장음표시 사용
151쪽
. li aduersus Turcam suscipiendi, dc Graecos stat res totumque Constantinopoleos imperium durissi ina seruitute liberandi facultas daretur. Id prospiciens papa noluit sibi tantam ignominiae labem inuri, non solum illas triremes Coronaeam duci concedit, sed suas insuper addit G allicis ad nauigationem uti statuit.Contra Caesaris,Ferdinandi se tris,ducum Sabaudi de Mediolanensis caeterorumque legati,veriti ncquid aduersus se
in eo congressit fierc eodem omnes consilio omnia moltcbantur quibus Helvetiorum
animos maxime eorum qui Romanae Ecclesiae obtemperant,a Regis fide atque soci tale alicitarent,docebant cum protestantibus aduersus Calliolicos fauere. Ad hanc criminationem & coniurationem maxime illos iuuit cpiscopus Verulanus papae apud iulos nuntius, quem pastina praedicabant de Rege illic pessime meritum est e.His verbis ita l. permoti erant Helvetiorum animi,ut parum abfucrit quin foederi illi Italico aduersus Regem inito se inscribi curarent. Rex tamen huiusmodicosiliis paruo negotio occurrit,praesentem pecuniam mittit,ad bellum, siquod illis a reliquis pagis religionis causa inferretur, c conferre sena coronatorum millia in mensem veste ostendit: aliquoties apud papam per literas de nuntios de Vcrulani iniuria conqueritur. Papa hominem his de causis domum reuocat, ede negotio Regi purgat, dc Verulano imperat ut in ipso congressu crimina ista diluat. MEDio fere Iulio mense dux North iciis ad Regem venerat, ab A nglo missus, ut illius nomine illi colloquio interesset.Statim ubi aduenit audit Romς aduersus primcipem stium aliquid noui constitutum esse,quanuis quid tandem estet, liquido scire nopollet itaque veniam petit,ut domum rediret Rex hominem rutinet, sic tamen ut quatatum post chrei gestae veritatem dissimularet, sperans negotium ad pacatum quendam exitum deduci posse.Statim enim ad papam nutium misserat, qui doceret quem locum Anglus obtineret, qualu dubia clientus spe suspensus sui siet,nimia temporis diuturniatat Gingenti animi aesta,qui sibi scrupulunt eximi optabat,& cupiditate qua adducet, tur ut haeredem regni ex sese relinqueret, impulsum,non expectasse Romanae sedis ii dicium: rationem principis nonnullam habcndam csse, praestare cum Ecclesiae obs
quentem & addictum,ut antea fuerit, retinere,quam contumacem,immorigeru deporro hostem:quod pestimi exempli esset, de infinita mala ex se parcrcta Addebat etia eam -- ia inter se amicitiam &nccessitudinem interesic, ut quicquid in eum grauius statueretur, eo loco est et habiturus, neque minus grauiter laturus, quam si ad seipsum haec pertin rent.Tandem medio ferme Augusto Norda lcus ut res Romae gesta sucrat certior i ebis,mitorium Rupcfortem summa cclcritate in Angliam mittit. Anglus illum statim iubet venia a Rege accepta ad sc rodire, ducem Richomontium nothum quem in aula Gallica habebat, item oratores quos Romae habcbat,domum seuocat. Rcx cum nec precibus nec ulla oratione retineri posse conspicatus, tandem da mittit: monet tamen asi atre cliarissimo rege obtineat,ut probumquedam Sc cruditum hominem mittat,qui
testis est et quantopoc illius causa apud papam laboraret id quod Northsolcus perfecit, mittunturque episcopus Vincestrius,quem antea doctorem Stephracum appellabant, de Briandus ex ipsius cubiculariis dc nouae reginae patruelis. Qκ uia .. ἁ- CIRCA id in tempus Tolosam ad Regem venit Bonaccursus Grynaeus Guliel et mi de Ludovici Bauariae ducum a secretis,quem illi tam suo quam aliorum principum
nomine mittcbant qai cum eo foedere illo nuper icho coniuncti erant. Mittebat autem his mandatis,quod ad repr sentandam Cctum coronatorum millium summa attineret,
qua ille ex pacti sermula promisisset,illis uno consensu placuisse ut sibi Bavariet ducibus
in manu traderctur.Rogare tamen,ut quoniam satis dare,quemadmodum polliciti fiterant,non possient, quin totum in vulgus cfferretur,& causa innotesceret cur tanta pecunia numerata citat quam tamen incognitam cssc cupiebant,dc res ita postulabatὶ sibi fiades haberetur,qui illi cauere qua ratione vestet dc in cosilio videretur,parati crat. Huic Rex orationis humanitate satisfecit,pollicitus se, simulatque e colloquio Cum papa r diis let ad principes missurum qui cum ipsis Vci cum eo cui rcm committerent, agendi mandata haberet Interim parantur omnia quae ad congrcsitam pertinebant. Dux Albaniae tum triremibus Gallicis proficiscitur, quas papa conscensurus erat: illis aliae naues adduntur, quibus impedimenta dc sarcinae cardinalium aliorumque comitum veher tun Laurentius Cibotus dc comes Masiatis a papa milli ducem Aurelium cum mi neribus
152쪽
neribus salutant. Comes item Tonnerranus Carcassenna adducissam Vrbini mittitur, quam donis Regiis prosequitur. . EODEM etiam tempore Regij nuntiatur caedes Merviliij patricij Mediolanensis,
quem antiquitus in aula Gallica educatum Sc in hippocomiam regiam ascitum Rex Dpud ducem Mediolanensem legatum habebat. Venerat pridom in Gallia ad aulam L douici duodecimi, una cum Galeacio Sanseuerino, maximo postea Galliae armigero. Aulico ministerio ad mortem usque Ludovici functus, cundem etiam statum sub Francisco tenuerat.Hunc dux Mediolanensis ea causa dc ordine quem commemorabo obtruncari iussit. Anno Is 3I Mcrvillius a Rege petit ut in Insubriam ad suos inuisendosio redire eius voluntate liccret.Et quoniam liberalitcr in Gallia habitus non modicas opes acquisierat,comitatu frequentem habebat,iaute conuiuabatur, primos dc intimos ducis aulicos excipicbat,illos de ipsum quoquc ducem muneribus affecit,cui se non vulgariter ut quidem videbatur insinuauit,& comiti Maximiliano Stampio,qui princeps ducis negotia administrabat. Aliquanto postquam in Galliam rediisset,quo tempore Ca sar exercitum aducrsus Turcam comparabat, Franciscus Taberna Merviliij nepos, a ducc cuius cancellarius erat in Germaniam missus,quum iter per Gallia faceret, Regem Fonte Bellandi illius nomine salutat. De multis inter se dum sermoncs miscet,huc loquendo venit,ut Regi cofirmarc sique illuc legatum mittere in animo haberet, rem fore duci gratissimam,eaque ratione multa commode geri posse:neque vero ullum apio tiorem & duci magis acceptum quam Meruillium mitti posse. Verum quoniam dux omni ratione videre cogebatur ut Caesaris gratiam retineret, qui si apud cum a Rege legatum esse animaduerteret,duriori oratione uteretur,Rcgem etiam atque cliam rogare ut legati nomen inter cos arcanum S tacitum seruaretur:vtque Meruillio litera a Rege separatim ad ducem darentur,quibus priuata illius negotia commendaret: idque coconsilio, ut siqua suspicio animum Caesaris subiret, istis se dux purgare, de fidem facere posse apud se illum esse no qui legati locum obtineret,sed qui res priuatas curaret. Rex facile assentitur,& praeter epistolam fiduciariam & mandata alias literas dat,quibus tantum ea scribebantur quae de rebus priuatis de domesticis Meruilli esse videbantur. Menstruum etiam aliquod stipendium praeter superiora beneficia attribuit, quo se pro locoeto quo esse eum Volebat,sustentaret.
D v x una cum Caesare Bononiae erat quum Meruillius in Longobardiam venit: qui,ne dux Caesari in suspicionem veniret, progredi noluit, sed Mediolani subsistit. D u-cem de sito aduentu certiorem facit,se litoras ad cum a Rcge & mandata habere quae in rem cssent totius Christianae religionis,se, nequid suspicionis orirctur quemadmodum cancellarius apud Regem dixeratὶ nisi ipsius voluntate dc iussu ulterius progi edi
non statuisse:se enim a Rege hoc in mandatis accepisse,Vt morem ei per omnia gercra Conaretur.Dux per literas respondet,quibus dies ascripta crat x VI I Decembris anno a s et 2: quas ego ad verbum interpretatus sum.
Qv IE ad me literis x II huius mensis die statim ab aduentu tuo scriptis sini-4o ficta virornatissime de charissime, ea intellexi omnia, utque te in omnibus CX Regis
Christianissimi praescripto gesseris perspexi. Quae miluomnia mirum in modum placuerunt,utqui Regi potentissimo fidem & obseruantiam singularem adhuc praeuiti, Scpraestare porro in animo habeo,quique id praecipue studeo S cupio, ut qua apud eum
Valeo gratia,cam tua opera tueri possim. Quod in mea ditione dc ciuitate commorari cupere te ostcndis, sic habeas velim, hoc me,quandiu voles, libentissimc concessurum, α gratissimum te mihi cum alias ob causas futurum,tum quod a Rege maximo profectus inter ciues meos versaris.Studium nacum,ubi opus tibi csse significabis,tuarum rorum rationibus nunquam deerit. Vale. .
HAEc fuit illius literarum sentcntui Cui Mediolanum postea reuersio Meruillius o opera cancellarij qui e Germania redierat huc enim primo loco adiit literas Regis red- dit,mandata fiduciaria sigillatim exponit,quae omnia ille sibi iucunda esse testatur. Uiu apud illum commoratur,ubique comitatur, priuata & familiari valde illius consueti dine utitur.Fortasse etiam non ita diligenter sibi temperauit, quin se legatione fungi licubi indicaret:visere solent qui ab externi principis famulitio in patriam xcvertuntur,cupidius ut inclarescant quaerore. Vtcunque sit,fama ad Caesarem peruenit, dc no
153쪽
nulla de fide ducis dubitatione visus est assici,ut quaecunq; de nuptiis ipsius neptis &da' ἔ i h cis agi non parua perficiendi spe coepta fuerant, propc irrita fierent.DuX per nuntium Caenari se purgat,cui ut persuadeat Me illium apud se ob negotia quaedam priuata co-
morari,itteras illas commenda itias perserri iubct,quae consilio Tabernae scriptae su rant, ut eis ad se purgandum,siquid huiusmodi accideret quale accidit, uteretur. Caesar hac satisfactione non plane accepta, nonnullam sibi adhuc suspicionem haerere ostem dit:hanc speciem captari, ut callidius occultarentur quae maioris momenti interim V ventur. Deniq; tam acerbe de iis expostulat,ut dux amplius se purgare cupiens,per numtium illi confirmaret se propediem omni eum sulpicione liberaturum, ellecturumque.
ut plane intelligat se neque a servillio neque ab alio ullo ad Regis pulcs vel amicitiam i, adduci posse Huius rei perficiendae occasio mox narranda paulo post data est. C A L. Iul. Murvillius cita suis ducem in ciuitate comitabatur. Ibi nobilis quirus μνώ dam Θ domo Castillion a siue casu siue iudicio e famulis Mervillii Baptistam nescio que hominem minime malum copellat,nomen heri rogat. Ille ostenso hero,hic est, inquit, Meruillius e Gallia. Imo,inquit ille, servillius a furca Hoc maledictum alius ex eodem famulitio quum audiret,illo teporis articulo dissimulat: expectat dum duce in arcem ingrcsto omnes qui cum comitati fuerat egrederentur.Tum hominem pone subsequens ita alloquitur, lodb, inquit,herum meum Meruillium in malam crucem abire iussisti. Neque te sic loqui decet,neque ille liac contumelia maledicto dignus est. Negat iliale a te dictum hoc suis te.hastat alter,inficiando locum non esse, seipso audiente haec illii inestituisse Pernegat ille,& quisquis hoc assirmaret,mentiri ait. Imo, inquit ille,surcifer, te mcndacii reum perago: simulq; cum dicto vagina gladium educit. Nobilis ille quod sortasse humilioris cortis hominem prae se minoris duceret,quam ut cum eo sibi decerta dum este se subducit,duo ex cius comitatu strictis gladiis illum adoriutur:verum litem hanc qui aderant,dirimunt.1 ervillio domum reuerso famulus rem tota,uti acciderat, ordine narrat Qua illius oratione adductus nobilem quedam necessarium Castillionis consanguineu accersit,quem ex illo quaerere iubet num his verbis usus estet. Quod quuille iureiurando interposito inficiaretur,Meruillius homine rursus misso sibi vehemei ter dolere significat tantam fuisse famuli petulantiam, id sibi ne vitio detur rogat. Dux de hac cotrouersia certior factus,viril vetat ne acrius rem Vrgeat,sed desistere S quie- ό, secre iubet. Respondet Meruillius huiusmodi vetationes ad eos pertinere qui dissidia haberens, sibi quidem nihil controuersiae cum ullo mortali intercedere. Castallio tomen nihilo ob interdictum secius comites secum ad duodecim cum tragulis de siclopis deducit,crebrbad aedes Merviliij obambulat: tandem vesperi in quinque vel sex illius famulos incidit,quibus ni se recepissent,vim facere parabat.Meruillius quum iniuriam facere pergerent,vcritus nequid grauius accideret, praetorem per nimiium rogat ut rei prouideatist quidem nolle ut quam suis iniuriam inserre alij conabantur,hanc vlla ratione illi ulciscerentur:sed illuci quoque sibi nequaquam ferendum cxistimare, ut alij molesti esse pergerent.Praetor iustam hominis querelam nihili ducit, Castillionem pa-N-π- titur subinde ut Glebat,ad aedes Merviliij iter facere Tandem vesperi illos ut antea se- ή, Ac adti cerat aggreditur: verum cos sibi praecauentes offendit, qui ita vim vi repellere instruo a nctatur munt,ut Castillione interfecto reliqui fugae se mandarent. Postridie mane is dies qua tus erat Iuliij praetor Merviliij aedes ingressus,omnium bonorum repertorium conficit. in custodiam illum & quotquot ex illius famulitio reperit,tradit, ex iis unum sere octogenarium,qui pret senio sensum aurium amiserat,arripit, de eo quaestionem habet,ut liquam aduersus herum consessionem exprimeret. Ad illum, quandiu in vinculis sint, nemini aditum patere aut alloquendi facultatem dari patitur. Tandem ex amicis no nulli ut Mediolani in huiusnodi rebus mos est illium causam scripto defendunt,quod praetor sibi exhibitum lacerasi&nc lectum quidem comminuit.Die Dominico qui iam
sequutiis est,post mediam noctem, ducis voluntate cognita eum capite obtruncari iu- ydibet,&postero die ante lucem in platea mercatorum corpus obtriscatum publice i
N Epos quidam Merviliij aufugiens equis veredariis se ad Regem recipit, cui
rem ordine narrat,& de accepta iniuria grauiter conqueritur, quae sane satis perspicua
erat,quod Meruillius ad praetorem coniugi siet, P cius depulsionem recusasset audire,. quod
154쪽
quod immature iudicium factum de supplicium sumptum, quod die festo , nocte intempesta causa neq; informata neque dicha,atq; totum id tridui spatio. Quumque hoc multo magis hoc ei denegandu non fuerat, cuius a multis annis officiasuininae fidei e tabant in cum qui rex esset Galliae, cuius cita nissu legatione illic fungebatur. Istam h minis querimoniam S genus mortis Rex Sc qui in consilio aderant,iniquissimc cilleriit.
Ncq; quisquam crat qui legatione Regis nomine obire solitus citet, quin sibi idem im-
pedere iudicaret.Itaq; omnes summa contentione urgebant ut citum facinus Rex cumi, sius ad sepcitinere iudicaret,idque tam manifesto declarare ut docii mento Omnibus
n posterum csset ne ius gentium violaretur,neve legati quorum rma apud hostes sacro victum de inuiolabile esse debct maxime apud s ad quos missi sunt,ullo in periculo versarenmr. X, ne ta pinceps cstet in ulciscendo quam ille in pec icando suerat primium adiice ipso petere statuit,ut de tam insigni iniuria sibi satisfieret: deinde uniuersos principes de dynastas Christianos certiores cade re facere, velut quae ad omnes ex aequo pertineret. Ad ducem scripsitin h*c Vcrba . PERLATVM est ad insimi consobrinc,mo iustu contra iustissima quqque iu--n i p. a.
ra,contraque morem quem omnes omnium aetatum principes scruare consueuerunt,
' legatum nicum Mervillium ante paucos dies capitis supplicio fui illa in T. Quod ego aes supra quam dici potest,pro tam atroci iniuria quam accepisse video moleste tuli ac fero:quam persequi ctiam in animo habeo, tum mihi pro rei grauitate satisfactu sic Eum ego ad te miseram,qudd eius in omni vita tantMn probitalcm dc integritatem perspe- .ctam habebam tuerisimile mihi fieri non posset, acinus ab eo tali supplicio luendum patratum sutile.Quod etiamsi verum cisset,illud tame tibi cxcidcre animo non debuit, rem peragendam inis prius fuisse quam de me ccruore faceres, litis acta mitteres,dc quid
sentirem intelligeres:ad quae ego tam uad iusta rescripsissem,ut nulla conquerendi . causa tibi relinque etiar.Haec erat via atqk ratio quam inhuiusmodi causis ab omni vetustate cuncti sibi seruandam esse censuerunt.Quum autem praecipi huius necis iniuria ad me redeat Sc spectet,quam ego inultam ut sinam nulla quam ratione adduci posi3 sum,te sic thabere velim,omni opera cibi videndum cste quo scelus commissum ita e pies,ut mihi quantum ratio dc aequitas poscitabunde satisfactium esse intelligam Sinai tem hoc tam aequum ius abs te obtinere non poteso,tibi edico,me aduersus te quacula
que licebit ratione acturi csse,cffecturumq; ut a te per summam stultitiam, nulla cur id ficret occasone praebita,minime toleradam mihi iuriam esse factam intelligas.De qua etiam per lituras apud omnes Christiani nominis principes,soci s δί sttacratos c qucrosiad quos res ista,ut pote inter nos comunis,aeque pertinet: ut sinant illi atque ila tuant mihi iustissimam causam non deeste,cur eam mihi persequendam,& te iusto bello aggrediendum,usq; dum mihi debitas poenas dederis, istimem. . A D papam velut patrem omnium communem in eandem sentcntiam scripsit: vi P planum faceret,si tantae iniuriae satisfactio sibi denegaretur,ut ad illam vi S armis vindicanda deueniendum sibi videret, id se absque grauissima de idonea causano facere. Ad Caesarem quoque,nc si res ad arma profrcderetur,materiem suspicandi nactus videretur aliam belli inserendi causam extitisse,has literata misit ΑMpirassi Mo, potentissimo depraestantissimo scitatricharissimo, consari xet, quinco & socio.S.Quanquain legatos ulla ratione laedi aut violari omni iure atque et γ' quitatevclitum est, qui ab omni hominum memoria ad nostram talem crimia 5 singularia priuilegia maxime laudabili Sc vetere instituto conccssa obtinuerunt, eaque seruari omnium regum dc principum valde interest proptercaquia si ea res tollatur, pace inter eos dc amicitiam tandem solui contingeret: vitae periculum essetne regni cuiusti o bet δί status publici pernicies atq; interitus consequeretur tamen dux Franciscus Storti ut certo nuntio compertum habeo, non ita pridem legatum meum Meruillium,que
apud se habebatisecuritatri ita Quem tanta morum da vitae integritate sic perpetuo essisse comperi, ut vix mihi quisquam persuadere obstit,crimm ab eo despnatum esse quod tanto stipplicio dignum videretur.Quod siquid etiam tale conanus iste non licuit tamen duci prius supplicium sumere,quam ad me causam de litem scripta mitteret, ii
155쪽
stram i de ea re sententiam expectaret:qua in re ut illi satisfieret opeia dedissemus. Iari vero hoc praeter caetera alienum nobis accidit,q, biduo captus, accusatus, damnat s ac supplicio affectus est. Quae iniuria tantum mihi dolorem de indignationem attulit, ut ferre nullo modo decreuerim: mq; ob causim ad illum scripsi,ut eam plene quemadmodum ius fas i iubet, sarciat.Quae quum ita sint,ad caeteros etiam Christianos princi pes socios & foederatos scripsi,quos nostra omnium de re quae ad uniuersos itquc pertine certiores fieri interest nequis mihi, quum enas bello expetam,aliam esse causam illamet, neve hoc captato praetextu putet me de recuperando Mediolanta domina tu cogitare.Quod hac ratione me non quaerere Deum immortalem continans assi a
re non dubito,contra me satis habitu si esse si haec iniuria expietur. Hancculpam si dux iovi praestet,operam quemadmodum debet se dare ostedet,negotio statim desistaim sinminus,ego quacunq; ratione potero,illi ostendam me non cum esse, qui tam insigne cotumeliam in me accipere ut ut eam impune serat, pati queam,teq; id scire volo. A s ne si apud se quis'; cogitet quo animo tantam indisnitate Δί contumeliam, si sibi fieret, . laturus si quamque intolerabilem videri prae se ferat, reperiet me iusto dolore adid compelli,causamque idoneam poenas bello reposcendi mihi datam fuisse. Vale: i IN eandem sententiam ad regem Ferdinandum, glum reliquosque principes, populos,ad ipsos deniq; Helvetios scripsit. Romae papa iter ad cogressum Massiliensem parabat, quum illi Regis lite de Merviliij nece redditae simi. Caesari Velius Regis rator literas reddit,decoram cum eo,quemadmodum inniandatis habebat,agit. Respo indet ille,Meruillium debitas poenas dedisse,nullum legati locu tenuisse,sed priuatae com ditionis nobilem,ex dominatu de ditione ducis, apud quem domestica quaedam ac pro ipria negotia curaret. Velius ilico alias profert ducis ipsius ad Regem literas, quibus constabat cum loco oratoris apud ipsum habitum fuisse. Caesar se illis leuiter commoueri ostendit i md de ducis fide iam sibi dubitandum non esse videns, nequc ullam in postem
rum suspicionem relictam ut ille unquam Regis partes amplexurus esset, paucis i r ri ctic si huc Prat ensem cuius non semel mentio facta citi in Flandriam mittit, qui
madiscessi relicto legato,dum abcile cardinali Molano,Iulis Papae demortui patruo, qui tamen paulo post diem suum obii . Rex multos myoparones A celoces disponi ii nbet,qui omnia diligenter&alto mari S ad omnes oras perlustrarcnt, nequod illi perru . iculum incauto crearetur.Cuius a luentum cita dum expectaret,Mastiliae finitima loca peragrabat, Massiliam quoque ipsam raptim interea venit, ut videret num omnia ad illum excipiendum recte curata essent. MAssi LIAM ad Regem a duce Francisco Ssortia mittiturFranciscus Tabe na cuius supra meminimus cancellarius, qui ducem de nere Merviliij obiecta purg Q . . 1 rct.Hunc Rex in intimo consilio audiri iubet. Eius oratio huc pertinebat, ducem nun-ia i ,- quam suspicatum fuisse fore ut Rex hanc necem in eam partem accepturus cile quam per literas expostulationis acerbissimae plenas significasset. Meruillium lepati or nemrisetis. ω locum nunquam tenuisse,neque in aula ducis ea conditione habitum fuisse, sed se ditum&clientem ducis illic priuati negotij causa, aliorum instar qui suas res Curan vetiis solitum: nunquam sciuisse suspicatumve esse istum Meruillium Regis domes, cum nedum nuntium aut oratorem fuisse.Hoc si compertum habuisset, eam illius rationem habiturum fuisse, quam habendam eorum esse intelligeret qui ex tanti principis famulitio sint,cui se ex omnibus maxime deuinctiam csse,cuiusque honori plui mum ossicij dc obseruantiae se sustinere agnoscat: quo insciente nunquam se quicquam in illum grauius statui passii rum fuisse. Verum quum non alio illum loco quam quemvis P suis liaberet, permisisse ut in illum ea conditione lege agerem dc tanquam cosu' 'plicio dignum,ob caedem nobilis e domo Castillionaea, qui ordinarium in ducis domo locum S gradum obtinebat. Ipsum porro Meruillium hominem fuisse vitae flagico S sceleratae, qua multorum animos grauiter offendebat, sicari s di facinorosis hominibus illius aedes continenter patuisse, qui etiam mortem ipsius ducis S aliquod
156쪽
intimorum conspiratione facta machinabantur: ut saepius dux illum moneri iusserit sibi cordi non esse quod diutius Mediolani commoraretur. Addebat se quoque iussu ducis cum monuisse ut ciuitate excederet,sed dicto audientem eum non mille, interim illam Castillionaei caedem interuenis te. Qiis quidem quo pacto accidisset,atq; ille cola
prehensus & obtruncatus fuistet,codem perac ordine commemorabat quo antea narrata est tantium silentio illud praetcriit,praetorem fuiste i Meruillio rogatum,& amicos, quum in custodiam traditus csset,eius causam scripto defendere conatos fuisse. H IE C legatio dc oratio incredibilem toti concilio stuporem attulit, & maxime Mliena visa est, proptereaquδd cancellarius iste Merviliij ex sorore nepos erat, deinde ne-io mo extabat qui certius co sciret rem contra se habere quam narrabat. Itaque tota citis
oratio grauissime sigillatim refellitur fieri non poste ut ducem lateretipsum Meruillium Regis legatum no solum domesticum esse,quem ad se missum recordaretur. Id verum este satis tu extiteris intellisi quas Me illius Bononiae scripsisset tum ex ipsius ducis r spolio:illarum exemplum descriptum,huius arche' pum apud Regem csse. Illum in aula tum Ludovici tum Francisci Regis amplius vigintiqii inque annos versatum filii te, ut dux huius rei ignarus cse non possiet:quem tam negligenter res suas gessisse non si v risimile,ut suorum nomina & fortunas qui in aliena ditione de regione cssent, non t ncrct.Quin ipsum quoquc cancellarium,qui satis norat quibus de causis missilis suillet, imo cuius opera aditus illi ad duce patuerat,& eo familiariter utebatur,non ellet dubiu o moniturum suisse ducem sititim,ne adco grauiter in tam potentu R cm per imprudetiam peccaret. Excipit cancellarius Me illium quidem ad se adire mc ministe,ut ad ducem intromitteretur,sed nihil praeterea cum eo rei habuisse:ncque hoc colloquium aliam ob causam habitum fuisse, quam pro necessitudine auunculi S iaceotis in rebus priuatis:aliud quod cum duce haberet,non indicasse: nisi fortasseco cosilio ut aliquid expiscaretur de quo Regem certiorem faceret,ut dcnique squa facultas daretur, ad a- .lcndam de confirmandam inter illos pacem operam suam conferret. Si prior hominis oratio alicna & parum conssentanca visa fuerat,multo cum absurdior haec cXccptio habita est.Obiicitur quam parum de rei orationem hanc ex ipsius ore mitti, qui memi- nisi et Meruillium literas a Rege fiduciarias de legatorum commentarium Rcgia manu
so subsignatum habuiste:ipsum cancellarium cste qui apud Fontem Bellandi Regem de
his omnibus monuisset,qui hanc rationem inucnisset, Vt literae commendMitiae priuatim a Rege darentur,quibus negotium quod reuera agebatur,occultari posset. Qua tiam omnia ut desint,immaturitatem tamen de oraecipitantiam ac quiduis potius quam .
ius de aequum perspici in toto hoc negotio quod suspicione tantum iniecta& opinione prςsiuiipta, quasi caedem a suis factam non inficiaretur,die Veneris comprehensius est ro post dic damnatus clanculum noctu obtruncatus esset. Nimirum hinc satis costare, ducem metuis te,ne si palam supplicio affici iustissct exorto populi tumultu res impediretur:populum enim veriturum fuisse,ne si Rcx iniuriam vindicarct, ab insontibus pinnae luerentur: id enim Mediolani fama vulgo iactari. MIRA est conscientiae vis,quae mentem S consilium iis adimit quos damnat.D H- . quidem memini quum adolcscens istum cancellarium audirem ex praestantissimis&promptissimis in respondendo dc excipiendo haberi omnium qui causas agebant. Scileum hoc obiecto selertia stati in& ingcnium defecit:aut certe continguinitas ipsa cuivis afferri,ut dissimuletur,non potest eum in absurda de male cohaerentia responsa impulit.Nam ut clandestinum illud de nocturnum supplicium excusare ducem ait hoc secisse non quod ullum populi motum timeret,sed quod Regem ita vellet obseruare, a quo Meruillium ventile sciret,ut palam illum tanta ignominia nolet assci. Ad hanc u cem os illi occluditur,quum fateretur ducem quod negauerat non fuisse ignarum quo Ioco liaberetur Mervistus,nihil iam opus esse cum eo pluribus agere qui tam pugnanso ita loqueretur,dc rem perspicuam inficiaretur. Rege suis compertum haberc tota hanc purgationem verbis modo constare, nulla ratione niti: contra Rc in literis S aliis a gumentis duci hanc pursationem extorsisse,cui obscurum non fuit Meruillium legati nomen dc locum tenuisse:atque adeo velle quod initio per literas postulauisset hanc si bi illatam iniuriam dc indignitatem resarciri,alioqui denutiare se armis rem persequi turum.Sic Rex homine abibluit de dimittit. Nec vcro quisquam crat ex toto Regis c
157쪽
i initam,quin tantam iesuriae atrocitatem esse& indignitate iudicaret, ut non soli inii,
Τ stam de ultione cogitandi causam habere videretur, verum etiam vix desistere posset,
quin maiestatis deciis ignominia aspergeret. Quod nisi in congrcssii illo mox futuro controuersia componcrctur,suspicabantur vere proximo aliquid turbae datum iri. -- a. . MENSE Octobri ex turri Tmiana&speculatoria conspicitur classis qua papana. m. - P uigabat: unde signo dato myoparones SI ccloces magno numero obuiam illi prodeu g multi nobiles cum tubis & limis vehebantur. auum portum ingrcderctur, a turre speculatoria,Ioanca& coenobio Victoriano,inultisque aliis editioribus locis strepitu amplius treccntarum maiorum machinarum salutatur,quibus reciproco boam a libremibus reddito totus portus&loca finitima incendio corripi videbantur. His rebus i,
consectis e naui ad Victorianam aedem versus ea est d regione urbis portu interpositolad palatium Mommorencij dcscendit: quein locum ille parauerat quo cum exciperet,
donec ciuitatem cum splendore ingrederctur. Idem Mommorencius huic enim Rex omnem de excipi cndo papa curam commiserat duo in ciuitate ornanda palatia unum papae altem Regi curauerat. Inter illa vicus intererat,in quo amplissimam aulam lignea cxtruitullerat, qua iter ad utrunque palatium esset:quae tantactiam magnitudine erat, ut tum cardinalium consistorium capere pollet, tum illic ctiam papa cum Rege comgredi .Haec omnia passis maximi pretij aulaeis ornata crant.Papa ad illud palatium quod ci trans portum paratum elle diximus, deducto,domum se quisque in posterum diem recipit,quo se ut urbem ingrederetur parauit.Ingrestus illi summo splendore S magni- laficentissimo apparatu instruitur Ipse cathedra sedens,humeris duorum baiulorum ornatu pontificali insignis gestatur,nisi quod capiti tiara decst,anteambulonem habet
quum Alturconem album,cuius tergo impositit inquiescit sacrametum altaris: equum duo pedites decentissirino omatu habenis candidis sericis ducunt. Sequuntur cardin, les celeberrimis vestibus,mulis pontificalibus inuehentes:tum ducissa Urbini separatim solendidissime sese inferens,quam nobiles tum viri tum mulieres tum e Gallia tum ex Italia comitantur. subsequenti populi frequentia stipatus papa ad locum ubi commoraretur paratum peruenit: tum omnes domum redeunt. Tanti splendoris pompa absque ullo tumultu aut turba administratacst. Dum urbem ingreditur, Rex interim
myoparone ad eum locum unde papa discesserat, nauigat, ut inde postridie profectus pelientelae papalis ossicium supplex humi ad pedes stratus, utpote Rex Christianissimus,
praestaret.Multo ante conuenerat, ut quum Rex papam adorabandus & demissus sali taret,Gulicimus Poyctus qui tum curiae Parisiensis primus praeses erat,postea cancellariasii gessit apud illum orationem haberet.Is omncs suae aetatis oratores facile eloquentia sit peraba &linguam Gallicam omni u optime callebat ille quidem, Latinae credo, non Valde peritus fuit .Quam ob causam orationem suam iampridem a doctissimis Galliae hominibus conscriptam diligentissime edidicerat: verum contra accidit ac putabat. Nam ceremoni raum antistcs Regem mane e lecto surgentem monet quibus de rebus' papa orationem haberi cuperet,ne aliorum principum animi olfenderenti ir. A Num tum ab illo dictatum omnino aliud erat ab eo quoa Poyctus mcditatus sucrat. Itaque in popinato casu se oppressiam videns, Regem orM ut hoc munus alius obiret,episcopi ciniusdam prouinciam cis quum de concordia & pace Ecclesiae agi oporteret. Hanc verbo causam asterebat,ic significabat sibi tempus non suppetere, ut orationis argumen' tum dc serieni mutaret .Quae quum ita cilcia negotium Ioanni Bellato Parisiensi episcopo committitur,qui licet repente res Obtruderctur, sic tamen pro temporis breuitate se gessit,ut de nostratibus & exteris satisfaceret. REx paratus venit ad papae palatium principibus consanguineis comitatus duce Vindocino comite Sampaulio, sompenserio Rupesurionio,duce Nemorensi ducis Sabidi fratre, qui illic diem obiit duce Albaniae&plerisque comitibus,baronibus γliisque nobilibus, ex quibus Mommorecius praefectus praetorio ab illius latere nunqua sodiscedebat .Rex in palatium quum veni sic summa humanitate a papa& cardinalibus consistorio coacto excipitum. se quisque postea ad locum designatum recipit. Rex cum nonnullos alios cardinales siccum abducit, quos regie acciperet,iii in Medicem ipsum papae nepotem virum dignitate & comitum frequentia clarissimum. Postero die qui se trinq; delecti fuerant,conueniunt,ut de iis agerent quorum causa congrestus crat insis
158쪽
tutus.Principib quum de fidei negotio tractandum esset, quoniam res nondum eo deductae crant,ut concilium cogeretur cuius rei caulas antea demonstrauimus) diploma intcrim conficitur quo haereses in hoc regno suborientcs sistcrciatur, ne rerum maior perturbatio cosequeretur. Matrimonium ducis Aurelij alterius Regis filii SI Catharinae mir-Medicaeae Vrbini ducis lae papae neptis transigitur,ijs aut non longe dissimilibus conditionibus quas antea duci Albaniae propositas dilatas fuisse demonstratum est.Nuptiae am- ihIrim. Μαῖplissima&magnificent illima pompa celebrantur,papa ipso nuptialia Verba nuncupan- te. Postea coacto consistorio quatuor in Regis gratiam creantur cardinalcs: cardinalis Venator,antea Lexoviensis cpiscopus,summus Regiae stipis crogato ardinalis Bono-rci niensis ex Cubicularia familia,ducis Albaniae stater ut crinus: cardinalis Castellioneus ugente Collinia,Mommorencij e Qiore nepos,mareschallii Castellionei filius: S cardi, natis Giuerius Amiresiae Brioniae patruus. Misia Papalis cclebratur, in cuius exitu papa Christianam gentem totam, ubicunque orbe uniuerso sparsa est,faustis ominibus prosequitur, & peccatorum veniam eandem largitur quam solet die Iouis septimanae sat etae, quae scilicet Paschalia proxime antecedit. His consectis rebus papa Romam nati gaturus e portu circiter die Nouembris viccsimum soluit. Rex Auctioncm proficiscitur. De Angli negotio Rege summa diligentia instante sermo injicitur. Vcri, in quoniares eo proccsicrat, ut papa in cum iam execr ationis fulmen vibrasset, cardinaliti inte cessione Romam negotium rcijcitur, ubi collegium totum haberetur: placuit interim
ro ut Rex per nuntios ci persuaderet, quo sic Romanae Ecclesiae iurisdictioni rursus sub
REx ex quo Massilia prosectus est,iter non intermist, nisi quod biduo Auenione o commoratus cst, donec ad Costasti Santandream perueniret. Ibi intimo concilio co cho de postulatis deliberare coepit quae tum dux iunior Christophorus Urtember nsis suo&patris nomine, tu Gulielmus&Ludovicus Bauariae duces illius patrui scripto
significaucrant. Demonstratu est antea quam amico & humano responso Rex Bona curtium Grynaeum alloquutus fuistet, se ccrtum hominem cum mandatis missurum, qui cum cis quemadmodum optaucrant postulauerantq;, ageret atq; constituerct. Hoc
ille responsium suis principib.per lit cras significauit, ipse in aula substitit, dum colloquio .ueo illo dimisso Rcx quem pollicitus fuerat deligeret. Is Christophorus Igirtembergensistiteras a sociis isderis Suauies is iam inde a mense Augusto acceperat, qui ad alias ipsius
litoras rescripserant quas prid.Cal.eiusdem mensis miserat, quibus ostenderat quam iustas expostulandi causis habere videretur, quod seti erc & acerbe nullo suo merito secuagi diceret.Quibus communi sorderatorum consilio mandatum crat,ij respondentnegotium hoc tam multis dissicultatibus impeditum esse, ut literis vltro citroq; mittendis vix ac ne vix quidem transigi confici l possci: monent ut ipse coram primo Septembri proximo comitijs intersit,quae Augustae habere cogitabant, quibus de aliis negotiis d liberatio institueretur:illic se de illo etiam acturos. Hanc ob causam fidei ctiam publicae tabulas amplissima verboria formula exaratas Triumuiroru manu & signo confirmatas o miserat.Hi tum erat Gulielmus Κctingcsis, Leonardus Bappaliinensis sacri Imperis m rcscia allus,&Vtricus Natareius pretor urbanus Viniensis.Est autem apud Gcrmanos in more positum, ut quisquis comitia de suis rebus priuatis haberi postulat, is qua maximo potest numero iacccssarios, familiares & sui studiosos aut certe ab cis millos delectos msecum adducat, ut illis praesentibus & audientib.negotium decidatur. Huius praesentiae Δἴ comitatus ea conditio atq; lex est,ut quotquot intersunt, illius causam qua de agitiar, non secus ac suam ad se pertinere ducant, ipsoque isto stiam illi fidem vel ad arma capienda,si opus sit,obffringant, ubi iuris obtinendi denegatio vel dissimulatio aliqua cernitur. Hunc morem sequutus Christophorus multos reges,duces & principes per nuntios magnopere rogauerat, corumque hoc nepotio fidem & opem implorauerat. Itaq; -o memoria tenebat,ducibus Baliariae patruis suis Regem promisisse se aliquem delectum quem cum mandatis illuc mitterct,literas ad cu scribit singularis modestiae plenas, quaestum sententiam huic loco inserere libuit,simul etiam Regis ad illas responsum, lenique alteram ciusdem petitionem,adii inclis summis Baliariae ducum ipsius patruorum precibus: ut quidem a Grynaeo tum verbis tum scripto omnia Regi significata sunt S A L v T E in primis, ut fert consuetudo, dicta, ostendebat quemadmodum a d
159쪽
cem 3c septem mitis,quum fortunis suis exuti Se possessionib.puis essent, in tanta sale patris calamitate prima tum liberationis spes astitasset, quit illi Regina Neonoram C saris de regis Romanorum sororem quorum fisco ea bona addicta ibissentὶ nupsisset tellexisset. Quum cnim Christophori mater Caesaris Maximiliani neptis ex serore fi isset,euius filius Philippus Castiliae Rex liberos habuerit Carolum,Ferdinandum de Aleonoram,omnino confidere se, re ut Regia autoritas huic negotio interposita utrunmque ob eam assinitatem quae inter illos intercedebat, valde commotura esset, quo hinc acerbitatum dc calamitatum finis consequeretur. Hanc porro illius gratiam Sc potentibam ad se subleuandos adhibitum iri, se non posse non sperare, pro ea bonitate 5 Coi miseratione qua omnes prosequi solerct qui in miserias de qrunas incidissent. amo, rorem quoniam fidei publici; autoritate ad coetum sociorum foederis Suauiensis a quibus spoliati de bonis deturbati fuerantu venturus csset, illic querelas suas cxpositurus, Rege etiam atque etiam orare tum ut ad Caesarem dc Ferdinandum scriberct, tum foederatis istis perlegatum silmina studi j significatione xcm commendaret, suum denique de patris negotium in fidem si iam acciperet Non dubitare se quin illo talente de iuuante prospere& scoliciter se res haberet: seque hac ratione incomparabilis beneficij memoria obligari illius maiestati in perpetuum sensuros,cui tandem denuo se etiam atque etiam
HAE c suerunt ducis Christophori postulat ad quae Rex post multam deliberatio-
. nem respondet se& natura de institutione ad opem ijs serendam quibus opus sit, non io' tum consanguineis,propensum esse. Proinde se magnopere dolere,qubd neque ili tum negotium nisi Cςsarc SI Romanorum rege ad quos totum illud in primis pertin at,quique illorum bona&dignitates publicarim conscijs ac probantibus complectio defendere, neque ad socios foederis Suauiensis legatum hac de re mittere post et, quinquam cum illis habebat pacem & amicitiam violare videretur.Et cim si vel peteret vel postularet ut foederatorum iudicio ipsi dc patri omnia illa restituerentur, quid hoc aliudine, quam qubd obscure illos damnaret tacitet si agillaret, tanqua alienas sortunas perfiaudem & iniuriam occuparent atque detineret Se certe libentissime facturum ut eos per literas quanta possiet maxima voluntatis de studi j testificatione rogaret rationem illi tantae propinquitatis quae inter Vtro'; intercedit haberent, illorumq; rationibus pro- sospiceret,qub habeant unde pro gradu de nobilitate generis dc amitatis, qua tantis principibus coniuncti sunt,uiuere possint Caeterum ipsi Christophoro duci suis bonis de facultatibus utendi potestatem ubicunq; opus esset,faciebat, de quibus suo arbitratu constituere absque cuiusquam iusta offensione&querela posse e denique illorum causa
omnia facturum confirmat, quae salua sociorum dc necessariorum coniunctione fac re liceret. REs ita proculdubio habebat,ut Rex summopere hos duces in pristinum dignit iis locum restitui cuperet,libentissimci rationem inuenisset qua illos etiam proprijs impensis iuuaret, partim ut vires Caesaris δί fratris debilitaret, partim ut in Germania vel nouas necessitudines parare vel veteres confirmarct,denique ut Cςcari par pari re oret, qui ad seRegios amicos de socios pellicere omni ratione conabatur. Sed hoc tam mecioso praetextu cffcere volcbat, ut vere semper contendere posscta se nihil contra foedus committiaeuius quidem foederis formul οῦ si verbo tenus h rere videretur,facti tum ossicio satis se existimabat,ut no etiam amplius eam in eius gratiam dilatarcha quo sibi nullam tantae voluntatis occasionem dari satis animaduertebat. Himc esse Regis Mnimum Bonaccursium ducum Bauarii; secretarium non latebat,id quod suis principib. pelliteras notis exaratas significauit, qui ducem etiam Christophorum nepotem ce tiorem faciunt.Longe enim in illum meliori erant animo quam in patrem, ut si ducatu
illi restituere patre relicto fas fuisset, id libenter suscepturi viderentur, quod etiam non obscure significarant. Sed id se consequi posse desperabant, tum quod maxima eorum sopus qui hunc ducatiun recuperandum curabant,patris causa praecipue cupiebam tum quod turpe videbatur,patre neglecto de filio ornando laborare. Itaque quia quod volebant, non poterant, quod pollunt velle coeperunt, aut certe quod facilius factu esse iudicant de ad legatum suum secretariumque fusius scribunt: qui de oratione illorum mentem Regi indicat,dc scripto comprehensam tradit.
160쪽
fκtucipio magnam se illi habere gratiam significant,qubd humanissimo Semiaeissimo response legatum suum prosequutus suisset, se cum illo semper bona fide&sim- . pliciter acturos. Deinde certiore illum faciunt sua opera&consilio occulto effectu esse ut publica fide data dux Christophorus nepos comit ijs tuse interesse queat. Intus nihil actum iri, in quo non ille per legatum quendam cum alijs reliquorum regum &prinempum Christianoru Christophoro auxilio Sc subsidio esse possit: qui ctia illorum opera,
studio de suffragatione confirmatus eu regi Ardinando placare dc reconciliare poterit. Hanc reconciliationem amicὰ peractum iri, eamq; ut sacri Imperij Sc getis Germanicae iura,instituta, leges, mores de priuilegia serunt, quibus tardinadus reclamare nec velletro nec audere quin multorii inuidiam de in primis ordinum Imperij odia aduersus se concstaretiita Resem,si huic negotio fauere institueret,e duob.unum sine ulla dubitatione essema rum tae,aut a Ferdinando ducum resti rationem cosequuturum esse: quo fieret vi& illi cum sivis sempiterna tanti beneficii memoria illum colerent,& Ferdinando i tundein virium atq; amicorum decederet: aut illum eis redacturum, ut quod iustum M uum est denegaret, quo sibi totam Germaniam infestam redderet: quae non duc tum illum modb sed etiam dignitatem dc nome regis Romano in adimere pollet. A que omnia ista se administratum iri, ut Regem non tam aperis cis immisceri oporteat,' merito vi dici possit ab eo primo exordium pacis cum Caesare violatae extitisse.Quam-Obrem rogabant, ut quoniam iam decreuerat Langaeum in Germaniam mittere, qui cum principibus ageret de statueret quanam ratione pecunia deponeretur ad kedus ilia Iud ineundum,quod excipiendi non inuadendi conditione cum eis paciscebatur: &mturum erat ut legati vel delectiquos principes omnes foederis Smalchadici participes mittebant, his comitijs ad ducum restitutionem urgendam interessent, ne grauaretur hoc negotium socijs foederis Suavi ensis per literas commendare, Langaeo imperare veillic eadem conditione qua alij adesset, aut quemadmodum saltem ipsi Langaeo cum Bauariae ducibus conuenisset. Quinetiam ad Lotaringiae ducem & Gisiae ducem illius fiat rem scriberet, ut si forte duci Christophoro aut nonullis ex eius famulitio per illorufines iter facereves commorari contingat,hoc illorum voluntate facere, idque cum omni iustae humanitatis studio atque ossicio liceret. Quod facile ab illis Regem obtenturum so confiderent. H AE c postulata ad hune sere modum descripta Regi traduntur, simul redduntur posteriores ducis Christophori literae, quibus docebat non solum consensit Caesaris de
Ferdinandi haec comitia cogi, verum etiam eorum nomine delectos & lcgatos mitte dos esse, Minando placere, ut hoc negotium ex Iurisconsultoru disciplina in ccctu scederatorum decideretur.Id ita habere ut costaret, exemplum mittit tabularum fidei publicae quas Ferdinandus dedisset, quibus dies ascripta erat vicesima septima mensis Maii superioris, item literarum quas postridie dedisset, ad foederis capitaneum de e dem negotio scriptas, quibus non modo quod iure deberetur se factiarum,sed humanitate quoque erga cum usurum esse promitteret: quinetiam apud Caesarem quicquid
ηo gratia, commendatione&autoritate valeret, illi non defuturum : ut iam Regi verem . . dum minime aut suspicandum e sici,ne commendando hoc negotio vel iure persequo-do Caecarem vel Ferdinandum offenderet, vel quicquam committeret quod cuilibet non liceat,qui etiam in sacri perii clientela rabeatur, neq; vllam hac in re iustam reprehensionis causam cste.
H I s omnibus postulatis testectis, terarumquedc fidei publicae exemplis pe
Iectis, Rex tametsi ex eorum sententialatis perspiciebat non esse eam Ferdinandi me tem vi ducatum restitueret, fuis tamen habebat quod haec scripta praetexere poterat, quae in meliorem sensum de suo consilio commodum inempe eum qui ex ipso verboru in tenore eliciebatur accipiebat:nequesibi persuadere poterat Ferdinandum aliter quam sentiret,scribere.His causis adductus concilio habito ducum Bauariae & Wirtemberge in 'resis postulatis obtemperare constituit. Langaeum mittit dato negotio ut de pecunia depo nenda a relica tamen conditione, ne ad ullius ditionem inuadendam, sed ad tuenda' duntaxat Impcrij iura,consuetudines&priuilegia insumerentiir. Aliis etiam conditi nibus & priscriptionibus cauit, quas tabulis ea de re confectis inscribi iussit. Dat etiam
gotium ut ad restituendos duces quantam posset operam Mindust in adluberet,