장음표시 사용
421쪽
vitae, sortimae, memoriae, nominis, simul ac de sollemni religione rettulit, ilii humanarum rerum ibi prius quam de me agendum iudicavit atque eo die Consecta res qeSSet, nisi is tribunus pl. quem ego maximis beneficiis quaeStorem OnSul Ornarum, cum et eunctus ordo et multi eum summi viri orarent et Cn. Oppiu Socer, optimus vir, ad pedes eius flens inueret, noctem sibi ad deliberandum postulasset quae deliberatio non in reddenda, quem ad modum non nulli arbitrabantur, sed, ut patefactum CSt, in augenda mercede OnSumpta St. OSten re ne inest in senatu alia nulla cum variis rationibus impediretur, Oluntate tamen perspecta Senatu enusti ad VOS mense Ianuario deferebatur hic tantum interfuit intor iam et inimicos meos ego, cum homines in tribunali Aurelio palam conscribi centuriarique vidissem, cum intellegerem veteres ad spem caedis Catilinae copius essereVOentaS, eum Viderem ex ea parte homines, cuius partis DOS Vel principes numerabamur, partim quod mihi inviderent, partim quod sibi timerent, ut roditore OSSOuu deSertores salutis meae, cum duo QODSules empti Paetione provinciarum auctores se inimicis rei publicuo tradidissent, cum egestatem, varitium, libidines SuaS viderent expleri non posse, nisi me constrictum Ome sticis hostibus dedidissent, cum Senatus equiteS IUDAEO-mani flere pro me a mutata veste vobis supplicare edictis
utque imperii Vetarentur, cum omnium provinetarum PaetioneS, eum Omnia cum omnibus foedera reconciliatione gratiarum Sanguine meo Saneirentur, Una omneS boni non recusarent quin vel pro me Vel mecum perirent,
armis decor ire pro mea salute nolui quod et inuere et vinci luctuosum rei publieae fore putavi: at inimici mei mense Ianuario uni de me ageretur, corporibu civium trucidatis flumine sanguinis meum reditum intercludendum putaverunt itaque dum ego absum, eam rem publicam habuistis, ut aequo me atque illam restituendam putareti8; ego autem, in qua civitato nihil valeret se natuS, Omnis S se impunitas, nulla iudicia, vis et ferrum in foro Versaretur, cum privati parietum e prae8idio, non legum tuerentur, tribuni plebis vobis inspectantibus Volnerarentur, ad magiStratuum domos cum ferro et fa-
422쪽
cibus retiar, consulis fasces frangerenti ir, deorum immortalium templa instonderentur, rem publicum esse nullam putavi. itaque neque re publica exteraninata milii locum
in linc urbe esse duxi nec, si illa restitueretur, dubitavia quin me Secum ipsa reduceret an ego, eum milii esset exploratissimum P. Lentulum roXim anno Consulem
suturum, qui illis ipsis rei publieno periculosissimis tem-lioribus aedilis curulis me consule omnium meorun Con
siliorum particeps periculorumque socius fuisset, dubita rem quin is me consectum consularibus volneribus consulari medicina nil salutem reduceret hoc duce, Conlega autem eius, Clementis Simo atque Optimo Viro, primo non adversante, post etiam adiuvante, reliqui magistra tu paene omnes fuerunt defensores Saluti mene: X quibus excellenti animo, Virtute, auctoritate, praesidio, copiis T. Annius et P. Sestius praestanti in me benevolentia et divino studio exstiterunt eodemque P. Lentulo auctore et pariter referente Cotilega frequenti8Simus Senatus, uno dissentiente, nullo intercedente, dignitatem meam quibus potuit Verbis amplissimis ornavit, salutemi Vobis, municipiis, coloniis omnibus commendavit ita me nudum a propinquis, nulla Ognutione munitum Con-Sules, praetores, tribuni plebis, senatus, Italia cuncta semper a Vobis deprecatu est denique omnes, qui vestris maximis beneficiis honoribusque sunt ornati, producti ad
vos ab eodem non Solum ad me ConSerVandum VOS CO- hortati sunt, sed etiam rerum mearumine Starum auctoreS,
testes, laudatores fuerunt quorum princeps ad Ohortandos vos et ad rogandos fuit Cn. Pompeius, Vir Omnium, qui sunt, fuerunt, erunt, Virtute, Sapientia, gloria princeps qui mihi unus uni privato amico eadem omnia dedit, qua universae rei publicae, Salutem, Otium, digni- tutem cuius ratio fuit, quem ad modum aecepi, tripertitu priuium vos docuit meis consiliis rem publicam esse
SerVatam Causamque meam eum Ommuni salute coniunxit hortatusque est, ut auetoritatem Senatus, Sintiam
civitatis, fortunas civis bene meriti defenderetis tum me in Perorando posuit rogari a senatu, rogari ab equitibus Romanis, rogari ab Italia cuncta deinde ipse ad extremum Pro mea VOS Salute non rogaVit Olum, Verum etiam
423쪽
obsecravit huic ego homini, Quirites, tantum debeo, iquantum hominem homini debere vi fas os t. huius
consilia, P. Lentuli sententiam, Senatu auetoritatem Ossecuti, in eo me loeo, in quo Ve8tri benefietis fuerum, isdum centuriis, quibus conlocarati8, repOSuistis eodem tempore audistis eodem e loe Summo VirOS, Ornatissimos atque ampli88imo homineS, principes civitatis,
omni consul uris, Omni praetorio eadem distere, ut Omnium testimoni per me unum rem Hlblicam eonSer 'atrem
esse constaret itaque cum P. Servilius, gravissimus viro ornatissimus civis, di Xis Set opera mea rem publieam ineolinnem magistratibus deinceps traditam, dixerunt inoniadem Sontentiam ceteri. Sed nudistis eo tempore larissimi viri non solum uetoritatem, sed etiam testimonium, L. Gellii, qui, quin Suam Cla8Sem attonit)tatam anagno cum Suo perieulo non Sensit, dixi in conti no Vestrum, Si ego consul eum sui, non fuissem, rem publicam funditus interituram fuiSSe. En ogo tot testimoniis, Quirites, hae auctoritate se
natus, tanta Consensione tuisse, tanto studio bonorum omnium, agente P. Lentulo, Consentientibus ceteris a
gistratibus, deprecante Cn. Pompeio, omnibus hominibus savontibus, dis denique immortalibus frugum ubertato,
copia, Visitate reditum meum comprobantibus, mihi, meis, rei publicae restitutus, tantum vobis, quantum facere POS- Smn QuiriteS, pollicebor: primum, qua sanctissimi homines pietate erga deos immortalis esse soleant, eadem me orgii populini Romanum Semper fore numenque vestrum neque mihi gra V et sanetum ne deorum immortalitui in iam vita futurum deinde, quoniam me in civitatem res publien ipsa reduxit, nullo in loco roi publienodes uturum quod si quis existimat, me aut oliuatato 'osse mutata aut debilitata Virtute aut animo fracto, ohementer ori ut mihi quod potuit vis ot iniuria et coloratorum hominum furor detrahere, oripuit, bstulit, dissipavit quod viro forti adimi non potest, id mihi manet et
permanebit. Vidi ego fortissimum virum, munistipem meum, C. Marium, quoniam nobis quasi aliqua fatali neceSSitate non Solum eum his, qui haec dolor voluis-Sent, Sed etiam eum fortuna belligerandum fuit, eum
424쪽
tamen Vidi, elim esset Summa Seneetute, non modo non infraeto animo propter magnitudinem calamitatis, sed 20 Confirmato atque renOVato quem egomet dicere audivi, tum se fuisse miserum, cum Careret patria, quam Ob8idione liberavisset, cum sua bona possideri ab inimicis audiripi audiret, cum adulescentem silium videret eiusdem
socium calamitatis, cum in paludibus demersus concursu ac misericordia Minturnensium Corpus ac Vitam Suam ConSerVISSet, cum parVa navicula traiectus in Africam,
quibus regna ipse dederat, ad eo inop Supplexque Ve
nisset recuperata Ver Sua dignitate Se non commiSSurum, ut, Um ea, quae amiSerat, Sibi reStituta essent,
virtutem animi non haberet, quam numquam perdidisset. sed hoc inter me utque illum interest, quod ille, qua re plurimum potuit, ea ipsa re inimico Suo ultus est, armiS: eg qua Consuevi arte utar, quoniam illi arti in bello ac seditione locus est huic in pace utque otio.
2 quamquam illo animo irato nilii nisi de inimicis ulciscendis agebat, ego de ipsis inimicis tantum, quantum: mihi res publica permittet, cogitabo denique, Quirites,
quoniam me quattuor omnino hominum genera Violarunt,
Unum eorum, qui Odio rei publieae, quod eam is sis invitis conservaram, inimicissimi niihi fuerunt; alterum, qui per simulationem amicitiae nefarie me prodiderunt; tertium, qui eum propter inertiam Suam eadem adsequi non possent, inviderunt laudi et dignitati meae; quartum, qui cum custodes rei publicae esse deberent, Sahitem meam, Statum civitatis, dignitatem eius imperii, quod erat penes ipsos, Vendiderunt, sic ulciscar saeinora eorum Singula, quem ad modum a quibusque Sum PrOVOentUS: malos civis rem publicam bene gerendo, perfido amicos nihil credendo atque omnia cavendo, invidos virtuti et
gloriae Serviendo, mereatores proVinciarum reVOeando domum atque ab eis provinciarum rationem repetendo.
22 quamquam mihi, Quirites, maiori curae est quem ad modum vobis, qui de me estis Optime meriti, gratiam referam quam quem ad modum inimicorum iniurist crudelitatemque Persequar. etenim ulciscendae iniuriae facilior ratio est quam beneficii remunerandi, propterea quod Superiorem SSe contra improbos minus est negotii quam
425쪽
ORAT POST RED AD UIR HABITA 20 25. 377bonis Xaequari tum etiam rie tam necessarium quidem
est male meritis quam optime meritis referre quod debeas odium vel precibus mitigari potest vel tetraporibus srei publicae communique utilitate deponi vel difficultatu
uleiscendi leniri vel vetustate sedari bene meritos ne colas nec exorari fas est neque id rei publicae remitteruutique neeesse Si neque est eXeusatio diffieultatis neque aequum est tempore et die memoriam beneficii definire. postremo qui in ulciscend remissior fuit, ' in eorum aperto utitur: at gravissime vituperatur, qui in tantis beneficiis,
quanta VOS in me contuliStis, remunerandis est tardior, neque Solum ingratus, quod ipSum grave St, Verum etiam
impius appelletur necesse est. atque in Officio persolvendo dissimilis est rati pecuniae debitae, propterea quod pecuniam qui retinet non dissolvit; qui reddidit non habet gratiam et qui rettulit abo et qui habet dis-80lVit. quapropter memoriam vestri beneficii colum 6 30neVOlentia Sempiterna, neque olum me vivo, Sed etiam cum anima defecerit mea, multa monumenta Vestri in me
beneficii permanebunt in referenda autem gratia ooVObi repromitto Semperque praestabo, mihi neque in Consiliis de re publica capiendi diligentiam neque in periculi a re publiea propulsandi animum neque in Sententia Simpliciter e re publiea ferenda fidem neque in hominum Voluntatibus pro re publica laedendis libertatem nec inperferendo labore industriam Deo in Vestris commodis augendis gratam animi benevolentiam defuturam atque 25 haec cura, Quirites, erit infixa animo meo Sempiterna, ut cum vobis, qui apud me deorum immortalium vim et numen tenetis, tum poSteri VeStri cunctiSque gentibus dignissimus ea civitate videar, quae Suam dignitatem non
426쪽
M. TULLI CICERONIS DE DOMO SU AD PONTIFICES ORATIO.
Cum multa divinitus, pontifices, a maioribus nostris inventa atque instituta sunt, tum illi praeclarius quam quod eosdem et religionibus deorum immortalium et Surinnae rei publicae iraeesse Voluerunt, ut amplissimici clarissimi cives rem publicam bene gerendo religiones, rellionum ius saltienter interliretando rem l)ublieam conservarent quod si ullo temtiore magna causa in sacerdotum impuli uomani iudicio ne iotestate Vor-Sata est, ne tirose et tanta est, ut Omnis rei iublicaodignitas, ninium civium salus, Vita, libertaS, PRO, foci, di )enates, bona, fortunae, domicilia Vestrae sapientiae, fidei, potestati commissa credituque isse videantur vobis hodierno die constituendum est utrum l)OSiliae amenti ne l)erditos magistratus imi roborum aes Celeratorum civium braesidio nudare an etiam deorum immortalium religione armare malitis nam si illa in bes ne flamma rei publieno suum illum pestiferum et funestum tribunatum, quem nequitate humana tueri non l)otest, divina religione defenderit, alino caerimonino nobis erunt, alii antistitos deorum immortalium, alii inter lare te rellionum requirendi Sin autem Vestra auctoritate Sapientiaque, l)O ntifice S, ea, quae furore imi roborum in ret,ublica ab aliis oppressa, ab aliis deserta, ab aliis l)rOdit gesta Sunt, res einduntur, erit causa cur consiliuni
maiorum in amiplissimis iris ad sacerdotia Meligondis
iure ne merito laudare possimus. Sed, quoniam ille de men S, Si ea, quae ego per hos die in Senatu de re l)ubliea Sensi, vituperasset, aliquem se aditum ad auris VCStra e S Se habiturum putavit, omittam ordinem dicendi meum respondebo hominis furiosi non orationi, qua illuuti non potest, sed convitio, cuius exercitationem cum intolerabili 130tulantia tum otium diuturna inalpunt1ate munivit.
427쪽
DE DOMO SUA AD PONTIFICES R. 1 6 379
Ac primum illud a te homine nostin ne furiOSO re 2 quiro, quae te tanta poena tuorum Seelorum flagitiorum que VeXet, ut hos talis Viros, qui non solum consiliis suis, sed etiam specie ipsa dignitatem rei publica sustinent, quod ego in sententia dicenda Suhitem civium cum honore Cn. Pompeii coniunXerim, mihi esse iratos taliud do summa religione O tempore en Suros ne monbsente senserint arbitrere. fuisti' inquit tum apud pontifieo superior, Sed iam, quoniam te ad populima contulisti, Sis inserior necesse est.' itane vero quod in imperita multitudine est vitiosissimum, arietas et inconstantia et crebra tamquam tempestatum Si Sententiarum commutatio, o tune ad hos transforas, quo ab inconstantia gravitas, a libidinosa sententia certum et desini tum ius religionum, Vetustas exemplorum, nuctoritas sit terarum monumentorumque deterret tune es illo, inquit quo senatus arere non potuit, quem boni luXerunt, quem res publiea desideravit quo restituto Senatus au ctoritatem restitutam putabamus, quam primam adveniens
prodidisti γ' nondum do mea sententia leo impudentia olirimum respondebo tuae hunc igitur tu, funesta rei publicae pestis, hune tu civem ferro et armis et exercitus terrore et Consulum uetere et audaeissimorum hominum minis, servorum dilectu, ObSeSSione templorum, OCCUPR-tione fori, oppressione Curiae, Om et Patria, ne eum improbis boni ferro dimicarent, cedere CuraSti, Uem Senatu, quem n bonis Omnibus, quem a cuncta Italia do-
blicae causa confiteris 3 at enim in senatum venire, in
Capitolium intraro turbulento illo die non debuisti. ego
vero neque Veni et domo me tenui, quam diu turbulentum tempus fuit, cum servos tuos a to iam pridem ad bonorum caedem paratos cum illa tua Consceleratorumno perditorum manu armatos etiam in Capitolium tecum venisse constabat quod eum mihi nuntiaretur, scio modomi mansisso ot tibi et gliadiatoribus tuis insinurnia duo
caedis potestatem non fecisse postea quam mihi nuntiatum est, populum Romanum in Capitolium propter metum atque inopiam rei frumentariae OnVenisse, ministros autem Scelerum litorum perterritos, partim amissis hidiis,
428쪽
partim ereptis diffuisse, veni non solum sine ullis copiis
P. Lentulus consul, Optime de me ne de re publica moritus, cum Q. Metellus, qui, Cum meus inimicus esset, frater tuus, et dissensioni nostrae et precibus tuis salutem ac dignitatem meam praetulisset, me arceSSerent in Senatum, cum tanta multitudo civium tam recenti officio suo me ad referendam gratiam nominatim Oearent, non enirem, cum raeSertim te iam illinc cum tua fugitivorum manu discessis Se constaret lite tu me etiam, custodem
defensoremque Capitolii templorumque omnium, hostem Capitolinum appellare ausus es, quod eum in Capitolio
senatum duo consules haberent, e Venirem utrum est tempus aliquod quo in Senatum Venisse turpe sit an ea res erat illa, de qua agebatur, ut rem ipsam repudiare et OS, qui agebant, condemnare deberem primum dico senatoris esse boni semper in senatum Venire, nee eum his Sentio, qui statuunt minus bonis temporibus in Senatum ipsis non venire licere, non intellegentes hane Suam nimiam perseverantiam Vehementer eiS, quorum animum offendere voluerunt, gratam et iucundam fuisse. nt enim non nulli propter timorem, quod se in senatu
tuto non Sse arbitrabantur, disceSSerunt non QPΓC
hendo, ne quaero fueritne aliquid pertimescendum puto Suo quemque arbitratu timere Oportere. Cur ego notitimuerim quaeris quia te illine abisse Constabat. Cur, cum viri boni non nulli putarint tuto Se in senatu SSenon POSSe, ego non idem SenSerim Cur, eum ego me Sensissem tuto Omnino in civitato esse non posse, illi senserunt an eis licet et recto licet in meo metu sibi nihil timere mihi uni necesse erit o meam et aliorum Vicem pertimescere an quia non condemnavi sententia mea duo consules, Sum reprehendendus eo igitur ego potissimum damnare debui, quorum lege perfectum St, ne ego indemnatus atque optime de re publiea meritus damnatorum poenam Sustinerem quorum etiam delicta Propter eorum egregiam in me OnServando voluntatem non modo me, Sed omnis bono ferre oporteret, eorum Optimum Consilium ego potissimum, e eo in meum Pri8tinam dignitatem restitutus, meo consilio rel)udiarem Θ
429쪽
DE DOMO SUA AD PONTIFICES R. T 12 381
ut quam sententiam dixi primum eam, quam populi sermo in animis nostris iam ante defixerat deinde eam, quae erat superioribus diebus agitata in senatu doinde
eam, quam Senatu frequens tum, eum mihi os adsen-SUS, SecutuS St Ut neque adlata sit a me res inopinata ne recenS, nee, Si quod in Sententia vitium est, maiussit eius, qui dixerit, quam Omnium, qui probarint. at 0onim liberum senatus iudieium propter metum non fuit.'
si timuisse eos facis, qui diseesserunt, Concede non timuiSSe OS, qui remanSerunt; sin autem Sine eis, quitum afuerunt, nihil decerni libere potuit, eum Omne adessent, coeptum est referri de inducendo senatus On-Sulto ab universo senatu reelamatum est. Sed quaero in ip8 Sententia, quoniam prinees ego Sum eiu atque auetor, quid reprehendatur utrum causa novi consilii capiendi non fuit, an meae parte in ea CRUS non rnecipuae fuerunt, an alio potius confugiendum fuit quae iS, quae cau8a maior quam fame esse potuit quam seditio quam consilia tua tuorumque qui facultate Oblata ad imperitorum animos incitandos renovaturum te tua mi illis funesta latrocinia ob annonae enUSam UtR-visti frumentum provinoia frumentariae partim Onan labebant, partim in alias terras, credo propter arietatem Venditorum, miSerunt, partim, quo gratiu CSSet tum, cum in ipsa fame subvenissent, custodiis Suis lauSum continebant, Ut subito novum mitterent res erat non inopinione dubia, sed in praesenti atque ante oculo Proposito periculo, neque id coniectura prospiciebamus, Sed iam experti videbamus. nam eum ingraVeSCeret annonn, ut iam plane inopia a fames, non Carita timeretur, On-Qursus est ad templum Concordiae factus, senatum ilhic vocante Metello congulo qui si verus fuit, o dolore
hominum et fame, eerte consules Causam SuSeipere, Certe
Senatum aliquid consilii capere oportuit; sin causa fuit annona, Seditionis quidem instimulator et concitator tu fuisti, nonne id agendum nobis omnibus fuit, ut materiem subtraheremus furori tuo quid si utrumque fuit 12 ut et fames stimularet homines et tu in hoc leor tamquam inguen exsisteres, nonne fuit eo maior adhibenda medicina quae et illud nativum et hoc a te fietum malum
430쪽
sanare posset erat igitur et praesens caritas et sutura fames; non est satis facta allidatio est si ex dolore plebei, nullo incitante, magnum malum; si P. Clodii impulsu, usitatum hominis facinorosi colus; si utrumque. Ut et re esset ea, quae sua sponte multitudinis animos incitaret, et parati atque armati seditionis duces, videturne ipsa res publica et consulis auxilium implorasse et senatus fidum atquin utrumque fuisse perspicuum St: difficultatem annonae summamque inopiam rei frumentariae, ut homines non iam diuturnam caritatem. Sed ut saniem hine timerent, nemo negat hunc istum otii et paeis hostem causam adrepturum fuisse ad incendia, caedem rapina nolo, Pontifices, Suspicemini, nisi videritis: 1 qui sunt homines a Q. Ietello fratre tuo consule in senatu pallam nominati, ii quibus ille se hipidibus appotitum, etiam percussum esse dixit L. Sergium et M. Lollium nominavit quis est iste Lollius qui sinu ferro De Ime quidem tecum est; qui to tribuno plebis nihil domo dicam, sed qui Cn. Pompeium interficiendum depoposcit quis est Sergius armiger Catilinae, stipator tui
corporis, signifer Seditionis, concitator tabernariorum, damnatus iniuriarum, percussor lapidator, Ori depopulator, obsessor euriae his atque eius modi uuibus cum tu in annonae caritate in consules, in Senatum, in bona fortunasque locupletium per causam inopum atque imperitorum repentinos impetus Omlparares, cum tibi aliis esse in otio nulla posset, cum desperatis ducibus decuriatos ac discriptos haberes Xercitus perditorum, nonne providendum senatui fuit ne in hanc tantam materiem ' seditionis ista funesta fax adhaeresceret fuit igitur ausa capiendi novi consilii videte nunc fuerintne artes meae praecipuae quem tum Sergius illo tuus, quem Lollius, quem ceterae pestes in lapidatione illa nominabunt quem annonam rae8tare oportere dicebant nonne me quid γpuerorum illa condursatio nocturna non a te ipso instituta me frumentum flagitabat quasi vero ego aut rei
frumentariae praefuissem ut compressum aliquod frumentum tenerem aut in isto genere omnino quicquam aut Curatione aut potestate valuissem. Sed homo ad caedem imminen meum nomen operis ediderat, imperitis iniecerat.