Sancti Aurelii Augustini ... opera omnia multis sermonibus ineditis aucta et locupleta

531쪽

CONTRA NENDACIUM AD AEON SE Hii M. LIB. I Go 3 peregrinatus Sti, tam prolixa narratio. In quo genere

fingendi humana etiam facta vel dicta irrationalibus animantibus et rebus sensu carentibus tomines addiderunt, ut ejusmodi siclis narrationibus, sed voracibus significa tionibus, quod vellent commendatius intimarent. Nec apud auctores tantum saeCularium litterarum, ut apud Horatium , mus loquitur muri, et mustella Vulpeculae, Ut

per narrationem sic tam ad id quod agitur, vera signifi-Catio reseratur; unde et Isopi tales fabulas ad eum sinem relatas, nullus tam ineruditus fuit, qui putaret appellanda mendacia: sed in Litteris quoque saCriS. Sicut in libro Judicum ligna sibi regem requirunt δ, et loquuntur ad oleam et ad si cum et ad vitem et ad rubum. Quod utique totum si igitur, ut ad rem quae intenditur, ficta

quidem narratione, non mendaCi tamen, sed vera C signisi Calione veniatur. Haec dixi propter id quod scriptum est de desii Duit ipse se sinxit longius ire ne quisquam ex hoc Verbo sicut Priscillianistae, licitum volens hahere mendacium, insuper etiam Christum contendat fuisse mentitum. Quisquis autem vult intelligere illud ingendo quid praesigurarit, attendat quid agendo perfecerit. Ongius namque postea proseCtus Super Omne CCCtOS. non

tamen deseruit Discipulos suos. Propter hoc significan dum futurum divinitus factum, ad praesens illud est humanitus siclum. Et ideo significatio verax in illa est fictione Pr iissa quia in hac prosectione illius est significationis Veritas subsecuta. Ille igitur contendat Christum menti tum esse ingendo, qui negat eum quod significavit in plevisse faCiendo. XXIX. Quia ergo non inveniunt mendaces haeretici in Testamenti Novi litteris imitanda exempla mendacii,

Lue XV, O et seqq. - Vide Horat. lib. Serm. H. Iul. 6. et Epist. lib. Epist. 7. - Iudic. ix, 8. - Lue XXIV I 8.

532쪽

504 ALGΠsTINI IPISCOPI copiosissimos se esse existimant in hac disputatione, qua Opinantur esse mentiendum , cum de Veteribus propheticis libris, quia non ibi apparet nisi intelligentibus paucis quo reserantur significativa dicta Vel facta veracia multa sibi videntur invenire ac proferre mendacia. Sed habere cupientes quibus se tueantur velut imitanda exempla sali nili se ipsos saliunt, et mentitur eorum iniquitas Sibii. Illae autem personae, quas Credendum ibi non est

prophetare voluisse si quid faciendo vel dicendo inxe runt voluntate fallendi quamvis ex ipsis quoque factis rarum sive dictis aliquid propheticum possit exculpi,

per illius omni potentiam praeseminatum atque dispositum, qui bene uti novit etiam malis hominum tamen quantum ad ipsas attinet, sine dubitatione mentitae sunt. Sed non ideo debent imitanda existimari, quia in eis reperiuntur libris, qui sancti et divini merito nominantur. Habent enim conscripta et mala hominum et bona illa Vitanda ista sectanda: et quaedam ita posita ut de illis etiam prolata Si sententia quoddam vero tacito ibi judici n0bi judicanda permissa quoniam non Olum OS nutriri manifestis, verum et exerceri oportebat ObSCUris. XXX. Cur autem isti imitandam sibi Thamar existi mant mentientem, et imitandum udam non existimant fornicantem ibi enim utrumque legerunt: et nihil horum Scriptura illa sive culpavit, sive laudavit Sed tantummodo utrumque narravit et judicandum nobis utrumque

dimisit sed mirum si aliquid horum imitandum impuve

permisit. Quod enim Thamar non meretricandi libidine , sed concipiendi voluntate mentita sit, novimus. Verum et fornicatio, etiamsi Judae talis non fuit, potest esS CujuSpiam qua faciat ut homo liberetur, sicut illius mendaCium sui ut 0mo Conciperetur numquid propterea etiam

533쪽

COΝΤRL MENDACIUM AD CONSENTI LM. Lip. a. lo5 fornicandum est, si propter illud putatur fuisse mentiendum Non de solo itaque mendacio, sed de omnibus Operibus hominum in quibus existunt velut compensaliva

peCCata, Considerandum est quam Sententiam proferre debeamus, ne aperiam US aditum non tantum parvis quibusque peccatis. Verumetiam Celeribus cunctis, nullumque remaneat sacinus, flagitium, Sacrilegium, in quo CauSa non possit existere qua recte Videatur esse faciendum, Universamque Vitae probitatem opinio ista sub

XXXI. Nihil autem judicandus est dicere, qui dicit

aliqua usta esse mendacia, nisi aliqua usta SSe peccata, ac per hoc aliqua usta esse quae injusta Sunt quo quid absurdius dici potest Unde enim est peccatum, nisi quia justitiae contrarium est Dicantur ergo alia magna, alia parva esse peCCala; quia Verum St, ne aUSCUltandum Stoicis qui omnia paria esse contendunt dicere autem quaedam injusta, quaedam justa esse peccata, quid est aliud quam dicere quasdam esse injustaS, quasdam justas iniquitates cum dicat apostolus Joannes D Omnis, qui facit peccatum , facit et iniquitatem, et peccatum iniquitas esti , Non ergo potest justum SSe peCCatum, nisi cum peccati nomen in alia reponimus, in qua quiS-que non peccat, sed aut facit aliquid aut patitur propeCCato. Nam et sacrificia pro peccatis peccata appellata Sunt, et poenae peccatorum dicuntur aliquando peccata. Haec plane possunt intelligi justa peccata, cum justa di cuntur sacrificia, Vel justa Supplicia. a Ver quae Contra legem Dei fiunt, justa esse non possunt. Dictum est autem Deo: a Lex tua veritas p. in per hoc quod est Contra Veritatem, justum esse non potest. Quis autem dubitet contra veritatem esse mendacium omne Nullum

534쪽

ergo ustum esse poteSt mendacium. Item Cui non clareat ex veritate esse Omne quod juStum est Clamat autem

Joannes Omne mendaCium non St e Veritate i.

Omne ergo mendaCium non St justum. Quapropter quando nobis de Scripturis Sanctis mentiendi proponuntur exempla, aut mendaCia non Sunt, Sed putantur esse dum non intelliguntur aut si mendacia Sunt, imitanda nou

XXXII. Sed quod scriptum est bene Deum secisse

cum Hebraeis obstetricibus , et cum Raab Jerichuntina meretrice δέ non ideo sactum est quia mentitae sunt, Sed quia in homines Dei misericordes fuerunt. Non est itaque in eis remunerata fallacia , sed benevolentia benignitas metitis, non iniquitas mentientis. Sicut enim mirum ab Surdumque non SSet, Si alio prius tempore commissa ab eis aliqua opera mala Deus propter poSteriora opera bona vellet ignoscere cita mirandum non St. quodin tem pore in una CauS Deu utrumque Conspiciens, id est, factum misericorditer, actumque allaciter, et bonum remuneraVit, et propter hoc bonum malum illud ignovit. Si enim peccata quae propter Carnis ConcupiSCentiam non propter misericordiam fiunt, propter posteriora opera misericordiae dimittuntur Cur non merito misericordiae dimittuntur, quae propter ipsam misericordiam committuntur Gravius est enim peccatum quod animo ΠOCentiS, quam quod animo subvenientis esticitur. Ac per hoc si illud deletur opere misericordiae postea SubSequente, cur hoc quod est levius, non deletur ipsa homi ni misericordia, et praecedente ut peccet, et Comitante cum peccat cita quidem videri potest : Verumtamen

aliud est dicere : Peccare quidem non debui, sed opera misericordis saciam, quibus deleam quod ante peccaVi;

535쪽

COΝΤRL MENDACIUM ID TOX SENTIUM. LIB. I. Eo 7 et aliud est dicere : eccare debeo, quia non possum aliter misereri. Aliud est inquam, dicere : Quia jam peccavimus, benefaciamus et aliud est dicere : eccemus, ut benefaciamus ibi dicitur : Faciamus bona, quia secimus mala : hic autem UaCiamus mala, ut Veniant bona. Α per hoc ibi exhaurienda est sentina e Cati, hic a venda est doctrina peccandi.

XXXul . Restat itaque ut intelligamus illis mulieribus, vel in gypto, vel in dericho , pro humanitate et misericordia redditam fuisse mercedem utique temporalem, quae quidem et ipsa aeternum aliquid etiam illis nescien tibus prophetica significatione siguraret. Utrum autem sit aliquando vel pro cujusquam Salute mentiendum, Cum quaestio sit in qua dissolvenda etiam doctissimi satigantur, valde illarum muliercularum in illis populis

constitutarum et illis moribus assuetarum excedebat mo dum. Itaque hanc earum ignorantiam , sicut aliarum rerum quas pariter nesciebant, sed sciendae sunt a filiis non

hujus speculi, sed futuri, Dei patientia sustinebat qui tamen eis pro benignitate humana, quam famulis ejus impenderant, quamvis Coeleste aliquid significantia, praemia terrena reddebat. Et Raab quidem exuericho liberata, in Dei populum transitum secit, ubi proficiens

posset ad aeterna et immortalia munera pervenire, quae nullo sunt quaerenda mendacio. Tunc tamen quando illud pus bonum et pro suae vitae conditione laudabile

Israelitis exploratoribus praestitit, nondum erat talis ut ab ea exigeretur Sit in ore Vestro : Est, est Non, n noni. D Obstetrices autem illae quamvis ebraeae , si SeCUndum Carnem tantummodo sapia erunt, quid aut quantum est quod eis profuit remuneratio temporalis,

quia secerunt sibi domos, nisi proficiendo pertinuerint

536쪽

ad eam domum de qua Deo cantatur Beati qui habiis tant in domo tua in saecula saeculorum laudabunt ei Pis Multum autem fatendum est propinquare justitiae, et quam Vis re ipsa nondum , jam tamen spe atque indole animum esse laudandum, qui nunquam nisi hac intentione mentitur, qua Vult prodeSSe alicui, nocere autem nemini. Sed nos cum qu perimus, it-ne boni hominis aliquando mentiri, non de homine quaerimus adhuc ad Egyptum, vel ad Jerichum , Vel ad Babyloniam pertinente, vel adhuc ad ipsam erusalem terrenam, quae servit cum diis suis β; sed de cive illius civitatis quae

Sursum est libera mater nostra aeterna in Coelis. Et respondetur quaerentibus nobis Omne mendacium non

est ex veritate δ. Filii autem illius civitatis, filii sunt utique veritatis. jus civitatis filii sunt de quibus scrip

tum eS In ore eorum non est inVentum mendacium β. nl jus civitatis filius est de quo item scriptum est Ver bum suscipiens filius a perditione longe aberi exci-n piens autem excepit illud sibi, et nihil falsi ex ejus ore procedit'. mis siliis supernae Jerusalem et sanctae civitati aeternae si quando ut hominibus obrepit qualecum que mendaCium, poscunt humiliter Veniam, non inde quaerunt insuper gloriam. XXXIV. Sed dicet aliquis : Ergo- ne obstetrices illae atque Raab melius secissent', si nullam misericordiam praestitissent, nolendo mentiri I movero illae mulieres Hebraeae, si essent tales de qualibus quaerimus utrum Sit eis aliquando mentiendum , nec aliquid salsi dicerent, et foeda ministeria dea, arvulis occidendis liberrime recusarent. Sed, inquies, ipsae morerentur. t vide quid se quatur : Morerentur enim coelestis habitationis incom

537쪽

CONTRA NENDACIUM AI CONSENTIUM. Livo I Go9 parabiliter ampliore mercede, quam domus illae quas sibi fecerunt in terra esse potuerunt morerentur futurae in aeterna felicitate, mortem perpessae pro innocentissimaveritate. Quid illa in dericho, numquid hoc posset PNonne si quaerentes cives mentiendo non salleret, verum dicendo latentes hospites proderet An posset interrogantibus dicere : Scio ubi sunt, sed Deum timeo , non eos prodo plosset hoc quidem dicere, Si jam esset Vera Israelitis in qua dolus non esset iri quod futura erat per misericordiam Dei transiens ad civitatem Dei. Verum illi hoc audito , inquies, illam perimerent, domum SCrutarentur. Sed numquid consequens erat ut illo etiam quos dili genter occultaVerat invenirento Prospexerat enim cautissima mulier, et ibi eos posuerat ubi latere potuissent, etiamsi ei mentienti creditum non fuisset. Ita et illa, si tamen a suis civibus esset occisa pro miseriCordiae opere, vitam istam finiendam pretiosa in conspectu Domini morte sinisset , et erga illos ejus beneficium inane non fuisset. Sed, inquies quid si et ad illum locum ubi os occultaVerat, ii, a quibus quaerebantur, perSCrutando omnia pervenissent isto modo dici potest Quid si mulieri vilissimae atque turpissimae , non Solum mentienti, Verumetiam pejoranti credere noluissent Nempe etiam Sic Consecutura fuerant, quae timendo mentita est. Et ubi ponimus voluntatem a potestatem Dei An sorte non poterat, et illam nec Civibus suis mentientem nec homines Dei prodentem, et illos suos ab omni pernicie Custodire A quo enim et post mulieris mendacium custoditi Sunt, ab eo potuerunt, etsi illa mentita non esset, utique custodiri. Nisi sorte obliti sumus hoc fuisse in Sodomissactum, ubi masculi in masculos nefanda libidine accensi h nec ostium domus in qua erant quo quaerebant,

538쪽

invenire potuerunt; quando Vir justus in Causa omnino simillima pro suis hospitibus mentiri noluit, quos esse Angelos nesciebat, et Vim 0rte priorem ne paterentur timebat. Et certe poterat talia reSpondere quaerentibus, qualia in Jericho mulier illa respondit. Nam prorsus similiter et illi interrogando quaesierunt. Sed homo justus noluit pro corporibus hospitum animam suam suo mendacio maculari, pro quibus Voluit corpora siliarum alienae libidini iniquitate vim perpeti. Faciat ergo homo etiam pro temp0rali hominum Salute quod potest cum autem ad hunc articulum ventum fuerit, ut tali saluti consulere nisi peccando non possit Jam Se existimet non habere quid ficiat quando id reliquum esse perspexerit quod non recte faciat. Proinde Raab in dericho, quia peregrinos homines Dei suscepit hoSpitio, quia in eorum SusCeptione periclitata est, quia in eorum Deum credidit quia diligenter eos ubi potuit occultavit, quia per aliam iam remeandi consilium fidelissimum dedit, etiam supernae Jerusalem civibus imitanda laudetur. Quod autem mentita est, etiamsi aliquid ibi propheticum intelligenter

exponitur, non tamen imitandum Sapienter proponitur quamvis Deus illa bona memorabiliter honoraverit, hoc malum clementer ignoverit. XXXV. Quae cum ita sint, quoniam nimis longum est Omnia pertractare, quae in illa Libra Dictini sunt posita Velut imitanda exempla mentiendi ad hanc regulam mihi videntur non solum ista, verum etiam si qua sunt talia redigenda, ut aut quod esse creditur, Ostendatur non SSemendacium; Sive ubi tacetur verum , nec dicitur salsum; sive ubi significatio verax aliud ex alio vult intelligi. Iu0d genus siguratorum vel dictorum vel factorum abundat in propheticis Litteris : aut quae ConVinCuntur CSSemendacia, non esse imitanda monstrentur, et Si quan0-

539쪽

CONTRA NENDAcit u Ἀs 6Ν,ΕΝTifas, es is I lliliis ut alia peccata subrepserint, non eis tribuendam justitiam, sed veniam postulandam. Hoc quiderii mihi videtur; et ad istam sententiam me superius disputata

Compellunt.

XXXV l. Verum quia homines sumus, et inter homines Vivimus, sateorque me nondum PSSe in eorum numero quos CompenSati Va peccata non turbant; ίPpe me in rebus humanis vincit sensus humanus, neCreSiStere Valeo

cum milii dicitur : Ecce gravi morbo peri litatur aegro tuS, CHjUSjam Vires ferre non possint, si ei mortuus unicus et charissimus filius nuntietur a te quaerit an Vivat, quem vitam sinisse tu nosti quid respondebis, quando quidquid aliud dixoris praeter unum de tribus, aut mortuuS St, aut ivit, aut nescio, nihil aliud credit ille quam m0rtuum quod te intelligit timere dicere, et nolle mentiri Tantumdem valet, etiamsi omni modo tacueris. Ex illis autem tribus duo salsa sunt ViVit, et neSCio; nec abs te dici possunt nisi mentiendo. Illud autem unum Verum, id est, mortuum esse si dixeris et perturbati hominis mors fuerit subsecuta, abs te OCCisus esse Clamabitur. Et quis erat homines exaggeranteS, quantum Sit mali salubre mendacium devitari et homicidam diligi veritatem Moveor his oppositis vehementer , sed mirum si etiam sapienter una enim propOS uero ante quales-

Cumque oculos cordis mei intelligibilem illius pulchritu dine in . de cujus ore salsi nihil procedit quamvis ubi radians magis magisque clarescit veritas, ibi p9lpitans mea

reverberatur infirmitas D tamen si amore tanti decoris accendor, ut Cuncta quae inde me reVOCant humana Contemnam. Sed multum est ut iste in tantum perseveret al- sectus, ne in tentatione desit eri CtuS die me moVet

Contemplantem luminosum bonum, in quo mendacii te nebrae nullae sunt, quod nobis mentiri nolentibus et ho-

540쪽

minibus vero audito morientibus homicida dicitur veritas. Numquid enim si stuprum expetat impudica, et te

non Consentiente, SaeVO amore perturbata moriatur homicida erit et castitas An vero quia legimus Christi bonus odor sumus in omni loco, et in iis qui salvi fiunt, is et in iis qui pereunt; aliis quidem odor Vitae in vitam, Maliis autem odor mortis in mortem iri is etiam odorem Christi pronuntiabimus homicidam praed quia homines sumus, et nos in hujusmodi quaestionibus et contradictionibus plerumque superat aut satigat sensus humanus ideo mox et ille subjecit uat ad haec quis idoneus is XXXVII. Huc accedit, ubi miserabilius dulandum est, quod Si concesserimus pro salute illius aegri de vita filii ejus fuisse mentiendum , ita paulatim minutatimquesu Cressit hoc malum , et brevibus accessibus ad tantum acerVum mendaCiorum Celeratorum sensim subintrando

perducitur, Ut nunquam posSit penitus inveniri, ubi tantae pesti per minima additamenta in immensum con valescenti possit obsisti. nde providentissime scriptum est Qui modica spernit, paulatim decidit . Quid, quod vitae hujus tales amatores, ut eam non dubitent praeponere Veritati, ne homo moriatur, imo ut homo quandoque moriturus aliquanto serius Oriatur, non tantum mentiri, Sed etiam pejerare nos Olunt, Ut Videlicet ne aliquanto citius transeat vana salus homini S, nomen Domini Dei nostri accipiamus in vanum Et sunt in eis docti, qui etiam regulas figant, sinesque OnSti tuant, quando debeat, quando non debeat pejerari. Dubi estis sontes lacrymarum P Et quid aciemus qu0 ibimus ubi nos occultabimus ab ira veritatis, Si non Olum negligimus cavere mendacia . sed audemus inSuper docere perjuria Viderint enim assertores defenSoresque