De comparanda senectutis felicitate libri tres A. B. B. C.R. S.P

81쪽

s 4 COMPARANDA ante acta ita, muliorumque factorum recordatis oeundissima est.

Voluptatem igitur, non tristitiam habere possunt senes, atque ab oti expergisci, quoties easdem exerceant virtutes , quas florentibus a nis comparariant, quarum usus ipsis facilior erit; eum olim difficultate, cognoverint, a super severint . Ad bellum laetus properat veteranus miles , qui saepe tela inter ignitosque globos vi

tutis suae exprimentum fecit tyro e contra refugit pugnam , facile ab ordine eximitur, infamiam fugae, gloriae sortitudinis anteponens. A suetus nauta procellis obsisteres, Syrtesque vitare, sereno, Vel obscuro mulo, navigium littore

solvit, petuoque audax insultas, lucrum de me cibus suis percepturus. Item agricolam in labore induratum non hiemis gelidi venti, nec aestitis

te serventes calores retinent, qui ad cultum vineae vigil incumbat in metendis segetibus sedulam operam impendat. Adeo equidem ad agendum usus assiduus naturam hominis proclivem, facilemque reddit, ut facultates illas, vel artes, quas diu exercuit, non multo absque a ore comparavit, solamen , voluptatem comserant, eumque vitae etiam longioris non taedeat.1mputent sibi senes, si in otio tabescunt , quod levia semper viridi in aetate consectati, vel quosi vertant, nesciunt, ut occupentur, vel siquid solidi aggrediuntur, taedio, molestia affecti dimittunt. Videntur ego illi plerumque tardi cubili surgere, aut semisopiti in sella consistere, vel parum firmo pede huc illuc tristes M. . sari.

82쪽

sinacoris ocretara Lisau s gari . videntur diurnas urbis novitates curiose inquirere , ephemerides quascumque legere , ccommentari, cum aequalibus magna diei parte nugari. O miseri, qui de mundo numqua' saturi , a mundo inviti abripiuntur lE contra quam dulce est virtuti mature de ditis cupiditates , libidinesque vicisse, qui in sonectute politioribus exculti litteris, ad eorum incrementum vel incumbunt, vel aliorum litis ratoriam lucuhrationibus oblectantur, eosque liberaliter suo lavent patrocinio . His jucunda

clientum societas deesse nequit , quod memores henefactorum , quae receperunt, dudum accipiunt, haud melius ea rependere valent, seque gratos exhibere, quam eos frequentantes,

ampensoque studio colentes Magnum prosecto, ingravescentibus annis, hoc est solatium, Minsnfirmitatibus,quae longaevam aetatem comitantur salutare praesidium, ne tristitia valetudinis imcommoda graviora reddantur. virtutis munere in calamitatibus animus erugitur, S recreatur; siquidem Deus homini mentem dedit, ut suae memor conditionis, in prosperi superbe se non extollat , S adversa fortiter, constanterque sustineat. Caveant ergo Se

nes ab affictione spiritus, quae cvrpori etiam nincet, ab ipso Deo improbatur, qui nos ei servire in laetitia praecipit, atque de manu eius saeut bona, item maia eodem voluntatis adsensu

suscipiamus. Huiusmodi aequabilitas, quae minxime desursum petenda est, in nobis a sanctis cogitatioqihus alitur, atque firmatur, scientes

83쪽

s6 DE COMPARANDA coronam gloriae non incipientibus, sed perseves rantibus usque in finem reservatam . Non qua

liscumque labor sufficit , sed diuturno in agone cleriandum est, cum mortalis haec vita multas s eum adserat aerumnas, e calamitates Pieriim

que contingit, ut qui florentibus annis dignit,tes, aut praeclara munera magna cum auctorit te sustiisuerint, si propter senectutem , fracta que vires ea dimittere debuerint , c privatos homines reddi, tristem eorum vicissitudinem, quam non voluntas , sed necessitas eis adtulit, invicto animo eam sustinere nesciunt. Hinc cum in.

culti , Se deserti videantur, aut turpi languoris tradunt, vel a queresis numquam quiescunt. In re gravissima eos puto .ficere, sibique a gustias, S aerumnas congerere inertem minia relinquunt firmitatem illam, atque virtutem quam olim nullo in discrimine ostentarunt i

mores esse deberent adversitatum , malorumque victoriam senectutis finem corona re, Winn cuam sanctamque vitam usque ad exitum esse producendam missicile sane est, ut longaevi desides, S otio dediti absque maculis dies suos agant, quod torpore dominati, pravisque habiatibus assueti in mala ruunt cupiditates, quarum oblectatione miserrime inficiuntur videant edigo senes , in quam otium eos durat calamit tem , eamque ut avertant, assidua pietatis opera, cum aliquo litterario cultu sibi praescribant an iis enim sensim aetas labitur, nec senectutes ransitur, ετ diuturnitati extinguitur.

84쪽

orine litterarum studium , quo quis adolen-

scientiam aluerit, senectutis est oblectatio ornamentum . plures enim a Tullio lib. de Seneci commendantur summi viri, Leontius Gorgias, Plato Isocrates, Sophocles c., qui in xima aetate vi mentis pollentes, orationes, tragoedias, resque philosophicas scripsere. His mirabilior, teste eodem Tullio, se praestitit E nius, qui LXXX annos natus numquam a scribendis carminibus destitit i , S ita aequo animo duo magna pertulit onera , paupertatem, csenectutem , ut eis pene delectari videretur . Sed ne rara huiusmodi vetustissimi temporis ingeniorum portenta in exemplum afferamus, plures videmus hac nostra aetate, hac in urbe egregios viros de varia eruditione S de sacris studiis optime meritos, novas lucubrationes producere , vetera, monumenta illustrare , linguas exoticas latinas reddere S in omni scentiarum

genere versatos, exiguo penu contentos num quam a labore cessare. Dent mihi veniam, si eos hic recenseam , Eminentiss. Gerdit S. R.E Cardinalis

ei dia de numisinatuin etenis deseetantii , non ignorant Peregrinum natione Gallum anno aetatis suae XCV., quamVis caecum , postremum operis sui diro numismatis in Dplementum edidisse Disitire by Go dile

85쪽

, DE COMPARANDAnalis reputatissimus, P.Georgius August. P. AudLDedius o. P. Ah. Zaccharia, P. Saccarellius Congriorato P. Paolius Cler.Reg. a Matre Dei AE Bononiae claris Mingarellius Abbas Canon Reg. S.SaI- vatoris c. Hos ego veneror, eorumque litterarios labores commendare non cessabo. Ad illos tamen me converto, qui propha na studia toto vitae tempore excolentes, sapientiam Sanctorum nesciunt, Sc religionis nostrae

mysteria perscrutari, ac latius cognoscere min, mi ducunt . Nonne augustior est eorum cognitio , nonne utilior, cum ad ipsum Deum contemplandum mentem efferat; si visibilia tam to ordine, tantaque firmitate disposita admir mur, inVisibalia multo magis nos invitant quae infinite potentem , sapientemque auctorem oste dunt, providentiae supernaturalis admirabiles semitas manifestant si humanae sicultates suis

praefinite limitibus totum requirunt hominem totamque eius vitam occupant, ut fiat versatus in illis rerum divinarum cognitiones longe amispliores, altioresque non udrico, umbratilique

studio, sed diuturna , seriaque opera compara tur In sacris litteris veluti in thesauro rem ditas investigantes eas assequi oportet quemadmodum Christus Dominus Iudios admonuit, qui legis Mosaicie notitiam sibi sufficere ad autem pervulgabant . Serἄramisi, inquit, fer pluras , quia vos putatis in ipsis habere vitam

aternam sunt, qua testimonium perbi-hent de me, non vultis .enire ad me, ut vitam habeatis ais Paulo praedicante Euan

86쪽

gelium Thessalonicae, ubi multi ex primoribus

verbum Dei omni cum aviditate susceperant , quotidie divinos libros scrutabantur, ut certiores fierent de veritate Christianae fidei Act. 7. II. Praeterea persecta utriusque testamenti consensio, nisi utrumque simul conseratur perspiciis quit S redemptionis nostrae mysteria, quae in lage veteri adumbrata suere, in novo isdem clarius revelata non pereipiuntur, nisi longa meditatione , atque aras. Patribus exposita invostigentur. Huiusmodi studium cum pietate comiunctum , quam maxime delectabile est, senuhusque apprime conveniens . Totum, quod πι- mus in divinis libris Rustico Monacho ep. I. lib. a. scribebat S. Hieronymus nitet quidem , se

fuget etiam in Ortice sed duleius is me itarit qui ut edere nucleum, prosequitur . Dinctor, frangat rarem id est meditando an do exteriores umim pervadat, Willam lucem inveniet, quae illuminat omnem hominem venien tem in hunc mundum . Beati , inquit s. Bono

Astensis in Numer cap. 33 pag. 93 edit. O manae , qui in saeris voluminibus utriusque testa menti delectantur , semper manna abundant, numquam pone caelesti arent numquam eis defetipanis vivus , qui de eaelo deseendit illos Spiri tus saneta gratia in die obumbrant , in nomuinis an . Nemo panem hunc coelestem gusta epotest, inae luce delectari, quali qui non dis, sacri volumina periegat, multisque per longam itatem comparatis cognitionibus, veritates in illis revelatas percipit, menteque reponit.

87쪽

Neminem latet catholicam religionem lio anniti fundamento, nec cuilibet licere eas pruvat spiritu intelligere, ac interpretari sed a dienda est Ecclesia a Deo constituta magistra, columna veritatis Ito adeo certum, exploratumque constat apud omnes Ecclesiasticos Seriptores , a quibus scimus, quosdam quamvis doetissimos Sc qui de doctrina catholica optime meriti fuerant, seniores facti, cum de se praesumerent , Deo sic eorum superbiam humiliante, in detestabiles haereses corritisse. Tatianum

ininq, Origenem Tertullianum, Theodorum Μωpsuestenum, Paulum Samosatenum, Photium, ut multo, alios omittam, quorum orthodoxa scripta sicut libenter excepit celesia ita eirum impia dogmata proscripsit , solemnique iudicio damnavit. Utinam hac nostra aetate huiusmodi pravitatis exempla in magnae celebritatis scriptoribus renovata non suissent Hi enim

qui primum suis de studiis optimum ructum dederant, a iam nominis sui illiisi, ut tanto magis supra reliquos eveherentur, novas inis hus divinis excogitarunt opiniones, quibus vingo,, semidoctis imponerent, multosque ---tores sibi adseiserent. Notissimi sunt, qui Garuliarum christianissimum regnum peste novitatum infestarunt, quorum libri undequaque dispem si incredulitatem , vivendique licentiam propagarunt. Neque ab hac contagione immunis sui: haec nostra Italia , ubi aestus libros legendi tran

alpinos, qui exigua molis, speciosisque inscripti titulis in eam pervaserunt, non tam anca

88쪽

tos iuve es insecerunt, sed patrocinium etiam apud provectos aliquos invenerun Aut hi doctrinae Ecclesiae leviter addicti essent, aut sec a depravato indulgerent, vel elebriores fieri crederent mirum sane est, quod aetate ad mmem iam prolabente, a probatior doctrinara fecerint, in aeternae vita discrimen se iece. etint Luctuosam huiusmodi deceptionem paveant

vel maxime qui a spiritu partium facile nimis abripiuntur, is semita veritatis propter laudes , mundanamque gloriam recedunt sapientiam te

renam ambitiose colunt, non coelestem, quae

avia ducit ad salutem mos in Corinthiis as monet Apostolus i. Ep. cap.s dicens: Si quis

autem se existimat scis inquid, nondum ogno- etsi, quemadmodum oporteat eum scire. Si quir diligit Deum, hie ognitus est ab eo. Recogitent cordes, quid tandem eis proderit per longam .traditionem derivata dogmata in dubium revocare, periculosos libros edere, disputationes,

vere, cavillationes ingerere qum ipsos a Deo Menos ostendunt, aliosque ab eo alienare elunt His pessimis oec.pationibus sacras lectiones , mysterioriimque sanctorum meditationes substituant, . tunc non solum stabilibres fient in fide, sed eorum animus divina quadam duucedine perfundetur, c anticipato beatae visionis gaudio iucundabitur.

89쪽

Sumper cavendae sunt concertationes, quae animi tranquillitati ossiciunt, non nisi

hores, anxietates pariunt. Ab his multo magis oportet senes se abstineant, quiete indigentes, concordia cum omnibus . Verum si quis provocatus fuerit , silentium ne tenere de hebit tui videat imprimis cuius momenti sint crimina iones illatae quoniam si leves fuerint, tune omnino despiciat praesertim si qui aggress res fuerint, nullum in litteraria republic nonienobtineat . Huiusmodi lateratores prorsus sunt contemnendi, cum nulla gaudeant apud sapientes

opinione, similesque garrulis avibus habeantur, quae non cantum, sed stridorem emittunt. Ita Corfinius meus se gessit, cum a Peripateticorum ambagibus , inutilibusque quaestionibus Florentinos auditores suos avertere voluisset , novasque,

iuxta, recentiorum Philosophorum adinventa suas institutiones edidisset, quae sumno cumplatis exceptae fuerunt, criticem quorundam Monachorus flocci fecit, qui obsoletam ratio, ei nandi methodum, utilemque doctrinam di, pugnarant. Contemptus eos dedecuit silentes ii id vitam etariis Ludovici Antoniimuratori edit. Ven. i s camiX.ubi de pluribus seriptis eontra eius opera vul-ε xi fixuri . s. . seqvitem Tor Tasu vitam a seraM edit.

90쪽

te eontinuit, ut nil amplius moliri praesumpserint . Ubi vero censor tuu notus, editisque

operibus illustris, in gravi materia aliquid anumadversione dignum tibi opponat tuaque ei licet sc ipta tunc aequo animo pendenda sunt eius obiecta , quae si frmis innitatur undame

iis, non pudeat sateri, te ut hominem errasse. Si autem validiores tibi videntur rationes causam tuam , Sc doctrinam comprobantes , fas tibi

erit modeste ac temperanter in arenam cum adversario tuo descendere. Cum certamen aggrederis , dic te veritatis amore compulsum id agoreo ab acerbis obium itionibus abstinens, positis argumentis plane respondere, satago victoriae iudicium sapientioribus relinque nemo enim in propria causa aequus iudex li exur; quamvis censoris partes suscepturi sint aliqui , longe plurimi iustae defensioni suffragabuntur

Fateor equidem in concertationis aestu difficile admodum esse, ita se temperare , ut nihil du, rum , nihil acerbum intercidat, quemadmodum

contigit in causa rebapti Udorum Cyprianua inter, ratephanum Papam, S Hieronymum amter, S Augustinum in controversia de originu, animae saepe disputationes in immensum protrahuntur, non sine magna animorum commotione, quae mutuam laedunt caritatem , is utiliori, hus pertractandis studiis tempus S mentem abripiunt. Celebris est, omissis aliis pluribus, contentio inter grasinum Roterodamum, Scae clam Doctorem orbonicum , causa interpretationis

utrius'.