장음표시 사용
401쪽
i valore fractionis hic enim si decuplo maior capiatur, altitudo mequidem sui triente diminuitur , ideoque ipse celeritas i sexta sui parte debilitatur. Ceterum sit - nitate rinino capiatur , altitudo .crestit Isque ad cortum teriminum , post quem iterum decrestit, quoad fiat T. 7, quo casu fit circiter UTTO O
402쪽
f. 6s . Operae igitur utique pretium esset hoc maxumum inuestigare, si inde sius in praxi expectari posset: sed praeterquam , quod ob auctam rotae molem rictioi augeatur , hincque Vatinis diminuatur , conditionem praecipuam nondum in calculum Vocauimus, qua supra 6 a vidimus necessario esse debere alioquin enim rota non ut parte antica in aquam impingeret. Quoniam
igitur sumsimus δαξο debet esse γα et at est quamobrem necessu est ut sit ὁ Iline perspicitur casium primum quo iras Aa sine detrimento celeritatis adhiberi non posse, quia est λα ideoque
aqua in partem rotae posticam quodammodo irruit, et effectum diminuit Sequentes ver casu omnes, quia in ipsis est , , tiliter ad praxin transferri possiunt neque experientia senstibiliter a theoria dissentire deprehendetur. f. 638. Celerrime ergo nauis propelletur, si ipsi Veiusmodi tribuatur valori, cui respondeat tum enim tota rota , qua aqHae immergitur, aquam percutiet nauemque propellet Reperitur autem tum Ga o et V m O, s atque porro I, 6os6a a et O Oia2 9O, , . Ota ergo primo ita institui debet visit
403쪽
sit gaz st proxime . sicque tam latitudo alv
rum , quam longitudo radiorum habita reliquarum circumstantium ratione determinabitur. Deinde si detur numerus perariorum D, definietur commodissima ratio simulque altitudo debita celeritati nauis iv, ex qua patium, quod nauis dato tempore percurret, assignari poterit datur enim altitudo illa o in pedibus rhenanis. 639. Quo praerogatiua huius remigandi modi praeconsiliet perspici queat, e antecedentibus repetamus, quae de celeritate nauis a q remigibus propulsiae fiunt ablata. Inuenimus autem sere altitudinem celeritati debitam C ' u 9 6aa, as denotante bamplitudinem remi unius. In motu ergo remorum ordinario
semper est eoque magis, ab isto limite di
i fractionibus decimalibus erit 3co, 6oas quae quantitas multo minor est, ea, quae, si remi in rota disponantur . est inuenta , erat enim v IIIo, et asso. si omnia MDad celerrimum motum naui utroque modo imprimendum dilponantur. f. 66o Qtioniam celeritas nauis maxima ope rotae propulsa debita est altitudini O, Isso. erit haec ait,
tudo minor quam o, et Isso. Quare cum altitudo
404쪽
debita celeritati nauis ope remorum propulsae sit minor qllam , ICO a F. , a Veritate non multum aberrabimus, si hos desiectus ipsis quantitatibus proportionales statuamus. Quod si ergo troque casti idem hominum operantium numerus adhibeatur , erit celeritas nauis ope remorum propulsiae ad celeritatem nauis ope rotae propul-
Geu i proXime Sexta igitur parte eadem nauis ab eodem hominum numero ope rotae celarius promoueri poterit, quam pe reminum , consueto more adhibi, torum , quod sane est lucrum minime spernendum. 661. Quia idem hominum numerus eandem vem ope rotae celerita promouere potest quam ope remorum, patet si celeritas nauis sit proposita, pro rota pauciores homine requiri quam pro remis. Sit numerus hominum nauem remis promouentium ac numerus hominum, qui Ope rotarum eandem nauem eadem celeritate propellere valent me, erito, Isso. o, σο ac seu rues V θ' 16oas hincqiae θ ii Ἀσorsa Is 9O I, 538 erit ergo seu propius ut 6 et , si igitur loco remorum rotae adhibeantur, tum tertia operariorum parte stupersederi poterit scilicet si nauis remis instructa postulet et remiges, nauis rotis instructa tantum 1 hominibus opus habebit, ut aequali celeritate propellatur. f. 662. Ex tabula autem computata simul intelligitur quanta circumspectione ad rotam astruendam opus sit ut tantum lucrum obtineatur. 4rimo enim in inachina
405쪽
e ipsi proportio inter a et b obseruari debet, quam inuenimus qua si nimium recedatur , celeritas iiivissensibiliter diminuetur Deinde vero praecipue ratio inter st et ga cum ea , quam assignauimui, cutis prope congniere debet: minor enim statui nequit , quin simul portio vis aquae ad nauem repellendam impendatur. Qtiodsi autem in maior capiatur, quam 1 , 162 tum celeribias nauis continuo fiet minor, ita ut facta celeri ta nauis vix superatura sit celeritatem, quae ipsi a remis
imprimi potest. Nilamobrem si quis forte hanc remigandi modum ad praxin deducere velit, probe ad praecepta
tradita attendere debet, ne loco lucri detrimentum patiatur: g. 663. Quamuis autem iste naues propellendi modus prae lito remigandi modo insigni gaudeat praerogatiua , tamen tantis coniunctus est incommodis, si ad praxin resipiciamus, It haec incommoda lucrum longe superent. rimum enim huiuSmodi ergat , quae ope rotae dentatae remos in gyrum disposito circumagat, in naui bus non nimis magnis non solum spatium requireret fatis magnum sed etiam pondus nivi totum tantopere augeret, ut hinc non exigua retardatio oriatur. Deinde etiamsi spatium esset idoneum ad eiusmodi machinam collocandam , tamen tot perari , quod requiruntur, locum non inuenirent vires suas machinae applicandi. In triremi ordinaria certe , ad quam propellendam plures quam 1 oo homines adhiberi debent, ergata tot hominibus circumagenda nullo modo effici poterit. In minoris vero moduli nauigiis de ergata ipsis imponenda nequidem cogitari
f. 66 . Missa itaque ergata de machina simpliciori X a crib
406쪽
cogitare debemus, cuius ope rotae remis instructae cir. cumagi , simulque semciens hominum numerus operi ad-Tab. XIX. moueri queat. In hunc finem machina videtur commo-
dissima , si axis o cui utrinque Xtra nauem Rota Dd est Trinata , intra nauem incurvetur in figuram SSM: tum enim plures homines in naui sedentes pro navis latitudine prehendentes partem S partim trahendo partim trudendo rotas Dd circumagent hocque nauem propellent. Atque cum hoc modo nulla ergata adhibeatur, fiet mi atque denotabit longitudinem radii RS existente Di d a. Non solum igitur ista machina mole illa ingenti, quam commemorauimuS, caret, sed etiam homines sedendo opus administrabunt, neque discursando incommodum asserent ita ut hinc plus non nastatur incommodi , quam a remigum labore ordinario. g. 663. Si igitur duabus rotis nauis instruatur, ii hactenus possuimus , ac resistentia nauis aequalis sit resistentiae plani j primum eia debet proxime ga zzz i.
Scilicet si utraque rota ex duodecim remis it composita atque ad medietatem radiis DK aquae immergatur oectangulum ex longitudine unius radii a in latitudinem debet esse zz j. Quoniam vero f proxime proflanditatem , ad quam nauis submergitur denotat, radius aduplum ipsius f Xcedere nequit, ne rota profundius quam ipsi nauis submergatur. Si igitur capiatur a af remanebit pro g j Deinde si numerus remigum sit αρ
st in pedibus quadratis expressa. mis vero ita infinietis celeritas nauis debita erit altitudini vita aue oo
407쪽
ped. seu naui uno minuto absoluet spatium Is Vetooo iupedum, atque Una hora spatium rapa
666. Vt nauis una hora 1lliare germanicum eusta6et pedes absoluat, debet esse , f, et cum rictio ix sit valde parua, ea prae e negligi poterit, quippe quam operarii stuperabunt, si singuli tantillum vires magis intendant quam ipsis tribuimus Neglecto ergo erit spatium in hora percurrendum 13aa , 8 Vis quare ut num milliare conficiatur debet esse
a36agono vn 'o'. Si igitur ob frictionem fiat λα 6st, tot operarii nauem na Ora per milliare germanicum promovebunt ope remorum autem ad idem
spatium absoluendum requiruntur remiges a st , io hoc modo nequidem semisse operariorum opus sit. Ex quo multo maius lucrum existit, quam ante indicauimus, cuius rei ratio est, quod supra in denominatore teim num reiecimus 639.)6. - . Quoniam igitur ad nauem na hora per milliare germanicum propellendam debet esse s patet, nisi sit j valde paruum , omne operarios non uni mi S admoueri posse ob desectum patii operariorum numerus enim , qui ad unum Xena venenuum
applicari possint, determinatur latitudine nauis, cuius bni pedes uni homini spatium sedendi concedent. Quia vero manibus in manubrio synon tantum spatium requirunt, ad xtramque partem axis S totidem operarii constitui pote
408쪽
runt. Atque hinc quot pedes contineat latitudo nauic tot operarii vires suas in axe S conuertendo exerere poterunt. In nauigiis remis propulsis sere solet Ise ut, ludo f; unde si uerit x ij f seu 1, 3ped tum nus axis non Ossicit tot operariis , quot equi runtur ad nauem per milliare germanicum vn hora pro
f. 668. His igitur casibus oportebit duas pluresue eiusmodi Xes utrinque rotis instructas in naui constitui. In hypothesi scilicet assumta , qua latitudinem nauis posuimus, numerus eiusmodi machinarum debet esse s longitudine 1 in pedibus expressa. Qitoniam vero calculum hactenus ad duas rotas accommodauimus, si plures adhibeantur , quaedam mutatio in expressionibus inuentis fieri debebit. Sit ergo numerus axium seu numeruS Ο-tarum asy, ita V sit proxime alia mutatio hinc non orietur , nisi ut bique loco ga scribamus gaCapi ergo debebit A 1, H, a seu proxime a ,
Piodsi igitur heri cr j iga sumto ergo radio rotae OD af fiet latitudo palarum ped. quae distributio fatis commode ad praxi deduci poterit. f. 669. Numerus autem rotarum hoc modo in naui constitutarum neque rationem inter a tu neque celeritatem nauis assiciet manebit enim 1, 6o96a V . Cum igitur, si nauis ita adstruatur, ut singulis horis rus liare germanicum absoluat, debeat Te id fiet hoc cam I, 6O963. 6 2.9 2s, ideoque R S: OD I. z, 9as. Quo autem manubrium S ab laominibus cum trahendo tum trudendo commodius versari possit radius Rci
409쪽
unum pedem superare nequit sumto ergoras I ped. fiet D a, 9 et ped. Determinato autem hoc modo
radio D Iza, fiet g Iza, , et latitudo palarum g ped. Atque si σξα f erit D; f seu proxime g Ss
Ρrobe autem notandum est axem o ad eam altitudinem super aquam esse constituendum , ut semissis radiorum verticalium D aquae immergatur. f. 6 o. Accommodemus haec ad exemplum triremis supra iam tractatum , in qua eratjzz I ped. ob rationem enim Gaa allatam videtur iste valor commode ipsist tribui posse, quo certiores de effectu esse queamus. Vt igitur ista nauis tempore unius horae per unum milliare germanicum propellatur , opus erit 6 hominum, cum so lito remigandi modo plures quam et O requirantur. Ad hoc ergo sex axes seu et rotae in naui disponi debebunt, et quiuis axis a I hominibus versabitur. Si igitur sit RS pedis, fiet D mam , 92 ped. et rotae in aqua ad 1, 6 ed immergentur latitudo vero palarum erit ped. in hoc est proxime ted. Quodsi autem videaturin tantum , statuere: ped. et OD a IIIa, 19 ped. et latitudo palarum g T , O
f. 6 I. Triremis ergo hoc modo instructa a 96 ope. rariis una hora per milliare germanicum promoueri poterit; neque hic modus tantis inicultatibus obnoxius esse Videtur, quam primo intuitu apparebat Lucrum enim plus centum hominum facile compensat sumtus, qui ad eiusmodi rotas fabricandas impenduntur , et, si quae dissicultates praeterea occurrerent operae pretium erit de iis tollendis diligentius cogitare. Sumtus quidem ad haec ope-
410쪽
ra lassicientis roboris emcienda parui momenti esse videmtur, cum si semel in facti longo tempori sessiciant Contra autem centum hominum victus et istentatio perpetuo duret. Vt taceam numerum hominum per adimouendorum non ab arbitrio nostro pendere et quamuis fortasse satis adsiliat, tamen plerumque ad opera longe tiliora adhiberi possitnt. Denique iste labor rotas veclaudi, quia est niformis, et motus iam impressu laborem adiuuat non tantopere homiues delatigabit, quam remorum agi tatio.