장음표시 사용
101쪽
s. 9 et Longe aliter re se habet in nauibus, quae a viventi ad motum cientur, quoniam enim mali et vela cistra notabiles sumtus pro lubitu augeri possunt, non tantam curam ad vim diminuendam adhiberi conueri t. Qilin potius in hoc est incumbendum, ut naues maximam vim stinere queant: hunc enim naue plerumque habere solent desectum , ut vi , quae a Vento Xcipitur, nimium acuta, situm erectum retinere nequeant , sed subuersioni sint obnoXiae. Quocirca non solum idonea velorum applicatio, sed etiam aptissima nauium Drma erit investiganda , quae a venti vi quantumuis magna minimam inclinationem producat hocque pacto plures nauium delectus maXimi momenti tollentur.
f. 93. PriuSquam autem hoc Xamen suscipiatur, is venti generatim atque effectus quem in vela Xpansa t-cUnque impingens exerit, considerari debent quo loco si
vela non sint maXime eXtensia , curuatura , quam VentUS
velis inducit, erit determinanda , quoniam sine ea media directio vis venti in vela exerta cognosci nequit. Definita autem cum quantitate tum directione virium a Vento exceptarum , inuestigari oportebit, non solum quantum motus progressivus augeatur, sed etiam quanta nauis inclinatio inde oriatur. Hoc enim cognito dispicere licebit, quomodo inclinatio vel omnino impediatur , vel quantum fieri potest diminuatur quo in negotio primo firmitas maXime erit spectanda , tum vero etiam resistentia , quippe quae ita potest esse comparata , ut nisu contrario vim subuersionem adeo minantem penitus destruere possit. f. 9 . Ex his iam satis liquet, in constructione nauium velis instruendarum non tam ad minimam resisten-
102쪽
tiam esse respiciendum quam ad firmitatem , qua omni
inclinationi reluctatur. Parum enim lucri accederet, si quidem nauis minimam pateretur resistentiam , simul vero esset tam debilis , ut vim venti sustinere non posset. Inrerim tamen dubium non est, quin, si simul et linama resistentiae diminutio, et maXima firmitas obtineri possent, id plurimam sit allaturum utilitatem , sed plerumque hae conditiones, ita lent esse comparatae, ut si uni satis fiat, alteri detrahatnr accedent autem praeter resistentiam et firmitatem plures aliae circumstantiae , quarum ratio quinque est habenda , unde adhuc maior collissio regularum n, scitur , de quibus suo loco susius Xplicabitur . f. In nauibus autem huius generis motus seu cursus obliquus maxime habet locum , qui instituitur , si brectio venti nimis a cursi destinato discrepat, ut cursui directo nullus relinquatur locus. Hanc ob causam operam adhiberi oportet, ut quantum fieri potest, cursit contra directionem venti dirigi queat, quo in negotio praeter dispositionem velorum figura carinae plurimum Valet. At que ideo multo magis est lanciendum , ut naue ope cur sus obliqui aduersius ventum m eri possJnt, quam Vt resistentia in cursii directo diminuatur. Ex hisque abunde intelligitur, quantum ratione structiirae tantum intersit inter
deo ut haec distinctio maxime sit necessaria, ad hanc tractationem absisluendam.
103쪽
Xuemadmodum omne corpus aqua specifice leuius, si aquae immittatur, pluribus sitibus aequilibrium tenere potest, uti in praecedenti libro susius est expositum cita
detiam naui quaecunque, quamcunque habeat sormam. ,
dummodo leuior sit quam aequale volumen aquae , non selum unius aequilibri situs erit capa , sed etiam plurium. Neque vero ad institutum nostrum attinet omnes hos aequilibri situs inuestigare, sed potius naues ita instrui oportet, x datus et determinatus situs aequilibri proprietatibus gaudeat. Omnis enim nauis, cuiuscunque sit generis, ita aesse debet comparata , It aquae immissi praetcriptum situm occupet, ac data eiu portio quae immergatur. Quare cum situ aequilibri non inter res quaerendas, sed datas reperiatur , naues ad eum induendum ante omnia accomodata eue conuenit.
f. 9 . Statim enim ac nauis cuiusque constructio su scipitur , non solum quantitas voluminis immersi , sed etiam ipse nauis portio quam iubeunda determinari solet. Hoc vero ipsa nauium ratio et tu requirunt, quae aquae innatantes situm erectum tenere debent qui situs per constructionem obtinetur, si ea ipsa nauis portio in aqua e setur, quae ab initio in hunc finem est destinata. Cum igitur in capite praecedente partem submersam iam descripscri-mu8, eamque a reliqua parte distinXerimus, constructionem atque onerationem nauium ita absolui oportet, ut ea ipsa
104쪽
portio determinata aquae immersa nauem in aequilibrio conseruet, ideoqae aequitibrii proprietatibus in libro superiore descriptis sit praedita. f. 98. Ponamus igitur nauem aquae ita immitti xt determinata illa pars sub aqua sit submersi , atque inuestigemus, quomodo nauem comparatam esse oporteat, ut in hoc itu quiescere , atque aeqii librium conseruare que at bt milestum autem est ex primi, hydrostaticae legibus, ad hoc duas requiri, quarum altera pondus totius nauis spectat, altera locum ipsius centri grauitatiS. Primo enim totius nauis pontus tantum ne debet , t aequale sit ponderi masse aquae , cuius volumen aequale est Volumini pariatis submersite. Deinde necesse est, ut centrum grauitatis totius nauis ac centrum graiestati spatii, quod in aqua o cupat , seu centrum magnitudini parti stibmersae , in Ddem recta verticali sint ita. g. 99. Volumen igitur partis submers 1e , si in mensura cognita fuerit datum , praebebit leui calculo grauitati aquae innixo pondus, quod toti naui est conserendum ut neque maior naui pars neque minor in aquam ingrediatur. Pondus autem cuiuSuis naui tanquam X duabus partibus conflatum considerandum est ' ex pondere scilicet ipsius nauis et rerum ad ipsam pertinentium, cuiusmodi sunt mali, remi, ancorae , aliaeque machinae atque instupere pondere onerum impositorum. Cum igitur pondus ipsius nauis in si spectatae heri cognitum , e quantitate partis submergendae colligere licebit, quanta onerum copia addi debeat, ut nauis definitum obtineat pondus. Ex quo perspicitur , ut nauis maximae onerum copiae capax
reddatur , cum ipsium nauis corpus quantum fieri potest
105쪽
ieuissimum , tum partis si ibmergendae volumen maXimum
f. IOO. Neque vero onerum quantitatem cuique naui imponendorum tam diligenter definiri opus est , quoniam in ipsa oneratione mani estum fit, quando debita onerum copia est ingesta. Cum enim a prima constructione portio nauis aquae immergenda definiatur tamdiu oneribus imponendi erit continuandum , quoad definita illa pars sub aquam prematur. Quamobrem in ipsa constructione potius ad finem praepositum respici oportebit , nauemque ita accommodari xt praeseriptam onerum copiam capere queat. Ad quodvis enim partis aquae submergendae in lumen per sitim practicum determinabitur pondus totius nauis in se spectatae , quod a pondere aequalis voluminis aquae ablatum praebebit pondia onerum imponendorum unde vicissim si praescribatur onerum pondus , cum nauis
magnitudo tum etiam quantitas carinae cognoscentur. f. TOX. Quanquam autem omnis nauis ad determin tum pondus portandum destinari stilet, tamen ita naues consectas esse oportet , ut etiam , si minus habeat o du8, in aqua situm teneat erectum , qui pariter requisitis praerogatiuis gaudeat. Primum enim cum naui nuper
constructa atque etiam nunc vacua aquae immittitur, non
solum eiusmodi situm in aqua tenere debet, quo planum diametrale sit verticale , sed etiam prora et puppis ad sensum aequaliter immergi debebunt: quod idem tenendum est , si nauis quamcunque onerationem debita minorem a ceperit. Pro huiusmodi igitur casibus regula huc redit pro quaque onerum impositorum copia sectio aquae
parallela fiat illi sectioni aquae , quam naui , cum Ona Pars II. G
106쪽
pletam onerum copiam est conssecuta , tenere debet. Hac enim regula trumque obtinetur, cum ut planum diametrale sit verticale, tum V prora et puppi aequaliter ub-
g. io et Regula haec ad situm nauium vacuarum spectans maXimi est momenti, ac si in constructione cuiuspiam nauis contra eam peccatur, id pro ingenti damno haberi solet. Duplici autem modo contra istam regulam impingitur ' quorum alter in inaequalitate laterum nauis constat, indeque euenit, Vt, cum n uis in aquam demittitur , planum diametrale non teneat situm verticalem , sed versius latus grauius inclinetur. Alterum vitium committitur, si vel prora vel puppis nimis fibricetur ponderosa tum enim ea pars quae grauior est aquae profundiu immergitur , leuior vero Xtra aquam magis eminebit quam decet. Haecque vitia eo plus incommodi afferunt, quo sunt maiora atque si ambo coniunctim in eadem naui deprehendantur, id merito maximo vitio verti solet. q. 1O3. Quanquam vero his itiis, si quaedam nauis iis laboret, per onerationem remedium afferri possie videtur dum parti leuiori maior onerum quantita imponitur 'amen isti medela cum aliis maioris momenti incommodis est coniuncta Praeter i iam enim quod eiusmodi naui ante , quam haec vitia tolli queant, in eo maiore periculo Versatur , quo ea sint maiora , atque adeo statim sub- Versione perire possit, ipsa quoque oneratio, per quam alias plura atque insignia emolumenta nauibus afferri possunt, nimis restringitur , ac si memorati desectu fatis sint enormes, nihil omnino commodi coneratione consequi licet.
Q uin etiam scopus, cui nauis est destinata saepe num
107쪽
ro obtineri non potest , eo quod in eam nauis partem quae per se iam est nimis ponderos , onera Omnino imponere non licet, quo fit ut non tum spatium ab oneribus vacuum sit relinquendum , quod alias maxime idoneum foret ad onera capienda , sed etiam eo ips status aequilibri infirmitati fiat obnoxiu8. g. O . Qitando autem nauis ab his vitiis fuerit immunis, atque aquae commissa etiam nunc vacua situm accipiat erectum, quo se Stio aquae, illi quam habere debet, cum suerit onerata , si parallela , tum non solum nauis ab incommodis memoratis erit libera, sed etiam ad onerationem debito modo perficiendam maxime erit accommodata. Hoc enim solo casu licebit onera imponenda aequaliter per totam nauicca Vitatem distribuere , ac regulas, quae infra circa onerationem praescribentur obsieruare. Si enim hoc modo oneratam ersius latera , quam versius proram et puppim aequa liter distribuantur, tum nauis motu sibi parallelo continuo magis immergetur , donec debita pari ub aqua e setur. Omnes autem rationes quae infra circa onerationem afferentur , aequabilem distributionem requirunt. f. Os Quo magis igitur persecta nauium constria litorequirit , ut nauis adhuc vacua in aqua situm erectoum obtineat , eo magis est cauendum , ne in constructione vitia e mittantur. Quod quidem aditum verticalem plani diametralis attinet, is nisi ingens incuria adsit, facile obtinetur ambobus lateribus non solum ratione figurae sed etiam ratione ponderis partium , quibus latera conliant aequalibus construendis Ratione prorae autem et puppis
situs erectus dissicilius producitur , nisi volumine sere sint anter se similes hae duae nauium partes At si altera pars a ait
108쪽
alteram mole multum excedat; iam dissiculter, uitatur quinpar, maior magis immergatur quam minor. Quare, quo altera pars alteram mole magis superat, eo magis erit augendum minori pondus, maioris autem partis pondus diminuendum: ad quod recte obseruandum , ad centrum grauitatis voluminis aquam subeundi maxime est respiciendum
qua de re mox necenaria praecepta proserentur. 6. IO6. Quantumui autem magna cura ad incommoda haec effugienda adhibeatur, tamen saepenumero memorati desectus uitari non possunt. Neque ero ideo istiusmodi naves , nisi multum a sic o aberrent, tanquam ineptae sunt censendae et regiciendae, sed opera potius summa est adhibenda , t talis desectus quam commodissime tollatur. Fiet hoc , dum illi nauis parti , quae extra aquam nimium eminet, seu quae illi quae nimium immergitur , est posita , tanta onerum copia imponatur, donec obliquitas situs omnino sit sublata. Atque in hac correctione praestabit ponderibus maxime grauibus ii, quo iis spatium quam minimum occupetur , satisque spatii supersiit , ad reliqua onera secundum praecepta imponenda. Interim tamen id est tenendum , quo longius haec pondera a communi centro grauitatis remoueantur, eo paucioribus pondoribus intentum aequilibri situm obtineri. io . Expositis his, quae tum ad ipsius nauis pondu tum onerum imponendorum quantitatem spectant quibusque quantitas voluminis aquae immergendi determinatur, inquiramus in alteram huius capitis partem , quaessici debet, ut data portio quam subeat , dataque supra aquam emineat, seu ut data nauis sectio fiat horizontalis,
atque in aquae superficiem incidat. Nitoniam autem haec
109쪽
proprietas nauibus tam vacuis quam onustis communis esse debet, primo nauem vacuam ita esse oportet, comparatam , ut aquae immissa sese in situm erectum recipiat, deinde inuestigandum est , quomodo onera sint disponenda , ut iis impositis nauis denuo situm erectum accipiat. Cum igitur situs erectus sit is, quo sectiones, quae supra vocatae sunt origontales actu secundum origontem collocantur, utroque casu id tantum est praestandum , ut sectiones horizontales dictae situm horizonti parallelum consequantur.
g. 1O8. Cum autem tanta naui portio infra aquae superficiem est depressa , ut aqua de loco suo depulsa pondere adaeque ipsam nauem, id ad aequilibrium nondum sut scit, sed insuper requiritur ut centrum grauitati totius nauis in eandem rectam verticalem incidat, in qua centrum gnavitatis spatii, quod naui in aqua occupat, versatur quod centrum in saperiori libro breuitatis et distinctionis gratia centrum magnitudinis partis si1bmersae appellare cor
suevimus. Hoc enim centrum minus congrue vocaretur
simpliciter centrum grauitatis carinae, etsi carina nobis eam naui partem denotat, quae aquae est immersa sed addenda esset conditio, qua tota carina e homogenea materia constare ponatur. Qua propter altera conditio ad aequilibrium producendum necessaria huc redit, It centrum grauitatis totius naui et centrum magnitudini carinae oeandem rectam verticalem incidant. f. IO9. Contemplemur nunc nauem siue Vacuam siue Onustam, ac ponamu huic alteri conditioni iam esse satisfactum, ita ut aquae immersa situm teneat erectum.
Quoniam igitur 4n hoc situ planum diametrale est Verti
110쪽
cale , carina seu pars aquae immissa constabit e duibus partibus ratione figurae externae ter se aequalibus et i- milibus atque hanc ob rem eius centrurn magnitudinis in ipsi plana diametrali erit situm. iii autem positio verticalis plani diametralis sola ad situm remum non sus- sirit, sed praeterea requiritur, ut eae sectiones ad planum diametrale normaliter factae, quas ante Ocauimus horigontales, actu secundum origontem sint dispositae rex figura carime externa ipse centri magnitudinis locus in plano diametrali per calculum desiniri debebit, quo cognito rectae verticalis, in qua hoc centrum Xistit, sitio innotesicet. 3. O. Cum igitur sine calculo iam constet centrum magnitudinis parti submersi seu carinae in plano diametrali esse situm , si quidem nauis situm teneat erectum
duabus insis per determinitionibus ad ipsum huius puncti situm definiendum erit opus. Primum enim eius distantia a prora vel a puppi determinari debet, seu quod eodem redit a sectione transuersili amplissimari nisi enim in ipsem hanc sectionem amplissiimam cadat, vel in proram vel in puppim incidet, atque troque casse eius distantii siectione amplissima ope calculi est inuestiganda. Deinde singulari calculo profunditatem istius centri magnitudinis inveniri oportet , me distantiam a sectione aquae. Si enim hae duae res fierint exploratae , ipsum punctum in plano diametrali aisignari poterit, in quod centrum magnitudinis
f. 111. Quoniam autem ad institutum nostrum sus-ficit rectam verticalem , in qua centrum hoc magnitudinis est situm determinasse uosteriore determinatione in hoc