장음표시 사용
181쪽
retentiorum suffra gio verificatum est, pulsum magnum & fortem, quo Febris intensio indigitatur, in omni Febre tutum, brevemque morbum significa ro Si ergo resistentia in Febre cum debilitate absurda sit, & inconceptibilis , an videtur magis admissibilis, in Fobre violenta 8Sod frivolitas ejusdem resistentia o etiamnum luculentius apparebit, ex quo visum sit, a qua ducta sit scaturigine, & qua ratione: scaturire visa est ex
dupligi sonte, nimirum: OX vasorum capillarium constrictione spasmodica, ad O. ex una pretensa sanguinis d0nsitate, sive spissitudine dicta vasa in farciente. Quod spasmum spectat; en eorum argumenta i inter initia Febrium, inquiunt, pallido corporis habitu monstrante, liquet vasa minima spasmo constricta e se, hac autem constrictione, impediri debet, quominus sanguis per memorata vasa libere transeat, hine resistentia, qua posita, necessum est, ut sanguis ad capillaria stagnet, & in arteriis majoribus accumule,
tur; quo cor minus contractum, & evacuatum non
potest sanguinem cum sussicenti attritu movere, dc exagitare, unde frigus, primum Febrium sympto ma ostentiale. Hoc argumentum ut prima facie non invalidum, propius examinatum Prorsus nullum, iri. volum & absurdum est.
In primis falsum supponit, inter initia Febrium
sola vasa capillaria spasmo constricta cile, nam praeterquam quod nulla ratio appareat, cur causa spas-mifica potius prehendet et ac assiceret arterias capillares quam ipsum cor & arterias majores, eXperimur tempore frigoris, dum Pallor extremorum capillarium spasmum demonstrat, pulsum parvum di contractum ostendere, cor & arterias majores simili spasmo affectas esse. Sed supposito, ex spasmo solorum
vafrium campillarium xesistentia, A realis sanguinis
182쪽
congestio poneretur, an exinde inferri posset, cor vel eo mirius contractum esse, & evacuatum 8 Nunquid cor & arteriae, sentientes talem resistentiam omni Vi niterentur superare, quod sibi adeo resistit pProut videmus , dum transitus sanguinis alicubi a parte roi impeditus est. Et gratis etiam dato, con- cpptibile foret, cor & arterias hac rUsistontia & indonata congestione sanguinis usque adeo debilitari, ut non fieret agitatio procreando calori sussiciens, an hujusmodi congestio una cum cordis adeo insignido bilitat0 singulo pulsu cordis non immane quantum augesceret, omnes febricitantes absoluto int0ria meret, tempore trigoris 8 Et si cupis, quod nimium , nec etiam hanc congestio nem per se semper fatalem fore, quis capiet, quo pacto cor, es arterias adeo debiles post frigus acquirerent, vires adeo im- Pensas, ad eXcitandum calorem, qualem post frigus a Febre excitari resistentiae fautores passim sustinu
Quomodocumque ergo res vertitur, & agitatur,
liquot rpsistentiam ex capillarium spasmo, & ortam inde sanguinis in arteriis majoribus congestionem, plano absurdam, frivolam, & inconceptibilem ogo. Igitur frigus intur initia Febrium, S pulsus, qui tunc parvus, contractus & debilis est, neutiquam suns derivanda a spasmo, qui, ut Medici voluerunt, sola vasa capillaria constringens, facit, ut sanguis versus eor ropulsus, ibidem stagnet, & cordis actionem impodiat, sed fiuiit haec symptomata a spasmo ipso.
qui tam cor & arterias majores, quam vasa capillaria prehendens, haec organa restringit, & eorum acti6nsem ita imminuit, ut nec sanguinem in sussicienti copia in cava sua recipero, nec latis agitare post int, ad intorti nondum calorem: sic ut frigus quidem sit si .ctus spasmi, qui producit resistentiam, sed unam re- ω sisten-
183쪽
si stontiam, qua o incipit ab ipso corde, quod spasmo
constrictum sanguinem ex vena cava e X pedite reci-p'ro nequit, sic ut revera non sit in arteriis, sed invonis spasmo minus obnoxiis, quod sanguis accumuletur, prout color cutis violaceus, & polyposae concretiones circa Cor, in corporibus temporo frigoris extinctis ropρrtae, luculenter convincunt. Quod vero scaturiginem alteram, sanguinis nempe spissitudinem, concernit, unde saepenumero una res stentia,& capillarium obstructio serme insuperabilis oriri viasa est: aErmare non veremur, hanc sanguinis prae- tensam spissitudinem numquam exstitisse, nisi in sola ori antium idea t verum quidem est, quod in dies pellis dura, & crasta febricantium cruori su perne inhae-rdat s neque dissitemur, quod sectiones anatomicaolaepenumero det segant, sinus cerebri ac vasa pulmonalia crasso atroque sanguine in sarta, sed absit, ut haec lassiciant, crassi sanguinis existentiae probandas inam quod in primis crustam phlogisticam attinet, notorium est, hanc crustam non infrequentor sitne ulla sanitatis laesione reperiri in sanguine hominis sani, ubi sanguinis fluiditas, & circuli libertas absolut0 supponi dρbent, praeterea extra omnem dubitandi aleam etiam positum est, non sequi ex eo , quod sanguis in pelvi tam crassus & spissus appareat, eum talem oste, dum in vivo corpore per venas fluit: quio nim sanguinis indoles por examen ipsius sanguinis probe innotetscat, non est sanguis eXaminandus, ex quo per frigus jam in coagulum abiit, sed immediates a V. sectione, tum calidus, fluidus, d etiamnum talis est, qualis fuerit in Venis: perspicuus citesnaysus, qui sebriti tantium sanguinem, hoc xitu examinavit, eXpertus est , si ex hujusmodi sanguine, dum Nona pertunditur, una Vel altera gutta in linteum cadat, hanc guttam linteo imprimere maculammul
184쪽
multo latiorem; certa proba quod talis sanguis sit magis fluidus , ac dissolutus : porro Videmus, linquit Quem a riis, quod materia il-Ia alba, quae in crustam adeo duram post φ a concrescit, sanguini superitatet instar oloi admodum fluidi, ipso sanguine multo levioris ; hinc, inquit, tantiam abest, ut sanguis hujusmodi ad O crassus, & spissus sit, ut econini sit valde subtilis, tenuis, & nonnumquam plus justo dissolutus.
Utrum autem ex examine, & res octionibus jam factis sanguinis tenuitas, nota magis quam ejus spissitulo ex crustu phlogistica appareat, tu ipse Lector judicabi S. Quod vero spoctat spisthim, in vasis pulmonalibus& snibus cerebri non raro conspectum, illud spissum, quod non est nisi eis eius stasis sanguinis, qui inter ceptus, hic, pro ut alabi concrescit, sanguinem antea crassum & spissum fuiss0, etiam minime probat: imo illo sanguis, qui hic in sinibus cerebri adpo spinsus occurrit, idem ipse est, qui prius transivit per exilissima cerebri vasa arteriola, ubi potius haereredobuisset, sit fuisset tam crassus.
Sod si languinis spissitudo non subsistat, unde nam
Febres acutae & inflammatori ase tam sappe sunt adeo poriculosae & fatales P Η0spondeo laetio nos graves, quales humorum stagnationes, i 3 1farctus viscerum inflammationes aliosque morbos periculosos, minime dependere. ut Medici sustinuerunt, a vitio liquidorum, quatenus nimirum humores nimium den , S per vasa disti cultor trajiciendi vasa obstruant, ac in sarciant, sed periculum fere de psendere a vitio ipsitus metfacultatis motricis, sive a spasmo, qui vata minima constringendo, aut alio modo male assiciendo liborum humorum transitum impediat, aut iniserturbet:
185쪽
& crassa, n0 vel minimum unquam arguat poriculum. si simul cum ea indicia spasmi non dispiciantur. Ex dictis, ni moa me fallat opinio, satis patore arbitror, quid d0 colobri resist0ntia ad capillaria s0ntiondum sit, quase si non subsistat. nec subsistoro post
si, pro ut nunc abunde mons itavimus, manifesto liquet, quod Febris non ex hac resistentia, ut pra tondit Boerhaavius, sod ex la aucta & accelerata cordis & aristriarum actione ortum habeat. Ssed an F bris, ex hac una causa producta, inforre potost unam adeo impensam humorum agitationem, quam ab hoc morbo indopendenter a resistpntia ipsimet'foerhuavius derivare non potuit 8 Verum si a potiro insignis hastc agitatio non producatur, ubinam ost calor illo excessivus, ubi tot mala symptomata indo doducta' At videmus, quod Febris sine malis sympto mali.
bus semper regularis sit, causam morbificam, urina monstrantst, semp0r regularit0r & successive concoquat, Concoctam debito tempore critico expollat, &aegrum, non intervoni sente Medico, perfecto sanitati restituat. Nihil ergo impedit, quominus Fobrommorbum ex se salutarem, aegris admodum favorabilem, & sui ipsius mddicatricem, una cum antiquis omnes Medici agnoscant. Salutaris tamen hujus morbi mpchanismus, non juxta mentem veterum per solam perficitur action in caloris, sed per duas actiones, nempΘ per actionem caloris, & per unam actionem, in qua Febris radicaliter consilit, nimirum per actionem cordis & arteriarum: hae dua0 actiones, sicut concoquunt humores in statu sano, ita eos una cum causa morbifica su-higunt in statu morboso, prima actione, humorum& heterogenei, febrilis molecula magis agitatae, hinc multifarie unita0, disjunctae, variata , alias eXtensiones, formas, figuras obtinent: quo spatio calor, in-I I. Pars III. A a a intimius
186쪽
intimius p netrando usque ad ipsas dictarum molet larum particulas integrantes, texturam earum intrinsecam vario quoque subigit, alterat, immutat, idque donec morbi materia satis subacta, a cordis dc art
Tiarum actione e corpore amandetur, aegerque con valescat.
Sed utcumque honus sit & salutaris hic mechanis.
mus, nascitur tamen morbus a causa irritante, a causa nempe, quae non semper unam producit Febrem, sed quae simul cum ea non raro etiam producit Febrem, sed quae simul cum ea non raro etiam producit varios alios morbos periculo graves: hi morbi, una cum Febre constituentes morbum compositum, parto rei inferunt prava illa symptomata, quae in idea Boerhaavit ad Febrem relata, constituebant tot periculosarum Febrium species, de quibus una Febris in genere erat praedicabilis; quae praetentae Febrium species, a parte rei sunt tot Febres complicatae, sive ut veterum more loquar, tot morbi compositi ex calore naturali & calore alieno; & quemadmodum ex veterum mandato Medici erat, una cum natura manus conserere contra Morbum, sic Medicum oportet tueri & d fondere Febrem, dum omni arte o Pugnat morbos Febri contrarios, ne nimirum illi aegrum vel ante cri im interficiant, vel conamina Febris ita impediant, ut debita coctio non stat, & sie aeger non sine disticultate convalescat. Omnibus igiatur bene consideratis, Febris non male logice definiri posse videtur: Spasmodico 'aluti era motus cordis N arteriarum acceleratio; sive pro meliori intellige tia describi, quod sit certa & determinata morbi species consistens in aucta, & accelerata cordis & arteriarum action , nata a causa irritante, a quo morbo absolute concoquitur, & expellitur materia morbitaca unde dependet, si alii morbi, non raro ei comites
187쪽
PH0ENO M. ESSENTIALIA FEBRl S. 719
ees, salubria ejus conamina non impediant, aut inter turbent.
Hucnumena e sentialia Febris. Phoonomcna offontialia Fibris, qua sunt hujus morbi dependontias primariae estentiales & inseparabitos,
sunt nimirum augmonium celoritatis, robori Si oc amplitudinis pulsus, circulationis acceleratio, Calor, rarefactio, humorum aucta agitatio, & actio caloris intrinseca in particulas integrantes moleCularum hu
Hasci phosnomena ex Febre essentia litor & no cessario promanare, ex nota Febris ess6ntia liquidciconstat, nam Febris, in cordis & arteriarum motus accoloratione coniistens,'debot in primis absoluto accelerare pulsum, & ipsam circulation 2m sanguis inii; sed nec potest actio arteriarum magis accolorari quin causa motrix ejusdem actionis magis etiam ex itotur, impensiorique vehementia ag*t in texturam organicam eorumdem vasorum, Unde augmentum roboris pulsus a Fobre absolute etiam inseparabiis est. Calorem autem esi e dependentiam, &effectum nocos sarium auctae & acceleratae actionis cordis & artoriarum, nemo umquam nega Vit: hinc rarefactio, so-quela necessaria caloris, di pulsus amplitudo ex rareis factione nata, non pollunt etiam non esse a Fobro inseparabitos: quoad humorum axitationem, & in trinis secam caloris actionem, hi ec sunt Febris phoon om0na maxime praecipua, illa exiliens sequela necessaria auctae celeritatis & roboris actionis arteriarum ostenequit, quin ex eo humorum & heterogendi febrilis moleculae, plurimum alterari, S immutari debeant;
188쪽
quo spatio, calor inde productus, utpote de se acti-
us penetrat, agitque in particulas intΡgrantes ea. rumdem molecularum, quo coctio tandem Peragitur :ita ut sint, haec ipsa duo phoenomena, quae tamquam potissima naturae medicati icis instrumenta considorari debeant.
Symplomata Febris.s obest, symptomata, sunt ea Febris phaenomena,
quase sese sensibiliter manifestant,, hinc sunt ejusdem morbi pathognomica ει ossontialia signa, suntque no- sex nimirum: augmentum celeritatis, roboris, & amplitudinis pulsus, augmentum caloris, respiration iSaucta celeritas, & sensus dolorificus testitudinis. Omnia S sngula haoc symptomata sempor & in- se perabiliter Febrem concomitantur; licet in Fobribus complicatis omnia haec symptomata non sempermanisoste appareant: rati best, quod in Febribus complicatis mechanismus Febris ab aliis morbis saepe ita impediatur, ut Febris vix sua symptomata manife1lare queat; hinc factum est, ut Medici, qui in Fobribus complicatis Febrem, ab aliis morbis non distin-Xerint, aliorum morborum symptomata, dictis in Febribus magis manifesta,)pro symptomatibus Febris agnoverint: ex quo ansa data est quarumdam objectionum, contra symptomatum Febris essentialitat m & rpalem exissentiam moX Occurrentium, qua tamen a rei gnaris non erunt solutu valde dissiciles,
uti mox ex sequentibus palam fiet. S. II. Pulfus au IIa celeritas. Omnes omnium gentium Medici pulsus auctam
189쪽
monico Febris fere tenuserunt, & revera hujus ligni praesentia potissimum odoc mur, Febrem a deste: hic autem bene notari meretur: ut aucta pulsus ce teritas Fehrem significare valeat, opus esse, ut haec producta sit a morbo, sive laesione satis gravi, & durabili, quae Febris nominari mereatur ἱ alias Prosympto male Febris nequaquam haberi potest: sic pulsus ab exercitio aceeleratus, non est symptoma bris, sed Oxercitii: idem etiam de respirationi, celeritate, aucto calore, ac aliis Febris symptomatibus miolligendum est.
Sed ecce prima objectio: in Febribus malignis,
inquiunt , ubi non laevis aegritudo est, pulsus nonnumquam est naturali similis ; imo saepenumero magis tardus, quam in statu naturali: ergo celeritas pulsus non est signum pathognomonicum Febris. Respondeo primo oppido rarum esse, pulsum in morbis malignis non esse acceleratum; ubi autem id nonnumquam obtineat, Febrem adesse positive negandum est: implicat enim motum arteriarum non aC- coleratum esse, & adsesse Febrem quae in celeriori motu arteriarum consistit, sed nemini intrum esto, hic tales objectionss occurrere; cum enim Medici Febrem ab aliis morbis numquam bene distixerint, comprehenderunt sub nomine Febris malignae aliquos morbos malignos, qui a parte rei tales sitis
Febre existunt, & sic factum est, ut in eorum idea aliquae Febres malignae sine pulsus celeritate reperintae sint. g. III. Augmentum roboris pulsus. Contra augmentum roboris pulsus haec objiciunt: isaepenumero, inquiunt, inprimis in sub: ctis, V.
190쪽
soctio no v l aliundo debilitatis: artopiarum actionis e toritas plurimum aucta est, ubi robur ejusdem adtionis c si imminutum: ergo pulsus robustus non est sympto maFohris in separabile. BPipondeo hoc argumentum nullius esse momonti, nam si in iubi scio d0hili sobricitante ob debilitatem a V. Ochiona vel aliunde contractam , pulsus politive robustus non sit, ost tam n robustus respective ad subi 'etum, sive robustiorshbnto Febre, quam si Fe oris abessot, & hinc etiam
ost, quod tam in subjecto debili, Fobris numquam
grandoscit, quin ad eumdem grandescat robur actionis arteriarum. unde apparet, praedictam objectio, ne in nullam ego.
Sod accidit, inquiunt, ut etiam, ubi Febris au-goscit , pulsus debilior evadat; ergo pulsus robustus saltona tum odo costat Febris symptoma. Hoc argu montum bene concluderet , si in casu posito ipsa debilitas foret una d 'pendentia Febris, prout hic videtur supponi, nam non potest Febris eodem spatio pulsum in vigorare, sic debilitare: cum autom debilitas ad Febrem non pertineat, sed sit symptoma unius morbi Febri oppositi, mirum non est, quod a morbo hujusmodi, actio arteriarum magis debilite..tur , quam ut edm actionem Febris possit invigorare,
quo fit, ut loco roboris, sola pulsus debilitas sola
manifestet, quamvis tamen ideo robur pulsus a Fe-hre, non minus existat: nam si in casu posito Febris abfuisset, debilitas multo fuisset imponsior, sicut Febrem sua symptomata semper & inseparabiliter
concomxtentur , conformiter ad diversos aegri status,& gradus complicationum. S. IV. Calor. Nullus dubitat, quin calor sit phaenomen,