장음표시 사용
81쪽
dum augerent . Anno enim ΜDLVIII. Atiguis stinus Mutius Bergomas, Artium Doctor , cum Iuristarum praeesset Universitati , theses nongentas proscripsit, quibus universam Iurisprudentiam , nec exiguam aliarum disciplinarum partem complexus est I easque in Cathedrali aede publice propugnavit per dies admodum sex . Librum edidit sub auspiciis Laurentii Prioli Venetiarum
Ducis, a quo titulo Equestri statim ornatus est, ac torque donatus. Ex Venetis Patriciis qui se in hoc ingenii discrimen rite dederit, postremum invenio Albertum Baduarium anno saeculi superioris vices mo. Cum enim aggregari philos phis vellet, nomenque Doctoris & insignia peteret , postridie id. Iun. in Basilica Antoniana publicam disputationem habuit coram Patavino Episcopo Marco Cornelio , Andrea Bragadeno Praetore , Sylvestro Valerio Praesecto. Theses ab illo publice expositas oppugnarunt Antonius Ba badicus, Iulius Sala, & Tiberius Zuccatus. Ceratamini regendo adsuit Georgius Ragusaeus Philo.
sophiae ordinariae Prosessor. Ornarunt celebritatem
jure acciti, Collegii Praeses , Universitatis Syndicus cum duobus Consiliariis & servis Gymnasi publicis , omnesque artium Prosessores I prae
terea ossicio & benevolentia multi, ut mos erat. Gravis fuit concertatio ς nec Albertus modo,
qui concionis judicium respondendo subierat, sed psi quoque adversarii magnum laudis fructum
interrogandi sagacitate retulerunt.
Vix intelligitur, quo sato , quave ratiOno tantus hic aemulationis impetus non dicam re
82쪽
tardari, aut infirmari potuerit , quod commune est rebus omnibus fastigium adeptis, sed penitus tolli, ex hominum memoria paene deleri. Ac primum quidem senior ex Prosessoribus aliquis
aetatis vacationem postulavit ' deinde etiam qui esset aetate firma , per magna patrocinia idem
obtinuit; postea exemplo multi; denique fastidio omnes. Quaesita etiam sive inertiae , sive quieti caussa, & color quidam vulgo probabilis , quod istiusmodi contentiones , a Sophistis inventae ,
non acuant ingenia, sed extenuent; victoriaeque inde ortae animos hominum potius inflent, quam
attollant. Vetus haec accusatio est, quae Leona
dum Aretinum movit , ut libellum 1 criberet de disputandi usu & necessitate . Studentium disputationes aliquanto tardius, quam Prosessorum, sunt intermissae ; sed tandem harum quoque sa. tietas secuta est . Nunc illi dumtaxat veteris consuetudinis nomen usurpant , & imaginem quamdam publicae disputationis adumbrant , qui praeter Academicos titulos & Lauream , jura
Collegii sedemque in eo poscunt; ut ipsi quoque aliquando de aliorum meritis & doctrina judi. cent . Nihil autem fieri potest ad pompam &celebritatem illustrius. Itur in Gymnasium, ma
gna comitante scholarium caterva, consanguineorum, amicorum, civium generis omnis. Seis
quuntur Professores partim officio , partim bene. volentia . Accedunt Urbis Praesides , Praetor, &Praesectus cum omnibus tantae dignitatis insignibus , quibus ad januam obviam fit Universitatis Rector , vel Prorector toga indutus , praeeunzeE a Se
83쪽
fg SEXTUM. Igenerali Bidello cum sceptro argenteo, ceterisque apparitoribus. Tum distributis per subsellia ordionibus . indictoque silentio , ascendit disputator
in suggestum, pmmissaque oratiuncula, ingentem trium quaestionum papyrum explicat I totidemque difficultates a suis condiscipulis attente excipit, fideliter repetit, & ex eomposito solvit. Ad ex.
tremum gratias agit , domumque deducitur magnis gratulationibus . In tanto rerum atque ho. minum molimine revera nullum fit, nisi exiguum
quoddam memoriae experimentum e verum enim.
vero serviendum temporibus est, quibus tota vitae ratio ad nova exempla componitur. Siquis majorum leges atque instituta revocare vellet, qui omnia ferme ad veritatem & rationem reserebant, is neque se, neque alios, neque rerum humana.
rum vicissitudines nosse videretur. Illi ibant, quo eundum ; nobis eundum est, quo itur . Verum. tamen nemo ex nostris ita levis est , ut se hoe experimento satis probatum & idoneum putet. Patavina ingenia, quibus Collegia constant , in. sta quadam gravitate praedita, quae contemptum
pati non potest, aliunde studiis suis suaeque gloriae consulunt; nec sibi locum esse volunt . ubi nequeant f ne verecundia sedere. Iam ipsae quoque privatae scholae nova saeculi indulgentia uti coeperunt' suasque disputationes, quae ad ingenii experimentum haberi consueve. rant, nunc, sublata concertatione, ad frigidam quamdam memoriae jactationem traduxerunt. Sed
medebitur dies. Scilicet bonis ipsis , si diuturna sint, pro natum inconstantia satigamur; tantoque
84쪽
variandi studio tenemur, ut nos ea quoque interadum, quae prava sunt , novitate capiant ae deo lectent. Haec tamen qualia sint , ejusdem provi. dentia naturae cito manifestat ; idemque nos V riandi amor ratione ductus di incensus ad sani.
85쪽
De Doctoris Laurea, Tituli lue scholasticis. ΡRimus Augustus statuit, nequis nisi ex Ιm. periali facultate sibi concessa de Iure responderet οῦ cum antea quivis id facere posset, qui peritus haberetur , & peritiae ipse suae fiduciam haberet vel domi in solio sedens , vel
transverso ambulans foro . Ex eo tempore respondendi auctoritas Principis beneficium esse coepit' quique responderent, Prudentes dicebantur. Id porro iaciebant vel voce, Vel scripto , vel per epistolam ' unde extitit Iuris Civilis disci plina . Longo post tempore qui secuti sunt Imperatores , maluerunt habere circa se Iurisperi. tos, ex quorum consilio jus dicerent ' idemque eos facere voluerunt , qui vel Romae , vel in provinciis ipsorum nomine judicia exercerent :unde est Adsessorum nomen & ossicium. Regna n.
tibus in Italia Longobardis , diuque post ipsos, qui juris legumque scientia praestarent , Iudices dicti sunt, certoque ordini adscripti, quae vulgo
Fra talea vocabatur . Nam Doctor ut vox ipsa sonat, is tantum dicebatur, qui re ipsa doceret. Nomen honorarium coepit esse , ut quam longissime repetamus ; circa annum ΜCXXXVII. quo Irnerius Legum Romanarum in Bononiensi Gymnasio Interpres , ut Pandectis tum primum repertis famam conciliaret , hominesque alliceret, insignia quaedam excogitavit , quibus orna.
86쪽
retur, qui in hoc studii genere praecelleret; nec doctus modo appellaretur , sed etiam Doctor. Res initio parva postea gentium consensu &Principum auctoritate crevit ,' tandemque eo pr vecta est, ut nemo Ius dicere, aut interpretari
posset , nisi Doctor esset; nec ullus , quamvis doceret, Doctor haberetur, nisi esset ex formula nuncupatus . Ex nostris primum invenio , qui honorem hunc obtinuit , & recenti Gymnasio auspicia praebuit, Ubertinum de Lazzara, civem
Et ne Legum periti viderentur hac de caussa supra reliquas disciplinas earumque Prosessores imperium adepti . non multo post exemplum aris mutati Decretorum Interpretes, Theologi, Phil
sophi, Μedici , qui Magistri titulo gaudebant, Doctores diei maluerunt , suaque ipsi quoque
Laurea coronari . Impetus hic adeo ambitione progressus est, ut ad Grammaticos usque pervenerit . Etenim Ioannes de Camerino , nostrae
hujus Universitatis alumnus anno MCCCXCI'. IV. Kal. Iul. in Grammaticis studiis probari voluit, Doctorisque nomine atque insignibus decorari . Sed Gramaticis quidem , cum minus graves disputationes habere viderentur, via haec ad honores Academicos cito praeclusa est. Contendere alii paullo felicius favore & pecunia: atque hinc Doctores orti sunt Bullati , &Codicillares, qui primum a summis Pontificibus,& Imperatoribus, postea vero etiam a Comitibus Palatinis , absque idoneo ingenii experimento, per bullas, & codicillos creabantur. Eacultatem
87쪽
hane Academiarum propriam ad privatas per nas detrudi vetuit Pius V. Pontifex Μaximus, juraque omnia generis hujus Comitibus Palatinis concessa revoeavit & extinxit ; quod ludibria istiusmodi Doctoris titulum dignitatemque in contemptum adduxissent . Sed multo ante Pat vina Collegia magistros monuerant, ne studiosos adolescentes Comitibus Palatinis, aut aliis, qui se Priυilegiatos serebant , quovis titulo sisterent, fidemque suam adjungerent . Attamen claritas generis divitiis fulta satis commode sibi consuisluit, primum quidem laxatis paullatim examiniinbus, deinde vero omnino sublatis ς quique hac
via Doctores creantur, creari dicuntur more nobilium. Credibile est, graves fuisse caussas, quibus permoti Universitatum Moderatores honorem hunc sine examine Μagnatibus patere voluerunt, qui jure potius & auctoritate , quam scientia Doctores essent. At nihil est caussae , cur Proinmotores, qui illos ornant , nudam istam simpli.
cemque paucorum verborum recitationem , quaestis praeter modum fidemque laudibus, ad coelum efferant . Hic enim mihi res ipsa in mentem revocat Iosephum Μariam Bolzonum , clari nominis in Parmensi Academia Prosessorem , qui cum Lauream conferret viro nobili Pompejo Sacco anno MDCCXLV. sermonem de ejus laudibus institutum his verbis clausit e Id eum in
Caesareo, tum in Pontiscio iure nobilium more conis Amasi, ut non aliter Papinsanus, aut Labeo exisposuissent , vel Simonides , aut Hortensus recitassent . Ceterum ex hac arena , qui pugil ingressus
88쪽
es , egrederis Triumpbator . Sis olim Tripto Carithaginem Cornelius adiit , ct rediit Africantis . Apud nos certa quaedam sermula est , eaque o. mnibus communis , ac perpetua ; eui ne quid adderetur , Senatus decreto eavit idibus Μart.
N DCLXXIV. Ac primum quidem institutio haec intra fines disciplinarum stetit , quae ad vitae ornatum &splendorem reseruntur ; nec ulli in mentem verinit, ut Μedicus more nobilium salutaretur: p
sea id quoque usuvenit, & quidem ubique sere, imminuta jam fide , quae medicinam facientibus haberi consueverat . Quamquam sua sunt & ab Iuris Doctore perieula, a quo potissima reip. Pars judicia reguntur. Sed quid tandem λ Si mea mihi judex auserat , non deest appellationi Ioucus : si Μedicus vitam auferat, nulla est appellatio. Nihil horum Gymnasia nesciunt e ac proinde cautiones quaedam alicubi adhibentur , ne, qui sine experimento ad honorem probatus est, omnia statim sbi licere existimet , atque hominum vitam temere in discrimen adducat. Olim qui rite recteque peteret . consecto in
scholis publicis privatisque suae disciplinae curriaculo, ter in publicum prodibat , ut de illa in.
terrogantibus responderet e tum principem aliquem auctorem ex cathedra praelegebat ; ut, cum revera docuisset , Doctor declarari jure posset rquod si de Medica ageretur Laurea, illud insuisper opus erat , ut Clinicis per annum integrum assectando operant dedisset. Haec sine fallaciis cum
praestitisset, primum apud Collegii patres subibat
89쪽
examen, quod tentativum direbatur . Id si prospere evenisset, sequebatur alterum, quod rigor sum vocabant; ae subinde tertium minime periculosum , quod Laureae solemnia comitabatur . Iamdiu tertium hoc, & publicae Laureae pompam nimis gravis expensarum summa plane sustulit:
primi autem Iocum Recitatio tenet , quae apud Promotores habetur . Secundum manet adhuc; thesesque exponendae sorte ducuntur; nec nisi dies unus petitori conceditur ad se comparandum .
Binos Theologi dies suo quodam more sibi sumunt οῦ & diquidem Coenobitae sint , quamlibet
multos; quandoquidem titulis praediti omnes accedunt, quos non deceat in sortis discrimen da. re. Qui iuris, aut Artium Collegiis aggregari velit, alia quaedam examina subit tum in Xen dochio , quae Tentamina dicuntur, tum in Gymnasio , quae Conclusiones. Levius examinantur, qui in ea dumtaxat Μedicinae parte probari V Iunt, quae manu administratur, & Chirurgia diiscitur . Ab his ne Latinus quidem exigitur sedimo ; quae conditio in aliis omnibus prima est. Quamquam , ne ullius licentiae deesset exemplum , anno MCCCXCVII. V. Kal. Μart. Abraham Hebraeus vulgari sermone probatus est
in arte tota , petenre magni o eisitatis Domino, ut est in Actis. Verumtamen ex arte ipsa pri mis temporibus nihil cuiquam remittebatur. In omnibus autem examinibus magnum est
ab eo subsidium , qui examinandum producit , & Promotor appellatur . Is initio unus erat plerumque ex eorum ordine , qui publicet
90쪽
docent , sed interdum etiam ex aliis Collegii Doctoribus. Postea concessum Candidato est, ut Promotorem alterum sibi adscisceret , & medius inter utrumque majore cum dignitate ac securiis late disputaret . Subinde porro ita crevit num rus, ut cum aemulationes ac lites identidem orirentur , quibus Collegiorum auctoritas impar videbatur , Senatus decreverit anno MDCXIU. ne Promotores plures essent , quam quatuor , &quidem ex publicis Professoribus . Numerus hie iccirco placuit, quod quatuor ea sint , quae ad rei naturam pertinent , Laurea, Cathedra , Liber , & Anulus o quae singula singuli aliquando tradebant, sed postea ad unum devenere, qui se
profitebatur consensu agere Compromotorum , ut
est in veteri formula. Attamen anno MDCXXX. ad majorem quamdam rei pompam , ita postulante universo studentium ordine, auctus est Promotorum numerus ad se nos; ut Osculi quoque, ae Benedictionis habita ratio videretur. Quinam autem esse deberent , aliis atque aliis decretis Magistratus declaravit. Ceterum decreta haec non
pertinent nisi ad Collegia duo, Iuris , & AN tium . In Theologorum Collegio omnia libera suere usque ad annum MDCXXXII. quo jussit
Senatus, ut Perpetuum plomovendi jus esset pe. nes utrumque Theologum , utrumque Metaphysicum, & S. Scripturae Interpretem ' qui omnes proinde hac de caussa in Collegium reciperentur, quandoquidem usu venerat , ut Scholae istae non committerentur nisi Theologis , & quidem ex