Pub. Terentii Afri Comoediae sex

51쪽

PERIO CHA. 541 PHRYGIA, ancilla. patria nominata. NUTRIX. ANT1 PHILA, amica Cliniae. Ab αντι, contra, et φίλη, amica. Quasi contra et vicissim amariS.

Is militiam proficisci gnatum Cliniam

Amantem Antiphilam compulit durus pater Animique sese angebat, laeti poenitens. Mo ut reversus est, clam ' patrem divortitur Ad Clitiphonem, is amabat scortum Bacchidem. Cum arcesseret cupitam Antiphilam Clinia, Ut ejus Bacchis venit amica, hinc Servolae

Habitum gerens Antiphila, factum id, quo patrem Suum celaret Clitipho hic technis Syri,=Decem minas meretriculae aufert a Sene.

Pater Menedemus, justo severior, Cliniam flium coegit victum Iurgiis, eum Antiphilum amaret, ad bellum ire et ipse Menedemus, poenitentia ductus talis duritiei, seipsum cruciabat in animo. Statim ut ipse Clinia rediit militia, nesciente patre divertit, et se reeipit apud Clitiphonem, Chremetis situm. Is Clitipho captus erat amore Bucchidis meretrieis. Cum Clinia accersitum misisset Antiphilam, cujus idendo ingenti desiderio agrabat, Baeehis etiam renit eum Antiphila, quin servili habitu induta est, quasi foret Bacchidis serva. Id factum fuit, ut hunc rem patri suo ceultare Clitipho, ne ille animadvertere Bacchidem a se amari. Hi Clitipho, Chremete extorquet pro Bacchide amica decem minas, arte et astu- Ηoc argumentum, et Prologus, aeque ac tota Comoedia in s. junctis

VerSibus exarata est Bruns.-2 Ioae ut reversus, clam Both. qui notat: 'Legitur reversus est, . l. ni Si Scribas reversust, quod duriusculum in novo auctore. At patre devertitur vel divertitur. - Aj accesseret cupitum. AcceSSeret Br.- Both. Item alius venit Bacchis amica.-5 In s. sic scriptum est,

10 Deeem minus Scriptores Lati drachmas igitur decem minae Attini, pariter et Graeci, drachma et de cae valendi 100 Coronatis nostris, nario promiscue utuntur: denarius sive trecentis libris auronensibus: autem Romanus valet sex assibus nani mina decem coronatis equi Va- nostris uronensibus, ut drachma At let.

52쪽

542 ARGUMENTA. Antiphila Clitiphonis reperitur Soror. Hanc Clinia, aliam si Clitipho uxorem accipit. 7

tia Syri seres Antiphila reperitur soror Clitiphonis, et filia Chremetis Clinia hane duxit uxorem Clitipho alium accipit, dimissu Baeehide. teognis iri trians .- Vulg. aliam, minus bene. Both. qui legit illam.-7 Uxorem ducit Bent.

Jo. CALPHURNI BRIXIENSIS VIRI CLARISSIMI

I Ec Fabula, Menandri Graeca quae facta a Terenti Latina, nomen idem

observavit, ne Graeci nominis euphoniam perderet quod e renitus minus I audis existimaret propria scribere, quam Graeca transferre. Omen lia-het a gene Seipsum excruciante Ob filii absentiam : quem amantem, duritia sua in militiani proficisci compulerata: α δ τι χωρουμενos, Latine, Se- ipsum excrucians interpretatur. Illud animadvertendum, Omnes erentianas fallulas ex utroque genere mistas, praeter hanc. Nam comoediae aut ni Otoriae sunt, aut Statariae, aut misiae. Motoriae, turbulentae Statariae, quietiores mistae, ex utroque actu con Si Stentes. In hac, quae plurimum

delectat et actu et stylo, primae partes sunt Menedemi et Chremetis : secunda Cliniae et Clitiphonis : tertiae Syri et sic deinceps. Haec etiam, ut ceterae, quinque actus habet, Prologum concitatum. Nam et sopurgat, et in laedendis adversariis est occupatus. Argumentum quoque

non simplicis negotii habet, nec unius adolescentis, ut in Hecγra sed duorum, ut in fabulis. s. et editi et t. praeter Lind. ut videtur lectio. est. inueteris fabulis Quae omnino vera

CHREΜΕ gravidae uxori olim in torminatus, si puellam pareret, nolle tolli. At illa clam anui Corinthiae nutriendam dedit. Hanc adultam Clinia, invito patre, aniare coepit cujus duritia et assiduis jurgiis in militiam proficisci compulsus est. Postea facti patre ni Menedemum adeo poenituit, ut Omnia Venderet, et agrum enaeret, in eoque se exerceret ut sic filii injuriam ulcisceretur Paulo post revertitur Clinia, et clam patre devertitur apud

53쪽

Clitiphonem, qui et ipse amabat scortum Bacchidem. Mittit arcessitum cupitam Λntiphilam Clinia cum qua et Bacchis una venit. Hanc adolescentes Cliniae amicam simulant Syri technis Antiphila ad matre ni deducitur cujus occasione Syriis decem minas meretriculae aufert a ni remete.

Dehinc Antiphila Clitiphonis soror reperitur, et Cliniae in uxorem datur. Chremes Bacchidem a Clitiphone amari animadvertit irascitur : minitatur sed et Menedem adhortante, filio ignoscit et aliam illi dat conjugem. In primo actu agitur de conjunctione senum, scilicet Menedemi et Chremetis simul et de amicitia et familiaritate adolescentiumri in qua Clitipho ardentissimus ostenditur. Secundus actus continet, quemadmodum adolescentes amicas receperint simul et Syri callidum consilium. Tertius actus exprimi Syri fallaciam in Chremem, ut Baccitidem credat Cliniae esse amicam, et Antiphilam arrhaboni Bacchidi relictam esse putet pro argento, quod anum Corinthiam meretrici debere finxit. In quarto actu agitur de recognitione Antiphilae, et de extorsione argenti, quod Bacchidi Clitipho promiserat. Quintus actus continet omnium rerum Ou- versionem ad jucundos exitus, patefacta cunctis cognitione gestorum et quemadmodum Antiphilam uxorem Clinia duxerit Clitipho vero, dimissa Bacchide, aliam acceperit.

cui sit vestrum mirum, cur partei Seni Poeta dederit, quae sunt adolescentium, Id primum dicam deinde, quod Veni, eloquar. Ex integra Graeca, integram comoediam Hodie Sum acturus Heautontimorumenon; Duple quae ex argumento acta Si Simplici.

Ne quis vestrum, qui auditis, miretur, cur erentius noster Poeta mihi seni dederit osseium recitandi Prologi, quod solet feri ab doleseentibus causam primum vobis aperium deinde enarrabo, quare in scenam prodierim. Ego sum hodie recitaturus hanc Comoediam integrum, nominatam Heautontimorumenon, translatam eae integra Grctea Menandri Comoedia, quin faeta est duplex riimirum quia in hae Comoedia duo sunt fili familius amatores, duo amiciae, duo Senes, duo Serti, quae omnia in Menandro erant simplicia eae simplici argumento, quod proebuit Menedemus, se labore et dolore macerans. Iudicavi recenter esse eae Graca tra. In M. lego, inquit Peri ni scriptura fallor, proecipuas.-2 r. adolescentum. - Viri sagacissimi, sed nudacia saepe praecipites, Palmerius et Guyetus, inverso ordine legunt Id dieam deinde primum quod reari eloquar. Bent. Ita quoque lectionem Guyeti, sed improbatis, citat Peri. est. tamen inquit, meponit Guyptus moveanum secutus Id dei id dicam primum quod veni eloquar. Pro quod Par in marg. ex ali scribit quo. P.

habet quid.- Guy. ex Bem legit dupliei sed notant a. et Bent id iu

54쪽

P. TERENTIL AFRI

Novam esse Stendi, et quae e SSet nunc qui Scripserit, Et ciri a Graeca sit, ni partem maXunium EXistimarem Scire Vestrum, id dicerem.

Nunc, quamobrem ha parteis didicerim, paucis dabo. 10

Oratorem voluit e SSe me, non PrologUm.

Vostrum judicium secit me actorem dedit. Sed hic actor tantum poterit a facundia, Quantum ille potuit cogitare Commode, Qui orationem hanc Scripsit, quam dicturus sum. 15

ductam, et quo nomine vocaretur. Nunc, nisi arbitrarer plerosque vestrum, qui hic adestis, scire, qui composuerit, et cujus arietoris ea sit, id signiscarem. unc brevi sermone dicam, quamobrem has partes agendi apud vos susceperim, et hanc orationem recitandam didicerim. Popia erentius voluit me oratoris solo fungi, ut hune defenderem ab adversariis, et ab eorum insectationibus vestra protectione tutus esset, non Prologi pro alionem agentis. Ipse Poeta voluit, ut oratu ejuseausa, judicaretis inter ipsum et adversarios, meque recitatorem pro se vobis eaehibuit. Sed hi Actor ego nempe qui ago, reeito hane Comoediam tantum eae ornatu loquendi et suavitate pronuntiandi consequetur, quantam Poetu valuit apte invenire id est, Aetor studebit pronuntiatione sua vobis placere, sicut Poeta Sua commoda inventione et artiset argumenti qui omposuit hunc orationem quam eodem lib. mutatum in simplici; quomodo et Elig. legit. Invertunt ordinem an Faber et Rent legentes, Simpleae...duplici verissime, CenSente Ruhnkenio Lessing. Simpleae...simplici 7 Suspectum mihi semper vi Sum τι nunc tanto ni agis, quia continuo sequitur, mune quamobrem has partes didicerim. Crediderim fere, scripsisse Poetam, nam qui s. optime, Si quid video, sensu. Firmat conjecturam Guy. in Glossis 3Iss. est. Ita quoque habet Both. -I Alii esse voluit. In Br. Messe deest, et ei paucis diabo versum incipiunt. -I Pro Sed legendum censet Bent. Si quod probat Both. Quaerit est quid, si per interrogationem legatur Sed...dicturus sum' '-

adversus rumores, a Lucio Lavinio

malevolo ceterisque adversariis Contra Poetan SPRI SOS.1 Sed hi uotor tantum poterit a fa-

eundia Commendatio est sumta a personis Actoris et Poetae et hic es.se en Sus videtur Quamvis Oeta inventi in hae Comoedia sit δdmodum artificiosa, et oratio commode excogitata, ut nihil aptius et facundius esse possit Actor tamen ita eleganter eam pronuntiatione, VOCO, et gestu corporis X primet, ut eam

gratum et iusiguem magis emciat.11 Oratorem voluit esse me Id est,

oratione a vobis Petere, ut ne plus possit orati iniquorum quam bonorum Put aequi sitisci ut crescendi copiam faciatis iis qui novas exhibent

Comoedias aequo animo adsitis, ut liceat per silentium statariam agere Comoediam.

Non Prologum orator est, cui causa defendenda datur: talem se esse Actor hujus Comoediae declarat; non Prologi recitatorem, qui argu mentum narret Sed qui pro Terentio causam apud Spectatores dicat,

55쪽

I HEAUTONTIMOR PROLOGUS 545Nam quod rumores distulerunt ni alevoli, Multas contaminasse Graecus, dum sucit Paucas Latinas factum hic es Se id non negat, Neque se id pigere et deinde acturum autumat. Habet honorum exemplum quo exemplo Sibi 20 Licero id facere, quod illi fecerunt, putat. Tum quod malevolus vetus poeta dictitat, Repente ad studium hunc Se applicaSSe musicum, Amicum ingenio retum, haud natura Sua Λrbitrium vestrum, vestra existimatio 25

Valebit quamobrem omne VOS Orato Volo, Ne plus iniquum 9OSSit, quam equuli , ratio.

Facite sequi sitis date crescendi copiam, Novarum qui Spectandi suciunt copiam Sine vitiis ne ille pro se dictum existumet, D Qui nuper secit servo Currenti in via

sum pronuntiaturus. Nam quod uidi divulgurerunt sermones, ipsum Poetam Terentium muculusse et corrupisse multus Onια diu Grous, quiando fecit paucas Latinus hie non insoluturis se factum esse, ut ex multis Gracis Paucae comy0nerentur Latinae seque non poenitere ussi ut, et se deinde itidem fucturum opinatur: habet enim auctores bonos, certum, Plautum, et ceteros Poetus Comicos. Qua imitatione putat sibi licere idem facere, quod illi fecerunt. Tum deinde, quantum ad id hertinet quod retus Poeta ille L. Lui inius malignus suis detractionibus juetitat, Terentium animum appulisse s ibito ad studium Musurum et u scribendus Comoedias, o imum potius ingenio et industria suorum fumilliarium, Scipionis et

Loelii, quam suu natur et arte in hoc vestrum judicium et restra sententia uud is et auctoritatem habebit. Quapropter Oro vos omne ne Sermo iniquorum plus valetit, quam sermo bonorum et justorum. Curate, ut eae inquitate veStra hunc rem urbi tremini. Facite potestatem ut augeatur et incrementum cupiui eorum sum et

fucor, qui dunt copiam et fucullatem spectandi novus Fabulas Comicus, nullis erroribius et vitilia inqui nutus. Ne Luxinius putet hinc dici sui causa cum non ita multo antehac fecit in suo poemute, ut populus uecederet, et locum duret servo fatuo I Sensus videtur commendare lectionem aeriai, tiam Belit quo lii Secutus est, facit, pr feeit Zeun. 18 Oge,' inquit Bent. cuna utilibus nostris et edd. v et t. id esse uotum hic non negat. Ita quoque r. et Peri. Bothius Delum id esse hie n. n. I Recte solius Benabini fide ejecit id a. quippe in priore cominate est id esse tactum. Quam inticet antena, rides, factum, neque id pigere t Sed aliud praeterea muta id Sse factum nun n. Neque se pigere, et deinde factum iri autum it Bent.-23 Lege, inquit deni, uua

nostris fere omnibus et edd. v et t. R. a. s. Se a hunc . - 26quiem e Si quare: in Vici autem scriptum in modum variae lectionis, re quare. VetustioreS nosti otii nes, ii luit Bent quare, non quamobrem. Quare etiana exhibent

Br. P. Dei l. Dotli.-30 5s et editi quidam, nec me. -32 Interpretes Delph. et ur Clus. Terent. 2 M

56쪽

546 P. TERENTIL AFRIDecesse populum cur insano Serviat'

De illius peccatis plura dicet, cum dabit Alias novas, nisi finem maledictis sucit. Adeste aequo animori ut potestatem, mihi θStatariam agere ut liceat per silentium;

Ν Semper Servus Currens, iratu Sene X,

Edax parasitu S, Sycophanta autem impudens, A Varus leno, assidue agendi sint mihi,

Clamore Summo, Cum labore maxumo. 40 Mea causa causam hanc justum e SA animum inducite,

Ut aliqua pars laboris minuatur mihi.

discurrenti per luteam eontra di eorum. Quasi vero populus obsequi et edere debeat mancipio dementi. De Lavini erroribus Poetu pluribus aget, quando detulias novus ubi las, nisi sinem imponit detractionibus et dictis contumeliosis Atte/ιι estote et rete mente placida et quieta Concedite ut usque ad exitum cum Silentio vestro possim recitur hunc Comoediam tuturium, quin motus non habet, neque turbus ne semper fercuS festinans, sene ira motuS, purasitu vor , culumniator impudens, leno pecuniae ut idus, mihi, qui Senex sum, et quietem urero,a3sidue sint reproesentandi cum vociferatione magna et di futigatione. O vos syec- tutores mei causa, redite bustum esse causum, cur petam, ut vos cum si L ntio

cluenti silis, et ut in agendo liqua parie labori sublerer ne mihi semper exhibendi sint, et serrus currcns, via sene iratus, vel purusitu edua, vel culum niuifrfrustra se tor iliunt in liano lectionem explicando. Verissima est Perigonii emendatio, ιxisse . an Terenti iis Luscio Lavinio vitio vertit quod po- pii luna in scena induxerit cuin ervo loquentem. N. D. Approbat ent. Editi vetustis s. exis s. quibus dani, Decessisse. Qui lio loco servium legi Volunt, nescio ne in sensum Oetae affingi int.' est. -37 C. a dictionibusirtit sc n. incipit versum se litentem. -30 M. Seni. t id. r. misso mihi. Sed illa vox, seni, aut pro glossa primo fuisse, aut deinde in textum irrepsisse, aut denique per incuriam librarii, S. 43. ni reducta videtur. Ei l. M S. Lips. EP. 1. et ΕV. I. cum quibusdam alii etiam exhibent seni.-43

3 Qui nuper feeit servo umenti sit nimii letiores in alteia magis tur- Lavinium persti ingit, qui in quadam bulentae in tertia utrumque concur- Comoedia servum furente in et discur Iit Motoria est Amplii tryo Plauti; rentem Per vico expres Serat, et o Stataria ejusdem Cistellaria mixta

pulum illius impetui cede luem Eunucluis Terentii. Hanc Comoediam

quod contra decorum est, discon ve I Oeta ui esse Statariam. Diens Onioediis , et nimis Tragicum, 1 Meu ausa Actor Postulat, ut furentes in cenam Comicam indu ejus opera inserviat potius agendiscere. Comoediis statariis, quam motoriis,3 Staturium gereb Romana Co citin Actor ipse sit senex, cui Parcina cedia etiam dividitur in statariam, debeat. motoriani, et ni ixtam in prinia res

57쪽

Nam nunc nOVa qui scri l)unt, nihil parcunt Seni: Si qua laboriosa St, ad me Curritur; Sin lenis est, ad alium desertur gregem. 45 In hac est pura oratio. EX perimini,

In utramque partem ingenium quid possit meum. Si nunquam avare pretium Statui uri meae, Et eum esse quaestum in animum induxi mnXumum, Quum maXum Servire e Stris commodis 50 Exemplum Statuite in me, ut adolescentuli Vobis placere Studeant potius, quam ibi.

impudens, vel leno a carus. um Poptae, qui norus Comoedius nunc faciunt, nullain rei ferci, veteris Aetoris rationem habent, et dissediores ut gui Coinoedius mihi mundunt. Si qua Coinredii hujus nodi est, ut tu ea rectiunda multu u laborigeae atur, ad me renitur, ut eum agam: in facilis est actu, Si non motoria est, seu staturia, aliis Actoribus uindutur agenda. In hae tutaria Coiturilia sermo esι nitidus et purus Periclitum fucite, tum in Co/uadiis lenibus, qua ii laboriosi sutum in staturiis, quum storiis quo sint ing 1iii ire vires in utrisque recit undis. Si quidem nunquum curo pretio artein meum resti nuci, t mihi putavi hoc uerum ingens esse vestris commodis insertire et prospicere ς Xeinplum in me proponite, et seu mihi furete, ut jucenes Ictbres prodituri obis potius, quam sita obieetutionein erre conentur, et potius gratiae vestrae demerendae, quain quoestus Sui cu uri artem

comicum eaeerceunt.

Liliri quid alia scripti et nipies si mihi. 44 Bena. Si quae quod legondum censet Mala spina, iactolitate et t. exemplar et ratione Carnaiiii S. Mureti lectione tu, Laboriosa si qua est, laudat . . menti eius naetri causa edidit, Si quin Proiniscue dicitur si iiiii et si quis, si quae ' et si qua . V. interpret ad te ad Atti c. v. 2. si quae vis esset facta: et Hent ad Hor. Ep. i. G. R. D. Si quo Botti . . s s. iii lain et in pressi vetus liSs decurritur.-45 In quibus da in codd. in levis est. Deni et pleri ilue alii libi, Silenis. 49 T. et E.M. Iu animum induxi meu in. -5 Hos binos versus Guy. inim erit addititios vocat. Irist.

CHREMES. MENEDEMUS.

CH. QUANQUAM haec inter nos nuper notitia admodum 'St,

CH. Quanquam hae notitia admodum nova inter nus est inde nulli, quod Proe. Videtur haec vera I sectio, quia ni inus trita, quam quae ab aliis libris praesertur, nuper notitia. Et ita citat Cic. in II. Quanquam versus utrum-

58쪽

Inde adeo, quod agrum in DrOXumo hic mercatu es, Nec rei sere sano amplius quicquam suit;

Tamen vel virtus tu me, Vel vicinita S,

Quod ego in propinqua parte amicitiae ut O,

Facit, ut te audacter moneam, et familiariter; Quod mihi videre praeter aetatem tuam

Facere, et Praeter quam recte adhortatur tua.

Nam proh Deum atque hominum 1adem l quid vis tibi'

Quid quaeris anno SeXaginta natus es, 10 Aut plus eo, ut conjicio agrum in his regionibus Meliorem, neque pretii majoris, nemo habet; Servos complureis proinde quasi nemo Siet, Ita tute attente illorum ossicia fungere. Nunquam tam mane egredior, neque tam vesperi 15DOmum re Vortor, quin te in fundo Conspicer Fodere, aut arare, aut aliquid serre. Deniquedium in hae vieiniu emisti nec ulli certe prior causa alia est ejus notitiin ceterum vel virtus tua, et vicinitas, quod non in extra mi parte micilice pono, me indueit, ut te familiariter et libere moneum, te mihi rideri contra senilem tuum retatem gerere et prater quam utilitas tua suadet. Num misi eorum utque hominum dem quid vis, ut quid petis e levisti annum scaeuae, imum, aut eum excedis, ut con injecto p nemo possidet agrum fertiliorem, nequeuduris a stimatum in consilibus, neque plura muncipia, itum tu habet tamen tu ipse illorum osset fucis unimo tum attento, quus nullos hubeus. unquam tam mune exeo, neque redeo domum tum sero, ut non videam te ala aut alio ferrum ni terrum eruere in agro tuo, ut urando luborare, aut aliquod onus gerere: denique nullum et laus tempus, quinque recipit. Is est.-4 itidam Ss mea vicinitas.-5 Propinqua, Obscure qui deni : ito Senti Pia Bent reponebat Quod ego esse in aliqua ui te. Vide, an no nulliis, propinqui. Olli Lectioii 'Di nent ii Exhibet eri et liqua legisse videtur Eug.-G r. fumili tritate. -l MSS. quid an : Aut quid quoeris,h ii male censentem otii 1 Delendrini eo monet Delii et legendunt Iut plus, ut cordicio, quona Od et Botta. ΕΡ. non agnoscit ut.-I Al preti. - 13 An complures idem quod plures, gradu comparativo Θ iis si iam id lectitui. Repone vel cum Guy. Serci complures Subintellige, sunt tibi vel Ine Cum Serros non plures. Servius ad aen. i. 247. Duae negativae apud Latinos faciunt una iii confirmativam. Et si TerΡntius Graeco ni ore dixerit Agruna in his legionibus Meliorem neque piet ni Molis ueni liabet. Elgo ut neque dixit, ita et non more Graeco Dent Emendatio item Guyet Sequitur notii. r. legit quamplures. mane compniativi Orniain,' inquit Peri. esse negat Bent. Et Guy. legi ina vult Serti complures, So. ibi sunt. At

nos potius ex superiorib referre suadenius, eum habit, S. 2. nemo n. l. c. servorum.' Non indignantis o objiirganii iii avis S proinde quasi, quam

si perinde quus dixisset, quod existimant . et F. F. nam et lio libri quid aiupra ferunt. IV St.- 14 Omnes nostri,' inquit Hent. cuin edd. v et t. Ita utiente tute. Et fungere uel f 2.-17 Cicero de in I. 1. ita citat uite

59쪽

Nullium remittis tempus neque te respici S. Haec non voluptati ibi esse, sati certo scio.

At enim dices, Me quantum hic operis fiat, poenitet P0

Semper te fatiges, nee tuae parcia utitudini Pro certo ompertum habeo hae ad delectationem tuum non seri At enim dices : Iradet me operis, quod si hie a

locum, ut, denique non sit initi una novae putentiae, sed claudat Superiorem. Terentius utent promi Scu usurpat. Quanquam Donatus ad Phorm. I. 2. 7 l. notat: more suo serentiu ς, denique posuit in fine sciastis. Sic in Heaut. Fodere, ant arare, aut aliquid facere deniqueri ut sit denique, vel deindρ, vel ad postrentum.' Secutus autem sum distinctionem trium vetusti Sq. edd. EP ΕΤ ΕV. 1. tum Rob. te pliani, Fabrini, et aliorum quam et Obse vatam videre me memini in . clim inviserem ad Cl. Viriim Joli Tliseod. Scit albi uchi uni GJ mn Amstelo d. Professorona post iijus obit lina Cod illo potitus video me recte meminisse : sed et in ΕΓ et M. τ denique inchoat novali, sententiam : sed in utraque pro ferre l0gitur fueere. Unde ipse laevitis ita legit ad C . Fam . . f. ec durit sq. Pidd. Lips. r. Bodl et Boend. Et sane non videtur ni agis ex loco Ciceronis confici, b donique h. l. finire Sententiam, quam Eun. I. I. 42. Risu miles, qui aderant, moririci denique Metusi halit in nos alia ni p. Qiis verba ita citat Prisciantis Instit. Grammat. lib. X. Risu emoriri omnes dolique. est. Ferre hic perinde foreta portare, gestare. Qitis vero sic loqtientem ei ait Lege cum edd. v et t. et uno ex nostris, facere ali iis utrumque liabet Deere, ferre. Eug. Hic est

labor illo plurimus quo quotidie alit odore invenitur, alit aliquid facere. Ita Cicero de in . i. I. locum hi in citans denique prioribus apponit licet ibi editum sit ferre. Atqui si ferre legeris, necessario illud denique sequentibus

apponetur. Bent. Etsi Hent leotionem aut aliquid facere denique, quam re- Perit in uno cod. et et t. edd. et quae a Donat Bil horna. I. 2. I. est expressa, Sensus gratia praefer 'ndam pittat viilgaris tamen lectio, cum et Cicero iii auctoritas de in I. I. Et sensiis prae Stantia comprobetiir, haud dubie retine i debet. Nam ferre ali lii id, seu gestare labori biis rusticis reberon venit. Cet rum post denique interpi ingendum est. am Terentius hane particulam solet in fine sententiae ponere ut Pliorin. l. l. et Eun. I. 2. 78. Z un. Proferre iectem ent ex libris aliti quis revocavit facere. R. D. Facere quoque probat noth. O. ad Phorm. I. 2. 71 legit ut fucere denique, quod nimi pia fert. sed ut fueere non aligendi causa dici illi , CL Andr. I. 5. 24.

4mire malumus ferre, id pie cu:n s s. ap. est. ΕΡ ΕΥ Ε M. Arg. c. fis s. R. Steph. Fabrilii Rivio Er. Mel. Heing. est dispungimus a denique uti Eun. m. I. 42. Edi ortis'. hest denique Guel f 2. - 19 At indunt tibi, quod e

glossa in M, s irrepsisse vidi'tur certe Senaritim interficit. Ed. Di 3 Deest quoque in Boih. Sed prohant, defondunt Dent Fa.-20 At enim te q. h. o. fui, poenitet. Sic eis s. qui hiis dam P cipimuS sic Salviis egi se nni ius; sic o Noster in s. v. 3. 35. d. V. 3. 44 et sic Cic. formulam ut enim adhibet in objectione, citi statim respondeat. Pro glossa igitii nobis est, quod viligo iii geriti ir, At enim dices me. Sedipna et Do ad Eun. v. 7. non habΡnt me, luod proinde omisit Fa. Alii intercli id lint Betit clim it r. Omittit clic est, et retinet me. In hac inconstantia Ostrii in magis placet. d. Dip. Odit agnos uiit dices, neque Sane intelligo, ii hoc Bent expunctiim voluerit potius ita in operis v enim : hic operis fut), qtiod minime necessarium est ad ei Sum, ni agisque offendit propter statim sequentia: Quod in opere faciundo. Ex-

20 It enim dioes J Anthypophora; responsio ad ea quae Objici P0S Sent.

60쪽

Quod in opere faciundo operae ConSUmi tuae, Si sumas in illis exercendi S, tu agaS. ME. Clireme, tantumne est ab re tua oti tibi, Aliena ut cures, eaque, nihil quae ad te attinent'CH. Iom sunt humani nihil a me alienum puto. 25Vel ni monere hoc, vel percontari Ut n. Rectum est ego ut sactam noti est te ut deterream. ME. Mihi sic est usus tibi ut opus sacto est, sace. CH. ia cuiquam ostia Sus homini, se ut cruciet D ME. Mihi.

CH. Si quid laboris ist, mollem sed quid istuc mali e St, 30

servis meis, qui nimis cessare solent; ideo operi metuum libet admovere. At si sumus id luboris, quod perdis operando in agro, in illis incit undis ad opus faciendum mugis utilis uti tui prospicias. ΜΕ. Ο Chreme sciuntumne tibi et aeut a tuis anegotiis, ut de alienis solicitus sis; et proesertim de his quo nihil od te spectunt 'CH. Ego me hominem esse cognosco Nihil, quod ii hominem pertinet, ad Die non pertinere urbitror. Vel monendi causa, re inquirendi, me hac tibi dicere i,utu: inquirendi causa, ut, si hoc quod fucis recti m est, eg quoque sic faciam: monendi causa, ut, si rectum non est, id fucere ibi dissuadeum. E. Utile est mihi siefiicerm tu facito ut tibi opus esse putus. H. An utile est cuiquam homini, ut se torqueat et ut ME. Mihi id utile e t. H. Si quis labor esset necessurius, nollem te reprehendero; sed quod infortunium est istuc quod puteris obsecro, quidprps, cod. C. Both. iii istitii legi : At dices nini ni quantum hic f. p. Alii habent: A. c. d. m. q. h. ab operi f. p. r. At ilice enim m. v. h. o. f. p. 1 Quid Guel f 1. 2. 23 In ne in . et ali sitibus aliis libi, ita haec verba

sitiat couocat Chreni tu utumne tib re tuu 'st et ita etiana a Cic. citantur lib. XII. a traii. Ita quo ine labent L ni Pori Rip. Boi liliis legit, un- tumne u re ture tibi est oti, Chreme. - 24 Omnes cod i neni Hr Boen d cuin e ld. v et t. et Perl BOth. ea quc nihil ad te tittinent. Aliost eum licis. 2.-25 Duo ex o Stris, nihil a me retori perperant, a me nihil. Bent. naiies ibb. seripti, inquit a. nihil a te. Hi . . et Loth tamen, a me nihil. G. qtio sit humanum.-26 Ahest Uel uel f. 2. In quibusdam Ss morere.

Sic And. V. 4. 18. Dra stat alitoni mnere.' est.-27 Aon ut deterream. Lege non est, te ut deteri eum. Hi in lo Cilni, Praeterquan quod uariani

dictionum illa sectus in omni biis inpressi cortii perat, etiana Ob Scurabat confiisa distinctio : sic otium distingitendum Est Rectum est, ego ut fucium non est, te ut deteri eum. a. Lectione in Fui, rni probat Bent. Si d per interrogationem pronii Di iure monot. Ut liab0nt Both. Rip. θterae edd. P. Os sine iii terri aut imulitit. In Gii 'li . . al, est ego. -28 r. tibi ut est opus facto.-30 Si quid luboris est, nolleni s. q. i. m. Si Sic codd. omnes, versu ipso si ii stra reclaniant P. Tit ei Stippetia vel sic fuito, S. q. labori est, nollem s. q. i. m. At vel Si potius, Si quid laboris, nollem ejecio est. Genitivus ideo placet, quia o liti ir, iii id mali. Trin. V. 2. 57. Si quid tibi, pater, laboris. iiii evenit, ne inie. Bene re gesta salvos redeo. Eat nunc Gii Feliis et ii Spuriiii a Terentio lite indignit in expungat. Dent. Hunc A. Gily et D ecl. Syreverunt, parum itide boni sensit elici Oss fatentes. Si diali hi quid uni videtur sententia aperta, et post nouem, iiod abrupte dixerat