Scientia navalis seu Tractatus de construendis ac dirigendis navibus Pars prior [-posterior] complectens theoriam vniversam de situ ac motu corporum aquae innatantium.

411쪽

Cap. VIII.

DE COXSTRUCTIONE AVIUM REMIS PROPELL DARI M

Quoniam in praecedente capite non Eum vim, quam

remiges Xercent, sed etiam celeritatem absolutam, quae datae naui kiducitur , determinavimus cuncta principia iam habemus exposita, ex quibus maxime idonea earum nauium , quae remis ad motum talicitari solent, structura derivari ac definiri debet. Quanquam enim eiu modi naues, quoties opportunitas euenit, praeter remos etiam velis uti lent tamen ad hunc finem in constructioii triremium non admodum attendi conuenit; eo quod vento locu non conceditur, nisi quatenus reliquae circumstantiae id permittunt. Neque unquam triremes vel adhibent, si aduersius ventum cursus institui debeat in hoc vero maximum discrimen positum est inter naues, quae solo vento agitantur, et quae remis sim instructae. f. 6 3. Proprietates, quibus naue remis propulsandas praeditas esse oportet, ut in suo genere persectissimae censeri queant, sunt vel communes, Vel propriae. Illae in omni nauium genere, quae mari committuntur , ndecunque is propellens petatur, aeque requiruntur; hae vero ad vim propellentem maxime accommodatae esse debent, ut inde nauis motum satis celerem et tutum consequatur. Perpotu autem necesse est, ut triusque generis proprietate coniunctim perpendantur, ne dum ni satisfacere conabimur, reliquis quicquam detrahamus, Vnder a nauis

412쪽

aue DE CONSTRVC. NAVIUM REMIS PROPEL.

nauis periclitari queat Saepenumero enim structurae, quas diuersae proprietates postulant inter se pugnant hocoue casu maxime est cauendum ne ni nimium tribuentes alteri damnum afferamUS.

g. 6 Proprietates communes supra iam satis euoluimus ob determinavimus, quemadmodum nauis comparata esse debeat, ut aquae commina tam in statu quietis quam motu incolumi persieueret. Primo scilicet cum figurae nauis tum onerationis natio debet esse eiusmodi, ut

situs erectus simul sit situs aequilibri , quod euenit, si in

hoc statu ambo grauitatis centra ipsius nauis nimirum et voluminis submersi in eandem rectam verticalem incidant. Proprietatem hanc quidem nauis ani dum est 'acua sere habere debet, ne onera nimis inaequaliter ad hunc situm obtinendum imponi porteat interim tamen etiamsi navis vacua aliquantum aberret, nisi error sit admodum magnus, per Onerationem compenseri poterit. Ad hoc primum nauem trinque similiter fabricari conuenit, ne ratio adsit, cur in unum latus potius inclinet quam in alterum deinde quamuis prora puppi dissimilis constituatur, tamen in hac ipsi dissimilitudine efficiendum est , ut ambo

ita centra grauitatis in nam rectam verticalem cadant. g. 6 s. Cum igitur positio sectionum nauis tam horizontalium quam verticalium a priori sit data , inde volumen carinae seu partis aquae immersiae cognoscitur abscindendo per sectionem origontalem inseriora versus a tem, cuius Volumen molem aquae capiat ponderi nauis aequalem. Quoniam ergo pondus nauis a ligno et ferro quibus latera clauduntur et contignatione interna oritur, manifestum est positionem amborum centrorum grauitatis

413쪽

requisitam obtineri: si diuisi naui per sectiones verticales transuersas in plurima segmenta, pondia uniuscuiusque segmenti proportionale sit volumini partis eiusdem segmentiquae sub aqua versatur. Stenim haec regula in fabricandis singulis segmentis obstruetur, necesse est, ut commune centrum grauitatis tam materiae, e qua siegmenta sunt consecta, quam voluminum aquae submersorum in eodem

segment reperiatur.

g. 6 6 Data magnitudine et figura nauis copia lignorum et reliquae materiae ad constructionem necessariae practico facile aestimabitur : unde pondus nauis vacuae ex hocque volumen carinae congoscetur. Hinc ad singula segmenta quae gallice Gabaris vocantur construenda regula nascitur sic ut pondus materiae ad quodvis segme tum impendendae proportionale sit Olumini eiusdem segmenti infra aquae superficiem destinato, siue regula aurea adhiberi potest, qua inseratur, ii se habet volumen totius nauis aquae immersum ad simile volumen cuiusque segment , ita pondus totius nauis ad pondus eiusdem segmenti. Quodsi autem aliae conditiones prohibeant, quominus ista regula in sabricandis singulis segmentis obseruetur tum quantum in prora ab hac regula suerit recessum, tantumdem in puppi ad aequalem a centro grauitatis di tantiam ab eadem regula erit recedendum. f. 6 Si hanc regulam perpetuo obseruare liceret Tab. XIX. conseruationi nauium non parum constuleretur , quae saepe ''numero b desectum huius regulae damnum patitur. Quod, xt clarius perspiciatur, concipiatur nauis a ADBb , cuius constructio ab hac regula aberrat, plano transueris eri,

cali emper centrum grauitatis ducto in duas partes A

414쪽

De et BD diuisa , quarum illa proram haec puppim

repraesentet. Sit prorae AD centrum grauitati, in , ipsius autem partis aquae submersae ADC centrum magnitudinis ' cadat propius ad medium L . Simili modo puppis BD centrum grauitatis sit in Q , eiuSque partis submersiae BD centrum magnitudinis in N propius situm sit ad medium re qui aliis locum habet, si naues circa Xtremitates prorae et puppis ponderosiores redduntur, quam regula memorata requirit. g. 6 8. Huius modi status in plerisque nauibus deprehenditur , propterea quod naues circa proram et puppim sortissimas construi oportet, cum tamen his locis volumen aquae ubmersum sit minimum. Sic itaque erunt

centra illa quatuor P, Q, M et disposita in omni re

naui Vacua , et nisi maXima onerum pars in medio cocollocetur, idem situs manebit in naui onusta. Iam agrauitate prora deorsium an directione P urgebitur vi ipsius ponderi aequali; et puppis in directione in deorsum a vi ipsius ponderi pariter aequali. Porro ob actionem

aquae, qua latera naui xndique premuntur, prora sursum

sollicitabitur a pondere aquae, quam volumen ADC capit, hocque in directionem ni per centrum magnitudinis partis prorae aquae submersae ducta. Similique modo pressiones aquae puppim in directionem sursum pellunt vi similis voluminis aquae. q. 6. s. omnino igitur nauis sollicitabitur a quatuor viribus, a duabus stilicet deorsum It Qq; et a duabus sursum Min et Ni quae quatuor vires sese in aequil, brio continent. Ab iis ergo, si nauis esset corpus maxime rigidum omnisque infleximis opers, nullus prorsus effectus

415쪽

DE CONSTRVC. NAVIUM REMIS PROPEL. aues

effectus sensibilis produceretur at vero manifestum est, si

nauis tanto rigore careat, necessari nauem incuruatum iri,

ita ut eius spina circa medium D arsum inflectatur. Atque hoc ipsum vitium ab ista causa oriundum in plurimis nauibus annosis saepissime obseruatur, quae ideo ad ulteriores cursu ineptae redduntur. Euitaretur ergo hoc vi lium, si naues secundum regulam datam construerentur, tum enim ambo centra P et M in eandem rectam erticalem inciderent pariter ac centra Q. et , hocque casius illa incuruatio esset metuenda. g. 6So. Verum, ut iam monuimus, ob alias rationes grauissimas naues circa proram ac puppim vehementer 1brtes et robustae construi debent, quia hic amborum laterum Xtat iunctura , simulque hae partes maXimis impetibus sunt expositae. Contra vero in his locis amplitudo carinae fit minima, cum non luna secundum latitudinem sed etiam secundum altitudinem coarctetur. Hanc ob causiam , cum minime expediat corpus nauis in medio praeter necessitatem ligno onerare, istud incommodum per onerum impositionem tolli debet, iis ad nauis medium admouendis. Atque si aliae rationes istam onerationem dissiladeant, in hi tamen maxime erit incumbendum, ut distantia inter ambo puncta tam in prora quam puppi quam minima reddatur. Deinde vero a chitectos in id magis attentos esse oportebit, It spinam et contignationem nauis robustiorem efficiant , navique suo Riicientem vim inciaruationi resistendi concilient. f. Ex hoc principio ratio praecipua intelligitur, cur praelonga nauium rostra improbentur, etiamsi alias ad resistentiam minuendam tilissimae videri queant Namque quo

416쪽

16 DE CONSTRVC. NAVIUM REMIS PROPEL.

quo longius protenditur prora, eo maiore vi ruptioni resistere debet, cum impetuum contra illam fictorum momenta augeantur. Hinc eiusmodi rostra perquam robusta, ideoque ponderosi essici oportet; Olumine, quo aquae 1ubmerguntur valde paruo existente. Nisi igitur simul puppis vel magis producatur, vel oneribus maXime gravetur, nauis situm aequilibri tenere non poterit. Posterius remidium sere prorsius ad scopum nauium est ineptum , si enim nauis vacua puppim iam ouustam requirit, oneratio nauis tota non mediocriter impeditur. Vt vero alia incommoda iam supra exposita taceam, utrumuis remedium adhibeatur , centra grauitatis P et ' itemque et Nisi mium a se inuicem remouentur, ita ut nauis quantumuis circa medium robusta incuruationi resistere nequeat. g. 682. Haec ratione situs aequilibrii oberuanda sunt in omni nauium genere, siue propulsio fiat remis siue velis atque simili modo alterum requisitum , quo situs aequilibri sufficientem stabilitatem habere debet, utrique nauium classi commune est. Supra quidem tali docuimus, quemadmodum stabilitas obtineatur ac pro instituto augeatur, ut nauis a viribus ilicitantibus non lina datum te minum inclinetur. Interim tamen hic circa naues remis propellendas ratione trium , quibus sunt expositae , quae dam singulatim sunt monenda. Sicut enim in nauibus, quae velis promouentur stabilitas ideo praegrandis esse debet, quod momenta virium Venti ad nauem inclinandam sint vehementer magnari ita, dum naues remis motae his tantis viribus non sunt stibiectae, tam insigni stabilitatis gradu, saluo ipsiarum statu, tuto carere possitnt. Quoniam enim vis, quam nauis ab agitatione remorum suffert, sere in

417쪽

in aquae superficie non procul a centri grauitatis libella applicatur, esu momentum ad nauem inclinandam vix attentione est dignum.

g. 683. Duple autem in quaque naui requiritur stabilitas, altera respectu aXis longitudinalis, circa quem navis ad latera inclinatur, altera revpectu aris latitudinalis, circa quem modo prora modo puppi deprimitur, et elevatur. Quod ad priorem stabilitatem attinet, remorum

vires eam prorvis non assiciunt e quo tantum ad undarum a latere venientium impetus erit attendendum , quibus, nisi latera nauis in perficie aquae vel divergant vel convergant istinendis Xigua vis par esse potest. Interim tamen non solum ob reliquos tempestatum insultus stabilitas ad latera solabilis esse debet, sed etiam ob vela, quae in triremibus fere secundum longitudinem extendi solent. Dum enim velorum situs est obliquus , tantundem stabilitatis respectu axis longitudinalis requiritur , quantum in nauibus, Blis velis propulsis. g. 68 . Ratione axis latitudinalis, si ad solam vim

remorum attendamus, quoque perexigua stabilitas requiritur, si enim centrum grauitatis nauis in ipse superficio aquae sit positum, tum is remorum nullam prorsus inclita nationem intendit sin autem centrum grauitatis vel supra

vel insta aquae perficiem cadat, nauis a remis vel in puppi vel in prora deprimetur, perpetuo autem haec vis erit valde ama. Quodsi vero nauis insuper velis sit instructa , tum ad horum vim stinendam utique maior stabilitas requiretur, quae aucta nauis longitudine obtinetur. Cum autem celeritas nauis figuram satis oblongam

postulet, eo ipso stabilitas respectu axis latitudinalis multo Pars II. TZ ma-

418쪽

16 DE CONSTRVC. NAVIUM REMIS PROPEL.

maior efficitur, quam Ullarum virium sustentatio requirit. Praecipue igitur ad eam vim inclinantem attendi opportebit, quae in cursu naui a resistentia prorae oritur , quippe quae si prora oblique superiora versus clauda

tur , eo maior est, quo celerius nauis promouetur. Hanc autem postea perpendemu , cum structuram nauium remis propulsarum ex professo sumus inuestigaturi. f. 68s Tertia proprietas nauium aquae innatantium

consistit in oscillationum tranquillitate. Celeritas quidem motus sicillatorii pendet partim a stabilitate , partim a

momento inertiae nauis respectu axis circa quem ocillationes fiunt, tranquillitas vero maxime tum cum motu oscillatori coniungitur, quando centrum grauitati sectionis aquae in eandem rectam verticalem incidit , in qua sita sunt cum centrum grauitatis totiti naui tum centrum magnitudinis partis submersie. Ad hunc autem motum oscillatorium inauibus, quae remi promouentur , non ad-rinodum est spectandum , cum in continua remorum i-bratione Iehementer turbetur, neque Vnquam ad unifb mitatem peruenire queat. Undarum quidem impulsiones nauem succutiunt, at hinc non eiusmodi oritur motus cuius moderatio in nostra est potestate. f. 686. Tertium requisitum ad naves in suo genere persec imas reddendas ver itur in diminutione resistentiae, qua celeritas nauis augetur. Ad hoc nobis hic potissimum est attendendum , bi miles remis promouendas raetimus. Cum enim nauis ab eadem vi eo celerius promoueatur, quo minor heri resistentia aquae , triremes procul dubio erunt periectissimae, quae a minima vi celerrime promoueri poterunt Quae perscctio etsi ad omnes naues

419쪽

DE COXSTRVC. NAVIUM REMIS PROPEL. a sa

patet, tamen in iis, quae ope remorum propelluntur maxime requiri solet. Cum enim in nauibus a vento propulsis desectus a nimia resistentia oriundus multiplicatione velorum reparari queat, in triremibus non sine ingentibus sumtibus numerus remigum multiplicatur. Quoci ca in hoc praecipue erit elaborandum , ut vel a dato remigium numero naui maxima celeritas induci, vel eadem celeritas a minimo remigum numero obtineri Meat. q. 68I. tuo autem neXus, qui inter vim propellentem, resistentia quae , et nauis celeritatem intercedit, clarius ob oculos ponatur , ponamus vim propellentem aequivalere ponderi Ρ , resistentiam nauis absolutam aequalem esse resistentiae , quam stuperficies planas contra aquam directe mota ea ipsa celeritate , qua nauis progreditur, suffert. Tum vero sit celeritas nauis debita altitudini o. His positis erit uti iam saepius videmus, vis propellens P aequalis ponderi massae aquae , cuius Volumen estis Q. Qiuodsi ergo vis P pariter per volumen aquae aequiponderan exprimatur erit s , hincque nauis celeritas V Ita γ'. Manente ergo eadem vi propellente , celeritas nauis augebitur minuta resistentia. Atque in qua ratione superficies V resistentiam abso latam metiens diminuitur, in huius ratione subduplicata

celeritas nauis augebitur.

f. 688. Hic littera encta vim quae ad nauem propellendam immediate impenditur, eiusque adeo loco im , quam remiges ad remos agitando adhibent, substituere non licet quoniam haec vis nauem eo debilius promouet, quo celerius iam promoueatur, etiamsi remiges eadem opera tantur. Vidimus autem in praecedente ca-

420쪽

aC DE COXSTN C. NAVIUM REMIS PRO L.

pit , si numerus et Vis remigum non mutentur , atque ad maximum essectum producendum accommodentur, sere

non sed uti ex quo ipsi nauis cleritas

; erit Celeritates igitur, quae a dato remigum numero naui induci possitn sunt in ratione reciproca subtriplicata superficieis, qua resistentia nauis exprimitur.

Aucto autem remigum numero, si resistentii maneat eadem celerita naui in ratione subtriplicata tantum augetur. Ex quibus intelligitur aptissimum remedium ad naue accelerandas in diminutione resistentiae esse quaerendum. q. 689. Quoniam naue remis motae cursum oblita quum instituere non coguntur, hic ea tantum resistentia

in computum venit, quam nauis in cursu directo patitur. Pendet autem haec resistentia potissimum a figura inserioris prorae partis, quae in aqua versatur , de qua in sium periori libro susius est tractatum. At praeter istam prorae figuram non parum confert ad resistentiam cum augendam tum diminuendam ipsi externae superficiei indoles quae si fuerit aspera, motum nauis haud mediocriter impedit, contra autem quo magis est polita, quod fit dum pice oblinitur et laevigatur, eo minus allisio aquao motui reluctatur. Hoc Vero casu demum nauis eam sentiet resistentiam , quam calculus ostendit ita ut, nisi Ἀ- perficies sit persecte polita, prout in calculo assiimi olet, nauis multo maiorem passura sit resistentiam , quam caluculus declarat. Ex quo summa tilitas huius praecepti circa externam nauis superficiem distincte perspicitur. f. 69O. Figura prorae, quae in calculum resistentiae

ingreditur, a nauis sectione verticali transuersia amplissima

incipit