Sancti Aurelii Augustini ... opera omnia multis sermonibus ineditis aucta et locupleta

611쪽

S A UR AUGUSTINI

HIPPONENSIS EPISCOPI

DIVINATIONES DAEMONUM ET QUAE AD EORUM CULTUM PERTINENT, NON IDEO RECTE FIERI , QUIA Nl SI DEO SINENTE NON FlUNT UNDE SINT ILLAE DAEMONU D1VINATIONES cBRVE INTERDUM IBILE LICET PLERUMQUE FALSAE.

I. con Au diei in diebus sanctis octavarum, Cum mane apud me adessent multi fratres laici Christiani et in loco solito consedissemus, ortus est Sermo de religione christiana adversus praesumptionem et tanquam miram et magnam Cientiam paganorum, quem reCordatum at que completum litteris mandandum putavi, non eXpreSSis contradicentium personis, quamvis Christiani essent, et magis Contradicendo quaerere viderentur quid paganis responderi oporteret. Cum ergo de divinatione daemo num quaereretur, et assirmaretur praedixiSSemeSCio quem, eversionem templi Serapis, quae in Alexandria facta est: Respondi non esse mirandum, si istam Versionem templi et simulacri sui inimiuere daemones, et Cire et Prae

612쪽

584 ALGUSTI XL EPISCOPI dicere potuerunt, Sicut alia multa, quantum ei no8se et praenuntiare permittitur.

II. Et cum mihi res erretur: Non ergo sunt malae divinationes hujusmodi, nec Deo displicent; alioquin omnipotens et justus ista fieri non permitteret, si mala et injusta essent. Respondi non ideo haec videri justa debere, qu0d ea fieri permittit omnipotentissimus et justissimus Deus: nam et alia multa manis estissime injusta fieri, sicut homicidia adulteria , furta, rapina S, et Caetera hujusmodi, quae quamvis justo Deo, eo quod injusta sunt, sine dubitatione displiceant idem tamen omni potens ea fieri certa judicii sui ratione permittit; non utique impune, sed ad eorum damnationem, a quibus fiunt quae displicerit justo. III. Et cum e contrario diceretur non quidem esse dubitandum quod omnipotens et justus sit Deus sed haec

humana peccata, quae Contra societatem hominum fierent, non eum Curare dum fierent, propterea ea posse fieri,

quae utique fieri non possent, si omnipotens non iVisset: illa vero quae ad ipsum religionis cultum pertinent, nullo m0do ab eo credendum esse contemni ac per hoc fieri Π0n potuisse , nisi ei placuissent, et ideo ea mala putari non oportere. Ad hoc quoque respondi: Nunc ergo ei displicent, cum templa et simulacra evertuntur, et illa gentium sacrificia si acta fuerint puniuntur. Sicut enim dicitur non ea fieri potuisse, nisi Deo placuissent, et

ideo bona putanda , quoniam justo placent ita dici potest non ea prohiburi . everti, puniri potuisse , nisi Deo displicerent ac per hoc si tunc ideo recte fiebant, quia juSt Deo placere hinc os tondebantur, quod ab illo fieri sinebantur; ideo nunc inique fiunt, quia Deo displicere hinc ostenduntur, quod ea vel jubet vel permittit everti. IV. Contra hoc dictum est injusta quidem esse nunc

613쪽

ista, non tamen mala; et ideo injusta, quia contra leges quibus prohibentur iunt; ideo autem non mala quia si

mala SSent, nunquam De Utique placuissent: porro inunquam plaCUiSSent, nunquam et facta essent, illo non sinente qui omnia potest, et qui talia non Contemneret; quando tam magna Sunt, ut Contra ipsam religionem qua Deus colitur 1erent, si male ierent. Hi ego, Si propterea, inquam, mala non sunt, quia Deo placere hinc probantur, quod ea fieri sinit omnipotens; quomodo erit ho num quod fieri prohibentur et evertuntur λ Si autem honum non est quod evertuntur quae Deo placent, hoc sieri non ineret Omnipotens, quia et hoc contra religionem sit qua Colitur Deus, si ea quae Deo placent ab hominibus evertuntur. Si autem hoc ut male sat permittit omnipotens, non ideo putanda sunt illa bona, quod ea fieri permisit omnipotenS. V. Dictum contra est ConCedendum esse nunc ista recte

non fieri imo ideo prorsus jam non fieri, quod omnipotenti nunc displicent; verumtamen placuisse cum fierent:

nos enim nescire unde tunC placuerint, nunc autem unde

displiceant dum tamen Certum sit, ne tunc fieri potuisse nisi placuissent omnipotenti, ne nun CeSSISSenis displicuissent omnipotenti. Ad hoc ego mur ergo, inquam, et nunc talia clancul stunt, quae Vel perpetuo delitescunt, vel deprehensa puniuntur, si nihil horum fieri sinit omnipotens, nisi quod ei justo placet, cum justo quod injustum est placere non possit Contra hoc dictum est nunc omnino talia non fieri: Sacra enim illa , inquit, n0n iunt, quae pontificalibus conscripta sunt libris ea quippe tunc recte fiebant, ea tun Deo placere demonstrabantur, eo ipso quod ab omnipotente ac justo fieri sinebantur: si quid autem nunc prohibitorum sacrificiorum sit occulte atque illicite: non est illi

614쪽

586 ALGLSTINI EPISCOPI pontificali sacrificiorum generi comparandum, sed in eo deputandum, quod etiam nocturno sit tempore cum

haec omnia illicita ipsis pontificalibus libris certum sit prohiberi atque damnari, Hic respondi: Cur ergo vel talia permittit Deus sieri, si nihil horum malefactorum

contemnit quae Contra religionem Iuni Cum praesertim haec eum curare hinc etiam Cogantur Oncedere qui pontificales libros magni aestimant, quod ea quae his libris prohibentur, utique prohiberi divinitus asserunt Quomodo ergo divinitus prohibentur, nisi quia displicent Deo, quae utique prohibendo non solum sibi displicere,

verumetiam curare Se Stendit, neque omnino Contemnere Unde colligitur quod Deus aliquid et improbet

justus, et tamen permittat Omnipotens. VI. se cum dicta essent, Concessum est non ideo

putandum aliquid juste ac bene fieri, quia hoc omnipotens, quamvis ei displiceat, fieri tamen sinit fatendumque esse etiam illa mala quae Contra religionem qua colitur Deus fiunt, et displicere Deo justo, et ratione judicii ejus ab omnipotente permitti sed aliud jam esse tractandum, unde sint divinationes vel daemonum, vel quilibet illi

sint quos deos pagani vocant: Videndum enim esse ne sorte, non quidem propterea haec bona putanda sint, quia ea fieri permittit omnipotens; sed ideo quia tam magna Sunt, ut nonnisi Dei potentiae tribuenda esse videantur. Ad hoc me postea responSurum SSe promisi, quoniam tunc hora prodeundi ac populum jam nos Urgebat Dec distuli, cum spatium datum est scribendi, et illa retexere , et Sta SubteXere. VII. Daemonum ea est natura ut aerii Corporis SenSuterrenorum Corporum Sensum facile praecedant Celeritate etiam propter eiusdem aerii corporis superiorem mobilitatem n0 80lum cursus quorumlibet hominum vel stra-

615쪽

DD DIVINATIONE DAEMONUM. LIB. q. 587rum, verumetiam volatus avium incomparabiliter vi pant. Quibus duabus rebus quantum ad aerium corpus attinet praediti, hoc est, acrimonia Sensus et Celeritate motus, multa ante cognita praenuntiant vel nuntiant, quae homines pro sensus terreni tarditate mirentur. AC cessit etiam daemonibus per tam longum tempus quo eorum Vita protenditur , rerum longe major experientia, quam potest hominibus propter brevitatem vitae provenire. Per has egi acias quas aerii Corporis natura Sortita est, non solum multa futura praedicunt daemones, verumetiam multa mira faciunt. Quae quoniam homines dicere ac facere non possunt, eos dignos quidam quibus serviant et quibus divinos honores deserant, arbitrantur, instigante maxime vitio Curiositatis, propter amorem se licitatis salsae atque terrenae et excellentiae temporalis.

Qui autem se ab his cupiditatibus mundant; nec eis se fallendos capiendosque permittunt, sed inquirunt et amant aliquid quod eodem modo semper St, CUju Participatione beati sint primum considerant non ideo sibi

praeponendos esse daemones, quod aCrior Sensu corporis

praevalent, aerii scilicet, hoc est subtilioris elementici quia nec in ipsis terrenis corporibus bestias sibi praeponendaS putant, quae Criu multa praesentiunt Velut sagacem Canem, quia latentem seram olfactu acerrimo sic

invenit, ut ad eam capiendam ducatum quemdam homini praebeat, non utique prudentiore intellectu animi, sed acutiore Corporis SenSU Vel Ulturem, quia projeCt Cadavere ex improvi3 longinquitate advolvat nec aquilam, quia sublimiter volans de tanto intervallo sub fluctibus natantem piscem dicitur pervidere, et graviter aquis illisa exertis pedibus atque unguibus rapere nec alia multa animantium genera, quae inter herbas saluti suae noxias paSCendo Cir Cumerrant, nec aliquid eorum quo laedantur

616쪽

588 AUGUsTINL EPISCOPI attingiuit cum eas homo vix experiendo Cavere didicerit, et multa innoxia quod sint inexperta sormidet. Unde conjicere facile est quanto possit in aeriis Corporibus Sensus aCrior esse : nec ideo tamen daemones, qui eo praediti sunt, bonis hominibus praeponendoS pruden quiSque Ceu-Suerit. Hoc et de corporum celeritate dixerim et hac enim praestantia, non solum a VoluCribu homines, e ruinetiam a multis quadrupedibus ita superantur , ut in eorum Comparatione plumbei deputandi sint nec tamen ideo sibi haec animantium genera existimant praeponenda, quibus capiendis mansuefaciendis, atque in suae Voluntatis usum commodumque redigendis, non Vi Corpori , sed rationis imperitant. Illam vero tertiam daemonum potentiam, quod diuturna rerum experientia quem ad modum praenoscant atque praenuntient multa didicerunt, ita contemnunt qui haec vigilanter curant a verissimae lucis veritate discernere , ut nec malo Senes plura X-pertos, et ob hoc quasi doctiores, ideo probi adolescentes sibi antecellere existiment ne medi Cos, ne nautaS, IleCagricolas, quos pravae Voluntatis et iniquis moribus viderint, ideo sibi putent esse praeserendos . quod illi de valetudinibus illi de tempestatibus, illi de arbustorum

frugumque generibus multa ita praenuntiant, ut harum rerum inexperto divinare videantur. VIII. Quod vero non solum daemones quaedam sutura praedicunt, Verumetiam quaedam mira saciunt, pro ipsa

utique sui corporis excellentia. Cur non Contemnatur

prudentibus, cum plerumque iniqui ac perditi homines

ita exerceant Corpora sua , tantaque diversis artibus pOS-

sint, ut ea qui haec nesciunt nec aliquando viderunt etiam narrata vix credant Quam multa funambuli caeterique theatrici artifices, quam ulla opifices maximeque mechanici miranda fecerunt : num ideo meliores sunt

617쪽

honis et sancta pietate praeditis hominibus Quae ideo

commemoravi, ut qui haec sine pervicacia et Sine vana resistendi animositate considerat, simul cogitet , si dusubjacente Crassiore materia Vel sui quisque Corporis , vel terrae et aquae, lapidum atque lignorum metallorumque Variorum, tanta quidam lomines possunt, ut eos illi qui hae n0n poSSunt, plerumque Stupendo, in sui Omparatione divinos vocent, cum quidam illorum sint artibus potentiores, quidam Storum moribus meliores quanto majora et mirabiliora pro subtilissimi corporis, id est, aerii facultate ac facilitate daemones pOSSint, Cum tamen sint Voluntatis praVitate, maximeque superbiae fastu et invidentiae malitia spiritus immundi atque per versi. Quantum autem Valeat aeri elementum, quo eorum Corpora praeValent, ad multa visibilia invisibiliter o lienda , movenda , mutanda atque VerSanda, longum est nunc demonstrareri et puto quod vel mediocriter consideranti facile OCCUrrat. IX. Quae cum ita sint, primum Ciendum est, quoniam de divinatione daemonum quaestio est, illos ea plerumque praenuntiare qua ipsi facturi sunt. Accipiunt enim saepe potestatem et morbo immittere, et ipsum aerem vitiando morbidum reddere, et perversis atque amatoribus terre norum Commodorum males a Cta Uadere de quorum moribus certi sunt, quod Sint eis talia Suadentibus Consensuri Suadent autem miris et invisibilibus modis per illam subtilitatem suorum Corporum Corpora hominum non sentientium penetrando , seseque Cogitationibus eorum per quaedam imaginaria Visa miscendo , sive vigilantium sive dormientium Aliquando autem non quae ipsi faciunt, sed quae naturalibus ignis futura praenoscunt, quae signa in h0minum Sensus Venire non pOSSUnt, ante

praedicunt. Neque enim quia praeVidet medicus, quod

618쪽

non praevidet ejus artis ignarus , ideo jam divinus habendus est. Quid autem mirum, si quemadmodum ille in corporis humani vel perturbata vel modificata temperie

seu bonas seu mala futuras prsevidet valetudines ; sic duenion in aeris assectione atque ordinatione sibi nota, nobis ignota , futura prsevidet tempestates Aliquando et hominum dispositiones , non Solum VOC prolata S, Verumetiam cogitatione Concepta , Cum Signa quaedam ex animo exprimuntur in corpore, tota facilitate perdiscunt atque hinc etiam multa futura praenuntiant, aliis videlicet mira, qui ista disposita non noverunt. Sicut enim apparet Concitatior animi motus in vultu, ut ab homi uibus quoque aliquid forinsecus agnosCatur, quod intrinsecus agitur cita non debet esse incredibile, si etiam leniores cogitatione dant aliqua Signa per Corpus , quae

obtuso sensu hominum cognosci non OSSunt, Cuto autem daemonum OSSUnt.

X. Hac atque hujusmodi facultate multa daemones praenuntiant; Cum tamen ab eis longe sit altitudo illius pr0phetiae, quam Deus per Sanctos Angelos suos et Prophetas operatur. Nam si quid de illa Dei dispositione

praenuntiant, audiunt ut praenuntient et Cum ea praedicunt quae inde audiutit, non saliunt neque falluntur Veraeissima enim Sunt angelica et prophetica oracula. Sic autem indignanter accipitur, quod aliqua etiam talia daemones audiant et praedicant quasi aliquid indignum sit, ut quod ideo dicitur ut hominibus innotescat, hoc non solum boni, Verum etiam mali non taceant cum in ipsis hominibus etiam Vitae bonae praecepta videamu pariter a justis perversisque Cantari nec obesse aliquid, imo eliam prodesse ad majorem notitiam famamque veritatis. Cum

de illa etiam hi quidquid noverunt dicunt, qui ei per

Retr. e. O. Cons. r. l. i. eontra Academicos i . 6 ei P.

619쪽

versis moribus contradicunt. In caeteris autem praedictionibus suis daemones plerumque et falluntur et saliunt. Falluntur quidem , quia Cum Suas dispOSilione pr22nUL-tiant, ex inproviso desuper aliquid jubetur, quod eorum consilia cuncta perturbet. Velut si aliquid disponant quilibet homines quibuslibet potestatibus subditi, quod non

prohibituros uos praepositos arbitrentur, idque facturos se esse promittant; at illi, pene qu0s major potestaSeSt, ex alio superiore consilio hoc totum dispositum atque praeparatum repente prohibeatit. Falluntur etiam cum causis naturalibus aliqua, sicut medici, aut nautae , aut agricolae, Sed longe acutius longeque praestantius pro aerii Corpori Sensu solertiore et exercitatiore praenoscunt quia et haec ab Angelis Deo summo pie servientibus alia dis positione ignota daemonibus ex improVi S a Calpente Utantur. anquam si aegro aliquid extrinsecus accidat quo moriatur , quem medicus Veris salutis praecedentibus Signis Victurum esse promiserat aut si aeris qualitate prae visa diu laturum illum ventum nautarum aliqui prae dixisset, cui Dominus Christus cum Discipulis navigans ut quiesceret imperaviti, et facta est tranquillitas magna: vel si agricola illo anno fructificaturam item aliquam polliceatur, naturam utique terrae et numeros eminum Callens, quo tamen anno eam vel improvisa coeli intem peries arefaciat, vel aliqua jussi potentioris eradicet: ita multa etiam ad praescientiam praedictionemque daemonum pertinentia, quae minoribus et usitatioribus causis futura praevidentur, eadem majoribus et Occultioribus causis impedita mutantur. Iallunt autem etiam studios allendi et invida voluntate, qua hominum errore laetantur. Sed ne apud cultores suos pondus auctoritatis amit

i Maliti. VIII, 26.

620쪽

tant, id agunt ut interpretibus His ignorumque suorum conjectoribus culpa tribuatur quando vel decepti fuerint vel mentiti. XI. Quid ergo mirum, si jam imminente templorum aut Simul a Crorum eversione , quam Prophetae Dei summitant ante praedixerant Serapis laemon alicui cultorum suorum hoc de proximo prodidit, ut suam quasi divinitatem recedens Vel fugiens Commendaret Fugantur enim isti vel etiam jussis superioribus colligati abstrahuntur et alienantur a locis sui S ut de rebus quibus dominabantur quibusque Colebantur . sat voluntas Dei qui hoc

tanto ante per omne gente futurum Sse praedixit, et ut

per suos fideles fieret imperavit. Cur autem hoc non sineretur daemon praedicere . Cum ibi jam praenosceret imminere cum haec praedictio et Prophetis atteStaretur, a quibus sunt ista conSCrinta . et prudentibus daretur intelligi quam vigilanter esset Lemonum cavenda fallacia cultusque fugiendus rivi Cum ante per tam longum tem pus in templis sui haec futura tacuissent,inus per Pro phetas praedicta ignorare non OSSent. O Steaquam Ap propinquare Coeperunt, Voluerunt ea quasi praedicere ne ignari victique putarentur. Cum igitur tam longe ante praedictum esset atque conscriptum, ut alia interim a

ceam illud quod Sophonias propheta dicit u Praevalebit

Dominus adversus eos, et exterminabit omnes deos gentium terrae , et adorab Unt eum unusquisque de loco Suo . Omnes inSulae gentium tan aut non credebant ista

sibi eventura qui in templis gentiuin es antur, et ideo

haec per suos a te ac sanati Cos frequentare noluerunt sicut eorum Poeta Junonem inducit non omni modo credentem quae de Turni morte dupiter dixerat. Jun autem