장음표시 사용
151쪽
AR Tr CVLVs II. De praeterito futuro, o nunc. MO τ vs , qui sumitur pro tempore,
diuiditur etiam in duas partes, quarum altera sit prior, siue praeterita altera posterior, seu futura. Hae partes uniuntur quidem termino communi, qui vocatur Nunc. ΑΕ etiam terminan tur suo modo , praeteri a per finem: futura per initium ; atque adeo non possumus. vere dicere nunc est praeteritum tempus: neque item nunc est futuram tempus: quia motus, siue tempus , quod sumimus propraeterito, non est, quando Verct dicimus nunc: neque motus, taetempus, quod sumitur pro futuro. ut ergo significe mus illud instans, quod vocamus nunc, in motu , quem sumimus pro tempore, sic dicimus i Niane non sprauritum Iem- Ius , immediate ante fuis, &, nunc non est futurum rempus, immediaiepost erit. Ergo praeteritum & futurum sunt immediata.
Istud nunc non est realiter duplex, alterum quod inineat ad futurum, alte rum ad praeteritum: sed unum, S idem,
quod sit saetis praurili & principiu -
152쪽
- , atque aded non actuale a parte rei, sed solum per animam, quae facit non realiter, sed solum intentionaliter ) actuale, quod a parte rei est potentiale tPosset enim actu cessare motus, cum dicimus nunc: & quia toto tempore potuit , ac poterit vere dici nunc , nihil e 1 totius motus , qui sumitur pro tempore praeterito, quod non potuerit actu finire ; nihil totius motus qui sumitur profuturo, quod non possit actu incipere extra animam: siquidem nihil temporis unquam fuit, Vel Vnquam erit, quo non possit, vel potuerit, dici nunc. Ch mergo dicimus nunc , non significamus motum , siue tempus : sed terminum motus , siue temporis, qui potest esse a parte rei. Vnde, sicut modo dictum est, per negationem illud explicamus: quassi
dicamus, nunc non es nis ,sed potes esse: nunc non eriprincipium,se ores essesct quo dest dicere, nunc non eo quies ,se potens se: atque adeo est dicere, nunc est motus , sed potest non esse. At quia facilis motus reuera est, nee finitur , nullum est actu extra animam nunc: Atque adeo non est verum dicere, datur actuale, &reale nunc in tempore;
153쪽
Hoc enirn e sset dicetre, nunc non est m tus, qui dicitur te as: quod est falsum: nunc ergo sumptum pro instanti, siue protermino , non est tempus. At alio modo sumi potest, nunc, nimirum pro tempΟ-re, quod est inter praeteritum certum nobis determinatum ; & futurum, item Certum ae determinatum a nobis, S
Vocatur praesens. Atque adeo tota illud tempus, quo Verum est dicere deco pore, nunc e icitur tempm ilhiuspraesens. Et quod antecedit illud tempus, dicitue pristeritum respectu illius Et quod scriquetur, dicitur futurum'. ARTICVLvs III.
Cesistitur ex dictis explicatio de Dionis
E X dictis facile est explicare defini
tionem, qua tempus dicitur numerus motus condum prius sposterius . Tempus enim est numerus ex partibus motus, V. g. firmamenti ab Oriente ad Occidentem toties repetiti) in varias partes per animam diuisi, tanquam unitatibus ordinatis secundum prius Sc posterius, hoc est prioribus de posterioribus, Collectus. iam numerus assumtur a nume-
154쪽
rante ad metiendam , siue cognoscendam , motus incognitam durationcm, siue existentiam. Totus enim ille motus, qui sumitur pro tempore hoc est pro mensura motuum particularium) motus scilicet firmamenti, diuiditur in multas, non tot quin pliares, partes aequales quarum tanquam Vnitatum priorum, & posteriorum ordinata collectio sit tempus, hoc est mensura, qua cognoscatur existentia, siue duratio corporis & motus. ARTICVLVs IV.
TR E s ex dictis colliguntur diuisio
nes temporis. Prima diuisio temporis inprius es posterius, seu praeteritum se fu-'Iurum, illi conuenit, quatenus est motus , Cuius partes Unitae termino communi , qui sit sinis prioris, & principium posterioris , sunt praeteritum se futurum, quae per se non existunt, sed per solum
terminum communem, qui fiabet aliquid utriusque, quatenus Vtriusque terminus est, tu a nobis, ut dictum est, explicatur per duplicem negationem, cuius subiectum & fundamentum siti in v-
155쪽
eroque: Subiectum enim negationis, quae tanquam forma constituit sinem p urati , est ipsum praerentum , quatenus fuit, & non est: Zc realitas seu fundamentum est futurum: negationis autem, quae velut forma constituit principium futuri, subiectum est ipsum futurum, quatenus erit,& nondum est: fundame tum vero seu realitas est praeterisum, Vedicetur art. sequente. Itaque inter ρω- seritum, & futurum sic sumpta, nihil est, quod sit tempus, vel motus: nihil quod sit reale non participans Vtrumque. Si non sit unus actu & communis terminus,& duo solum potestate, sed actu sint duo, quorum alter sit actualis terminus praeteriti, &alter actualis terminus futuri, erit aliquid inter praeteritum,& futurum , quod neque erit prateritum ; ne mque futurum. Terminus communis in toto successi-uo intelligitur per aliquid permanens, ratione cuius est motus: neque enim est per praeteritum, sed fuit; neque est perfuturum, sed erit. In illo permanente, siue per ordinem ad illud permanens, Vniuntur, continuantur prius & pO- sterius. Tale permanens est subiectum
156쪽
quod appellatur materia respectu moia tuum, quibus acquiruntur, ac perduntur formae, quae dicuntur terminii Talo est mobile, vel etiam aliquid loci respectu lationis, unde quemadmodum negatio est posterior affirmatione, cuius est negatio εἶ ita successivum est posterius permanente, in quo vel circa quod est successio, ut dicetur art. sequente. r. Diuisio temporis in varios numeros s V. g. in annos, menses, hebdomadas, dies, horas, minuta secundas oecundarum primas ecundas , tertias, & alia huiusmodi) est diuisio generis in species; annus enim est numerus & unitatibus proximis , scilicet mensibus, &c. Haec diuisio sit per mentem in commodum hominum: sicut praecedens est animae Cognoscentis potentiam per modum actuS. 3. Diuisio temporis in praeteritum, prassens, & futurum, est temporis appli- Cati ut mensurae motui, qui est, aut fuit,
aut futurus est in tempore. Tempus enim, quo metimur eius existentiam, siue durationem, quae sit, dicitur praesens: futuram, quo existentiam futuram: pr.eteritum , quo praeteritam. Praeteritum tale praesens, pra sens erit futurum.
157쪽
Ex his patet, quid respondendum stya
qu. quando: si enim quaeratur de corpore, siue motu, quando es respodetur tempus praesens, quod videlicet est inter tale praeteritum, & tale futurum. Si quando fuit, per praeteritum: si quando erit, per futurum : quasi dicamus tale praeteritum fuit illi prahens: tale foturum erit illi praesens. Sic dicimus Nunc est annus I 6 8. quemadmodum dicimus Sol est in Capricorno , quia determinamus aliquod spatium pro ubi solis, quo verum sit di
Η Io agimus de successivo, quia
tempus, & motus successiva sunt. Ens enim succe iuum, S motus , idem sunt: atque adeosuccessivum non est entitas a permanente distincta: sed est ipsum permanens,quatenus persuas partes priOres, &posteriores unitur formaliter alii permanenti, siue ut loco, siue ut subiecto; sive abiiciendo partes priores: siue eas retinendo. Quemadmodum partes permanentis
158쪽
unitae sunt simul per terminum communem , qui sic explicatur , his non es pars A Jediacet immediate pous hic non es pars
R, sied iacet immediate ante: & sic unitae faciunt torum A B: ita partes totius successivi sic uniuntur, δἴ totusuccessivum Componunt, ut dicamus, nunc non es E, immediate ante fari s nunc non es F, immediate pos erit. Et sic succedentes faciuntiorum aes successivum. Quemadmodum ergo terminus, quo Vniuntur parteS totius permanentis, & ex partibus simul existentibus compositi nihil est diuisibi- Ie : ita terminus , quo Vniuntur partes totius successivi, & ex partibus prioribus S posterioribus compositi nihil est diuisibile. His permanenti conuenite nunc successivo permanens respicit locum; successivum respicit tempus. His de nunc sunt aliquid determinatum, nempe entitas, quae est fundamentum negationis, qua negantur his ire nunc: pars nempe opposita parti, cuius his, O nunc negantur: verbi gratia cum dicitur,
Hic non iacet A, sed immediate poste pars B, est entitas, in qua fundatur negati O , qua negatur A, M sic de caeteris.
159쪽
Q V AESTIO III. Quotvlex fit motus s
VNicvs ARTICVLVS. . uadruplex es motus. O TANDvM est hic sermo, nem esse de motu, quo ens in potentia materiale unitur via' enti materiali, de ab alio separatur, ad faciendum unam totalitatem materialem seu formam, seu potius totum , ex quo resultet materialis forma: non autem de unione entis spiritalis , cum materialit quae est hominis generatio, per quam forma partis , siue pars
formalis , nempe anima rationalis , M spiritalis sic unitur, ut verum sit dicere, nunc est unio, cum antea non esset: hic enim sermo est de motu pure Corporeo, siue materiali, qui est unitio entis materialis cum materiali, de separatio huius ab illo in unum totum, ex quo resultet forma, quaecunque illa sit. Tribus autem modis ens inpotentia
160쪽
hiateriale cum alio coniungi , & ab alio separari potest in unum totum, e X quo
resultet forma. Primo, sic, ut ex illa coniunctione, M separatione fiat totum materiale sub stantiale , ax quo resultet noua formas eri Da, e . consequenter noua magnitudo, seu quantitas: cI noua qualitas. r. Sic, ut sat totum materiale, non substantiale, sed accidentale, e X quo, manente specie, .siue essentia, resultet noua magnitudo, S noua qualitas. 3. Sic, ut ex toto resultet notia qualitas, V. g. figura noua, manentibus essentia, & quantitate, seu magnitudine. Quemadmodum ens in potentia materiale Cum alio potest in unum totum vniri: ita ens actu , seu totum actuald, nempe individuum, potest uniri cum alio tanquam loco, SI ab alio tanquam loco separari: Et hic est quartus modus. Coniunctionis, & separationis. Primus coniunctionis G,dus est morus.qui Vocatur generatio, quatenus est unitio 3. Et corruptio , quatenus consideratur ut separatio. Hic motus negatur ab iis, qui negant formas substantiales o At certe non satis