장음표시 사용
131쪽
PRO A CLUENTIO ORATIO 4 10. 83lio uno denique salsae infamia finis aliqui atque exitus
reperiatur quam ob rem magna me Spe tenet, Si quae Sunt in cauSa, Xplicare atque omnia dicendo consequi potuero, hunc locum consessumque vestrum, quem illi horribilom A. Cluentio ac formidolosum fore utaverunt, eum tandem eius fortunae miserae muliumque iactatae portum ac perfugium futurum tametsi permulia Sunt, quae mihi, ante quam de causa dico, de communibus invidia periculis dicenda esse videantur, tamen, ne diutius Oratione mea Suspensa XSpeetatio eStra tenentur,
adgrediar ad crimen cum illa deprecatione, iudices, qua mihi saepius utendum esse intellego, sic ut me audiatis, quasi hoc tempore haec causa primum dicatur, sicuti dicitur, non quasi Saepe iam dicta et numquam probata
sit hodierno enim die primum veteris ipsius criminis
dili tendi potestas est data, ante hoc tempus error in hac causa atque invidia versata est quam ob rem dum multorum annorum accusationi breviter dilucideque respondeo, quaeSO, Ut me iudices, sicut facere instituistis, benigne attenteque audiatis.
Corrupisse dicitur A. Cluentius iudicium pecunia, quo
inimicum innocentum Statium Albium condemnaret. ostendum, iudices, primum, quoniam caput illius atrocitatis atque invidiae fuit, innocentem pecunia cireumVentum, neminem umquam maioribus criminibus, gravioribus testibus esse in iudicium voeatum deinde ea de eo praeiudicia esse facta ab ipsis iudicibus, a quibus condemnatu est, ut non modo ab isdem, sed ne ab aliis quidem ullis absolvi ullo modo posset eum nee Oeuero,
tum illud ostendam, quod maxime requiri intellego, iudicium illud pecunia esse temptatum non a Cluentio, Sed contra Cluentium, faciamque ut intollegatis in tota illa causa quid res ipsa tulerit, quid error adfinxerit, quid invidia conflarit. Primum igitur illud est, ex quo intellegi possit, de Dbuisse Cluentium magno opere causae confidere, quod certissimis criminibus et testibus fretus ad accusandum descenderit hoc loco faciendum mihi, iudices, est, ut vobis breviter illa, quibus Albius est condemnatus, erimina exponam. ub te peto, Oppianice, ut me invitum
132쪽
de patris iii alis dicere existimes, adductum fide atque ossidio defensionis etenim tibi si in praesentia non O- tuero, tamen muline mihi ad satis .ciendum reliquo tempore facultates dabuntur Cluentio nisi nunc satis secoro, postea mihi satis faetendi potestas non erit simul et illud quis est qui dubitare debent, contra danmatum et mortuum pro incolumi et pro vivo dicero, cum illi, in quem dieitur, damnatio omne ignominia periculum iam
abstulerit, mors vero etiam doloris, hic autem, pro quo dicimus, nihil possit offensionis accipere sinu acerbissimoniaina sensu ne molestia et sine summo dodestor vitae et a turpitudine atque ut intellegatis hientium non aecu Satorio animo, non Stentatione aliqua aut gloria diluetum, sed nefariis iniuriis, cotidianis insidiis, proposito ante oculos Vitae periculo, nomen Oppianici detulisso, paulo longius exordium rei demonstrandae petam; quod quaeso, iudiees, ne moleste patiamini, principiis enim cognitis multo sucilius extrema intellegetis. A. Chiontius Habitus fuit, pater liuiusce, iudices, homo non solum municipii Larinatis, ex quo erat, Sed otium regionis illius et vicinitatis virtute, existimatione, nobilitate fauilo princeps is cum esset mortuus Sulla et
Pompeio consulibus, reliquit hune anno XV Nntum, Γnn-
doni autem et nubilem filiam, quae brevi tempore post patris mortem nupsit A. Aurio Melino, consobrino Suo, adulescenti in primis, ut tum habebatur, inter uos ota honesto et nobili cum essent eae nuptiae plenae dignitatis, plenae concordiae, repente est Xorta mulieris importunae nefaria libido non solum dedeeore, Verum etiam Scelere Coniuncta Dum Sassia, mater huius Habiti mater enim a me in omni causa, tametsi in hunc hostili odio et crudelitate est, mater, inquam, appellabitUr, neque umquam illa ita de suo scelere et immanitate audiet, ut naturae nomen amittat quo enim est ipsum nomen amantius indulgentiusque maternum, hoc illius matris, quae multos iam annos et nunc cum maxime filium interfectum cupit, singulare scelus maiore odio dignum 8Seducetisse ea igitur mater Habiti, Melini illius adulescenti S generi sui, contra quam fas erat, amore Is in Primo,
neque id ipsum diu, quoquo modo poterat, in illa cupi-
133쪽
PRO A CLUENTIO ORATIO 11 - 17. 85ditate se continebat; deinde ita flagrare coepit amentia,
sic inflammata ferri libidine, ut eam non pudor, non pietas, non maeula familiae, non hominum fama, non filii dolor, non filiae ineror a cupiditate re Vocaret: nimum andulescentis nondum consilio ac ratione firmatum pollexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deliniri potest filia, quae non solum illo communi dolore muliobri in eius modi viri iniuriis angeretur, sed ne sarium matris pelicatum ferre non posset, de quo ne queri quidem e Sine celere posse arbitraretur, ceteros sui tanti mali ignaros esse cupiebat, in huius amantissimi sui fratris manibus et gremio maerore et inerimis Consenescebat. oeco nutem subitum divortium, quod solacium malorum 4 omnium foro videbatur discedit a Molino Cluentia, ut in tantis iniuriis non invita, ut a Vir non libenter tum Vero illa egregia et praeclara mater palam exsultare notitia,
triumphare gaudio coepit victrix filiae non libidinis
diutius suspitionibus obscuris laedi famam suam noluit: lectum illum genialem, quem biennio ante filiae suae nubenti straverat, in eadem domo sibi ornari et sterni expulsa atque exturbata filia iubet nubit gener socru nulli auspicibus, nullis auctoribus, funesti Ominibu Omnium OhU lioris scelus inuredibile et praeter hanc unam in omni vita inauditum o libidinem est onatam et indomitam o audaciam singularem nonne timuisse, Si minus vim deorum hominumque famam, at illum ipsam noetem facesque illas nuptialis non limen cubiculi non cubile filiae non parietes denique ipsos, superiorum testis nuptiarum perfregit ac prostravit omnia cupiditate a furore vicit pudorem libido, timorem audacia, rationem amentia tulit 6 hoc commune dedecus familiae, cognationis, nominis graviter filius augebatur autem eius molestia cotidianis querimoniis et adsiduo fletu sororis statuit tamen nihil sibi in tantis iniuriis ac tanto scelere matris graViUS OS SQ
faciendum, quam ut illa ne uteretur, ne quae Videre sine summo animi dolore non poterat, ea, Si matre uteretur, non Solum Videre, Verum etiam probare Suo iudicio putaretur initium quod huic cum matre fuerit simultatis 17 audistis pertinuisse hoc ad causam tum, eum reliqua cognoveritis. intellegetis; iam illud me non praeterit,
134쪽
86 M. TULLI CICERONIS cuiuscumque modi sit mater, tamen in iudicio filii do turpitudine parentis diei vix oportere non essem nil ullam causam idoneus, iudices, si hoc, quod in communibus hominum sensibus atque ipsa natura positum atque infixum est, id ego, qui ad iominum periculta depellenda
adiungerer, non viderem facile intellego non modo reticor homines parentum iniurias, Sed etiam animo aequo ferre oportere. Sed ego ea, quae ferri possunt, ferenda, 1 quae taceri, incenda esse arbitror nihil in vita vidit calamitatis A. Cluentius, nullum perieuhim mortis adiit, nihil mali timuit, quod non totum a matre esset Onflatum et prosectum; quae hoc tempore Sileret omnia, atque ea, si oblivione non posset, tamen taciturnitate sua
tecta esse pateretur Sed Vero te agitur, ut prorsus reticori nullo modo possit hoc enim ipsum iudicium, hoc periculum ilha accusatio omnis testium copia, quae
sutura est, a matre initio S adornata, a matre hoc tempore instruitur atque omnibus eius opibus et copiis comparatur; ipsa denique nullo Larino huius opprimendi
causa Iloniam advolavit praesto est mulier audax, pecuniosa, crudelis instituit accusatores, instruit testis; squalor huius et sordibus laetatur, exitium exoptat, Sanguinem uiam profundere omnem eupit, dum modo profusum huius ante videat haec nisi nulla perspexeritis in causa, temere a nobis illam appellari putatote; sin erunt et porta et nefaria, Cluentio ignoscere debebitis, quod haec a me dici patiatur mihi ignoscere non deberetis, si tu erem.
Nunc iam summatim exponam quibus criminibus Oppianicus anmatus Sit, ut et constantiam A. Cluenti et rationem accusationis perspicere possitis, ac primum causa necusandi quae fuerit ostendam, ut id ipsum A. Cluentium ac necessitate coactum fecisse videatis. 20 cum manifesto venenum deprehendisset, quod vir matris Oppianicus ei puravisset, et res non Onieeturn, Sed oeulis ne manibus teneretur, neque in causa ulla dubitatio posset esse, accusavit Oppianicum quam OnStanter et quam diligenter, postea dicam nune hoc Seire VOSI Olui, nullam huic aliam necusandi causam fuisse, nisi uti propositum vitae periculum et cotidianas capitis in-
135쪽
PRO A CLUENTIO ORATIO 18 23. 87sidias hac una ratione vitaret atque ut intellegatis eis
accusatum esse criminibus pl)ianteum, ut neque neeu- Sator timore neque reus sperare debuerit, pauca vobis
illius iudicii crimina exponam, quibus cogniti nemo vostrum mirabitur illum diffidentem rebus suis ad Staienum atque ad pecuniam confugisse Larinas quaedam 1
fuit Dinnea socrus Oppianici, quae filios habuit M. et . Aurios et Cn. Magium et filiam Magiam, nuptam Oppianico M. Aurius adulescentulus bello Italico captus apud Asculum in Q. Sergii senatoris, eius qui inter sicario damnatus est, manu incidit et apud eum in ergastulo fuit; . autem Aurius frater eius mortuus est
heredumque Cn. Magium fratrem reliquit; postea Magia uxor Oppianici mortua est; postrem unus, qui reliquus ora Dinauno filius, Cn. Magius est mortuus is herodem fodit illum adulescentem Oppianicum sororis suae liumcumque partiri eum Dinnua matre iussit interim venit
index ad inneam neque ObScurus neque incertus, qui nuntiaret ei filium eius, M. Aurium, Vivere et in agro Gallico esse in servitute mulier amissis liberis cum unius 2 recuperandi filii spes esset Ostentata, omni SUOS POpinquos filiique sui necessarios convocavit et ab eis flens petivit, ut negotium Susciperent, adulescentem investigarent, sibi restituerent eum lium, quem tamen Unum X multis ortuna reliquum esse Volui8Set. ne eum agere instituisset, Oppressa morbo est itaque testamentum fecit
eius modi, ut illi filio IIS ccc milia legaret, heredem institueret undem illum Oppianicum, nepotem Ulam atque ei diebus pauci est mortua propinqui tamen illi, quem nil modum viva Dinaen instituerant, ita mortua illa ad investigandum M. Aurium cum odem illo indice in agrum Gallicum profecti sunt interim Oppianicus, ut erat, Sicuti ex multis rebus reperietis, singulari scolore δet audacia, per quendam Gallicanum, a miliarem suum, primum illum indicem pecunia corrupit deinde ipsum M. Aurium non iungia iactura facta tollendum interficiendumque curavit illi autem, qui erant ad propinquum investigandum et recuperandum profecti, litteras Larinum ad urios illius adulescentis suosque neces Sarios mittunt,
sibi difficilem esse investigandi rationem, quod intellege-
136쪽
runt indicem tib Oppianico esse corruptum qua litteras A. Aurius, vir fortis ot experiens et domi nobilis et M. illius Aurii perpropinquus in foro, palam, multi nil lientibus, cum adesset Oppianicus, recitat et clarissima voces nomen Oppianici, si interfectum M. Aurium esse om-24 perisset, dolaturum S Se testatur interim brevi tempore illi, qui erant in agrum Gallicum profecti, Larinum revertuntur interfectum esse M. Aurium renuntiant animi non Solum Propinquorum, Sed etiam omnium Larinatium odio Oppianici et illius adulescentis misericordia Commo ventur itaque cum Aurius, is qui antea denuntiarat, clamor hominem a minis insequi coepisset, Larin profugit ut so in castra clarissimi viri, Q. Metelli, contulit. 25 post illam autem fugam et sceleris et conscientiae testem numquam inermem Se inimicis committere usus est, Sed por illam L. Sullae vim ut tuo victoriam Larinum in Summo timore omnium cum armatis advolavit; IVviros, quos municipe fecerant, sustulit se a Sulla et tris praeterea saetos esse dixit, et ab eodem sibi esse imperatum, ut A. Aurium illum, qui sibi delationum nominis et capitis periculum ostentarat, et alterum A. Aurium et eius L. filium et Sex. Vibium, quo sequestro in illo indice corrumpendo dicebatur esse usus, proscribendos interficiendosque curaret itaque illis crudelissime interfectis non mediocri ab eo ceteri proscriptionis et mortis metu tenebantur. Hiis rebus in causa iudicioque patefactis quisu est qui illum absolvi potuisse arbitretur atque acu ParVn Sunt cognoscite reliqua, ut non aliquando condemnatum esse Oppianicum, sed aliquam diu incohimum 2 fuisse miremini primum videte hominis audaciam: Sassium in matrimonium ducere, Habiti matrem, illam, cuius virum A. Aurium occiderat, concupivit. Utrum impudentior hic, qui postulet, an crudelior illa, si nubat, difficile diutu st; sed tamen utriusque humanitatem On-27 Stantiamque cognoscite petit Oppianicus, ut sibi assia nubat, et id magno opere contendit illa autem non admiratur audaciam, non impudentiam SpernatUr, non
denique illam Oppianici domum viri sui Sanguine redundantem reformidat, sed quod aboret ille tris filios, idcirco se ab eis nuptiis abhorror respondit. Oppianicus,
137쪽
PRO A CLUENTIO ORATIO 24 30. 89
qui pecuniam Sassiae concupivisset, domo Sibi quaerendum remedium existimavit ad eam moram, quae nuptiis adferebatur; nam cum haberet ex Novia infantem filium, alter nutem eius filius, Papia natus, Teani, quod abesta Larino xviii milia passuum, apud matrem educaretur, arcessit subito sine causa puerum Teano quod faceroni; ludis aut festis diebus antea non solebat mater mi- sorti nihil mali suspicans mittit illo se Tarentum proficisci cum simulasset, eo ipso die puer, hora undecimn
cum valens in publico Visus Sset, ante noctem mortuuSet postridie ante quam luceret combustus est atque huno 28 tantum maerorem matri )rius hominum rumor quam quisquam ex Oppianici familia nuntiavit illa eum uno tempore audisset sibi non solum silium, sed etiam exsequiarum unu ereptum, Larinum confestim Oxanimata venito ibi de integro funus iam sepulto filio fecit dies nondum decem intercesserant, cum illo alter filius infans necatur itaque nubit Oppianico continuo assia laetanti
iam animo et spe optime confirmato nec mirum, quae
se non nuptialibus donis, sed filiorum funeribus esse delinitum videret ita quod ceteri propter liberos pecuniae cupidiores esse solent, ille propter pecuniam liberos amittere iueundum esse duxit. Sentio, iudiee S, VOS PT VCStra bhumanitate his tantis sceleribus breviterin me demon Strati Vehementer esse commotos quo tandem igitur animo fuisse illos arbitramini, quibus is de rebus non modo audiendum fuit, verum etiam iudieniadum vos auditis de eo, in quem iudices non estis, de eo, quem non Videti8, de eo, quem dis Se iam non potestis, de eo, qui et naturae et legibus satis fecit, quom leges X Silio, natura morte multavit auditis non ab inimico, auditis sine testibuS, Uditis, eum ea, quae copiosissime dici possunt, breviter a me strictimque diuuntur illi audiebant de eo, do quo iuruli sententias ferro debebant, de eo, Cuius
praeSentis nefarium et consceleratum Voltum intuebantur, de eo, quem Omne Oderant propter audaciam, de eo,
quem Omni supplicio dignum osse ducebant; audiebant ab necusatoribus, audiebant verba multorum testium, nudiebant, cum una qua quo de re a P. Cannutio, homine eloquentissimo, graviter et diu diceretur: et 8 qui8quam 30
138쪽
90 M. TULLI CICERONIS qui ciuia haec cognoverit, Suspicari possit Oppianicum iudi-
ei Oppre S sum et Cir 'umVentum esse innocente ui 3 Acurvatim iam oliqua, iudices, dicam, ut ad ea, quae propiora huiusce causae et adiunctiora sunt, ei Veniam; VOS, Une So, memoria tenenti Non mihi hoc esse propOsitum, ut aestu sem Oppiani eum mortuum, sed cum hoc persuadere vobis vel in iudicium ab hoc non esse eo ruptum, hoc uti initio ac fundamento defensionis, Oppiani eum hominum Seeleratissimum et nossentissimum essedum tantum qui uxori suae Cluentino, uno mitti tui ius
IIubiti fuit, cum ipse poculum dedisset, subito illa in
media potione exclamavit se maximo una dolore mori; nec diutius vixit quam locuta est; nam in ipso sermone hoc et o is oratione mortua est; et ad hane Diortem repentinam oeesque morienti Omnia Praeterea, quae Olent esse indicia et vestigia veneni, in illius mortuae corpore fuerunt eodemque Veneno C. Oppinnicum fratrem, neenVit; neque Si ho Satis tam ut si in ipso fraterno parricidio nullum scelus praetermissum Videtur, tamen, ut ad hoc nefarium facinus accederet, aditum sibi aliis sceleribus ante munivit: nam Cum S Set gravida uriti, fratri uxor, et iam ni propinquare Partu PUtaretur, U-lierem veneno interfecit, ut ima illud, quod erat ex fratre Oneeptum, necaretur; OS fratrem adgressus est; qui sero, iam exhausto illo poeulo mortis, cum et de suo et douxoris interitu clamaret testamentumque mutare CUPeret, in ipsa significatione huius voluntatis est mortuus. ita mulierem, ne partu eius ab hereditate fraterna excluderetur, necavit fratris autem liberos prius vita privavit quam illi nne a natura lucem accipere potuerunt Ut
omnes intellegerent nihil ei clausum nihil ei sanctum
CSSe OSSe, a cuius nudaei fratris liberos ne materni quidem corporis custodiae tegere potuissent. memoria 32 teneo Milesiam quandam mulierem, cum essem in Asia, quod ab heredibus accepta pecunia partum sibi ipsa medicamentis abegisset, rei capitalis esse damnatam nec iniuria, Uae sipem parentis, memoriam nominis, Ub-Sidium generis, heredem familiae, designatum rei PU-blicae civem sustulisset. unnio est Oppianicia in eadem iniuria maiore supplicio dignus 3 si quidem illa, cum
139쪽
PRO A CLUENTIO ORATIO 1 36. 91 suo corpori vim attulisset, se ipsa cruciavit, hi autem idem illud offecit per alieni corporis mortem atqU CPU-ciatum. Ceteri non videntur in singulis hominibus multa parricidia suscipere posse, Oppianicus inventus est qui in uno corpore pluris necaret itaque, cum hane eius Iconsuetudinem audaciamque cognosset avunculus illius adulescentis Oppianici, Cn. Magius, isque cum gravi morbo adfectus esset, heredem illum sororis suae filium faceret, adhibitis amicis, praesente matre Sua, Dinnea,
uxorem Suam interrogaVit, 8Set ne praegnaS; quae eum Se S se respondi8Set, ab ea petivit, ut e mortuo pud Dina eam, quae tum ei mulieri Soerus erat, quoad pareret,
habitaret diligontiamque adhiberet, ut id, quod conceperat, SerVare et Salvum parere posset itaque ei testamento legat grandem pecuniam a filio, si qui natus esset ab secundo herede nihil legat quid de Oppianico suspica 3 tus sit, Videtis; quid iudicarit, Obscurum non est; nam cuius filium faceret heredem, cum tutorem liberis non ascripsit quid Oppianicus fecerit, cognoscite, ut illum Magium intellegatis non longe animo prospeXiSSe morientem quae pecunia mulieri legata erat a filio, si qui natus eSSet eam praesentem Oppianicus non debitum mulieri solvit, si haec solutio legatorum et non merces abortioni Sappellanda est quo illa pretio accepto multiSque praeterea muneribus, quae tum ex tabulis Oppianici recitabantur, Spem illam, quam in alvo commendatam a Viro continebat, victa avaritia colori Oppianici vendidit nihil poposse iam ad hanc improbitatem addi videtur attendito exitum quae mulier obtestatione viri decem illis mensibus ne domum quidem ullam nisi Socru suae OSSe debuit, hae quinto menso post viri mortem ipsi Oppianico nupsit quae nuptiae non diuturnae fuerunt: erant enim non matrimonii dio hi in te, med sceleris Iocietate AEOn-
iunctae quid ilhi caedes Asuvii Larinatis, id , .ulescenti peeuniosi, quum clara tum recenti re fuit, quam omnium Sermone celebrata fuit Avillius quidam Larino perdita nequitia et Summa egestate, arte quadam Praeditus ad libidines adulescentulorum excitandas adcommodata, qui ut se blanditiis et adsentationibus in Asuvii consuetudinem penitus immersit. Oppianicus continuo
140쪽
sperare coepit, lio se Avilli tamquam aliqua machina admota capere su vii adulescetitiam et fortunas eius patrias CXPugnare POSSe ratio XCogitata Larini est, res translata Romam inire enim consilium facilius in solitudine, perficere rem eius modi commodius in turba posse arbitrati sunt. Asuvius cum villi Romam est profectus hos vestigiis Oppianicus consecutus est iam ut Romae ViXe- rint, quibus conviviis, quibus flagitiis, quantis et quam profusi Sumptibus, non modo Conscio, sed etiam Onviva o adiutore Opi,iani eo longum est dicere milii, prae- sortim nil alia properanti; exitum huius adsimulata sa- a miliaritatis cognoscite cum esset adulescens apud mulier-Culam quandam atque ibi pernoctaret, ibidem diomi OSterum commoraretur, villius, ut erat constitutum, simulat se negrotare et testamentum facere velle Oppianicus obsignatores ad eum, qui neque Suvium neque
Axillium nossent, adducit et illum Asuvium appollui: testamento Asuvii nomino obsignato discuditur; villius h 8e sic convalescit Asuvius autem ab eo brevi illo
tempore quasi in hortulos iret in arenarias quasdam
3 extra portam Esquilinam perduetus occiditur: qui uni uniani iam et ultorum diem desideraretur neque in eis locis, ubi e consuetudine quaerebatur, inveniretur, et
Oppianicus in foro Larinatium dictitaret nuper Se et Suos ninteo te Stamentum eius obsignasse, liberti Asia vi ut non nulli amici, quod eo die, quo O Stremum silvius visus orat, villium cum eo fuisse et a multis visum esse constabat, in eum invadunt et tominem ante pedes Q. ALanlii, qui tum erat IIIvir, Constitium t atque illic continuo, nullo teste, nullo indice, recentis maleficii conscientia perterritus omnia, ut a me paulo ante dicta sunt, exponit Asuviumque a sese consilio oppianici interfectum δ' fatetur extrahitur domo latitans Oppianicus a Manlio; index villius ex altera parto coram tenetur hi quidiam reliqua quaeritis Manlium plerique noratis non ille
honorem a pueritia, non Studia virtutis, non ullum existimationis bonae fructum umquam cogitarat e Petillanti atque improbo scurra in discordiis civitatis ad eam