장음표시 사용
131쪽
cam navim ipsi impositam, ea mercium copia transvehitur, quae itinere terrestri indiguret ingenti curruum apparatu . Sit navis oneraria ex minoribus, quales sunt quae deserunt dolia quinquaginta, quorum singula teste Pluche ci testimantur libras bigmille ex sexdecim unciis , iam si haec transportanda essent pertrigas, distributis in siligulas libris ter mille, quae pro itinere is plurium dierum sunt pondus aequo majus, non s,tis essent plaustra tria supra triginta cum totidem proinde aurigis, & equis novem supra nonaginta . Quod si navis oneraria sit ex maiori . bus, quae includunt dolia quingenta, peracta horum distributim ne simili modo in currus, adhuc aliquid supererit, postquam impletae fuerint trigae, & occupati totidem harum, directores
cum equis serme mille . I nunc , dc compara tantam hominum& animalium multitudinem cum parva illa manu, quae requiri ur ad navis regimen . Per hanc navigationis viam Imperium septem Provinciarum Belgii Foederati, quod extensione quidem loci non seperat Normanniam,fertilitate vero longe illi inserius est, par opibus evasit praecipuis Europae regnis. Ex quo apparet Horatium , ubi abscissas a Deo terras Oceano ad oppositum finem credens , impias vocavit, quae et tangenda rates transsiunt pada ,
plus nimio comprobasse se poetam, cui quidlibet audendi volute
jam datam' potestatem. I 2I. Ruisus maria salsa etiam voluit esse illorum Creatortuna quia attemperari debuerunt generi illi amplissimo eorum piscium , quorum vita non conservatur, nisi in aqua salsa : tum. quia per solum motum ex reciproco aestu & ventis non satis cautum fuisset ab eorum insectione & putrefactione: tum quia opus erat, prost i et ubique sit, ut homines haberent ad manus, unde sibi alimenta quotidie condirent ; ex mari enim communiter extrahitur Tal commune : & ut eiusdem subtiliores partes, sine quibus nulla fit plantarum vegetatio,una cum vaporibus vi caloris, aut alio modo..elevatae ubique spargerentur . Praeterea cum
tota sere superficies terrae suis instructa sit incolis ratibua us,
praeter maria, quae sunt ad omnium usiis parata, opus etiam erat Plu. Dein de la Nat. Tom. 3 . 1 Hor. lib. i. ωλ'
132쪽
ad usiis particulares diverserum locorum,particularibus aquarum congregationibus , fluminibus scilicet, ticubus, paludibus, ex quibus necessarii tot viventibus humores per vim maxime Solis elevarentur, & per vim aliarum causarum: i Putet igitur concludam cum Κirigio,waria ct paludes non abundare ultra necesssarem , nec potuisse minui fine utius damno .
I1 2. At inquiebat Malabranchius, Philosephis pisa es ho
νerum Unipersitas opus natarc cccae . iResp. Nego assum um , si intendat facere propositionem unive salem saltem moraliter . Nam sapientissimi quique omni una temporum contrarium apertissime dicunt, & Divinae Mentis opus Mundum esse altissime clamant. Nonne id Graeci evidenter significarunt illum , ut observat Plinius Σ - , nomine ornamenti appelluntes, ct Latini a persecta absolutaque elegantia Mundum Z. Cui fama saltem notus non est Platonis Timaeus, mquo celebris hic Philosbphus secundum illas cognitiones,' quas . tunc habebat,iMundii fabricam contemplatur, & in Rus ordirie& pulchritudine nima nostrum captum deducit infinitam Divini artificis iapientiam & perfecti ibnem .' Platonis etiam sunt alio in loco illa verba , 3 Terro, fidero , ipsumque Miserμm , trin porum quoque ornatissimo pari Mari iunis mensibusque Lyricta id offendunt, scilicet Deum existere infinite Apiensem α. tem . Et Plutarchus adprobat, mod idem putaverit, 4
. corporum motibus anὶma Hsra iam ein eo, emam duorum ordinem , bdium conciperet incompositorum; moii- , ct casui ' Mentem teritatem fugeret. Ex Platonicis sic habet tinximus ΤΡ ritus, si Deum omnium opificem dirimus Caeli pide litaue - to em harmonicum , Solis ac Gnae ductorem , afrorum, circulationis , in xur, choreae, demersoni que -deratorem supremum, tem-porum promum , ventorum gubernatorem , aruborems iugi, torrc architectum , Ν num eis frem , fructu nutrελ- , c eato- reMρnimal ni,. genitalem, pluoitim , fructifer mcii paremem, productorem . Stoicorum argumentationem-έ qua'c Ediderunt se
133쪽
rite concludere demonstrationem existentiae Dei ex observata paulisper hujus Mundi constructione , Tullius ci exponit permagnam partem secundi libri de Natura Deoi m. Eadem est opinio ipsi usinet Tullii, qui brevi ak, Σ Deum non pides , t men ut Deum K cis ex wribus ejus. Et alibi, 3 Praesamem
aliquam aeternam natura- , eam suspiciemiam , adorandamque hominum gener Apulchritudo Mundi, ordoque rerum caelestiam
cogit confiteri . Eadem est Mvilii Ethnici Philos hi & Poetat,
Nec quidquam in Ianta magis ese mirabile mole Quam ratio , certis quo Iegibus omnia parent . Nunquam turba nocet, nihil tuis partibus errat. Eadem Danielis Barioli in sita illa Dissertatione, Deus latens μmul'parens in erraturis, in qua est illiud eleganter dictum fingulae res creaic seu Iotidem lineae nemuricae . Eadem est Pluches in suo eleganti opere Spectaculum naturae, in quo dicit contineri 6 neologiam vulga em, θ' Tabulam repraesenIa tem opinos perfectiones Bussierit 7J, Picteti 8 , Gennuensis 9 ,-eorum, quorum ipse recitat veli a. Eadem est tot tantorumque virorum , qui de illa integros libros consec
rimi, ut Pauli Segneri in libro, Incredulo fenaa casia: Brampi . nis G donis,cujuscitatur Dissertatio Gallica cum simili titulo, In edulitas inexcusabilis: Danielis Barioli per totum situm opus, . Ia Mereatione det Sapis . Hannibalis Marchetli cit, Roberti Bellarmini cet i), Gulielmi Derhami in duobus libris Anglice scriptis , sed in alias etiam linguas conversis , altero neologia, edito Londini anno I II, altero Theologia Apronomica , ibidem edito armo letis, Gulielmi Whistoni cla), Georgii Chey
Deum per scalas rerum creatarum a
134쪽
O , qui tamen utpote Lutheranus, & Cartesiaisus immiscet aliqua, ut notant Trevolitani in ejus compendio, quae non conveniunt neque cum vera Religione , neque cum vera Phil
suae etiam in linguam Germanicam versioni Theolagiae Astronomicae Derhami praemisit teste eidiero catalogum script rum tum veterum , tum recentiorum , qui ex rerum creatarum contemplatione existentiam Dei demonstrarunt: quin immo in Ela etiam expositione alicujus cimmtaxat partis vel particulae ipsius mundi aliqui sistunt, contendentes a sanae mentis hominem identer inserri,quicquid de Divina essentia cognosci humanitus potest, ut in ipsis etiam titulis suorum operum aliqui eorum sufficienter indicarunt, Sc palam profitentur, quotquot de Anatomia scripserunt . Recentius Anonymus quidam impense Iaudatus a Devolitanis cΙΣ ,idem ai gumentum exposuit integro libro Hrisiis edito anno I7ia, quem equidem non vidi, cum hoc titulo , Demonsration de P misente de Dieu, tisti de la conn
i Σ3- Philosophi sunt etiam SS. Patreς, qui etsi caruerint tot illis cognitisnibus in Physica , quas processu temporis nobis comparavit Elier; hominum de rerum natura inquisitio, & a curatiores observationes detexerunt , nihilominus unanimiter infinitam Dei sapientiam in huius Mundi constitutione , ct singulis ejus partibus prosessi sunt relucere. S.Athanasius, cI3 Ipse inquit, rerum natura quodammodo coma a tuos c Adversarios, nostrov
At Μeinia de Trev. an. I7ol. Dec s) Less. Theologia deri Insecti. Id. Lithoth 'ologia d εγ Rac. Della Religione . tradotis ut . rinis dat Carro DI Fen. de Ex stentia Der. O Ra. de Exist. Dei demonstrata per Creaturas a. νγ Reauis commem pro histor. Inses
135쪽
opificem , qui hanc rerum unDersitatem, m fram renens, uine fa eum singulis coaptans, num ordinem recte is congruenter absoletit. S. Augustinus vult. dici in Psalmo i 48, Confessso ejus super Caelum G eterram, quia, inquit iii Deum omnia confitenim', omnia elamant ό omnium pulchritudo quodammodo vox eorum e sconsilentium Deum. S.Hilarius, ca) Pulchram Caelum . aether, terra, maria,/UNDersitas omnis est, quae ex ornatu sub, ut etiaw Grini eis placet, digne ides Mundus nun pariet idem . S.Pe-
ἰ trus Chrisblogus,o Miro modo sic ex distinis partibus junxit
compagem. Mundi, ut nec commixtio discreta onfunderet, nee dif. cretio rerum scinderet unitatem . S. Gregoriiis Nitanus , vel ut alii volunt Nemesius, credit satis facile esse ostendore , η rer, quasque ab Orbis Architem Deo creaetas , earumque proportionem se harmoniam .infitum,inordinem usum, quem unaquaeqne fert et Dersio . S. Prosper explicans illud S. Pauli ad Lycao
nios , quod Deus cs non sine festimonio semetipsum reliquit, neque illis, neque ullis gentibus , O si ιο es, inguit . hoc testimonium . nisi ipse totius Mundi inenarrabilis pulchritudo 'Me
narrabilium beneficiorum ejus diperinfrinna Iargitio . Cclum ergo , cunctaque caelestis, mare θ' terra, omniaque, quae in eis funt, consono eoncensu troresabamur gloriam Dei, praedicatione perpetua majesatem sui loquebantur Auctoris. Brevius eumdem sensium expressit Tertullianus, Habet Deus Iesimonium,totum id, quod humus, ct in quo fumus. Idem signi ficant, qui creaturas vocant scalam ad Deum, 8 sic S. Basilium Librum Idiotis ipsis le- -sacilem , sic S. Jo. Chrysostomus, in quem conceptum inci-- .dit nuper π histonus, vocans c9 Sacram Scripturam , .& Mundum visibilem,duo Divina volumina Nutus Divinae Sapientiae dixit creaturas S. Augustinus: Vestigia Creatoris.S.Gregorius IO,
quod jam olim dixit Jobci i ,haec ipsa vestigia Dei declarans non posse comprehendi: Radios Inci eati Solis, S. Bernardus: Primi
136쪽
principii umbras, & resbnantias S. Bona ventura r Testimonia existentiae Dei, Tertullianus. Horum verba exhibet Benediistiis Rogacci ci . Soli igitur mali quidam Philostphi, qui ita censuerunt, nominari possunt, ut Rex ille Alphonsiis, quem serunt contemplantem systema hoc Universi blasphemo pronunciasse, illud longe melius potuisse disponi, cum debuisset falcri, imparem se esse ad illud cognoscendum, quod certe, si aetate Nevvloni vixisset, illius schola eruditus, admiratus cum eo esset, dc 'mnibus, qui ex illo didicerunt . Addat malis Philosbphis Malabranchius, si placet Manichaeos , etsi enim hoC modo augeatur horum Philos horum numerus , adhuc parvus est comparate ad illos, qui contrarium omni tempore senserunt. Ita si ex una parte Manichaei putave irant principium quoddam malum , fuisse hujus Mundi conditorem, ut proinde statuerint jejunandum die Sabbati, quo Mundi haec machina ab illo absbluta fuit. ad declarandum odium situm contra ipsius Artificem per hanc publicam moestitiam, ex alia parte plures Ecclesiae legem sanciverunt prohibentem jejunium die Sabbati ad contradicendum huic Manichaeorum stultitiae , qui mos adhuc viget apud Ecclesiam orientalem, reserente Philippo de Camoneano et .
a . T Mpossibile est tum moraliter, tum physic , tum meta I physice, Mundum hunc esse effeetum cassis. Notiones diversiae impossibilitatis O alibi dedi . Propositio autem pro duplici sensu, in quo accipitur casus est contra divem ses. Aliquos ex his, antequam singulas partes stadem aggre
De adperfantibus proposivioni . ΙMprimis adversantur illi , qui casum accipientes pro negatione omnis positivae cauta, concepta ad instar omnium negationum per modum entis, eidem tribuerunt , vel visi sunt tri
ι Carb. De Sacris Christianorum . c3 Disi, de Possibili, vi Impossibili.
137쪽
1ΣΣ DE MUNDO buere tamquam ipsius effectum, hunc Mundum . Ludovicus Bai bieri tribuit hanc stultitiam Philosephi; 1 quibusdam Sinensi
bus. Deinde est contra multo plures, qui cassim sumpserunt pro causa quidem positiva , sed quae vel nullae praedita sit intellige tia, vel nulla praevia intentione operata est hunc Mundum. TOles fueruntiam olim Philosbphi Phoenicita quorum sententiam de Cosinogonia Eusebius Caesariensis refert Σὶ verbis Sanconiatholiis Authoris Phoenicii, qui, si modo extitit,de quo dubitant aliqui cum Henrico Dadu vello in Dissertatione Anglice edita anno de Sanconiathonis historia apud Morerium ca) , &Jo: Clericum ), floruit ut verius. creditur Circa tempora Davi dis: nec video, quomodo Angli Authoi es. Historiae Univers. lis dicant, Eusebium minus aequum fuisseaeum accusavit Phoenicas exclusisse Deum a constitutione Mundi Nam etsi nescio quem spiritum dicat Sanconiat ii se conjunxisse materiar, cum in Mundum coalescere coepit , attamen profitetur illum. non novisse opus suum, sed casu ipsum emersisse . Tales fuerunt etiam AEgyptii . & Graeci Philosephi , eodem Eusebio reserente 6 ex Diodoro, qui eamdem cum Phoenicibus d strinam paulo explicatius circa aliqua tradiderunt L Tali; nominatim fuit Dem critus celebris Materialistarum Coriphaeus, qui ex materia aeterna, seu atomis aeternis , Sc aeternum volitantibus docuit extitisse tandem liasa' rerum . molem , & di spositionem, quam Mundum appellamus: 'nebar, inquit S. Thomas post Tullium 8) de Democrito , principio omnia rerum esse mobilis, nunquam quiescentis , ct ex concursu ipser- Gomorum casu esse umdum fanum Hebat. Determinate autem de primorum animalium & etiam hominum nativitate eam ejusdem Democriti opinionem, quae apud citatum Eusebium fuit etiam 2Egyptiorum,. dc apud Laertium , Anaxagorae de Archelai, Censsirinus
138쪽
PROPOSIΤΙΟ, II. ΤΣt sic post Tullium ci reseri, a erecti tit timo calefactos uteroI nescio quos, radicibur errae eohaerentes primum increpisse, infan-ribus ex se editis ingenitum iactis humorem , natura mini pranIepraebuisse , quos ita educatos adultos genus humanum propagasse , & quidem a campis AEgypti, quos Nili inundatio limo
cumulavit, in reliquas successive terrae partes . Praeclaram hujus confutationem habemus a Lactantio 3). Anaximander Democrito antiquior, alter Materialista, vel, quandoquidem aliqui apud Anglos Historiae Universalis q) Auctores id negant, tribuens certe casui procreationem Mundi, Anaximander, inquam, sicuti teste Plutarcho s) docuit, animalia omnia duce casu sormata esse ex humida materia, ita primos homines statuit gener1etos ex humido in ventre piscium, ibique educatos, donec projecti per vomitum fuerunt supra aridam terram ea jam aetatis maturitate , perquam suamet industria sibi consulere poterant: ex quibus per generationem alii extiterunt. Nec seli hi inter veteres fuerunt, qui sic de primorum animalium generatione sen serint: alios numerat, ct irridet Franciscus Redi 6 . Contra
hos sortasse Plato loquitur utpote se antiquiores, ubi in Sophista dicit, animalia euncta, planta que numquid alio quodam opi
fice subricara, quom Deo uecta esse , eum prius non fuissent, dici
mus 7 An multorum doctrinam jectabimur dicentium ita gigni a causa quadam fortuitoῖ Eosdem deinde confutavit Aristoteles 8 : Et nuper Cheyne ς argute observat illorum , di omnium materialistarum incohaerentiam , qui, cum non patiantur majores suos contemni, dc iactent nobilem genealogiam , ut nobiliorem ctiam fingant, non dubitant deinde se filios terrae reputare, Vela caeco casu originem suam deducere . Academici similiter pu-aarunt probari non posse , quod hic Mundus per solas naturae vires, cujus nomine intelligebant res ipsas mundi sensibiles simul siimptas, non potuerit coalescere cum ea convenientia, dcconsensu partium, quem nunc habet. Ac Tullius quidem unus
ex i Censor. de die natali c. 1. i) Tuli. Tusc. lib. I. n. qλ. p. 3 3. i) Lact. de Origine erroris. cap. 11.
139쪽
ex his illud proposuit argumentum , quod non plane intelligitur, i) qualis sis Vla fabrica , ubi adhibita, quando, cur, quomodo, quasi vem ex horum ignorantia concludatur , aut Mundum non esse, aut non esse ejus structurae admirabilis, qualis aliquomodo intelligitur: Cotta vero pariter Academicus, minus cohaerenter cum suis principiis statuit, quod casui suffragatur , dicens quod , χ natura cohaeres , permanet suis spiribus non Deorum: estque in ea iste quasi consensus , quem Graeci Bocam, ea, quo us sp=nte major es, eo minus ditina rationes ins existimamida es, allibi D) eamdem opinionem tribuit Stratoni Lamp Liceno . Recentissime Maupertu istus , Christianus olfius, ΗeIv tius , Di demtius, dc Uolta ire Epicureis visi sunt favere, admira tibus vel potius indignantibus doctis & bonis, inter quos eit A
toninus Ualsecchi . Ac Maupertuisius quidem ausus est
elevare demonstrationem existentiae Dei, quae deducitur ex re-Tum creatarum connexione, recurrens ad hypothesim casus,qui ex di, ei sis atomis, atque moleculis produxerit innumerabilem individuorum multitudinem , ex quibus quae sortuito convenissent in hanc Mundi compagem , ex ea ipsa combinatione determinata
fuissent ad subsistendum, quae vero ad illam inutilia fuissent, pr pter hoc ipsum periissent. Wolfius vero affirmavit, 6 Vitium committi ab iis . qui ab ordine Unipersita ordinantem urgumentat tmr, eumque Deum esse inferunt, quod cum multam illi invidiam conciliast , eam a se conatus deinde fuit avertere peculiari di G1ertatione . Helvetius autem haec habet, 8 Dara a Deo pimateriae, satim elementa submissa fuerunt legibus matur: se dium arunι confuse perspatiosum desertum, in quo millies coalueram in monstrosas combinarisnes, ct dioersdsimaebaos , donee num d netum μή hunc ordinem p suum . in quo mundus nunc es tasse Scloquutus est in eo libro, quem Gallice edidit Parisiis anno I7s 8, ct inscripse de Spiritu,sed Ualfecchius quidem contendit 9 ve
140쪽
tius inscribi potuisse de Materia: Abrahamus vero Chau me ix conis
negat tamen posse determinari ullum ipsi convenientem titulum,. quoniam post attentam ipsius lectionem profitetur in sua praefatione ad examen criticum , quod de illo edidit, se eruere non potuisse , quod nam sit ipsius propositum : Populi tandem sensiis est illum inscribi debere , trinatus contra omnem Religionem Bonos mores,quoniani illum ex utroque capite statim,ut in publi- cum prodiit, Omnium ordinum homines execrati fuerunt, ita ut ipse idem quasi e somno excussus palinodiam cecinerit, cui cula nondum plerique acquiescerent, duas alias successive eodem an-
no adiunxit, quas refert idem Chaumeix χ , ex quo disco a contra ilium nuper Examenserieux, o comique silior. ΔΙ' EPrit, cujus Auctorem dicit esse Abbatemde Lignac, a quo habemus Epipolas Americanas, Gaiussice scriptas. Diderotius unus ex Encyclopaedistis ad articulum de Pulahro sic loquiitur , Pulchrum non semper est opus Oaustae intelligentis. Saepe motus e cit in uno ente solitarie con Uerato , n u pluribus inter se comparatis, Mahirudinem innumerabilem rerum admirabilium , quae proinde sunt combinationes fortuitae, & alia multa addit in eamdem sententiam, contra quae jure citatus Chaumeix invehitur . UcI. latre tandem in quodam opusculo, quod inscripsit Somnium Psa. t iniis, fingit spiritum quemdam,quem Demo orgon appellat Iuctorem hu)us terrae,. ut illi exprobret imbecillitatem mentis, quae ne- sciverit evitare ea, quae ipse censet imperfectiones in illius sermDtione:Nonnotte s) de hoc libello mentionem faciens accusat itelius auctorem ignorantiae ct impietatis . ' l :