장음표시 사용
541쪽
clinationem patiantur. Quoniam vero ob insignem stabialitatem ratione axis latitudinalis, quam cum figura ipsa nauibus tribuit, tum incolumita maXime postulat, naues sine periculo inclinationem sustinere possunt, eam ita inusium conuerti conueniet , ut inde status nauium magis perficiatur. Supra quidem, bi prorae figuram iam datam
assiimsimus, ita ab hac regula recessimus, ut malo altiores fieri suaderemus, quam resistentiae ratio postularet unde cum inclinatio nauis antrorsum sequeretur, ita malorum altitudo determinari debebat, ut ne inclinatio inde oriunda nauidamnum afferre queat. Nunc autem si ita a regula data recedere velimus, ut inclinatio nauis antrorsum oriretur,
quantam quidem sustinere possiet , prora magis sursum eleuari deberet, quo media directio G infra punctum M per quod media directio vis venti transit , cadat hinc autem non solum nullum lucrum sed etiam insigno
q. 89 a. Si enim prora a magis eleuaretur atque ad tum verticalem propius adduceretur , tum resistentia nauis augeretur hincque cursiis retardaretur. Atque adeo hoc pacto inclinatio in naui produceretur cum insigni incommodo. Quocirca multo erit consultius proram Des ad horizontem inclinare, quam regula ante data requirit hoc autem modo, quia media directio Vi aquae R supra mediam directionem venti cadet, inclinatio nauis retroesium producetur, quae dummodo non sit maior, quam sine damno sustineri potest, admitti poterit Emolumentum autem , quod per hanc ab regula recessionem in na- em redundat, minime erit contemnendum sic enim re-Mei a nauis non mediocriter diminuetur, eoque OtUSP piis ab
542쪽
nauis celerior reddetur. Eiusmodi ergo inclinatio circa axem latitudinalem innoxia utique admitti poterit, cum tam migae lucrum , nauis scilicet acceleratio impetretur;
stia vero praeterea accedunt commoda, quae eiusmodi Proram eo Imagis suadebunt.
g. 89 a Primo enim dum prorae Aa inclinatio ad
horigontem minor redditur, simul longitudo nauis in supe fcie aquae AB augetur , unde praeter alia auctae longitudinis commoda etiam stabilitas nauis respecti axis latitudinalis augetur hincque nauis eo facilius inclinationem sustinebit, minusque damnum ab ea erit metuendum. Deinde si hoc modo prora nauis longetur, non solum centrum grauitatis G sponte ad c propius accedit, sed etiam maius spatium in prora suppetit, ubi maior onerum copia collocari, hocque pacto centrum grauitatis adhuc propius antrorsium produci poterit; hac autem ipsa centri grauitatis promotione , quam punctum S sequitur, inclinatio nauis retrorsium oriunda diminuetur, atque incommodum si ullum ex hac parte esset metuendum , tolleretur. iiii etiam si ob tantam prorae onerationem ni vis statu quietis, prora aliquanto prosiundius immergeretur, quam par est, hic ipse desectus ab inclinatione retrorsum nata emendabitur, nauisque in tu erecto cursum absoluet.
Fu. a. f. 89 . Ad haec commoda accedit aliud non minoris pretii lucrum , quod ex ipsi nauis inclinatione retrorsium facta nascitur. Dum enim prora nauis eleuatur, eius minor portio resistentiam aquae sentiet, sicque ipsa resistentia diminuetur. Contra quidem in hoc statu nauis aqua contra uiuersum sere ividum ad puppim usque impiu-
543쪽
pingit, quo resistentia iterum augeri videatur. At vero in stuperioribus vidimus resistentiam non magis diminui posse, quam prora maXime elongata quamobrem in praesenti casse , quo tota sere naui prorae vicem sustinet et aqua bique se maxima obliquitate allidit, resistentia vehementer diminui debebit. Denique hic non est praetereundum per talem inclinationem aquam liberius in gubernaculum incurrere quae omnia tam insignia commoda nullis incommodis inquinata eiusmodi prorae figuram, quae magis ad horizontem inclinetur, quam regula requirit, omnino siuadent dubiumque nullum superesse potest, quin in praxi a tali malorum ac prorae constitutione summus fiuctus percipiatur. f. 93. Unica supereve tractatio de malis non verticaliter constitutis, seu potius de velis, quorum superficies expansi ad horizontem it inclinata erum tanta incommoda occurrunt, ut eiusmodi velorum dispositio penitus sit improbanda. Primo enim per obliquitatem
eorum superficies augeretur , ac propterea plus lintei re-qUireretur, tum vero non Obstante superficiei incremento, is nauem propellens adeo in ratione duplicata sinus anguli, quem vela cum origonae constituunt, diminueretur, quae rationes ut1que iumciunt ad eiusmodi velorum possitionem reiiciendam. Praeterea quidem per talem velorum inclinationem tota nauis et aquae prosundius immergi, vel altius ex aqua extrahi posset, sed haec non sunt eiusmodi, Vt memorata incommoda ideo admitti queant nisi sorte certae circumstantiae quandoque eiusmodi effectum absolute requinant, quae cum eueniunt, ipsae potius quam motus nauis erunt spectandae.
544쪽
In capite praecedente idimus , quemadmodum cum
malos constitui, tum proram instrui oporteat, Vt navis cursum directum tenens sine periculo quam celerrime progredi queat. Quoniam vero cursitam directum tenere non licet, nisi venti directio congruat, VentuS autem non ab arbitrio nostro pendet in nauibus vento propellendis imprimis ad cursium obliquum erit attenuendum , Ut quia cunque heri ventus, nauis maXime cursum propositum
sequatur. In superiori quidem libro figuram nauium adcursum obliquum instituendum aptissimam inuestigauimus, ut deuiatio a cursit proposito esset minima. oc igitur
lac tantum superest, ut in constitutionem malorum ad hunc scopum maxime accommodatam inquiramuS,NUO na vis sine periculo cum maxima celeritate ac minima deui tione secundum directionem axis longitudinalis progredia tur. Hic autem ut in cursi directo nouae sese manifestabunt regulae, quas in consormatione prorae atque totius nauis obseruare conueniet quibus constructio nauium magis perficietur. q. 89 . Quemadmodum cursiis directus absoluitur, cum media directio vis a vento Xceptae axi nauis longitudinali est parallela , quod euenit si vela ita extendantur, ut iste axis ad eorum superficiem sit normalis, ita nauis cursu obliquo seretur , si media directio is a qnto eXceptae cum axe longitudinali angulum constituat obliquum. iis ergo casibus nauis non in duection vis xe ti
545쪽
ri promoueri poterit, propter resistentiam aquae , cuius durectio aequalis atque contraria vi propellenti esse non potest. Sequetur ergo nauis in cursi obliquo directionem quandam mediam inter ipsam suam directionem seu axem longitudinalem et inter directionem vis propellentis, angulus autem , quem directio cursus cum X nauis longitudinali constituit, deuiatio seu declinatio cursu vocatur Pendet autem haec cursius declinatio potissimum a figura nauis a que eo minor existit, quo magis nauis longitudo latitudinem superauerit. Cum igitur deuiatio quam minima desideretur , ad cursium obliquum imprimis requiritur, Ut longitudo nauium quantum fieri queat, prae latitudine augeatur , cuius quidem rei ratio iam supra uberius est exposita.
f. 898. Quanquam varietas inclinationis superficiei veta ut XXVa, lorum ad axem longitudinalem nauis potest esse iusinita 'in praxi tamen ad duos fere casus reduci solet. Designet enim AB auem seu eius axem longitudinalem , sitque A prora et B puppis Ac primo quidem si vela in situm EF ad AB normalem disponantur , nauis cursu duerecto promouebitur , uti vidimus, hocque casse nauis pleno vento vehi dicitur. Deinde si vela in situm es expandantur, ut angulus e C fiat circiter semirectus, cursu nascetur obliquus prioris specie , qui cum vento dimidio institui dicitur, propterea quod haec velorum dispositio ad eum potissimum Ventum est accommodata , qui in directione V ad nauem Assi normali venit. Sin autem ventus in directione e irruat, vela in situm emtenduntur , ita ut angulus e C A quasi quartam partem recti seu a Z adaequet qui cursitas propterea adversius Ventum institui dicitur. Iuni adeo duae cursius
546쪽
obliqui species, quarum altera ad ventum dimidium, ab
ter ad ventum contrarium est accommodata.
f. 899. Scilicet cum ventus vel a puppi B venit, vel non vltra aut οἱ gradus, qui angulus solium-bos facit, disicedit, cursius directus tenetur hoc est sumto in circulo centro C desicripto , arcu B M sis ' si venti directio intra B et M cadat, vel ad tum EF disponuntur. Sin autem ventus ex plagam Emiterum quinque rhumbos seu angulum continente veniat, ita ut sit EN a ' dimidio vento nauis propelli censetur, a que vela in situm Ἀ diriguntur. Sin autem directio venti ultram versus A nempe in spatium Ne duos rhumbos continens incidat, cutius nauis contra ventum institui
dicitur ac vela in situm disiponuntur. Quodsi vero
ventus ex plaga e veniat, tum nullam memoratorum curseum tenere licebit, his ergo casibus ipsa nauis directio B ita ad a declinatur, ut cursum tertium aduersius ventum tenere liceat nauis ergo non secundum directionem propositam A procedet, verum tamen , dum alternatim ad dextram ac sinistram deflectitur in regionem propositam appropinquabit. f. 9o O Quamuis autem theoria pro quavis venti dia rectione velorum dispositionem aptissimam monstret, me in praxi haec infinita varietas non commode obse vari potest, propterea quod nautae theoriae Xpertes non ita ad tu tum instrui possunt, ut vel ad praeceptam obliquitatem accurate disponant. In horum igitur gratiam expedit aliquot velorum dispositiones tantum relictis reliquis ad sim adhibere, atque pro una quaque ipsis certas nota monstrare, quas quentes vela vel ad plenum ventum
547쪽
tum vel ad dimidium vel ad contrarium instar machinatum disponere possint. Hoc modo etiam gubernator Dcilius cursus deuiationem aestimabit, cum duplicem tantum cursium obliquum habeat diiudicandum si enim ipsi pro troque semel innotuerit, quanta sit deuiatio, haec breuis cognitio sufficiet ad cursum aestimandum. Etsi
autem Undarum motus et impetus deuiationem non m diocriter immutare solet, tamen non tam facile in iudicio suo falletur , quam si infinita velorum obliquitas ipsi
insuper esset perpendenda. f. 9o I. Quod nunc primum ad numerum locumque malorum attinet, quoniam in his rebus nullam mutationem , quoties cursius obliquus instituitur, suscipere licet tam numero quam loco malorum eodem uti oportet, qui semel uerit constitutus Quamuis enim alium requireret
malorum cum numerum tum locum cursius directus, alium vero obliquus, tamen ob immutabilitatem, malorum utrique satisfieri non posset sita contentos non esse oportebit malos ita constituisse, ut cum ad neutrum cursum sint e secte accommodati, tamen in troque quam fieri potest maximum effectum praestent. oterit interim cum velorum latitudo augeri diminuive, tum in aliis locis praeter malos vela Xpandi, sicque eadem mutatio, quae per malorum transpositionem intendi posset, obtineri, cuiu modi adminicula saepenumero in subsidium vocari solent; verum antequam huiusmodi adminicula diiudicare liceat
examinari conueniet, quantum iam ante constitutus malorum cum locus tum numerus motui obliquo vel faueat vel obstet.
548쪽
' ' cursu autem directo malorum loca ex
velorum latitudine ita determinavimus, ut si directio venti a puppi o declinet, tum ventus in omnia vela irruat Sint igitur D et L loca duorum malorum conti-gllorum, ac Velorum ad illum expansorum latitudo sit EF ad hunc vero sit M ab interuallum autem malorum sit L c. Quoniam igitur haec vela EF et M ad cursium directum sunt extensia, erit ducta recta EN angulus OK io' ideoque V aseuch Si ergo ventus et in directione ON , tum omnia vela inflabuntur, atque adeo cursius directus bono cum successu instituetur; sin autem venti directio magis a puppi declinet, angulusque O maior o fiat, tum quidem nisi ad O ascendat, singula vela EF et MN tota e stringet, e nimis oblique , atque etiam portio venticii utiliter inter vela transibit Quamobrem Xpediet velis positionem quandam obliquam es et mn tribuere , quocum ventus magis directe in ea incurrat tum etiarn nulla eius pars inutiliter pereat. f., o a. Ponamus vela in situm es et is ita e tendi ut sit anguli ADe seu Aum sinus Osinu. u. Ducatur recta en, atque manifestum est, si ventus in directione hac e n veniat, trumque velum totum a Vento impulsium iri; sin autem Venti obliquitas fuerit minor angulo O , tum partem tantum veli, incitari, at si obliquitas venti maior fluerit angulo Boi tum quidem Ventum totum velum mn perstringere , at aliquam Venti portionem a velis non Xceptam perire. Determinemu e
go ex angulo 'D seu L assumto angulum Bor, quo pateat ad quemnam Ventum haec velorum dispositio sit
549쪽
st maxime accommodata. Dubium enim est nullum quimventus in hac directione veniens maximam im Xera namque perspicuum est, si obliquitas venti esset maior eius vim ob minorem angulum incidentiae minorem esse statu ramo sin autem obliquitas Venti esset minor tum maior quidem ore angulus incidentiae , at simul non totum Velum in perstringeretur , quo pis vis minor euadat ne- ceus est. f. O . EX L in velum 1 demittatur normalis L ob anguli DK sinum III m , cosinum III n, et L i erit KItam et D no. Deinde ex e ad n normalis ducatur e erit L LITA HIII a - et UITAL ideoque fiet si III a 4 4 - nc. in an
III ex quo habetur tang. Boe III m. Cum igitur latitudo velorum ex calculo egrediatur , manifestum este solo angulo inclinationis velorum De definiri di rectionem venti O seu angulum Oe, cui haec velo rum dispositio maxime conueniat in quae ergo Ventus incidet sub angulo ensi, cuius tangen est III
*.9Os. Haec ita se habent, si ponamus malos ita constitui ut vento a puppi ad O' Sque declinante adhuc cursius directus teneri debeat quoniam vero a naui
550쪽
unus, Is V continet, menserari solent, angulusque εὐnimis magnus videtur, expediet pro eo angulum scilium-borum seu G Is assumi, vel quia hic angulus non commodo per sinus et tangentes repraesentari potest, in eius locum substituamus angulum cuius tangens
est j et ita ut sit c zzz Vbique ergo V a loco M a substituto, si anguli Dei ALm quem vel cum
axe constituunt, inus siti m et cos. , erit obliquitas venti seu anguli Oe tangens et D: . in si fuerit angulus Oe rectus, seu si venti directio cum brectione nauis faciat angulum rectum , eritis T idemque hoc casu vela ita commodissime disponentur, ut cum directione nauis Assi angulum mirectum constituant, sicique cursus obliquus cum vento dimidio talis accurate i stituetur, qualem supra deseripsimus. g. 9os. Quo autem hinc facilius intelligatur, quaenam velorum dispositio ad quamlibet venti obliquitatem sit maXime accommodata, tabellam supputari conueniet, quae pro quavis velorum obliquitate seu angulo De directionem venti seu angulum Oe una cum anguis incidentiae venti in vela exhibeat, cuiusmodi tabellam ad