Physica vetus et noua

81쪽

c Libri primi

Tuc enim ipsum determinant ad eadem cum ipsis conuersionem, & ita augentur. At quaeres, a quo si prima determinatio in Unam potius partem,quam in aliam Respondeo, illam pendere a circum stantiis loci, nempe a dis ossione corporum contiguorum, σ Eserum motu. ARTI cvLvs III. De Fluuio, Vapore, o Rore.

. o D est ventus in aere, hoc est

fluuius in aqua: Flauim enim est

aqua per grauitatem moIa circa Ierram,

propter re entiam inferioris. 'Quaeres unde oriantur fluuij sunt qui dicant oriri ex mari per eanales sub terraneos: putentque id docere Ecclesiastem ca p. I. his verbis: Omnia flumina

intrant in mare, o mare non redundare ad locum unde exeunt mina, reuertuntur, τι

iterum fluant. Dicunt enim per locum illum, unde exeunt flumina, significari mare. At certe hoc non dicit Sapiens. Si enim per locum illum intellexisset mare, dixisset, flumina incrant in mare, sanquam in locum, undefluxerunt. A t hoc .non dicit: ista duo nos docet, Alterum,

82쪽

omnia flumina intrare in mare, & tamen ipsum non redundare: quod palsi experientia : Alterum , mina reuerti ad

locum, unde exeunt, ut iterum ant. Quae

duo vera quidem sunt: At locum alium, quam mare significant. Vt reperiatur ille locus, Notandum est aquas , de quibus h1c est quaestio , nempe mixtas, & confusas cum aliis corpusculis igneis, aereis, Ac terreis : cum Lunaribus , Solaribus,& aliis influxibus planetarum , stellarum, & firmamenti, qui dicuntur caelestes, diuidi in fontes, flumina, & maria. fontes fluunt in flumina, & flumina in

mare : atque adeo marinae aquae sunt propiores mundi centro, quam fluuia-les: & fluuiales, quam fontanae.

Hi fluxus sunt sensibiles , ad medium , super terram. Alij sunt aquarum flu*us insensibiles , a medio . per terram; scilicet vapores, qui sursum per

terrae rimulas educuntur ex aquis sub terraneis,& refrigerati redeunt in aquas fontanas. Aquae fontanae iterum suunt

in flumina , & flumina in mare, unde fluunt aquae illae subterranear. Locus itaque unde exeunt flumina, est locus,

83쪽

Libri primi

ubi densantur vapores, & redeunt in aquam: &iste est locus, ad quem reuertuntur flumina : fluunt enim in marer mare subministrat aquas subterraneas aquae subterran eae conuertuntur in va pores, & sic ascendunt ad loca, ubi densantur in aquas fontanas. Ex dictis facile est respondere quaestioni. Uriuntur enim flumina ex fon tibus, fontes ex vaporibus: Vapores ex aquis subterraneis, aquae subterraneae

ex marinis.

Vnde inseres , quanta ex guuiis ain quarum copia descendit in mare; tantam fere ex mare per subterraneas rimascolari in varias terrae partes, quae conuertatur primum in vapores; deinde in aquas fontanas. Dixi fere: quia tum niues liquatae in aquas, tum alia huiusmodi liquida miscentur cum aquis fluuiali h us, & una cum illis fluunt in mare. His consequens est non redundantia maris ex aduentu fluviorum. At quia multo maior est copia descendentium aquarum , quam fluuialium; ut iam insinuatum est,& patet ex regionibus polo subiectis; quinitur iterum quare mare non pedundet.

84쪽

Respondetur tantum aquae mutari in apores, qui ad Solem ferantur, actione Solis mari semper incubantis, quantum aduenit ex polis, & aliis locis. vido quae diximus quaestione 2. Solis flammae , sect. Σ. & 3. Vbi haec fusu demo strata sunt. Vapor est, Aqua per terram vel per aerem Duitate ignis contenti sursum lata. .

Vapor, seu fumus, accedente multo agne fit flammas recedente fit aqua. Re Cedit autem ignis ex Vapore, vel quia liber fit ab cessus per medium subtile, in. quo Constituitur vapor ; vel quia, quod clensius est in vapore, aecircumstantibus frigidis retinetur, dum abit ignis Vapores fiunt, in terra eX aquis, ignibus subterraneis. Qui ascendunt ad superficiem terrae , fiunt vel pabulum. vegetantium, vel mat eria fontium. Qui manent in terrae visceribus, fiunt ut plurimum mineralia s & ex mineralibus. fiunt metalla. Ros est vapor ad aquam rediens , o Jiritum caelestim in se claudens, in terram flexaerem agrauitate descendens. Propter spiritum caelestem in rore Clausum , ros adue ente sole , ascendit,

85쪽

o Libri primi

quia cum illo spiritu caesesti, per aere

nostrum prisis vagante coniungitur solaris: qua facta coniunctione,leuitas spirituum maior est, quam grauitas aquae,&sic ascendit ros. ARTICVLVS IV.

De nube o gelu.NVAEs est vapor in aere condensatus, ct consistens propter ignem abeuntem. Ignis autem prius ab extremo separatur quam a medio, Vnde condensatio nubis.

incipit ab extremo. Concipienda est igitur in nube superficies quae densior se reliquo vapore, illa superficie clauso.

Hic vapor inclusus continens in se exhalationes eodem carcere inclusas miros edit sonos, & mirabiles effectus. Congelatio est condensatio , se consistentia liquidi propter ignem abeuntcm. Gelu autem , siue glacies es liquidum conden aium, o consissens , per ignis ab n-rium. Propter illam condensationem, Mconsiste tiam,quae incipit ab extremo,retinentur spiritus in medio, a quibus liquidum quod congelatur intumescit, fit leuius , se aliquando dirumpitur. Per

86쪽

Ignem abeuntem, intelligenda est exha latio, quatenus igni destituitur. 'i

, ARTICVLVS V.

De iuntur se pluuia, anis,nis,fulgur,fimen, tonitru ct bulla. SA L est aqua terrae permixta, o congela

ta multum ignem continens.

Pluuia est aqua guttatim decidens per a e rem, ex nube. Guttatim autem decidit, quia paulatim colligit grauitatem sufficientem ad se parationem a toto. Grando es pluuia congelata. Nix est vapor congelatus... Fulgur es exhalaiionis infiammata luci cida eruptio ex nube. Fulm n es fulguris erumpentis ex nube materia, sine luce. Haec materia sunt corpuscula terrea, & sulphurea, quae ali' quando , sed raro in unum coalestunc sulphureum lapidem. Tonitru sfactio aeris perfulmen erampens ex nube. Sonus ille continuatur ci ca nubes , quibus alliditur aer. Bulla est aer clausus inuolucro aqueo, uod Ibi confluit emergens ex aqua. Si pin g uior est aqua, aptior est ad inuolucrun,

87쪽

7α Libri primi

sic pluuia exhalationibus impinguata constituit bullas. QVaeres. An aer clausus bulla sit purus. Respondeo, non esse magis purum, quam non clausum: neque enim tam

facilis est separatio spirituum igneorum, terreorum, &aqueorum ab aere, quibus aer dicitur impurus, ut per solam bullae constitutionem fiat huiusmodi separatio. ARTICVLVs VI.

De flamma. FLAMMA es ignisfluens, ac lucens propierinuolucrumpingae se aereum, quod sibi ipse circumponit, erumpens ex humido pin ui. Per ignem intelliguntur spiritus solares, uniti simul sub illo inuolucro. Per pingue intelligitur mixtum aereum eX terra & aqua sic temperatis, ut ductilest. Hoc pingue in se, vel suis continet poris, igneos spiritus, & aereos, a quibus humidum est. Siccitas quae conuenit pulueri tormentario, & aliis huiusmodi corporibus , quae flammam facile concipiunt,

88쪽

' oritur ex terrae pinguis adiunctae copia.

Flamma ex illo pingui fit, quando ipsius particulae segregantur a spiritibus

igneis, quos in se, vel suis continebat poris,& ita segregatae simul uniuntur, ac per motum ignis ex ipsis educti, de unionem spirituum illorum igneorum facti, diducuntur, dilatantur, & in inuolucrum pingue, tenax & viscosum, tanquam tenuem imperfecti mixti, quod appellatur flamma , pelliculam una cum aero Vicino, qui per motum ignis ascendentis eo pellitur, includitur.

Pingue illud mixtum, quamdiu in se, vel suis continet poris igneos spiritus diuisos, ac suo singulos poro, Vel loco,V Iut carcere constrictos , non inflammatur, hoc est non vertitur in flammam: at statim , atque ipsorum spirituum tolluntur interstitia, per extrusionem repaguli factam , vel ab igne abundantiori

Coniuncto, vel a trudente extrinseco, vertitur in flammam: spiritus enim ita soluti simul uniuntur & facti maiores, atque adeo fortiores, mouentur; moti mouent particulas mixti pingui ex iis aereque vicino & impinguato , sibi componunt inuolucrum ι quo se liberane

89쪽

Libri primi

qaamprimum possunt,siue per illius poe ros erumpentes quod conuenit subtilioribus, qui fiunt lucidi) siue illud per aerem superum, & obuium , in quem se per immodicum fluxum intrudant, dispergentes. Quod in mixto pingui nimis

terreum est, ac proinde minus aptum ad Componendum inuolucrum, relinquitur, & in cineres vertitur ι δί quidem aliquando sine mutatione situs, ut patet in charta combusta. Mixtum, quod inflammatur, vocaturpabulum flammae , quod in Sole flamma

quaest. 2. C. 6. sect. 2. prioris editionis ciuisimus in remotum, se proximum: Mhuic proximo conuenit praecipuὸ escte humidum pingue: humidum per aduentum, de abundantiam spirituum igneorum , & extenuationem particularum. ipsius mixti di pingue per tenacitatem, seu viscositatem, qua partes illae licet

motae, ac diductae, unitae remanent. Mixtum nimis terreum non inflammatur, quia non est sussicienter humidum r neque mixtum nimis aqueum, quia non est pingue, aereum autem, si

pingue sit, facile inflammatur. Ignis item sine inuolucro licet comin

90쪽

βuaestio IV. 7s

hurat,& inflammet; non tamen est m-ma, Vt patet ex foco speculi ardentis: quia non lucet, flamma autem est ignis

lucensa

Metalla, quamuis lique fiant, & comburantur , non tamen inflammantur, aut

certe nonnisi breuissima flamma, sicuncarbones. Ratio est: quia in ipsis ignei spiritus ita sunt parui, & a metallorum particulis ita subacti, ut inde vix erumpant. Est etiam tanta metallorum, faltem auri, argenti, & eteris, Viscositas, ut illorum particulae per ignis motum diduci, & sursum tolli vix possint: ac proinde ex illis nonnisi valde angustum, Si breue fit inuolucrum. Bullulae in aquae , seu vini superficie simul unitar, quae dicuntur stuma, flammulas metallorum , & carbonum referunt.

Acer & vehemens in liquefacto metallo, dc circa totum sentitur calor, quia multus est ignis, licet , nonnisi parum. luceat, propter nimiam, S minus grauem pinguedinem. Cui consequens est ad flammam requiri mediocrem , s eu temperatam pinguedinem, eamque igneam, propter spiritus igneos,paulo maiores in mixto, Vcl