장음표시 사용
91쪽
RERUM AEGYPTIARUM Lin I. CAP. XVI. 63
tus varios faciunt, exultant, tripudiant, ut populum delectent, atque eXinde mercedem , Ut ViUant, lucrantur. Hae , tametsi plerseque caste vivant, nihilominus in suis tripudiis id proprie
agunt, ut corporis omnes inhonestissimos motus, atque actus Venereos. in terram pro UmbentCS repraesentent, quibus Turcae ad movendam libidinem apprime delectantur, & haec tripudia palam in via eXercent, coram & nuptis mulieribus, &virginibus, ex fenestris haec omnia Videntibus, absque ullo pudicitiae, & honestatis rubore, & pudore. Ita apud eas gentes venereae libidinis delectatio invaluit, ut id quod maximum dedecus est, virtus iis esse videatUr, adeo ut plures illorum inhonestius , quam bestiae effrenes Vivant. Sed cesso de iis amplius prie pudore loqui. Ch puae XVII.
Te cibis quibus Z Dptii utuntur, atque de sotihus. Posteaquam multa de AEgyptiis hactenus in nostra Isstoria
scripsimus, restat, ut priusquam ulterius in ipsa progrediamur, de cibis, & potibus quibus AEgyptii familiarius utuntur, sermonem faciamus. Sed tamen plura in iis tractandis omittemus, quae in Libris de Medicina AEgyptiorum conssideraVimus. Itaque AEgyptiorum cibi, ut plurimum frigidi, ct humidi sunt; namque Ut eX oleribus, quae ad victum illis sunt familiaria, cum potissimum ab ipsis praecipuus eorum cibus depromatur, eXOrdia Ur, Variis, criadis, atque in magna copia ii Vescuntur, atque se ingurgitant. Lactucam eX iis maxime expetunt, quam sicuti & olim tota orientis regio, plurimum, S laudabilem sanguinem gignere sibi persuassit, ita & nunc illiusce opinionis omnes indigenae eXistunt, putantulae omnes, lactucam esse probi alimenti. Mirum certe est, Galenum, tantum Medicum, in Libro tertio de Temperamentis dixisse, lactucam deleteriam habere frigiditatem, perinde atque cicutam. Unde si ejus succUS penetraret, ut cicuta, refrigerando interimeret. Quod sane visum
92쪽
sum nobis semper fuit ab omni veritate alienum, neque enim tantam inesse lactucae Digiditatem eo colligimus, quod, S ipso
Galeno non negante, ipsa Copiosius esitata calidam corporis substantiam augeat, atque eXinde calorem quoque innatum.
Sunt qui in AEgypto decem , S plures etiam dies vixerint solis
lactucis copiosius assumptis, nullam differentiam in calore ipsorum corporum ab eo tempore quo aliis cibis alias ussi fuerunt observantes : Quibus quidem conjicitur lactucam esse naturae humanae amicissimam, & corporum subitantiae quam simillimam , cujus & amicitiae, I ssimilitudinis clarum argumentum esse exstimari debet, quod gultui hominum lactuca sit acceptissima, atque esui jucundissima: cum ea quae facultatem habent deleteriam, uti cicuta videtur, maXime humana natura abhorreat, ita ut stomachus illa semper cum abhorrentia, & quandoque cum tremore, atque nausea quadam, si coactus recipiat , admittat. Quibus deprehenditur lactucam ex tota ut
uni) substantia humanae naturae esse amicam, proptereaque merito AEgyptii eam esse temperati nutrimenti atque probi sanguinis effectricem siibi persuaserunt ,. sed de ea re, Deo favente, etiam in libro quarto accuratius scribemus. Sed redeo ad id a quo diverteram. Inter lactucas, quoddam genus est AEgyptiis proprium, praesertim iis qui Cairum habitant, quod supra omnes bonitate laudant, & praeferunt, hasque nullo alio in loco inveniri tradunt; longa est, ei simillima quam Patavini Romanam appellant: Cairi magna diligentia seritur, caeteris aliis bonitate praestat. Multae urbes reperiuntur in quibus fere omnes per quindecim dies lactucam crudam comedunt: deinde per venam sibi sanguinem mitti jubent absque Medici consilio, ea opinione decepti, quod eX esu illiusce oleris plurimum sanguinis genitum sit, hocque faciunt mulieres precipue, virgines, viduae, aliive Viri multi qui a negotiis non sunt impeditati , vitamque in otio degunt, quo quidem modo se diu inculpatam valetudinem servasse assirmaut. Sed de his lactucis posterius accuratius quoque, scilicet cum de plantis AEgypti ex proposito agemus. Sic& in Victu concedunt endiviam, portulacam, mesochiam , bammiam, colocassiam, atriplicem, spinachiam
93쪽
RERUM AEGYPTIARUM L18. I. CAP. XVII. 6s
chiam, betam, blitum, vitis folia, quibus ubique coctis, S crudis vescuntur, Devatique Vocantur, Brasticam item , canabith, lapathum, solanum, apicem, sitim, simJrnium, erucam, urticam,
gingidium, ocimum, ianiculum, asparagos, bulbos, tubera, fungos , caepas, allium, porrum, ampeloprasthm, rapum, cichoreum, palmae Verticem , quem cephalonem, siUe caput nominant, qui quidem esui gratissimus est, S a nostris avide comeditur, magnoque pretio Venditur, clamque ipsum Vendunt Arabes poenae metu illis adjundia, quod cephalone exciso , arbor sterilis reddatur. Trifolium quoque virens comedunt Arabes, mentham Judaei crudam, maxime die septima: mala insana, staphilinum, pastinacam, cuclimerem Chetiam Vocatum, quo nomine Arabes significant quoddam cucumeris genus, quod quidem est autumnale , de quo nos in libro de plantis AEg3pti scripsimus, ct alias
etiam Deo volente, quaedam de ipso dicemus. Malva quoque maxime delectantur, eamque quotannis serunt. Frustibus tam horariis, S fugacibus, quam Autumnalibus, quibus AEgyptus abundat, se replent, ut ex iis solis tape caenam, Vel prandium perficiant, cujusmodi sunt praecocia , cucurbitae, pepones, melopepones: quorum quidem nomen genericum est natech, istoque nomine simpliciter prolato comprehenduntur anguriae communes, quae alio nomine Gibes dicuntur. Peponem autem nostrum, qui esst ejus species, Batech de Homeri vocant, at anguriae quaedam est aquea, optima, ab iis in pretio adeo
habita, ut singulae aliquando aureo emantur. Hujus aquam aegrotis tribuunt, quae Batech Indi, & Latech etiam Maovi vulgo dicitur. Hanc sepe memorat Avicenna. Haec non facile putrescit, imo ejus aqua vel etiam ad hyemem incorrupta servatur, atque in deliciis habetur: indigenae enim cum aliquem domi eXcipiunt, moime autem Proceres , in eam per medio
sectam, vel in ipsa foramine facto, saccharum una conjiciunt, atque ut pretiosum quid nectaris propinant, vulgo Batech et Maovi, & a scriptoribus Medicis Latech lndi, vel anguria Indica dicitur. Habent X aliud peponis genus nostris ignotum, quod vocant Abdellavi, ipsumque utilitate Latech de Homeri praeferunt, ejusque semina aegrotis, maxime morbis calidis veX
94쪽
tis plurimum prodesse eXperientia comprobatum est, ita ut Me- dici praxim facientes cum semina melonis praescribunt, semper Abdellavi addant Quod si1 quis nostratium Medicorum , cui hic fructus est ignotus, nostri communis peponis semina praescribat, statim imperitus, Vel S mulieribus etiam, artis medicae judicatur. Innumera praecocia producit AEgyptus, atque aliunde deferuntur quoque alia genera, scilicet, Amavi, Armenum. AZami duo sunt genera praestantissima, quae in aqua macerantiar, ipsaque aqua tuto, & jucunde aegrotis conceditur: persica Vero, pira, poma, mala Punica, quae in Egypto multa sunt, atque maxime in Insula Delta, in qua ad eam molem crescunt, ut singula ad seX libras pendeant. Quibusdam
in locis quisque mensis suos proprios frustus habet, atque ita ut grossis ficisque succedant dactyli, dactylos eXcipiant mora ,
mora sycomorus, sycomorum musae, musas uVae, uVas sebesten , sebellen pruna, pruna napelia, napehiS ruborum fructus, cu1 succedit capparis, a quo amJgdalae, a quibus ZaZur ' quos omnes excipiunt sacchari arundines, quae cum palato summam ineunt gratiam, atque eaedem sub cineribus calefactae iis qui tussi ve-Σantur, plurimum alumenti afferunt. Horum fructuum plurimi publice Venduntur in aqua macerati: consueUerunt enim Arabes fructus omnes, quos possunt, reponere si CCOS, qUOS PO-slea toto anno aqua praemollitos asumunt, eamque aquam bibunt. In quo quidem non parum mihi Videntur laudandi, cum hujusmodi fructus hoc modo parati non parum, & sanis Saegrotis sint utiles, atque etiam esui jucundissimi exiliant. Publice etiam venduntur & iidem fructus aceto conditi, S olivae, S mala medica, staphylina, mentha, Mniculum, apium , raphanus, rapa, betaque, quae duplicis est generis, altera ut nostratis radice longa, atque altera radicem habens, ut rapa rotundam , insignemque: sic & capparis non modo fructus , idest flores, sed vel etiam ejus germina tenera, vel cauliculi, quibus magis delectantur, quam floribus conditis: cucubae itidem, aurantia , limones, passulae, cydonia , aliave mala , &pira. At inter omnia summopere arrident loti, AEgyptii crediti , radices, quas per tres menses per urbem Venditores ci
95쪽
RERUM AEGYPTIARUM Lin. I. CAP. XVII. 67cumserunt, easque coctas perinde atque colocassiam comedunt. Vocant hanc Rais et Nil, de qua posterius nos accuratius. Cerealibus quoque seminibus assiuit .mgyptus, S iis ex quibus panis conficitur, praeterea milio, pani CO, Olyra, typha, avena, & alica, & aliis, ut puta, fabis, pilis, ciceribus, lentibus, lupinis, phaseolis, aphace, crobo, atque aliis similibus, quibus quatuor modis utuntur , quippe coctis fere omnibus , multis crudis, quibusdam igne torrefactis , aliquibus in panes conjectis, nonnullis S saccharo tectis, ut bellariis, praecipue
autem simul Venduntur ciceres, avellanae , amygdalae, sesami semina, & alia torrefacta, quae vulgus aVide comedit: Traia gemata Graeci vocant : Galenusque eorum plurima, quae in
libris de Alimentorum Facultatibus scripsit, ab AEgyptiis desumpsisse visus ell, probe omnia scribens inibi quae faciunt Zgγptii circa esculenta, ut, qui eos tres libros diligenter pe
legerit , AEgJptiorum Victus rationem non secus animadvertat, ac si ipsum sensibus ipsis conspiceret. Quanquam autem tragematn ΠUnquam non comedant, attamen minime iis accidit
quod de juvene illo qui medicinae operam navabat, refert Galenus, ' cui hujusmodi tragemata quatuor annis sat fuerunt, tenuique victu, & frugali delectabatur, quod ignem per totum illud tempus non accendere sibi proposuerit. Galeni verba haec sunt : se Atque in AleXandria juVenem quendam no-- vi arti medicae deditum, qui per annos quatuor singu-- lis diebus solis his pro obsonio utebatur, phaseolos dico, si fenugraecum, erviliam, S lupinos, attigit autem interdum se & olivas ex Memphide, S olera, ct paucos fructus eos,
se qui citra coctionem manduntur : propositum enim ei eratis ignem nunquam accendere: omnibus certe illis annis sanus is fuit, nec ulla in re habitu corporis fuit deteriore, quam ab se initio: mandebat autem fructus hujusmodi cum garo, scili- ., cet oleum aliauando solum ei adjiciens, nonnunquam etiam se vinum, alias acetum, interdum Vero salem tantum, scutis & lupinos. si Verum non accidit dico iis illud, quoniam I a etsi
' In primo de Aliment. Facult. cap. 2I.
96쪽
etsi plurimi minime ignem accendant, tamen fercula cocta cujusque generis illis comedere licet, cum ubique fere locorum in quavis urbis parte Veneant, nec multo Vendantur, cum
nullius rei penuria fere unquam affligat AEgyptum , lignis
exceptis, quod tamen non facit, ut majori pretio Vendantur , ea namque igne ex bubulo stercore arido, quod per
urbem ubique locorum ad eum ignis usum Vendunt, accenso decoquunt. Papaver album ubique per domos circumfertur, ejusque semina communiter comedunt, innoXie, maxime at
tem aestate, a quo quidem se refrigerari, sibique somnum promoveri dicunt, neque ipsum timent in regionibus calidis, neque caetera Optata, neque ab iis ullum periculum impendet, sicut apud nos, Chas has , & Λbunum Mauri Vocant. In panem multa semina conjiciunt, scilicet lini, sesami, atque alia multa, & etiam aromata, ut piper, sed inter omnia melanthii seminibus libenter eo modo utuntur: haec enim unusquisque in panes addit, multi per se torrefacta comedunt, tineas pellit, alii ex eo oleum conficiunt ad multa utilissimum, quod Hape barache, hoc est semen fortunatum, alio nomine SuniZ nu cupant. Lens, & oryZa duo sunt praecipui Turcarum cibi, quibus absque dispendio multos alant, maXime autem oryZa, quam adeon delitiis ubique, pr sertimque BFZantii, habent, ut in eorum conviviis, quae opipare parant, passim adhibeatur; modo vero ei petroselinum addunt, modo apium , modo crocum, modo pN per, interdum ciceres, Ut Uaria Videantur eduliorum genera, cum tamen reipsa sint unum. At modus ejus parandae, quo in cibis nihil magis delicatum habent, est, ut oryZa a jure in quo incocta sit, auferatur, eique piper, & cinnamomum, aliaVearomata misceantur. Hujusmodi cibo pinguescunt, roburque nanciscuntur. Leguminibus Omnibus praefertur Mas, quod tam ii faciunt, ut eo non tantum utantur sani, sed & febricitantiubus , aliisque morbis detentis Medici tribuant, illisque maximo auxilio esse certum est: atque apud eas gentes, panis mad
facti loco est in usu eX Avicennae sententia, qui in passivis qualitatibus ipsum temperatum esse tradidit, maximeque qui esteitra corticem, neque ipsum ut labas esse flatulentum, frigi
97쪽
ditateque a lente relinqui, succi praeterea laudabilis, facilisque descensus. Semen hoc Arabibus omnibus Mas dicitur. Quod num sint pisa, mihi haud notum est, cum Galenus suis pisis segnius quam fabas per alvum secedere tribuat: Avicenna autem suo Mas contrarias pene facultates inesse dicat. Atqui Mas Avicennae fuisse notissimum credendum Videtur, cum in illius regione magnus ips1us ssit proventus, ibique sit in frequentissimo usu. Rus radicem, in Giemen Artam vocari prodidit Serapio: per Giemen autem Nicolaus Mutonus Sγriam intelligit. At Giemen Arabibus est Arabia FeliX sexaginta dies a Syria distans: optarem igitur , ut & Medici Itali hujusmodi cibo
jucundissimo uterentur, quem tota Arabum schola summis laudibus eXtulit nuncque adeo est in usu, ut proximis his mensibus, cum eorum qui a secretis Turcarum Imperatoris sunt primus ByZantii aegrotaret, reliquaque ciborum genera fastidiret, Masque optaret, nuntium Eliopolim usque, quae ByZantio tri.
ginta dierum itinere distat, accipiendi Vas gratia miserit, qui
cum urbem currens ingrederetur, magnuSque hominum concursus esset, omnesque spe incerta alicujus novi penderent, eorum expectationem decepit, in emporioque equo descendit, atquQubi Mas modicum emit, statim discessit, S Bygantium com mutatis equis octo dierum spatio rediens Mas secum ferens
quasi pervolavit. Habent quoddam cibi genus Seratie ab ipssis Vocatum, & aliud quod ex amylo dulci, amygdalis, S sac- charo; aliud eX fructibus quibusdam , S hoc modo ipsum parant, praecipue aestate: accipiunt etenim pisa sicca, praecocia armeniaca, persica, quae in aqua decoquunt, ac deinde saccharum addunt, atque hos fructus refrigeratos comedunt, quieibus gratissimus est , refrigerat , VireS recreat , corroborat,
sitim eXtinguit, bilem reprimit, halitum commendat, dignusque est ut a nostris in usum revocetur, Cussas ipsum vocant. Cibus etiam quam communissimus illis est triticum aqua eliXum, quod Chamate nuncupant. Ex pane vero lacte subacto , &exsiccato aliud cibi genus parant, Chisch vocatum, non qUidem verum Chisch, de quo postea : quod cum multum nutriat,
ct facile concoquatur, non modo domi ipsis utilissimum est, sed
98쪽
absque origano, & satureia, nemo reperitur. His enim cum sale avide pro obsonio utuntur. Polenta eX hordeo recenti Veterum modo administrata communissimus est multorum cibus: Alexandriae etiamnum victu utuntur, quem Galenus AleXandrinorum vocare fuit solitus, falsis scilicet porris, S gytho, sed nunc Zythum non fit in Egypto, sed hujus loco ex dactylis vinum parant, quod Subia appellant, multo quidem quam Zythum praestantius. Verum etsi AEgyptii hos potus habeant, nihilominus omnes libentius aqua Nili fluminis optima ad potum utuntur, & quandoque eX ea cum acido limonum, S saccharo potum jucundisiimum parant, quem Sarbet Uocant. Divites eadem utuntur aqua, sed in qua varia syruporum, S conservarum dissolutassint genera, ut violaceum, rosaceum, & alia , de quibus nos satis in libris de Medicina Egyptiorum scripsimus. Caseum fere semper cum oleo comedunt, vel oleum cum melle, aut
mel cum sapa, aut sapam quam Dips vocant cum sesamini olei amurca, quam Thaine appellant, quae iis est suavis cibus. Mane ut plurimum a cibo abstinent, & ut quisque maXime dives est, ita maYime mane frugali cibo utitur, paucique sunt quamVis potentes, qui mane domi comedant, sed per servos aliquid parant ex Emporiis, in quibus omnia reperiuntur, placentae, JOViorum genera, Rhyemata, S lagana, quae Satrie, & Riste vocantur caro bubula, haedina, caprina, hircina assie, S eli Xae, ouilla itidem : nullus hodie asininam carnem comedit, sicut Galenus scripsit illos suo tempore comedere solitos fuisse. Multi came- linam esitant: a bubula abstinent, & haedina, sJquidem Vitulos in spem segetum alunt ovilla magnopere delectantur, aut omnium maXime, ut & superius diXimus, Vervecina, quam omnibus praeserunt, ipsamque tritico inter grana comparantes temperate calidam, atque humidam faciunt: quo fit inquiunt ut ipsa nunquam saturentur , nunquam ipsam fastidiant. Ex morbis conValescentes, quamvis aviculis, pullis, & aliis delicatioribus carnibus nutriantur, nunquam inmen CZrnem Comedere fatentur, nisi ovilla caro vervecina illis concedatur. Unum hac occassione de esu carnium apud PEDptios iterum repetimus, illud-
99쪽
RERUM AEGYPTIARUM Lis. I. CAP. XVII. 7r
illudque est, quod AEgyptii sunt parcisiimi, paucosque eorum esse qui esui carnium indulgeant, de qua parsimonia superius accuratius locuti fuimuS. Omitto varia laetis genera ex quibus varia edulia parant, atque lac ipsum acidum, quod illorum gustui est acceptissimum. Quid de piscibus t An non & ipsi variis & ex Nilo flumine, & ex mari captis vescuntur, sed
omnium libentissime iisdem fumo siccatis utuntur. Serpentes etiam quosdam comedunt, quod eos antiquitus quoque secise in historiis traditum est. Testacea animalia, setacea, crustata, echinos, ranas, turtures, & ea quae suffocantur, illos edere lex vetat. In primis autem a carne suilla abstinent, quam eorum pseudopropheta interdiXit, Verumtamen suos alunt, quos equis usui ita esse putant, ut non sit eques, qui cum suis equis unum vel duos sues non alat: Hi pane fere omnes Vescuntur, tam apud pauperes, quam divites triticeo: et11 ibi cujuscumque generis conficiatur, quippe Siligineus, Secundarius, TFphaceus, Antopyrus , Dulciarius, Focarius, Seianius, aliusque quem Chaeappellant, optimum sane panis genus, quod coquunt in fornaee ad ejus parietes rubentes, esse affirmant. C puae XVIII.
De AEgyptiorum temperamento atque babitu. Quanquam in libris de Medicina AEgyptiorum de indigetanum AEgypti temperamento , deque habitu illorum Corporum atque de morbis quibus ea regio fere continuo conflictari solet, abunde scripserimus, nihilominus de iisdem &in hac nostra historia, ne in ipsa hac etiam desiderentur, agere instituimus. Verumtamen haec breVi tractabimus , quaedam addendo , quae faciunt magis ad historiam, quam ad medicinam , de qua quidem in libris de Medicina AEgyptior uni agere nostrum praecipuum fuit institutum. AEgypti vero indigenarum triplex genus esse diXimus, urbanum unum, Arabum alterum, atque tertium rusticorum. Urbanorum corpora vel sanguinea sunt, Vel pituitosa, quae ita, etsi ex caelo calida, S sicca esse debem
100쪽
deberent, evasere adscititium temperamentum frigidum, S humi dum, ex vento frigido, ex augmento Nili fluminis, atque ex continuo aquae refrigerantis, humectantisque potu, & ci-b orum frigidorum usu, illud nacta. In Arabibus melius & temperamentum, & habitus respondet calido , siccoque caelo sub quo vivunt, cum ipsorum corpora gracilia snt, macra, atque Calida, & sicca, omniumque maxime ruiticorum corpora solis caliditate eximia maxime, & siccata, & fere usta. Verum enim vero nos addimus, AEgyptum dividi in duas partes, scilicet in inferiorem , quae mari proXima eat, atque in superiorem a mare maXime remotam: In hac parte habitantes descripsit Galenus deque iis ' animadvertisse visus est cum dixerit , se Intelligere nos enim oportet, Omnes , de quibus scripsi sit Hippocrates confiitutiones in locis terrae habitabilis tem-- peratos fuisse: exceptis ab hoc sermone Thraciae locis, quae
is a mari distant. Haec enim in frigiditate, & humiditate mo-- dum excesserunt, sicuti & quae ad AEgyptum, & Lybiam se attinent, loca calida sunt, atque sicca, exceptis & hic illisse quae mari alacent locis , quoniam restate a ventis ab Arctois flantibus refrigerantur, idcirco minus sunt calida iis, quae ad se mediterranea recessserunt. se Itaque corpora AEgyptum superiorem habitantium , calida sunt , S sicca , macra , squalida, durae , nigraeque carnis , quae Vero AEgyptum inferiorem ad Mediterranea Versus positam incolunt, sunt temperatiora, etsi caelum & ipsi summe calidum, S siceu in habitent, tamen, uti diximus, eX ventis etesiis aestate frigidum spirantibus, eX augmento Nili fluminis, eX potu aquae assiduo, atque eX esu frigidorum ciborum adscititium haec corpora nacta temperamentum ad temperatum inclinant, S proinde pleraque multo sanguine abundant: Nonnulla Vero, & ad frigidum, S ad pituitosum: Hincque esse, in libris de medicina AEgyptiorum diximus, quod vel etiam in hac parte AEgypti complura corpora
valde pinguia, & carnosa cernuntur. NOS Vero speciatim de temperamento corporum illorum egimus, qui habitant Mem