장음표시 사용
261쪽
dierum principium sumebant, quod quam
Iongilsime Sola nostro hemisphaerio remo tus redire videatur, ubi meridianum imi medii coeli transierit.Dies igitur i)s aut naturaliS, aut ciuilis est sipacium temporis quo Sol abiano coeli ad superam partem sublatus ab ea ad
princi pium illud, vn de digressus fuerat, relabi
tur.Eandem rationem diei naturalis & Christiani habent:sed alia causa permoti videntur, quod Christus scilicet aeterni patris aeternuS filius,humani generis Saluator, eo tempor nasci voluerit, ut suo saluti sero ortu, nostri diei illuminationis initium constitueret. de hoc
enim ortu Sapientiae 18. Cum medium siIentium teneret,& nox in suo cursu medium haberet, Omnipotens sermo tuus domine ex iliens de coelo a regalibus sedibus venit. Notandum etiam quod Sol. f.Π.D .b.
V Erpetuo sub ipsa ecliptica sua orbita di
scurreus No conficit motum suum a pa te occidua secundum signorum successione. Motus Vero firmamenti seu primaesphaerae cum an enarrabili celeritate,magnoque imp tu, ab ortu,in oecasum omnia astra secum trahat
262쪽
hat, efficit ut Sol, licet motui primi mobilis gnati iter sese opponat, singulis diebus circulum parallelum describat, hunc naturalis vel potius diei ciuilis appellamus. hi circuli dum a Solis centro atque minutis in quibus haeret, sub ecliptica soli describantur, atque perpe tuo latitudinem mutet: quomodo Sol spirali linea, ab uno puncto egrediens, non nisi anno emens ad idem principium recurrens, percurrat Zodiaci signa, facile cernimus. hos autem circulos , si circulos appellare placet, quidam parallelos appellant: quod forsan simili interuallo a se mutuo remoueantur,si Unam eius partem non totam circumcurrentem lineam)vicine&proximς adhaerenti parti conferas: Si vero eorum productionem a spicias, quae est, ut in infinitum protrahantur paralleis esse nequeunt:cum ita praecedens s quenti coniungatur,vi nullos cum illa angulos constituat, sed plane eadem sit. Sit igitur ea,quae a motu Solis fit spiralis linea, quae ita coelo implicetur, quemadmodum truncis columnaribus inciditur, ab una parte in ali
ram progrediens , ab illa demum caeca per vestigia mentis enim actu perducitur in ad idem principium recurrens . vide figu
263쪽
VT ab his circulis integris dies naturalis,
quem νυχθημερον Greci Vocant, quod ex die & nocte constet, dependet: ita etiam huius diei partes, quas Auctor diem artificialem,&nodi evocat, ex huius circuli partibus con struuntur.Pars enim circuli supra nostrum hemisphaerium exis ens, diem constituiti depre L sa& occultata,&infra horigonte deiecta, nOctem .hae partes spiralium linearum, quae supra Sinfra hori pontem sunt, si fuerint aequaleS
noctes,aequalitatis ratione cum diebus congruere certum est: quod dum in reosa sphaera contingat, ubi horiZon omnes parallelos se qualiter diuidit, perpetuo dies noctibus aequari concludimUS. Si vero partes horum circulorum fuerint inaequales,ut maior pars infra horigontem, mi nor supra,aut minor infra, maior supra horizontem eleuatur, pro ipsius diuisionis ratio ne etiam noctium atque dierum intelligitur diuersitas ut cum in nostrae siphaei ς situ talis sere sit ratio tropici Cancri, qui ultim us paralle lorum septentrionalium est, ut parS illa, qUM supra horizontem cernitur, duplo maior sit, quam illa, quae illi succumbit. dies enim aesti
uales longissimos intelligo duplo spatio noctis
264쪽
IN SPHAERAM. 24 ctis rationem stuperare.Dies eum sunt Is horarum,cum altera parte: Noctes vero 7 cum altera parte. simili modo de reliquis iudicandum erit.
QVi ea intelligit, quae supra a nobis alla
ta sunt de ortu &occasu signorum ipsius obliquae sphaers, quod sex signa
dita GH. recte ascendant: contra vero olique demergantur: opposita autem
Π.olique ascendant, recte demergantur,quid auctor velit facile perspicit. his colligitur quod cὰm hora.
M Irandum sane erit quod auistor hie
duodecimam partem diei horam,naturalem lappellet:cumlpaulo ante spacium temporis inter ortu occubituq; Solis interceptum non naturalem die, licet ea veterusententia sit, sed artificialem vocarit. Hora enim clim duo decimam partem diei siue illa plixa siue breuis sit appellet, illa non naturalis, secundum eius do strinam dici debeat, sed artificialis:hae nunquam conueniunt nisi tempore aequino
265쪽
ciij, qu 5 hors diuras, nociturnis conueniunt,
ut Lucanus ait libro III. Tempus erit quo Libra pares examinat horas, Non νnollivi aqua die. Hisce horis S Iudaeos usos sacrae litterae te flantur, cum prima hora paterfamilias exierit operarios conducere in vineam suana,XILautem circa vesperam, omnibus aequale prae mi una paterna benignitate numerarit: S in commemoratione Dominice passionis haruetiam fit mentio, quod ecclesia ad hoc usque tempus obseruauit, chm ad Solis ortum hoc est ad primam, hymnum Iam licet orto sidere
conci nat. hae horae vocatur planetariae,&inq-
quales, qtiod a planetis nomen habeant, & plex unque inaequales sint, non inter se colla tq, sed cum aliorum dierum horis, aut etiam no cirum: excepto tam e tempore squinoctij quo equales dici pol Iunt. Alie autem horς dicuntur aequales esse, quod ab ipso equinoetiali depen dea ni: quare& Plini os quinoctiales appelJantur. hisce horis Astronomi in orbium motibus calcula dis utuntur: eius generis de nosti eho restini, quae aestate & hieme conueniunt, S perpetuo a duodecima in duodecimam num eiantur.horarum autem nomen, ad annoS
266쪽
trecentos ab urbe condita Romanis ignotum fuit, si Censorino fides adhibenda sit. Nusquain legibus duodecim tabularum, ut postea in alijs, nominatas horas asserit.diem enim bifariam in meridianum, &pomeridianum tempus discernebat:quod& Plinius lib.v1I capite LX. confirmat. Serius enim hoc Romae contigit de horarum inuentione loquitur)duodecim tabulis ortus tantum & occasus nominatur. Post aliquot annos,&adieictus es meridies est accenso Consilitum id pronunciante cum Curio minister scilicet publicus) inter rostra& Grscostasin prosipexisset talem Solea columna aenea ad carcerem inclinato sidere, supremam pronuntiauit. Dediuersitate dierum se noctium artia
Quid dies artificialis sit,ex iis quae praecesserunt colligimus, spatium, quo Sol hemisiphae rium in omni terrae situ lustrat. Sic nox spatium esse dicit usi quo terrae densitas, ipsius lamen atque splendorem tegit. unde Virgilius libro VIII. ruit O sis tellurem amplectitur
267쪽
2 8 ANNOTATIONESHinc umbra terrae definitur, quod eam inuoluat,eanaque sua densitate contegat. dici xur autem, ut quibusdam placet,a nocendo, quod rebus humanis noceat,aut etiam ad nocendum conuniens ac apta sit. sic enim Poeta
ait: ri iugulent hominessiurgunt de nocte latrones, Vt te gyumserues non expergisceris rQuod a nocendo dici possit confirmat Alba
inafar, cum noctem frigidam achumidam tantam exhalationum staditatem attollere iudicet,ut nisi eam astrorum vertigo ac radioruVis exiccaret, nullum animal vitam siustinere
peream posset. hoc vero Marcus Cicero tanquam vicit situdine quadam animantia con
sirmari ac corroborari iudicat. Dierum igitur artificialium ac noctium pro diuersis terrae partibus, cum diuersa sit ratio,auctor quasdasiphazaru species enumerat:vtita simili modo quilibet ad eius mutationem suae propriae sedis ad quamcunque tandem libeat imaginem ac formam sphaerae statueret.Prima est istorum qui sub aequinoctiali degunt:hi iuxta auctoris figmentum dies alta,ac duo ima solstitia habent. Alta,quando Sol ad eorum verticem peruenerit,ita ut aequatorem subeat.Ima, quando
268쪽
Sol ad longi si imum deflexum peruenerit: quae autem de duabus aestatibus commemorat,aliorum scriptis confirmantur, qui idem persuadere student. Quod de umbra dicit --rissimum es , clim perpetuo Sol vel aliud astrum, suo splendore ac lumine terram ipsam intueatur: quod si veru, erectus umblicus aut eleuatus gnomon sub ipso arquatore Sole percurrente signa septentrionalia, umbram ad austrum protensam habebit: Sol vero si a parte meridionali signa obtinuerit,ijs qui torridam
Zonam incolunt, umbra ab erecto gnomone
cadens septentrionalis erit. Secunda sphaera eorum es, qui inter Tropicum Cancri,& Aequatorem,verticem seu horizontis polum habent:hi bis Solem an nuo spatio verticalem habent semel igitur dextrum Solem, semel sinistrum:quare umbras mirati nemorum non ire
sinistras: hoc est non in meridiem ferri, sed perpetuo in septentrionem. Qus autem pars dextra coeli sit quae sinistra, ex Vitruvio intelligimus,qui alti dera Borealia,quae ultra Tropicucancri sunt,dextra esse:& illa quae ultra Capri sornum sunt sinistra, unde Ovidius: Neu te exterior tortum dectinet ad quem, Neve sinisterior presiam rota ducet adaram.
269쪽
CAusa est huius appellationis, q uod meri
dionales regiones incolentes a dextra habeant septentrionalium siderum ortum, a si nistra autem meridionali u. huius sphaerae cuius iam auctor meminit, exemplum habeS apud Plini um,ubi vertex scilicet inter Aequatorem &Tropicum Cancri constituitur. Rursus sin quir) in i leroe insula, quae est caput gentis Aethiopum,&quinq; millibus stadiorum a Syene in amne Nilo habitatur, bis anno absumi umbras, Sole Iq. Tauri partem, di 2 2 Leonis obtinente. Insula haec quemadmodum ex verbis Plinii colligimus bis habet annuo spatio Solem verticalem. huius Metropoli Ptolomaeus eleUationem poli 1eptentrionalis 16 graduum, qo minutorum dat. Tanta habent latitudine ab aequatore Iagradus Leonis,& I 6 Tauri: Ergo quando Sol illa puncta eclipticae subibi, nulli ibi in meridie cernuntur umbrae.Tertia eorum siphaere secundum auctorem constitutio, qui sub Tropico Cancri degunt. hi semel an Duc spati O,atque hoc tempore solstitii, Sole ad cardine meridianus ablato, nullas umbraS habent.Post autem solstitium, vel etiam ante solstitium, eorum umbra cadit in arctos, Vnde Lucanus: Vmbras nusquam flectente Syene De hac Umbrarum ratione vide Plinium libro secun
270쪽
do capite LYx111. Simili modo tradunt in
Syene oppido , Quod est supra Alexandriam quinque millibus stadiorum, Sol itin die
medio nullam urn bram iaci, puteumque zIus
experimenti gratia factum totum illum i nari. Ex quo apparere,ium Solem illi loco supra verticem esse, quod & in India supra flumen Hypasin feri tempore eodem Onesicra ius scripsit. Haec facile colligimus vera esse, quae Plinius de Syene prodit, cum Ptolomaeus huic urbi latitudinem a s graduum & quinquaginta mi nutOrUm ponat : aequalem scilicet longi sit-mo deflexui ipsius Zodiacii, aut solstitii ab e
quatore. Sole itaque suam maxima euagationem percurrente verticem urbis obtinet, &per consequens radij Solis ad καθετορ hoc est ad perpendiculum descendunt: corpore itaque eleuato in meridie umbram illi sub ijciet. Onesicratus, cuius Plinius hic meminit,fuit praefectus classis Alexandri Magni, quemadmodum ex eodem Plinio colligere est. huius enim nauigationem ex India versus Occiden tem in sinum Persicu describit libro scap. 23. Quartae sphaerae imagine longius ab aequatore digreditur , & eorum rationes coeli explicax qui ad alterutrum poloru extra TropicoS moran rutatii nunquam Solem verticale habent,