장음표시 사용
51쪽
rae, una de rebus principalibus, quas facere posmmus pro ampliscarione dicti Studii , m terrae populatione, es quod dictum Studium si in culmiane, o quod ibi sent Domνει valentes , O bene
famosi, quia habentibus nobis tales Doctores, in niti sobolares ad illos concurrent ζ vadit pars, quod Collegium Dominorum Consiliariorum , capirum, sapientum consili habeat libertatem promidendi per illas mias utiles , oe bonos modos, qui suae sapientiae videbuntur; ut habeantur tot valentes susscientes Doctores in qualibet facul-
rare , quot videbuntur necesseris pro inviamento
amplificatione Studii antedicti : quia , ut es diactum, illa civitas valde multiplicabit , o iniret. tus nUri augebuntur. Itaque, quamdiu leges potentiores fuerunt , quam homines , siquis locus in scholis, quae ordinariae dicebantur, Vacaret, Italia tota, & extra Italiam diligentissime qua, rebatur, quomodo impleri pro dignitate posset, evocatis undique, & conditione quavis Doctori. bus praestantissimis . Si nemo plane idoneus reis periretur , eligebatur aliquis ad tempus, &, ut est in Ducalibus litteris, per modum provisonis
Si operam suam plures offerrent , concedebatur omnibus , ut per mensem , vel eo amplius virium suarum experimentum docendo facerent
ut is demum in loco maneret , qui communi Universitatis judicio probaretur. Illud autem vel in primis spectabatur ad fovendam aemulationem, nequis ex ordinariis Prosessor sine antagonista doceret; eademque de caussa ne Patavinus cum Patavino sociaretur , quod pluribus decretis ve
52쪽
illum est, atque in Statuta relatum . Ae mino ribus quidem scholis consulere facile erat. Non item primis , quae viros summos pro Gymnasiisama poscebant. Si ex his aliqua esset occupanis da, nec ille, qui secundam tenebat , tantum sis-bi nominis comparasset , ut eo ascendere posse. videretur, extra Gymnasium Prosegor quaerebatur fama celebris, qui primarius esset; concessa tamen interdum, honoris gratia , secundario paritate loci, ut ex formula loquar . Quod si meririta essent ambigua , schola secunda geminabatur : idque erat ita frequens , ut locus mullus in Rotulis saepius vacet, quam primus. Itaque schola Sacrorum Canonum prima ex matutinis post annum ΜDXLVI. vacavit per annos viis
ginti ; cum interim Prosessores duo Philippus Porcius, & Bernardinus Bon filius , loco & ho.
nore pares, secundam tenerent. Pomeridiana post annum ΜDCLXXIII. vacavit per annos triginata . Quid si repente accessisset aliquis loco principe dignus, suamque operam Gymnasio obtulisisset ρ Procul dubio conducebatur , neutro ex se cundis excluso. Atque hinc factum est , ut tria aliquando in schola una Prosessorum nomina inis veniantur praeter Patavinum . Illud frequentius eveniebat , ut ex secundis alterum diuturna eis xercitatio atque aemulatio perficeret , & ad I
eum primum sine invidia adipiscendum compa
Caeterum interdum, pro summa rei cura, ipsi quoque Rectori ejusque Consiliariis permittebaritur, ut undique conquirerent, reserrent, prOPO
53쪽
38 TERTIUM. 'Nerent, commendarent: quod praestabant non litateris modo, sed missis etiam aliquando per Italiam nunciis, qui summos quosque viros Uni. versitatis nomine invitarent, & ex aliis Gymna si is adducerent. Quandoquidem autem illud quoque interdum eveniebat, ut Prosessor aliquis ex nostris, collecta fama , alliceretur alio , aut a Principe ipso gravioribus negotiis admoveretur,
tum vero totus commovebatur scholarium coetus,
nec litteras modo & libellos supplices ad Μagistratum mittebat, quod est in Actis Gymnasti eis frequentissimum sed ipsi quoque Reetores, si opus esset, Venetias se conserebant iterum ac saepius , magna comitante juvenum caterva, ut is omnino retineretur, quem sibi st
diisque suis utilissimum judicarent. Ecce tibi in
rem hanc litterarum Ducalium particulam, quae anno MCDUIII. pridie id. Febr. datae sunt. Comparuerunt ad praesentiam nostri Dominii Episcopus Tragurinων, in multi alii scholares pro parte Studii nostri Paduani exponentes , quois indicto Sitidio sunt multi Icholares tam Domini, quam Nobiles, m alii sudentes tu Iure Canonico , qui propter absentiam Domini Francisci de Zabareui non possitnt vacare studiis suis , quod esset eum totaia νuina dicit Studia, m supplicantes , ut diagnaremur providere, quod idem Dominus Hauriasus remaneat. Attamen Zabarella ad breve tempus abesse debebat, dum controversiae inter Veianetos & Genuenses apud Ducem Saba udum componerentur . Senatus Universitati morem gessit,
relictoque Patavii Zabarella, Iacobum de Fabris
54쪽
Veranensem Alberto de Petra Rubea addidit, ut a consilio Venetis Legatis essent.
Coitentionem istam temporum mutationes &nova nventa non tam cito retardarunt . Siquidem amo seculi proximi quadragesimo, itemque
biennio nost, cum Μarianus Socinus, Iuris Caesarei Presessor, de schola deserenda cogitare ubderetur , Universias Rectorem cum quatuor Consiliarii: Venetias misi , ut cum Μagistiata de Socino retinendo ageret . 1 dem factum est anno MDXLIV. XVIII. Kal. Febr. ut Iulius Crassinus, qui ad Bononiensem Academiam mi. graturus erat , saltem usque ad festa Paschalia, interposita Principis auctoritate , retineretur a Contra vero si quem minus probarent , nullo modo patieban rur scholam aliquam eκ primariis
occupare, nitentes ratione quavis, interdum e rim non satis modesta , ut excluderetur e quod K iidem non modo cum eligerent ipsi, licere s-ba voluerunt, sed etiam cum eligendi jus Ami fissint, aliquando usurparunt. Hoc amplius , ne
Vacae quidem scholas illas , quas sibi necessarias diabant, nisi sorte diebus paucis, patiebantur; seo missis Venetias nunciis, interdum etiam Rect re ipso , Μagistratum urgebant , no mina qua ira eommendantes , quae ipsis probarentur , & dijicientes in antecessum candidatos, quos gratia In is , quam doctrina valere suspi
Hinc orti Substituti. qui a veteribus dicebantur Proscholi, Subdoctor mpodidascali , Pro- Magistri. Ac primum quidem Prosessor quilibet,
55쪽
o 'TERTIUM. si forte aut morbi, aut negotii caussa , sciuiam habere non posset, Doctorem alium venia i Reis ctore petita, substituebat, qui locum ad sempus impleret, & studentibus satisfaceret . Si diutius abesse vellet, a tota Universitate iacultatim substituendi petebat : cujus rei exempla n Actis frequentissima sunt. Substituendi licentia, inclinante saeculo quintodecimo , eo jam devenerat, ut omnes fere scholas Substituti tenerent . Qua de re questus est Senatus per litteras Ducales anno MCDLXXIX. IV. Kal. April. datas. Itaque primum Vetuit , ne quis in posterum Professor ordinarius alium sibi substitueret, nisi ad
dies tres; deinde vero ne omnino substitueret: nisi sorte Medicus, qui Uenetias vocaretur,' iLque ipse, eum opus esset, Veniam peteret , nec
impetraret ultra mensem . Attamen anno post,
idibus Iuniis , Paullo de Flumine , Ordinario
Medicinae practicae Prosessori , concessa facultas est substituendi alium , qui loco suo docer sdonec Veneti soli experimentum caperet , abi sedem figere ad medicinam faciendam conntu rat. Ceterum substitutiones, quae consilio & auctoritate publica fierent , Gymnasio purumquς
salutares erant. Interdum autem Substivius Pr
fessori dabatur propter merita ejus, interdum propter demerita ; & si propter me ita daretur, utrique solvebatur ex aerario. orte Substitu tu parum responderet , vel Ordinarium segni rem faceret, stipendio minabatur: quod accidit anno MCDXXVIII. UL non. Ian. Doctori cui-
56쪽
t aendum curaverat. Illud quoque interdum eum aiebat, ut Substitutus Ordinario sueeederet. Nam Magistro Gerardo Ueronensi Substitutus datus est Matthaeus ejus Frater anno ΜCDXLVI. V. Kal. Iul. attributis Ducatis sexagenis ἔ idem.
que, post quinquennium VI. idus Μajas in Fratris scholam & stipendium successit . Verum longe maximus in substituendo fructus spectaba.
tur , cum mortuo , vel abeunte Prosessore ali.
quo, dum de successore deliberaretur , hoc ininterim spatio , ne studiosa juventus sine Μagustro esset , unus pluresve Doctores Substituto. xum titulo scholam occupabant . Itaque anno
MCDLXXIV. mortuo Balthasare de Perusio , qui loci primi Μedicinam practicam profiteba. tur, jussit Senatus XV. Kal. Decembr. Doctorem aliquem ab Universitate subsilui , qui haberet diis tam lectuνam , donec illi pretabum eis es de uno Lectore famoso excellenti. Post annum ΜDLX.
Princeps ipse Substi tutos omnes dare voluit , nec tamen propterea Universitatis desideria &commendationes repellebantur; probabantur edi iam pro ejus aetatis erga litterarum studia propensione . Vix enim suspicio aliqua oborteba. tur scholae vacaturae , cum statim convocata Universitate , consultisque nationum Consili xiis , de Substituto agitabatur , ne cunctatio in quaerendo successore studiis moram afferret. Haec autem a moribus nostris ita sunt aliena, ut , nisi Actorum fide confirmentur , vix credi possint.
57쪽
' Aisno ΜDLXI. die inrcurii as . Octobr. Gram Magnifieo D. Petro Maecisseno Bergomens alime μῶυerstatis Iurisarum Rectore dignissimo convocatis D. Constiariis. Cum ex relatione D. Ioannis Baptia De Brugora ad aures Magnifici D. Rectoris , Consiliarrorum perυenerit, quod Clarissimi omnissimoderatores requiserint , ut statim excellent . D. Marcus Mantua se Venetias conferas, qua de caussa optime speratur per Clarissimos D. Reformatores ponendum esse eumdem Marcum ad lecturam Iuris Canonica Matutini, prout Uniυestatis nomine supplicatum fuit elapsis diebus quia congruit ut Iectura Iuris Civilis, quam ipse Dominus Marcus,nterpretabatur , omnino legatur , oe jam tegendi tempus prope ades, necesseque fit , ut aliquis emcellens nunc per modum provisonis subsiluatur δε- nec aliud per σμs D. Reformatores provisum fuerat; cuprentes propterea Magnificus D. Rector, Confliarii pro benescio Scholarium, casu quo pr
dictus D. Marcus ad lectionem Canouisam conis eatur, babere etiam ad iacturam CisHem Matutianam loco Mantuae alium idoneum Doctorem ' tauisdem habito supra hoc mutuo consilio inter ipsos D. Consuarios , captum fuit , ut Universtatis nomine ad Clarishmos D. Reformatores proponatur Excellentissimus D. Hieroumus oletignanus ad ipsam tecturam Cisilem subsiluendus , usque quo aliud provisum fuerit c. oe flatim electus fuit D. A molinur Lercarius sendicus , qui se Venetias c ferret ad Clarissimos Reformatores ob eam eaussam Ex eodem decreto & ex litteris ad Triumviros missis apparet, OlEignanum superioribus au-
58쪽
nis publice docuisse , s ed hoc tempore vacasse. Ceterum Universias etiam ordinarii , qui rite succederet, ut supra dixi , curam suscipiebat; ne
sorte aliquis minus idoneus ambitione obreperet. Hac de caussa decreto, quod modo attuli, adjicitur alterum ibidem p. IS. Auno MDLXI. die Ven. 3I. Octobr. eoram Magnifico Rectore ultrascripto eum praesentia D. Thomae Lomellini θndici substituti, convocatis Dominis Consiliariis, expositum fuit, bonum esse proponere Clarissimis Dominis Reformatoribus aliquem
excelleutem Doctorem idoneam ad locum Excellenistis Mantuae in casu , quo non provideatur ad r-
Dum locum per substiturum, sed ordinaris, oe Axe praejudicio Excellentis Oinignani jam propinti
per viam subsit utionis . Qtia propter , cousderatis scientia, facundia , o modo loquendi Excellentissmi D. Antonii de Carbaro, nunc deputati ad lecturam Criminalem , qui jam annos viginti quatuor m tiltra in hoc mnasio publice professus es ad locum primum juris Civilis Matutini in schola Textus , Glossae, oe Bartholi, oe jam utieteteranus in ea scientia longo tempore exercitatus
es, captum fuit, ut ipse ordinarie proponatur, σcommendetur Clarissimis Triumviris Studiorum . Mandatumque fuit, ut conficiantur litterae in fora
Porro cum littercrum studia pro rerum ac temporum vicissitudine friguissent , omnino Substitutorum cura cessavit ; nec ita multo post ipsa quoque obliterata memoria est , magno 1 ne Gymnasii detrimento . Cum enim antea per hoc
59쪽
hoe Doctorum genus ambitiones cupiditatesque
hominum docere volentium explerentur , nullusisque Ordinarius conduceretur, quem non publica meritorum fama , multis experimentis comprobata , Universitati commendaret; postea serviendum temporibus suit, & in re tam seria saepis-s me divinandum. Attamen detrimentum hoc non ita grave videbatur, cum scholae in utraque Uni versitate plurimae essent' proindeque vacare aliqua sine querelis posset; atque adeo etiam , si casus ferret, immerenti concedi . Nunc ingenti providentia & consilio opus est , addo etiam felicitate, ut partam a majoribus gloriam, pro praesenti rerum statu & temporum conditione, Patavina Academia retineat.
60쪽
CVm de tempore docendi agitur, duo qua
ri possunt, primum est , quo anni tempore , di quibus potissimum diebus scholae aperiantur ἔ alterum , quantum temporis Professor quilibet publice docendo singulis diebus impendat . Ad primum quod attinet , post conditam civitatis hujus Academiam usque ad avorum n strorum aetatem die sello D. Lucae convocatis more solemni Prosessoribus & scholaribus , d cendi initium denunciabatur in crastinum , &quidem utrique Universitati ; finis autem non semper idem utrique . Nam Iurisconsultis quidem initio concedebatur, ut mense Iulio desinerent ; cum Μedici & Philosophi usque ad B. Virginis Assumptae sestum pergere deberent: sed
postea illi quoque progredi ulterius jussi sunt,
aequato labore. Theologi , quandoquidem tardius in Gymnasium venerant , & sua sibi in rebussere omnibus agebant, docendi curIum Octobris initio ineuntes, Apostolorum sesto Petri & Paul-Ii absolvebant. Vertentibus annis , seu fato rerum humana. rum , quae nequeunt stare loco , seu gliscente socordia, eaque ipsa in mores mutata , variare necesse fuit; & hominibus per studia litterarum, non jam ire , sed currere volentibus indulgere. Itaque nunc a Kalendis Novembribus initia du-