장음표시 사용
101쪽
num, qui eodem tempore vivunt, ascendere ad millies circiter decies centena millia: ex quibus Ioo tribuuntur Europae: ao Africae: goo Asiae r dc oo Americae . Et sicuti ex his pars ci citer decima quinta, assumendo quantitatem quamdamia mediam , hoc est o muliones quotannis moriuntur , ita totidem
Vs. Altius & intimius hominem contemplatur a totianis saeculis Anatome & Medicina, perpetuo studio ipsius omnes partes de vim & modum agendi singulariim perquistilles , sed adaequatam ipsius cogiutionem non selum nondum acquisiverunt, sed plane intestigunt non posse unquam ab illis acquiri, Propterea quod mechanicam humani corporis structuram inveniunt similem regno cuidam amplissimo, cujus totidem quasi pluvinciae
sunt, Osteologia, Myologia , Nevrolinia , Angiologia , Splam chnologia, & Traistatus de partibus fluidis a Ut aliquid de quihusdam hujusmodi generibus dicam. eologia considerat ossa. Quamplurima haec ηint, ex quibus qua majoribus, qua minoribus, qua minutissimis constat tota machina corporis humani,non Dium ut possit erecta consistere , dc opportunuis ad varias iunctiones robur conservare,sed etiam ut sacile possit in omnem par tem se flectere , di membris uti pio libito expedite . Singulorum nomina dabunt Alictores Anatomiae , quorum magna vis .nominatur in Methodo studii medici Herman i Mectaave cum notis Halleri: Ex majoribus sunt ossa tibiarum'. semorum , brachiorum, cubitorum , ci) quae tamen , dicam cum Lactantio, non fecis solida , ne pigriciaqgraritas rerardaret , sed cuPata , ad vigorem eo oris onferoandum Medullis sntrinsecus plena . Minora sunt capitis ossa octor maxillae saperioris duodecim, inferioris unum : dentes plerunque triginta duo, candido itiducti tectorio, quod illos tueatur di ornet , ex quibus primores octo .sunt per modum cunei ad incidendum , quatuor qui illis adi cent columellares ad perforandum, reliqui viginti quadratae se
, mae ad mandendum , omnes autem non selum ad commodioremesum, & feliciorem nutritionem dati , sed etiam ad expeditam
verborum sermationem pronunciationem ; Nam observante Lactantio, ab insaniet non ante incipiunt fari , quam denter
102쪽
habuerint,insenes amissis dentibus balbutiunt. Vertebrae triginta quatuor, quae spinam componunt. Tria, quibus constat os pectoris ensiforme . Costae viginti quatuor , ex quibus quatuo decim a spina dorsi per arcum desinunt in os pectoris , in eoque infiguntur , ut sint cordi de pulmonibus tamquam propugnaculum et decem vero ad pectus non pertingunt, ut stomachus de venter possint se libere dilatare. Tria in singulis digitis, quorum tamen unum in pollice intra manum absconditur . Manus ipsae junctis ossiculis carpi, per quae cubito nectuntur , distinguuntur in ossicula vicena, nec minor horum numerus, est iii pedibus . Minima ossa sent illa quae sesamina dicuntur certis in locis inter
.alia artificiose collocata ad faciliorem articulorum motum de nexum. Quoniam autem non unus omnibus ossibus est finis comstitutus, ideo serma de connexio una in illis non est. Alia instar clauorum infixa iunt, ut dentes: alia incisa per modum serrae mutuo se ampIectuntur , uti ossa cranii x alii an cavam pyxidem immissa , ct validis ligamentis revincta, sicuti os semoris in coxae acetabulo , dc alia aliter opportune fabricata & invicemia
Quod pertinet ad Myolagiam . Haec musculas considerat, & in his numerum, rmam , usuin . Forma in singulis di, versa. Sunt longi di breves: lati de angusti: crassi di tenues rrecti dc curvi: acuti de obtusi: teretes di plani: & alii in aliam figuram dissessiti Q Ut illorum usiis intelligatur , cognoscere opus est fines, ad quos destinare sunt . Cum decem singulis asi signet Galenus 1 , sex mille juxta illum considerari fines pos.sent , juxta alios multo plures . Usiis autem ille, qui plusquam patet, est inseivire facili motui membrorum: quod obtineri non poterat, nisi per varias hujusmodi particulas carnis, hoc etiimsiint musculi, quae ossibus iuperinductae sunt apto ad hunc fi
97. Quod pertinet ad Nevrologiam , hujus obiectum sitnt nervi , quorum singuli constant fasciculo albicantium seu fila mentoriim, ut aliqui volunt , vel ut alii cum mistero Σὶ docent, tubulorium cilindricorum , in quibus continetur fluidum , quod spiritus vitales seu animales , vel liquidum nervorum audit
103쪽
dit, admisium a tota antiquitate & plerisque recentioribus rem Merhaave & I alter . Quoniam autem nervi constituti sunt instrumentum sensationum, quae ex toto corpore in nobis excitantur , dummodo impressionem seu commotionem suam cerebro communicent, ideo per totum corpus diffunduntur per imMI- meros ramos,quos ex se emittunt statim, ut exeunt e cerebio ipsis, vel ex ca quasi ipsius continuatione , quae a capite intra totam
vertebrarum seriem protenditur, de medulla dicitur . Qui praecipui sunt, distingui selent in conjugationes, seu paria circiter quadraginta , ex quibus aliqua e cerebro erumpunt, quae communius jam dicuntur esse novem vel decent. Primum olfaet rium dictum , quia in nares diffunditur secundum opticunm , quia ad oculos tendens ipsbrum retinam efformat: tertium m torium oculorum , quia horum motui inseruit: quartum patheticum , quia pro diversis animae asseetionibus varie oculos com- ponit i quintum gustatorium P quia insignis illius ramus per palatum dispergitura sextum abducens, seu intercostale audit :septimum auditorium, quia in auribus magna sui parte implantatur: octavum vagum , quia per diversas corporis partes, ma xime per praecordia disseminatur: nonum in varios' musculos se insinuat: reliqua paria circiter triginta ex medulla spinali a parent primo erumpere, quae ut assignata singulis munia in diversis corpori, partibus exerceant, statim in innumeros ramos de ramulost dividuntur. Memoriae causa haec omnia paria his versibus comprehensa lego apud Fortunatum a Brixia ci . . Olfaciunt primi . Videt aurea copula. Astum
Tertia fert oculis. βwaraa es patheticac Uinia Olfacit is gustat, faciemque.θη incera jungit 'Communi amare. Har imitatur sexta, oculi ueinfectus animi prodit . ramumque mini at
Intereo talem . Sed septima fertur ad aures uesque O- Iinguam , perque or dispergitur omne.. 3 Octapa inparit variis praecordia fibris .: Pur nonam , decimum cum pertebralibus omnes , uuos ultro expetimur, peragini in corpore Iotus .
. 98. Ad Angiologiam pertinent canales fluida deserentes ,
ut si ritia Physi partis, num, sp7. Pag. tqc.
104쪽
ut Arieriae, Venae, Vasa lymphatica , de alia . Ad Splanchnologiam viscera, cujusinodi sunt cerebrum, cerebellum, medulla spinalis, pulmones, ventriculus , pancreas, hepar, lien , intestina, mesenterium , quae omnia & alia non tam sunt organa, quum organorum congeries , quorum tamen singula a singulis discernuntur magnitudine , figura , firmitate, connexione , Osficio, & situ, de quibus integri extant tractatus.. 99. Sed omissis organorum generibus aliqua ex iis, quae principalia sunt, contemplemus. Hujusmodi sunt illa , quae albter sensus appellantur, o quinque communiter numerantur, Vissiis spectans ad oculos, auditus ad aures, olfactus ad nares , gustus ad os, & tactus ad totum quidem corpus, sed praecipue ad motus. Est quidem G. Lamius 1 . qui tres alios sensus vult admittendos omnino esse ab enumeratis distinctos, famem scilicet, sitim, & veneream voluptatem . Atque primi quidem se dem ponit in orificio superiori stomachi t secundi vero in gutturet teletii in obscoenis; ex ea motus ratione , quod per hujusmodi organa habeantur sensationes, seu perceptiones, quae sunt diverse ab illis, quae e quinque vulgo admissis sensibus nascuntur. Quae ratio si valeret, jam podagra, cephalgia, scabies, & singulae morborum foecies, quas recenset Chirurgia , de propriae stat singularum partium corporis , ad totidem particulares sensiis reducendat essent . Sicuti igitur sensationes nascentes e singulis membris quoquo modo affectis sub tactus nomine aut genere , tamquam ejus species comprehenduntur, ita dc illae,de quibus i quitur Lamyus , cuJus proinde opinio utilis Plum est ad excitandam diligentiam in perscrutanda totius corporis animati str eiura, unde tam differentes sensationes proveniunt.1oo. Mihi satis est hoc loco oculos aliquantulum ,' aures ;& manus contemplari. Atque oculus primo se ossert organum, quo tum ipsummet, tum caetera omnia intuemur, prorsus admirobile . Eius structura scientiam Optices includit, quemadmodum instituta comparatione ostendunt Franciscus Eschinardus χ ,
Cheyne c3 , Derhamus c4 , & alii. Qui illos hominis conside-
105쪽
rat, videt duos singulis datos, de excelsis in loco opportune collocatos, & prominentibus undique partibus ci aggeribus , ut ait Lactantius, protectos, hinc superciliis , illinc genis leviter assurgentibus,non Blum ut per illos, quasi Oer speculam anima toti corpori facilius provideret , sed etiam ut eorum pulchritudo , & diversi motus, Sc sexcentae animae intentiones ex umbra circumposita vividius emicarent. Qui homines cum uno tantum oculo in medio frontis , aut cum duobus in medio pectoris infixos descripserunt , sunt aut mendaces , aut fabulat res , aut creduli Uidet pupillam circui3septam tunica quadam colorata , quae Iris audit, cujus munus est illam dilatare, quando lux est languida, coarctare vero, quando haec sit vividior ;cuius mutationis testis potest esse quicunque in speculo intueatur suos oculos, modo in loco umbrossi, modo in lucido . Videt ut cum Tullio cΣ loquar, palpebras mollissimas tactu, ne laede, rent aciem, inunitas pilis tamquam vallo ad repellendam afli
entiam tum nimiae lucis, tum corpusculorum per aera volitantium, de terminatas rotunda dc perpolita fimbria , ex qua exs dat perpetuo quoddam oleum, quo non selum molles conservam, tur , sed agiles etiam ad motum , ut ad instar peniculi abstergant quascunque minimas 2rdes, quae pupillae adhaeserint, eaς que pro nutu animae statim claudant vel aperiant. Videt tres intra ips, diveris densitatis & coloris humores, primo aqueum, ultimo vitreum, & crystallinum inter hos medium,conformatum in figuram lentis utrinque convexae, sed minus ex anteriori parte quam ex posteriori, ut admissi radioli in unum punctum congregati vellicent, prout oportet, retinam, quae oculi fundum contegit . Videt illos suspensia intra osseam custodiam quinque musculis , quibus iacile possunt extolli, deprimi, ad dexteram Sc ad sinistram converti, de in quavis parte consistere , qua ratione etsi duo sint, multis tamen aequi valent. Videt inter varias tunicas , quae totum ipsbrum globum circumdant , choroidem, quae est opaca, perforatam ex anteriori parte rotu
do circulo , qui dicitur pupilla ad admittendam lucem, dc quae ab illa deseruntur obiectorum imagines. Sentit eosdem sub vesperam opportune ingravescere , & ad Zmnum disponi ; Nam
minusci Lae . de Opiri cap. Pu 77 va Tosside Nat Deor. lib. .num. D
106쪽
minus iam utiles sunt post deductum a nocte siparium supra mundi nobis adspectabilis theatrum , atque hac via necessariam toti corpori relaxationem , & quietem conciliare .loi. His observationibus rite institutis passim auctores. ut Jo. Albertus Fabricius i , Sturmius 2 , Nevvlonus ), Ja-quelotius 4 concludunt hac Pla humani corporis particula demonstrari ipsius effectorem esse sapientissimum, de ante hos Melchior Canus cs , dixit demonstrationem contra caecum S stolidum cassim contineri in illo , finxis oculum non eo derat λ Quae reipsa tam evidens demonstratio est , ut Propheta viam sibi ad illam sternat hoc vehementi exordio , Intelligise
ins sentes in populo suisi aliquando sopite . Profecto si non
fiunt apta oculorum specilla vel telescopia , nisi a docto artifice , qui directus fuerit in eorum constructione ab acutae mentis hominibus , qui multum de eadem meditati fuerint , non poterit ex animo ab ullo tribui sortuito cuidam materiae motui quotidiana oculorum renovatio in propagatione animalium , varia quidem pro variis illorum speciebus, attamen semper uniformis. Ioz. Venio ad aurem . Haec est organum auditus ad talia vocum discrimina percipienda ita consermatum , ut computante Savveurio decies millies iuperet vim oculi ad disternendos colores. Nervi,qui auris fundum circumvestiunt, statim,ut erumpunt e tympano & labyrintho, dividuntur in innumeras tenuissimas fibras , quarum aliquae directe tendunt ad cerebrum sedem animae saltem percipuam, aliae ad os organum vocis, aliae ad cor semitem affectionum, aliae ad inferiora viscera. Hujusinodi fibrae sunt elasticae. & infinitis modis diversis moveri pos . sunt, eX quibus pro commercio animae cum corpore diversi etiam motus in anima excitantur. Da illis motum per alacrem inum, anima erigitur: da per languidum, mollitur; da per laetum , ridet : da per tristem, luget: da per vehementem, irascitur: da per delicatum , mitescit .
ci Fab. Opus. Progr. T. pag. 49 I. 1 Stur. Exerc. Acad. s. de Visu . 3 Nevv. Optic. lib. 3. in fine qu.
107쪽
Io3. Venio ad manus, pro quarum usu expeditiori, Gai nus co vult hominem erebo corpore factum esse , rejiciens. quod alii autumant,id esse propter contemplantim etiam Caele- stia ; sint enim etiam inter bruta , quae aequali facilitate vel etiam majori Coelum intuentur, cujusmodi est piscis ille dictus Uranoscopus ab oculis iupra cervicem positis . Manus agilitate
admirabili praedita est ad motum . Digitis quinque instruitur ,
ex quibus quatuor ex eadem linea aliquantisper curva exsudi, gunt, quintus infra illos est collocatus. Omnes sunt disparis i ter se longitudinis, cujus externa extremitas habet unguem sibi eleganter insertum . Singuli ex tribus articulis componuntur palam extantibus in quatuor primis, non vero in pollice, in quo duo Qtum stat expositi, tertius intra palmam latet, cujus pars est non exigua . Singuli etiam sunt a singulis separati, sed ita ut mutuum contactum non recusent. Sequitur basis digitorum ampla, & aliquantulum cava ex interna sui parte , quae palmdicitur . Haec, ut apta esset ad omnes motus sibi & digitis necessarios prompte obeundos , non unico sed pluribus ossibus compa,
cta est, & aptis nervis & musculis diversissimis munita, alii su- pra ipsius dorsum, ut digiti complicati possint extendi, alii in- 'fra ipsiim, ut extensi possint complicari, alii ut extremum unius digiti deducatur ad ejus radices, alii ut unus digitus ab alio in paries oppositas discedat. Io4. Quales ad haec peragenda juncturae singularum pamtium esse debuerunt, tales reipsa esse experientia intelligimus is Quot autem canaliculi arteriales, qui sanguinem ad omnium , alimentum & conservationem continuo deferant, & quot alia a Vasa venosa, quae illum ad cor reserant, qui superfluus est , veIminus aptus ad nutritionis officium t In una manu tot argumemta inventionis & structurae admirabilis emcaciora evadunt semel , quod ambas conjunctim intueamur , in quibus omnia sunt sitnilia , praeter quam situm ; Quae enim in una sunt cum certa serie , quae incipit a dextra , & tendit in sinistrant, in altera similis series incipit a sinistra, & tendit in dexteram. Ios. Ex his habetur quaedam distinctior notio constructi
uis manus, in qua Σ di cile es, laquit Lactantius, expedire
108쪽
utrumne Beelas an militar major fit. Si quid enim aliter fingas
consormatum , iam multum detrahis illius venustati, de adpl xa exercitia imparem reddis. Fac tenui cartilagine invicem jun- ctos fuisse digitos, iam non habebimus amplius manum , quae atque pulchra sit, sive maior se ipsa evadat digitorum dilatati
ne, si ve contra minor mi um contractione per diverses gradus in varias figuras conismatos et di inter artifices remanebunt qui dem sotares, & inter artes crassa quaedam agricultura , sed deficient caeterae, quae ad multa exequenda aut perficienda frequem ter totius manus operam recusant, vel etiam duobus dumtaxat digitis exerceri possunt , ut ars nendi suendi pingendi scribendi et Vel utuntur manu , non ut uno quodam instrumento rudi de desi .diosis , sed ut plurium aggregato, quae operentur ad numerum cum dexteritate celeritate & gratia singulis propria, quemadmodum apparet in iis maxime , qui fidibus canunt. Finge omnes esse ejusdem roboris, molis , longitudinis, & in eod*m plano positos, iam Herculem robustissimum commutasti in cinaedum imbecillem ; Non enim erit amplius in manu vis illa constramgendi & retinendi, quae nascitur ex propria singulis dimensi ne, & ex pollice sic appellato a vi , qua supra ceteros pollet, &ex hujus motu in partem oppositam illi , in quam moventur alii digiti. Tolle ab illis ungues, sustulisti non selum ornamentum , sed armaturam quamdam ad validiores quasdam operationes, de hebescit sensus tactus, qui ex resistentia de immobilitate unguis contra oppositam compressionem vividus erat, ct acris. Absint diversi in illis nodi, quibus connectuntur diversi articuli, jam mancum reddidisti hominem, & frustra onustum vel rigidis baciblis, vel mole carnis inutili. Jaceat in eodem plano tota palmae superficies, iam deficit mollis illa fovea, quae res comprehensas impediebat, ne etiam mediocri adhibita vi elaberentur. Concluditur itaque totam manus speciem de utilitatem pendere Mosorma illa, quam in singulis suis partibus habet a sapientissimo
Io6. Porro manus utilitas & usiis tam late patet, quam ille nostraemet mentis , dc rationis. Quicquid enim cogitamus, i, lud manus potest aliquo modo effligere, oculis subi icere. d ut appareat , distribuo cogitationes hominum in necessorias
109쪽
rias pro quovis tempore, necessarias pro aliquibus . circumstantiis , ct conquisitas ad meram commoditatem , atque observo ad omnes extendi manus officia. Nam cum necessarium homini sit pro quovis tempore cogitare de cultu Dei, Cietatoris & Consedivatoris sui, de habitatione, de victu, de yestitu , dc de remediis morborum: pira cultu Dei habemus a manibus templa , altaria , & sacrorum administrationem . Manus habitationes instruit erigens & ornans domos &urbes. Manus vi cium praeparat, agriculturam piscationem venationem dc coquinariam exercet, innumeras quae pro his requiruntur artes animans, S propria singulis arma conficit , de ipsum tandem cibum ipsa met ori ministrat. . Manus vestes componit singulis membris opportunas per insen--ta exercitia textoris , sutoris, sartoris, caligarii, eorum qui nent, de alia. Manus noxia corpori expedite subinovet, utilia studiose applicat, medicinas accurate dis anit. 1lla caecos milicite omnia pertentando ducit, de claudos vel debiles, stringens in deses. 1a baculos & quaevis opportuna fulcimenta , 1ustinet. Io . Inter cognitiones necessarias homini in quibusdanta dumtaxat circumstantiis, sunt illae de securitate vitae inter ignotam multitudinem , de praesidio contra hostes, & de transim gratione vel terra vel mari in meliora loca . Manus in singulis
ocos accurit , Propugnacula opponit, armatura totum corpus
circumdat, de sexcentas vias removendi & inserendi offensiones ex mentis directione exacte exequitur. Illa si terra eundum sit,
currus construit, equos domat , commeatus congregat: Sin mari, sine manu nec naves, nec innumera illa , quae ad earum
usum opus sunt, habentnr. Quid dicam de cogitationibus, quas homo suscipit ad commodiorem vitam ducendam 3 Huc pertinent disciplinae omnes & artes , quales florent in regnis & urbibus praeclarioribus . Vides ibi magnificas sedes sacras & pr phanas, publicas ct privatas, templa , theatra , bibliothecas , academias, ct omnis generis ossicinas e Nihil horum profectos ne malaibns extat. Ab illis sunt, quae interius spectantur pretiosa aulaea , egregiae picturie, stidatae caelaturae, delicata to reumata , spirantes statuae. Si plena dignitatis nomina sunt scientia Legum , Τheologia, Historia, Chiotiologia , Geneat
ilia, Philosophia, di quae hujus partes sunt Medicina,' Chirum
110쪽
eia, Anatomia, Astronomia , Geographia , &quae harum elementa sunt Geometria , Arithmetica , & aliae Mathematices abstraeta speculationes, debent singulae manibus sitam vel constitutionem , vel conservationem , vel amplificationem . Rursus manui per charaeteres de notas diversas, permanentes reddit doctorum inventiones , & voces transeuntes & irrevocabiles. Manus per typographiam multiplicat cujusque facultatis insignes cujusvis temporis & loci magistros, pm singulis non stium regionibus , sed etiam domibus, & hominibus . Manus commercium inter homines diversis in regionibus viventes fovet per literas, quae si placet , tali loquuntur lingua , quae nota non est nisi illi, cui mittuntur . I OR. Cum tanta sit utilitas manus . cu)ux Iaudes alii Ia praeclare celebrarunt, & in his Daniel Barioli ci , & Paulus Se-gneri et , imprimis adverto plane stolidos esse, qui naturam
accusant, quod seras armatas atque vestitas producat, hominem vero nudum & inermem . Nonne enim, dicam cum eodem S
gneri 3 in datis manibus datum homini est armamentarium , quo possit terribilis osse non Elum quantum lupus ululans , aut
leo rugiens, sed etiam quantum caelum tonans. Spontc autem,
insanientes sunt Epicurei, contra quos invehitur Laetantius iqui nasci usum manuum , ceterorumque membrorum.& rerum ex fortuita illarum pra existentia dixerunt. QuareIuxta ipsus dicendae manus essent potius magistrae, quam initrumentum artium ea absurditate , qua quis diceret advertente Galeno , quod s bra musicam docuit . Sieuti igitur lyra frustra imponitur asino, aut cuivis bruto, quia illa nunquam uti poterit, bene autem traditur homini, qui mentem habet , qua musicam vel didicit, vel addiscat, ita manus opportune datae sunt homini praedito mente, qua inventrice dc directrice uti illis potest ad operati nes diversissimas . I 29. Similes admirationes excitari possimi propositis comsi attoni aliis organis corporis praesertim humani is Narices cnim reserunt antliam pneumaticam: es hagus infundibulum