam Latinisque inprimis illustrandam litteris c. 1-3. sermo in Tusculano de dolore institutus exponitur. Is inducitur ab exordio de philosophi laudibus, . . 5. et duobus inprimis tamquam capitibus continetur quorum primum est, sitne summum malum dolor alterum, Si non summum, annon malum certes Et primum quidem breviter hoc uno argumento refellitur, quod dedecus et turpitudo majus profecto sit dolore malum. . . In altero autem reliqua consumitur oratio. Et esse quidem magnam hic multorum imbeciliitatem docet Aristippum enim Socraticum non dubitasse dolorem summum malum dicere, quem si urus secutus sit Hieronymum autem Rhodium summum bonum posuisse in vacuitate a dolore. Ceseros, prater Zenonem, Aristonem et Irrbonem, malum putasse. Poetas quoque ab hac opinione non abesse, quod inducant summos homi-

II in reflantibus ventis Sic bene Da- sunt venti restantes Consentiunt edd. visius edidit pro restantibus qui enim vett. Plures, et s. velf.

286쪽

27 TUSCUL QUAESTIONUM

res in acutis do ribus non viriliter lamelantes. c. 6-IO. Iam rationes, quibus Πι frangendis bis opinionibus utantur Stoici, contortulas esse, decipere magis molentium, aut optantium, quam docentium, Q. c. nihile Se malum, quod non sit turpe atque vitiosum neque enim id ignorare quemquam; sed doleamus, nec ne nihil interesse, hoc docendum esse. c. 11. 12. Melius et verius hoc esse : Omnia, qu natura a Ernetur, in malis esse, qui adsciscat, in bonis. Quo posito, tamen one-Stum et rectum ilia excestere, ut omnia corporis et fortunae bona ad id minuta videantur, nec ullum malum cum turpitudiuis malo comparandum. Quare, cum turpe sit viro, gemere, oularc fer e, aut nullameturtutem esse, aut contemnendum dolorem Prudentis porro esse, nihil

facere, quo nil princiat: sed gemitu et lamentationibus non minui dolorem Temperantiam denique, fortitudinem, justitiam, magnitudinemque

animi doloris patientiam desiderare. c. 12. Non autem negare e dolorem esse dolorem quorsum enim opus esse fortitudines sed eum opprimendum esse patientia. Eam autem duobus modis comparari, primo e ercitatione et consuetudine id quod exempla multorum confrmant, tamquam, Spartanorum, Marii, gladiatorum, meteranorum militum I c.

13 - 16 deinde ratione. Et illud Epicuri quidem e Neglige dolorem; si

longus levis, si gravis, brevis e tum non respondere ei decreto, quo dolorem Summum malum putet, in et obscurum et falsum esse, quod de doloris diuturni levitate, et gratis brevilate dicatur. c. I S. Itaque primum oportere hoc sibi uenique persuadere, nihil bones ius esse ac laudabilius, adeoque etiam optabilius, quam ferre dolorem deinde sibi ipsum

impcrare. Nam cum animus sit in partes tributus duas, alteram rationis participem, alteram expertem, illam huic imperare, tamquam dominum serGo b. e. a ratiori coercere temgritatem oportere. Si se turpiter gerat, et gemitibus ac fetibus Uat, amicorum propinquorumque custodiis constringendam cisse; si autem irmior sit, tamquam bonum ialitem admonitu revocandam esse ad dignitatem c. 19. O. Sermone intimo ac tacito esse animum conismandum species bonestas, tamquam Zenonis Eleati, Anaxarcbi, Calani esse animo proponcndas. c. o. Intentionem etiam adbibendam esse, cujus, ut in corpore, sic in animo magna vis sit. c. 22. 23. Contemnendo adeo letari omnem laborem doloremque. c. 24. Illud denique proponendum animo, amplitudinem animi, qui maxime emineat contemnendis doloribus, jam esse omnium rem pulcherrimam. c. 25. Adbibendam vero esse quandam doloris olerandi aequabilitatem, quis a rarione et consilio prosciscatur. Eo enim,

qui consuetudine tantum aliqua dolorem aliquem ferant, non in omni genere doloris fortes csse. Denique hanc frangendi doloris rationem etiam ad alias animi perturbationes leniendas adbiberi posse.

1NEOPTOLEMUS quidem apud Ennium philosophari sibi

Lait necesse esse, sed pauci : nam omnino haud placere ego autem, Brute, necesse mihi quidem esse arbitror philosophari nam quid possu a prae Sertim nihil agens, agere me

lius sed non paucis, ut ille dissicile est enim, in philo

necesse miki quidem esseJ quidem hic friget, videturque ex antecedente temere

repetitum.

287쪽

LIBER SECUNDUS. 279

sophia 2 pauca esse ei nota, Cui non Sint aut pleraque, aut Omnia nam ne pauCa, nisi e multis, eligi POSSUnt, I CC, qui pauca perceperit, non idem reliqua eodem Studio persequetur. Sed in Vita tamen occupata, atque, ut NCOP 2tolemi tum erat, militari, pauca ipsa multum Saepe Pro- Sunt et ferunt fructus, Si non tantos, quanti ex univerS Philosophia percipi possunt tamen eos, quibus d aliqua e Parte interdum aut Cupiditate, aut aegritudine, aut metu liberemta veluti ea disputatione, quae mihi nuper habita est in TUSCUJano, magna videbatur mortis effecta Contemtiin quae non minimum valet ad animum metu liberandum nam qui id, quod vitari non potest, metuit, is vivere animo quieto nullo modo potest sed qui, non modo quia neceSSe Stmori, verum etiam quia nihil habet mors, quod Sit horren-b. dum mortem non timet, magnum is sibi praesidium ad beatam vitam comparat Ouamquam non Umia ignari, 3 multos studiose contra esse dicturos, quod vitare nullo modo potuimus nisi nihil omnino scriberemus. itenim Si rationes, quas nos multitudinis judicio probari volebamus popularis est enim illa facultas, et flectus eloquentiae CS au

dientium approbatio sed si reperiebantur nonnulli, qui nihil

laudarent, nisi quod se imitari posse confiderent, quemque sperandi sibi, eundem et bene dicendi finem proponerent, et

6 Cum Obruerentur copia sententiarum, atque Verborum, jejunitatem et famem se malle, quam ubertatem et Copiam di-COTCnt. Unde erat eXortum genus Atticorum, iis ipsis, qui id Sequi se profitebantur, ignotum qui jam conticuere, paene ab ipso foro irrisi. Quid futurum putamUS, cum adjutore 4

Populo, quo utebamur antea, nunc minime nos uti Posse videamus λ est enim philosophia paucis contenta judicibus, inultitudinem consulto ipsa fugiens, eique ipsi et Suspecta,

et invisa ut vel, si quis universam velit vituperare, SOCUndo id populo facere possit vel, si in eam, quam o maXime Sequimur, onetur invadere, magna habere posSit 8 auxilia a

reliquorum philosophorum disciplinis os autem universae

pauca Davigius addidit vel sane parenthesin reperit: sinpe aspernaban- bene tur ex philosophiae disciplina ignota, aliqua ex parte ex parte delendum quid sequi excogitare possumus. videbatur Reiskio. Commode sane ab cum obruerentur copia . atque T. In fuerit pro taberemur ss. fere omnes his haesit frustra Bulierius. Sensu est: Iiberenetur idque non satis aptum h. l. cum copiam s. et v. in meis orationibus tamen recipi volebat Euherius viderent tantam, quantEm ipsi ConSequi magnum is sibi prinsidium compara, non P Ssent. Legendum compara vit et vijam An tamen p etenim si orationes Consequens erat, s auxilia et ph. disciplinis ΕXcidit tamen reprehensione non caruerunt; praepositio, absorpta a finali praeceden-POS Parenthesin mutata est Drma ora tis verbi, idem visum Lambino, Turnetionis. Pro probari Corradus uaest. p. bo c. et sic non opus cum DaVisio 348. eis probare Idem in s. post corrigere disciplinas.

288쪽

28 TUSCUL QUAESTIONUM

2 philosophiae vituperatoribus respondimus in Hortensio : pro

Academia autem quae dicenda essent, satis accurate in Academicis quattuor libris explicata arbitramur sed tamen tantum abest, Ut scribi contra nos nolimus, ut id etiam maxime optemus in ipsa enim Graecia philosophia tanto in honore numquam fuisset, nisi doctissimorum contentionibus dissensionibusque viguiSSet. Quamobrem hortor omnes, qui facere id possunt, ut hujus p λ 6 quoque generis laudem jam languenti Graeciae eripiant, et perferant in hario urbem, Sicut reliqua omnes, quae quidem erant Xpetendae, studio atque induStria sua majores nostri transtulerunt. Atque iratorum quidem laus ita ducta ab humili, venit ad Summum, ut jam quod natura fert in omnibu fere rebus, senescat, brevique tempore ad nihilum ventura videatur. 0 philosophia nascatur Latinis quidem litteris ex his temporibus, eamque nos adjuvemus : noSque ipSO redargui refellique patiamur quod i ferunt animo iniquo, qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti, et

Consecrati Sunt, eaque neceSsitate ConStricti, ut etiam quae non Probare oleant, ea cogantur ConStantiae causa defendere. OS, qui sequimur probabilia, nec ultra id, quod veri- Simile occurrerit, progredi possumus, et refellere Sine pertinacia, et refelli sine iracundia parati sumus. Quod si haec studia traducta erunt ad nostros, ne bibliothecis quidem Graecis egebimus, in quibus multitudo infinita librorum propter eorum est militudinem, qui ScripSerunt; eadem enim dicuntur a multis e quo libris omnia referse-rUnt quod accidet etiam nostris, si ad haec studia plures ConfluXerint. Sed ΟS, Si possumus, XCitemus, qui liberaliter eruditi, adhibita etiam disserendi elegantia, ratione et via 3 philosophantur. Est enim quoddam genus OrUm, qui Ser philosophos appellari volunt, quorum dicuntur esse Latini sane multi libri quos non Contemno equidem, quippe quos numquam legerim sed quia profitentur ipsi illi, qui eos scribunt, se neque distincte, neque distribute, neqUe eleganter, neque ornate Cribereri lectionem sine ulla delectationeb negligo quid enim dicant, et quid sentiant ii, qui sunt ab ea disciplina, nemo mediocriter quidem doctus ignorat. Unmobrem, qUoniam, quemadmodum dicant, ipsi non laborant: cur legendi sint, ita nisi ipsis inter se, qui idem sentiunt, non 8 intelligo. am, ut Platonem, reliquosque SocraticoS, et de

oratorum . laus ita ducta ab humili delevere item R. Stephanus, recte feci ira alienum est. scribendum illa pro et ipse. Oratorum avisius ponit oratoria. 12 nisi ipsis inter se, qui idem sentiun Jio philosophia nascaturi Davisius edi Dedi ipsis pro ipsi, quod sensus et latidit nascitur pro vulgat nascatur bene nitas necessario Postulant pro sentiunt Ii ultra id quam quo quam Manutii legendum etiam sentiant.

289쪽

LIBER SECUNDUS 281

inceps eos, qui ab his profecti sunt, legunt omnes, etiam qui

illa aut non approbant, aut non StUdiOSiSSime consectantur :Epicurum autem, et etrodorum non fere praeter SUOS quisquam in manus sumit sic hos Latinos xii soli legant, qui illa recte dici putant nobis autem videtur, quidquid litteris

mandetur, id i Commendari omnium eruditorum lectioni decere nec Si ipsi minus OnSequi possumus, iccirco minus id ita faciendum esse sentimus. Itaque mihi semper Peri-9 pateticorum Academiaeque consuetudo, de omnibus rebus in contrarias partes disserendi, non ob eam Causam Olum placuit, quod aliter non posset, quid in unaquaque re verisimile esset, inveniri sed etiam quod esset ea maxima dicendi exercitatiori qua princeps usu est Aristoteles, deinde eum qui secuti Sunt noStra autem memoria Philo, qUem nos frequenter audivimus, instituit alio tempore rhetorUm Praecepta tradere, alio philosophorum, ad Uam O consuetudinem a familiaribus nostris adducti, in Tusculano, quod datum est temporis nobiS, in eo Consum SimuS. itaque Cum ante meridiem dictioni operam dedissemus, Sicut pridie feceramus post meridiem in Academiam descendimus in qua disputationem habitam non quasi narrante exponimus, sed eisdem fere verbis, Ut actum, diSputatiamque St. Est igitur ambulantibus ad hunc modum sermo ille nobis 4 institutus, et ba tali quodam inductus exordio. A. Dici non opotest, quam sim hesterna diSputatione tua delectatus, Vel p. 177. potius adjutus etsi enim mihi iam ConsciUS, Umquam me' nimis cupidum fuisse vitae; tamen objiciebatur interdum animo metus quidam, et dolor, cogitanti fore aliquando finem hujus lucis, et amissionem omnium Vitae Commodorum. hoc genere molestiae sic mihi crede, sum liberatus, ut nihil minus Curandum putem. M. Minime mirum id quidem. HNam essicit hoc philosophia : medetur animis, inanes sollicitudines detrahit, cupiditatibus liberat, pellit timores sed haec ejus vis non idem potest apud omnes : 6 tamen valet multum, Cum est idoneam complexa naturam. Fortes enim non modo fortuna adjuvat, ut est in vetere proverbio, sed multo magi ratio, quae quibusdam quasi praeceptis Consirmat vim fortitudinis te natura excelsum quendam videlicet, et altum, et humana despicientem genuit itaque facile in animo forti contra mortem habita insedit oratio sed haeca ii soli legunt scr. legant sicis. 15 tali j inductus exordio Non Guel f. omnino damnem inductus dicitur enim 14 commendar decere Hic non se bene sermo induci; sed hic tamen ma- quo Davisium legentem debere quod lim ductus in potuit nasci a finali in

etsi non esset reprehendendum, si scri quodam, ut saepe factum constat. psisset licere tamen decere aptius vide- I tamen valet J Sic edd. r. non tum, tur sensus est convenire, consenta quod est a Corrado. Deum SSe.

290쪽

282 TUSCUL QUAESTIONUM

eadem num Censes apud eos ipsos valere, nisi admodum pau-COS, a quibus inventa, disputata, conscripta sunt quotus enim quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus, ita animo ac vita constitutus, ut ratio postula λ qui disciplinam Sunm, non Stentationem cientiae, Sed legem vitae pu-12tet Qui obtemperet ipse sibi, et decretis suis pareat λ Videre licet alios tanta levitate, et jactatione, iis ut fuerit non didicisse melius : alios pecuniae Cupidos, gloriae nonnullOS, multos libidinum servox ut eum eorum vita mirabiliter pugnet oratio quod quidem mihi videtur esse turpissimum. h. Ut enim, si grammaticum e profeSSUS quispiam, barbare loquatur, aut Si absurde canat is, qui se haberi velit musi- Cum hoc turpior Sit, quod in eo ipso e et, cujus profiteatur Scientiam : sic philosophus in ratione vitae peccanS, hoc turpior est, quod in ossicio, cujus magister OSSe vult, labitur, artemque vitae professus, delinquit in vita. A. Nonne verendum igitur, si est ita, ut dicis, ne philosophiam falsa gloria exornes λ quod est enim majus argumentum, nihil Cam ProdeSSe, quam quosdam persectos philosophos turpiter Vivere 1 M. Nullum vero id quidem argumentum est. nam ut agri non omnes frugiferi sunt, qui Coluntur, 'falsumque illud, ac improbe,

Etsi in segetem sunt deteriorem a se Fruges, tamen ipso suapte natura nil ni

sic animi non omnes culti iactum ferimi atque, ut in eodem simili verser, ut ager, quamvis fertilis, Sine Ultura fructuosus esse non potest: Sic Sine doctrina animuS. ita est utraque res in altera debilis cultura autem animi philosophia est haec extrahit vitia radicitus, et praeparat animo ad satus accipiendoS, eaque mandat his, et, ut ita dicam, serit, quae adulta fructus uberrimos ferant Agamus igitur, ut coepimus dic, si vis, de quo disputari velis.14 A. Dolorem eXistimo maXimum malorum omnium. . Etiamne majus, quam dedecus λ A. Non audeo id dicere quidem, et me pudet tam cito de sententia esse dejectum. M. Magi esset pudendum, si in sententia permanereS. Videnim minu est dignum, quam tibi prius quidquam videri dedecore flagitio, turpitudine λ quae ut flugias, quis est

9 non modo non recusandus, Sed non ultro appetendUS, Sub

i estis prinietur scientiam Rectius 1 non modo non recusandus Alterum sit profiteatur non in Ss non reperit avisius, nec

1 fatiumque illud a improbe Ele est in Guel f itaque delevit exemplaranterienti eius correXit falsumque illud ab ipso prolata, non sunt huic similia Aeeti nam improbi hic nihil est in quibus omnibus sequitur ne quidem i

SEARCH

MENU NAVIGATION