Sancti Aurelii Augustini ... opera omnia multis sermonibus ineditis aucta et locupleta

351쪽

ista rimari, inveniat fortasse in creatura, quae ita sacta narratur sine intervallis temporalium morarum, distinctum mirabiliter ordinem rerum. Neque enim materie Omnino nihil est, de qua in libro Sapientiae logitur : si uis secisti mundum do materia informi Ora ergo quia informis dicta est, omnino nihil est nec Deo fuit vel ipsa

Codeterna, tanquam a nullo facta : nec alitus eam fecit, ut haberet Deus de qua faceret mundum Absit enim ut dicatur Omnipotens non potuisse fac pre, nisi unde faceret, inveniret. Ergo et ipsam Deus secit . e mala est putanda,

quia informis sed bona est intelligenda, quia sormabilis, id est, formalionis capax. Quoniam si boni aliquid est sorma, nonnihil est boni esse capacem boni. Sicut vox

Consus est clanaor in verbis vox Vero articulata sit cum

formatur in verba est ergo illa sormabilis, ista formata; illa quo formam capit ista quae habet : nam quid horum unde sat in promptu est. seque enim quisquam dixerit de Urbis aer Sonum vocis sed potius de voce fieri verba Sonantia quis non intelligat pXII. cc putandus est Deus informem prius secisse materiam, et intervallo aliquo interposito temporis sormasse quod informe prius incerat: sed sicut a loquenlestiunt verba sonantia, ubi non prius vox informis post accipit sormam, sed formata profertur ita intelligendus ost Deus de materia quidem inimi mi fecisse mundum, sed simul eam concreasse cum mundo. on tamen in ut liter prius narratur unde aliquid sit, et postea quod inde sit pquia et Si potest utrumque Simul fieri, non simul potest

utrumque narrari.

X lib. Sive ergo prius nomine coeli et terrae, Vel terra invisibilis et incompositae at lue abyssi tenebrOSae, maleries ipsa informis significata est rerum notarum appella-

352쪽

tionibus inuia ipsa prorsus ignota est humani gen Sthus, et vix utcumque intelligitur, cum res in deterius commutantur , tanquam ei propinquet quidque deformius, nec preveniat tamen ad illam informitatem quantulacumque vo visi hilis remanens vel intelligibilis species: sive per coelum et terram generaliter prius insinuata sit spiritalis corporalisque natur. Sive aliquid aliud, quod hic salvasside rogula intelligi potest Deum tamen Verum et Summum et honum fecisse Cuncta quae CernimUS, et quae meliora non cernimuS, quam Vis modus quo ea fecerit comprehendi humana mente non possit, dubitare fas non est. Sod cium istis indoctis blasphematoribus Litterarum Sacrarum non ea rationum Subtilitate agendum est, qua ista quaerenda sunt et inter pacificos Dei filios disputanda.

XIV. Sed si putat iste adversus libros Legis et Prophetarum se nosse, quod dicit e scire, Summum Deum in-eomparabilem splendorem incomprehensibilis esse lucis: primo audire ab eo velletia cujus lucis eXistimet esse splendorem summum Deum mirum et ipsa lux Deus sit, et utrum Patrem intelligat lucem ejusque splendorem viii genitum Filium, quem tamen conseSSus est Summum Deum. Quod si ita sentit, approbo et laudo. Sed quod eum quem credit esse lumen de Limine, vel incomparabilem splendorem incomprehensibilis lucis, non credit esse opiscem mundi, improbo et culpo cum ibi legat: u Mundus, per eum factus est , ubi legit Erat lumen verum, quod illuminat omnem hominem venientem in hunc, mundum i v Improbo etiam, si nescit, magisque improbo atque detestor, si scit, et insidiatur ut decipiat nescientus in veteribus prius divinis Litteris scriptum hece dite ad eum, set illuminamini'. , Et, si Praeceptum Domini, lucidum illuminans oculos'. is St, si Illumina occulos

353쪽

meos, ne Unquam Obdormiam in mortem'. v Neque enim hoc orabat homo utique mortalis, no unquam Corpore moreretur, aut Corporalibus oculis somnus ne veniret

optabat sed eos utique oculos sibi illuminari petebat, de quibus postolus dicit Illuminatos oculos cordis

XV. Porro si huic displicet Iucem initium sumpsisse de tenebris, etiam hoc enim verbis garrulae vanitatis ex stat eidem Apostolo hoc dicat, qui scribens ad sideles, ait u Fuistis aliquando tenebrae, nunc autem lux in - , mino δ. Quis enim hoc fecit, nisi ille, qui, cum tenebraeessent Super abyssum, dixit i Fiat lux, et facta est lux DuQuod apertius alio loco idem Apostolus expressit, dicens: Deus qui dixit de tenebris lumen clarescere, claruit in cordibus nostris A., Si autem hoc putat Scripturis deesse propheticis , quod Filius sit lumen de lumine, vel splendor lucis , legat quod in eisdem litteris legitur

de Sapientia : Candor est enim lucis aeternae q. n ut illud in prophetico salmo Cantate Domino Can- ticum OVum, cantate Domin Omnis terra : Cantate Domino et benedicite nomen ejus bene nuntiate diem ex die salutare ejus 7. v Quis est enim dies ex die, nisi Filius lumen de lumines Salutare autem Dei esse Christum legat in Evangelio , dicente Simeone sene, quando illum cognovit in manibus matris, carne minimum, Spiritu maXimum , acceptoque in manus suas ait: Nunc dimittis servum tuum, Domine, Secundum Ver bum tuum in paceo quoniam viderunt oculi mei Mutare

tuum'.

XVI. Hic si responderit, aliam esse lucem de qua dictum est Fuistis aliquando tenebrae, nunc autem lux in

354쪽

, Domino quia spiritali lii montis est ista, non carnis: aliam vero illam de qua seriptum est: si Dixit Deus : Fiat, lux, et facta est lux', quis ad oculos pertinet Corporale primo Confitebitur a luce summa cluod est ipse Deus, si eri potuisse qualem cum lue insimam lucem, o nam tamen Deinde, unde scit etiam lualis et quanta sit postrem Utrum spirita is, an corporali. Nisi forte id Hles homines, qui suandiu sunt in Corpore, Peregrinantur a Domino , possunt jam merito ipsius fidei lux vocari, et Angeli non possunt, qui sompur vident faciem Patris p Unde ergo scit, utrum talis lux primitus facta sit Pindescit, quomodo in illa luce vespere et mane possit intelligit

Quomodo denique senario numero isesentata fuerit Oper laus Dei, et in ea septima rei luteuc rit Deus inde ad istos dies nobis notissimos sui solis Circuitu revolVtantur, Optenarii ipsius numeri su: dam forma ranslata usi Sed etsi lux facta est corporalis, uni te novit quomodo SSe O- tuerit ante solem et ante sirmamentum , quod celum

PDSlea nuncupatum est remota ab asp 'Ctibus terrenorum

in superioribus partibus mundi, ut solus Deus inter illam tenebrasque divideret am iniser istas tenebras qui e no-lbis aciunt notissimam noctem, et lucem cluae nobis facit notissimum diem, luminaria nobis visibilia, ut dividorent, imperavit. Quis autem serat, quamvis non sit indignandum potius quam ridendum indicare istum nobis quod dio hor ne designent, horas autem sol dis Cernat atque distorminet, et velle ut Credamus Piod Moyse ista nescierit, et ideo diem ante piam sol fieret nominaverit Sed conveniant homines ad librum Stius audiendum , et proponatur is suid sit credibitus, utrum istum nescire quamdam lucem et quemdam diem, quem sciebat Moyses; a Moysen nescisse istam lucem ac diem, quem non

355쪽

solum iste, veru metiam clui Verba ejus non intelligunt,

sciunt.

XVII. Quid quod etiam de aquarum congregatione ingerit nescio quis imperitissimus luaestionem , im OVero non cludeStionem, Sed Oprehensionem, tanquam non recte dictum sit Congrogestatur a tuo in congregationem lanam, Ct appareat arida eo quod aquis omnia tenebantur ignorans quemadmodum aqua in aerio vapores tenuata rareSCat, Ct nebulosa caligine multum occupet

Spalii, exiguum oro si cong rogata densetur, Oc jam levis volitet sed gravis nitit et nitidirgo mirum si rara torram texerat, spissata nudavit Quid si etiam divino nutu in magnos Sinus terro subfudit, atque ila quidquid naturaebum id tu pur totum ejus jacebat, in artos On Ca V a Consiliens, recessit a peteris, et luod operiebat aperuit, Congregata in humiliora succumbentia qua mare interflueret et circumclueret atque altiora deforens pia orbis emineret potantio quod pot0st hic in lolligi significatum esse, quod insormis illa materies aquἰ P vel abyssi vocabulo in Sinuata sit, et species acceperit duorum istorum graVium elementorum , humoris et humi et ideo dictum esse : Congregetur aqua, s quoniam labilis et mobilis ei species data est appareat autem arida, ii quia immobilis fixa est.

Nam illud quod magis Propheta thri Djus auctor intendit,

ut jus narratio rerum factarum esset etiam praefiguratio sutia rarum, non est contensiosis et infidelibus sensibus inge-rondum Crim ergo lot exitus pie cluderentibu PatΘant, ne tUmere tanta Oprehendatur auctoritas, unde iste nisi iabolico instinctu in eis re hus eligit calumniari, quas non est idoneus perscrutarit

XVIII. Quod vero in hominis conditorom Deum caecus et ingratus invehitur, et audet dicere qai qui se finxit:

Gen. I, 9

356쪽

346 S. AUGUSTINI EPISCOPI

, Quare sic me fecisti eum omnino quomodo sit fa tus ignoret, multum praecipitis mentis audacia est. Sed vasa ira permittuntur ista garrire, ut tanquam de negligentiae somno excitentur Vasa misericordiae, et studio respondendi pestilentibus maledictis, adhibeant curam salubribus dictis. Ecce enim in eo quod reprehendit iste hominis Conditorem, quia prohibuerit eum sumere cibum dignoscentis boni et mali', tanquam eum pecoribus parem esse voluisset nescientibus ista discernere, et hoc ei negasset cui potestatem dedisset in bestias, quo Solo homo Superat bestias, tuam necessarium est Vitae bene agendae, quod discimus quaedam infeliciter disci, et felicius nonnulla nesciri Morbos enim et dolores quanto felicius nesciremus Si ergo medicus nos ab aliquo cibo prohiberet, quo accepto aegrotaturo eSSe praesciret, et ob hoc appellaret eumdem cibum dignoscentiae sanitatis et imbecillitatis, eo quod per ipsum homo cum aegrotare coepisset, operiendo dignosceret quid interesset inter Contractam malam valetudinem et perditam sanitatem quod utique melius ignorasset, et in illa quam perdidit sanitate mansisset, credens medico per obedientiam, non morbo Per experientiam :numquid talem medicum invidisse nobis ejusmodi scientiam diceremus p Quis dubitet malum esse peccatum Et tamen cum laude dictum est de Domino Iesu Christo, quia non noverat peccatum'. Non ergo OVerat hoc malum, atque de illam unde Adam prohibitus est, boni et mali dignoscentiam non habebat. Hic Si quaeratur, quomodo quod non OVerat, arguebat Neque enim peccata non arguebat si omnia autem quae arguuntur, sicut dicit postolus , , a lumine manifestantur'. 3 Quomodo igitur a quo arguebantur, ignora hantur Nonne rectissime respondebitur in noverat, et non noverat Rectissime

357쪽

omestiori noverat enim per Sapientiam, non noVerat per

experientiam. Huic itaque divinae sapientiae credere debuit Adam, ut ab illa mali scientia quae sit per experientiam praecepto Dei obediens temperaret. Sic enim malum nescisset, nisi fecisset. Fecit autem sibi, non Deo. Nihil enim facere potuit voluntate inobedientiae, nisi quod ipse pateretur lege justitiae. Haec est namque poena inobedienti homini reddita in semetipso, ut ei vicissim non obediatur ne a Semetipso. De qua re uberius in aliis, et maxime in quarto d0cimo libro de Civitate Dei disputavimus. XIX. Nunc autem breviter responderim ad id quod ait iste, hominis institutorem a magno bono prohibuisse quem fecerat, dum eum pecori similem sine dignoscentia boni et mali esse voluisset. Haec enim ignoscentia non estheati hominis sapientia, sed miseri experientia : unde lignum nomen accepit, a cujus cibo est homo prohibitus , ut obedientia commendaretur quae maxima est VirtuS, et ut sic dixerim, omnium origo materque Virtutum , in ea natura cui sic datum est arbitrium liberae voluntatis, eam tamen necesse sit vivere sub potestate melioris. Quanquam

non defuerint quibus visum est illam dignoscentiam boni

et mali, magnum aliquod bonum fuisse : cujus capaces nondum fuerunt qui hanc usurpantes contra Velitum, per inobsedientiam peccaVerunt.

XX. Quibus autem videtur sic hominem ieri debuisse, ut peccare nollet non eis displiceat sic esse factum, ut non posset peccare si nollet. Numquid enim si melior esset qui non posset peccare, ideo non bene factus est qui posset et non peccares Aut vero usque adeo desipiendum est, ut homo videat melius aliquid sieri debuissu, et hoc Deum vidisse non putet aut putet vidisse, et credat facere nolitissae aut voluisse quidem, sed minime potuisse pAvertat hoc Deus a cordibus piorum. Si ergo ratio recta

358쪽

demonstrat, alionali 'm creaturam illam esse meliorem, tu se nulla in Obeclientia deserit Deum, suam istam quide ita deseruit sciat quisquis hoc sapit nec illam deesse coelestibus rebus quae nunquam deserit Deum, nec istam ita esse factam ut ali tua necessitate deserere cogeretur Deum Det

quia voluntate esstruit, ilii ex hoc diminutum sapientissimis dispositionibus Dei, qui otia alis bone et pervorsis

recte utitur et de humano genere juste meritoque damnato familiam sanctam atque numero SAm , non ju merito sud gratia Sua saetam in ne ternum segnum e tranStaturum Sse CStatur.

XXI. une cum ita sint, nec Deus occultare deliuit lignum, luod propter consecuturam hominis miseriam, Si ex illo contra prohibitionem usurpato dignosceret a illo bono decidisset, et in quod malum incidisset, appoliavit lignum dignoscenti se honi et mali. Cur enim occultaret de quo mandatum dabat, et per suod obedientiam commendabat Nec ignarus fuit oui inem peccaturum Sed sim tu etiam quid justi otioni fuerat o de peccante facturuS, summa litiue divinitate proesCivit. Nec in stiluit quod obesset, si tomo sibi ob osse noluisset sed potius instituit suod prodesset; quia homo non in bona mercede obedientiam custodisset, et non sine utili exemplo, ut eam sancti ejus posteri custodirent, poeta as inobedientis persolvisset. Nec voluit quod non potuit: hoc enim voluit, ut aut obediens homo esset, aut inobediens impune non esset. C in fructuose voluit, quod homo non suo ratSerVaturus, ut e re quia poena contemptoris docuit alios obedire Nec in homine pars Dei restitit Deo : quia si lio minis anima pars Dei esset ne a se ipsa , nec ab aliusmodecipi, de ad aliquid male faciundum, si vo patiendum, ulla necessitate compelli, nec melius vel deterius mutari omnino potuiSset.

359쪽

XXII. latus autem ille Dei qui tominem animavit,

factus est ab ipso , non de ipso. Quia nec hominis natus ii omini pars est nec laomo eum facit de se ipso, sed ex aerio li alitu sumpto et effuso Deus vero potuit et de nil illo et vivum rationalemque quod non potest homo. Quamvis nonnulli existiment non' in canimatum primum liominem quando Deus in jus faciem sufflavit, et factus

eS in animam vivam sed tunc a Copisse Spiritum Sanctum. Quod si,ut autem horum credibilius ostendatur, unde nunc longum est disputare animam tamen non SSO Partem Dei, nec de Substantia et natura ejus creatam sive

prolatam, sed ex nihilo factam dubitare fas non est. XXHI. Non itaque, sicut ait iste blasphemus, invenitur

serpens in loco meliore luam Deus, i ii praevaluit decipere hominem quem fecerat Deus. Nullo enim modo homo deciperetur, Si non in Se Xaltato cordi recessisset a Deo. Vera quippe, luoniam divina est, illa sententia : urante, ruinam exaltatur cor Et ubi contra Deum exaltatur, ibi ab illo deseritur et in se tenebratur. Quid autem mirum, si dum tenebratur, nescit quid sequatur quoniam non a se ipso lumen est, sed ab illo qui os lumen illuminatur. Quod ergo Deus Semper in Victus sit, Otiam homo victus ostendit: quia victus non fui SSUt, Si ab invicto non recessisset. Quomodo est autem victor hominis deceptor, cum

a semetipso sit etiam ipse deceptus Pinde et ille qui docepit, et ille quem decepit, ambo decepti sunt, recedendo ab eo qui non potest decipi et ambo sunt victi, recedendo ab eo qui non potest vinci . A quo utique qui plus

recedit plus vincitur; quia tanto Si inferior, luanto deterior. Et ideo necosse est, ut qui malum alteri pilus inferendo vincere videtur amplius ipse honurn amittendo vincatur nec sieri potest ut ei Sit locus nil lior, cum causa

360쪽

sit pejor Et quod ad tempus praevaluisse visus est diabolus homine superato, etiam sic in aeternum ictus est homine reparato. Nec Dei confitentis Verba sunt, sed potius exprobrantis Ecce Adam factus est tanquam unu ex

nobis is Sicut et postolus ubi dicit Donato mihi

hane injuriam', n utique a contrario Vult intelligi, si adsit pronuntiator doctus, non calumniator indoctus. XXIV. Porro autem cui displicet peccator prohibitus aligno vitae, quid nisi impune vult male Viveres Nec magnum erat Deo, et alio quolibet modo vitam subtrahere homini quem vivere noluisset sed quoniam rationales animae de sapientia Vivunt, quarum mors est insipientia, hujus rei significandae gratia lignum vitae in paradiso fructu suo mori hominem nec corpore sineret. Quod ergo inde separatus traditus Si morti, Consumendus aetate , quod nequaquam illi accidisset, Si semper eodem cibo frueretur,

significatum est quod prius ab spiritali vitae ligno propter

peccatum anima ejus excluSa est, et ita quadam sua interiore morte jam mortua. Nam de sapientia Scriptum est: si Lignum vitae est amplectentibus eam'. v Quod iste non intelligens ait: si Quatenus ergo ante maledictum immortalis homo perpetuo vivere poterat, qui nondum ex ista arbore cibum sumpserat P, Quasi ei alii quis dixerit, aut in illo libro alicubi legerit, quod nondum Adam Sum pSerat ex cibo arboris vitae. Quin potius intelligendus est, quoniam inde illi vita in corpore perpetua Suppetebat, ne Vetustate consumeretur aetatis, ad hoc inde prohibitus, ut ex peccati poena jam illi esset necessitas mortis. XXV. Quomodo, inquit, ex Dei maledicto mori coeperit, cum vita ipsa nunquam ex ipso initium sumpserit nQuasi optaverit ei Deus mortem, sicut homo homini : ac non Dei verba ad sententiam petineant punientis, non ad