장음표시 사용
141쪽
Argumenta pro impossibilitate in genere , it Mundus. st a casu. stetis. ontra utrosque jam disti iustos adversarios sic arguo. u Axioma est receptissimum a Philomphis omnium temporum , nihil fieri sine causa - i) uuicquid, sic Plato, gignitur , ex aliqua causa necessurio gigvisur : sine causu pero orIri quicquam
impo bile est . Et Tullius , α bii turpius postico , quam fieri
fine causa quicquam dicere: ergo hic Mundus, in quo evidenter sunt partes admirabilis structurae tum majores , ut sunt Sol, Luna& Terra, tum minores, cujusmodi sunt coreora viventia, quae explicant mutuam inter se convenientiam vel medii , vel finis , vel utriusque , si comparentur cum diversis, non habet pm sui causa , nec casum 1umptum pro nihilo, nec casum simplum promotu materiae sine ullo consilio sponte se moventis. Si enim haec materia expers sapientiae adstrueretur causa eorum , quae in hoc mundo sapientissimam constructionem praeseserunt, iterum statueretur nihilum esse illorum causam- 1 26. Distincte autem contra primos Adversarios, qui casum faciunt causam Mundi, sumentes casum pro nulla causa,sic arguo. Nihilum nequit esse causa ullius rei , Nam quicquid est causa alicujus essetius , necesse est existat ante ipsum essectum ordine saltem naturae ct causalitatis, aliunde repugnat aliquando existere casum sumptum pro nihilo et ergo casus hoc modo simplus nequit esse causa hujus Mundi,&ut ait n. Gualbetetus de Soriaci , es merum fomnium chimaericum solidae ignora nitae. Deinde Deus ens persectissimum omnia sciens S potens, ubique est: ergo uultus esse potest locus casui sumpto in sensu excludente omnem omnino causam,& ad Deum saltem ut causam unicam, qui aliunde est causa omnium prima, reduci debet illud, cujus nulla alia apparet causa. Bene proinde contra istos Bartholomaeus Fibus concludit,
o Delirer minui, qui Croco uo rasti, σα Musae, porro, caepir
142쪽
originem tribuat rerum omnium, quam qui nihilo . Dei hamus vero i Vilis, inquit, perpersus es, fui tam magnificum opus, reuerum creationem mero nihilo , cujuemodi es case, Wibuat portui
quam Deo isI27- Contra sesundos , qui tribuunt hunc Mundum casui iusensu atomorum , quae postquam aliquo modo extiterint,vel causa aliqua illas creaverit, per ipsarum motum nullo consilio directum tandem coaluerint in hanc rerum moIem,habetur robusta, eloquens& abundans argumentatio Balbi stoici apud Tullium 1 . Contra eosdem bene etiam sic arguit Cheyne 3 . Qui dicunt possibilem esse existentiam hujus Mundi ex fortuito atomorum motu temere id dicunt , nisi ostendant quibi sitam determinate motibus, direetionibus, &reflexionibus principales salieni hujus minia partes formari potuerint ; Nam quam saepe novimus; accidere, ut quo i possibile creditum fuit, dum cogitabatuc, inventum deinde fue .i , dum exequeretur, absolute impossibilo, propterea quod opus esset principiis inter se contrariis: sed nemo hominum potest ea osten dere , cum nemo hominum adhuc assequatur struisti. ra n uti Pus organici corporis: ergo temere dicunt possibilem esici existentiam hujuς Mundi ex sortuito Atomorum motu ia
Argumenta pro impossibilitate morali. Mundi per casem imo Rimo sic arguo cum Jaquelatita Casus silmptus prox motu fortuito atomorum nunquam,quantum etiam ex historiis cognovimus , produxit ullum animal , nec hominem nec brutum, quae sunt quaedam huius Mundi partes: sed si ex fortuito atomorum motu produci posset aliquod antinas, facilius nunc pro duceretur , quam primo olim producta fuerint; Posset enim qui jam existimare minimas saltem aliquas ipsbrum animalium mole,
143쪽
culas , dc rudimenta remanere etiam post mortem , de dissolutio. nem animalium, quin proinde necesse esset recurrere usque ad am-mOs : ergo fortuitus atomorum motus non potest producere ullam
ne exiguam quidem partem Mundi, qualis est aliquod animal . 12ρ. IL Ex inductione arguitur facta in aliis facilioribus,
quia minus .compi is combinationibus, quas sine mentis alicus us directione, nunquam in aptam se dispositionem conformasse vidimus . Ita quis unquam vidit ex fortuita colo imin projectione in telam extitisse imaginem non dicam exercitus dimicantis, sed ne uni us quidem bene dispositi corporis vel hominis , vel equi , vel currus 3 Quis speret ex fortuita extractione vocabulorum quae
Uirgilii AEneida componunt, habiturum se, illis prout exeunt deinceps c.positis, integrum opus vel saltem aliquem ipsius li-hrum , vel ut verbis Tullii utar, I putes, si innumerabiles unius se piginti formae literarum , Dei aureae , vel qualeslibet aliquo conjiciantur, posse ex his in terrσω excussu annales Ennii ut deinceps , e L Idem dicendum. d-musicarum percuitione illa , quae harmoniam pariat, idem de inflexione organorum vocis humanae, linguae & labiorum, quae cantum aut sermonem constituat, quae Omnia nemo credit, possibile m raliter esse , ut quis fortuito motu unquam exequatur . Atque
quia statim in hujusmodi exemplis elucet animo impossibilitas
haec moralis, ideo evidens etiam dici potest esse , non fieri a me-m casu ea, quorum multiplices partes recte observantur dispositae atque connexae. Dicit quidam apud Platonem,quia deprehendis ordinem in meis dictis & factis, evidens tibi est, me habere mentem intestigentem et ergo videns ordinem huius Mundi, confitere pari saltem evidentia esse apud te certam existentiam mentis infinite intelligentis. 136. Impossibilitas huiusmodi moralis ex eo piravenit, quod apta dispositio una tantum est, vel saltem numero paucae sunt , dum contra, quae confuse sunt,& ineptae disse sitiones, sunt innumerabiles . .are unitas illa , aut paucitas deberet quodam modo triumphare de innumerabili multitudine , quod est difficillimum, de quo major elucet animo differentia,& inaequalitas inter opportunas ct inutiles mbinationes , eo evidentior est moralis
144쪽
impossibil itas, ut emergat casu illa , quae opportuna est. In nostro autem cassi inaequalitas ista tanta est , ut ne illam quidem concipere possimus. Ex una enim parte est ita haec atomorum combinatio , quae nunc habetur , admirabilis ut stupra vidimus, cujus emersio per sertuitam agitationem atomorum postulatur : ex alia autem parte sunt aliae omnes possibiles ex iisdem combinationes, quarum numerus etsi finitus, sua tamen amplitudine apprehensionem nostram superat. Etenim si solae 13 literae Alphabeti tot libros & sensu; diveris faciunt, & ut ait Lucretius i Pusim nostris in versibus iasis Multa elementa ines multis communia perbis et Cum tamen inter se perfus , ac perba necesse es
Confiteare're , nitu risore sonanti.
Tantum elemenIa queunt permurato ordine solo. Quinimmo si versus illi hexametri, qui Protei dicuntur ob multitudinem combinationum, quas suscipere possunt sub paucis illis verbis, quibus constant, tot re ipsa admittunt Variationes ,'ut admirationi omnibus sint: cujusnodi est versius ille Bernardi Balvisit Tot tibi sunt Virgo dotes, quot sidera Caelo, quem iacto ipi Ericius Puteanus in libro, quem Thaumata pietatis inscripsit,ostendit posse commutari mille & viginti modisservata hexametri forma , & neglectis illis sub eadem forma erumpentibus permutationibus , quae sibi vita fuerunt habere sensum , qui laudes Virginis minueret :Jacobus vero Bernoullius post alios multos ab ipQ citatos Σ , qui idem disquisierunt, sequutus theor iam magis accuratam dixit, salva metri lege omnino ter millies tercenties ac duodecies pariabilem esse : & generatim,si verum est, sicut verissimum est,Theorema illud artis combinatoriae, quod ,ut videre est apud citatum Bernoullium,& expeditius apud Tacque-tum 3 , Wolfium 4 , aut Ricciolium , docet, dato elemen
torum , quae combinari debent numero , inveniri numerum omnium possibilium combinationum, multiplicato successive per sequentem numerum producto, quod habetur per multiplicat nemR eorum,
145쪽
eorum , qui primi sunt in serie numerorum, quae incipit ab unit te: ut si tria sint elementa, sex possibiles sunt ex i ii is combinat i nes; Unitas enim & binarium invicem multiplicata dant binarium , binarium vero multiplicatum per ternarium pmducit senarium : citatus versus Bahusii neglecta Arma hexametri, cum constet vocabulis octo , poterit modis 4o 72o variari. Cum haec inquam omnia ita se habeant , quam immanis erit numerus com-hinationum possibilium ex omnibus innumerabilibus atomis, quae Mundum hunc componunt. Profecto moralis impossibilitas eme sionis hujus ordinati Mundi ex mero casu proveniens ,& hujus 1 possibilitatis evidentia dicenda est perquam maxima. Quin im
ct Bostovichio numerus combinationum possibilium ex atomis statui infinitus , habita ratione ad figuram de situm illarum inter se quae duo cum infinite variabilia in infinito spatio sint, infinitatem etiam refundunt in atomorum combinationes possibiles. Atque tanto illustrior tunc evadit evidentia impossibilitatis morali , ut ex Artuita combinatione extiterit hic Mundus admirabilis , ut stultitiae accusetur, qui illam neget . Nam qui sperat , inquit citatu sHooke,eae concursu fortuito orituram hanes undis .mam , sperat contra infinitam probobilitatem, quo nihil pote esse lepius: qui credis ortam illam esse, eredit etiam contra proba Alitatem in iram, quo nihil poteγὶ esse. Cardinalis S sertia Pallavicinus. in suis de Bono libris Italice primum scriptis, & ab eodem paulo post Latine redditis, non videtur quicquam ultra
requirere , quam ut clare pateat moralis impossibilitas, ut ex semtuito atomorum concurse existat haec rerum ordinata combinatio ,
qua nunc Mundus dispositus est. Uerum ulterius procedi potest ad impossibilitatem physicam , & etiam metaphysicam demonstrandam . Atque hujusmodi demonstrationes haberi posse mihi
quidem videtur aperte insinuatum ab illo , sita ilia ipsius peν eo, quae facta sunt, conflictuntur, sempi ema quoque ejus virtus
146쪽
P R O P o S I Τ I O II. . I tDirenitus ; conspicere enim Virtutem ' Divinitatem illius, per quem Mundus factus est , aliquid amplius significat, quam habere de his cin titudinem moralem .
Mundi per casum.1. Ic arguo . ordo est connexio mutua plurium rerum ino unum finem conspirantium : sic postquam apud me ordinis notionem statueram , invenio eamdem proponi, & fusius de
longe melior illa , quam Stoici reserente Tullio ) tradiderunt per compositionem rerum tis O accomodatis locis rergo ordo iumponit causam intelligentem . Nam finis intentio, quae spectat ad notionem ordinis , non habetur sine intelligentia : ergo Mundus hic habens ordinem in suis partibus, physice impossibile est . ut fieri potuisset ex sortuito atomorum concutsi . Consequentia ex notione physicae impossibilitatis manifeste descendit. Eadem confirmatur tum ex persuasione illa ineluctabili nata ex perpetua, constantique observatione , quod nunquam fiat sine consilio &, arte id, quod praesesert ordinem in sitis partibus : tum ex similibus aliorum auctorum argumentationibus. Balbus Stoicus apud Τurulium sic arguit, quis in domum aliquam , aut in Dmnasium,cat in forum veneris reum videat omnium rerum rauonem , modum,
disciplinam, non potes ea sine causa fieri judicare , sed est e aliquem
intelligis, qui praest, ct cui pareatur : multo magis in Iamh moti- istis, tantii que dicissitudinibus tam multarum rerum , atque tiantarum ordimbus fatuat nee se e sub aliqua meme tantos naturae m9tus gubernari .Quibius similia fuse habet in eodem libio . 6 Videt quispiam , sic Lessius galatium, cujusfructuram omnes Aλ chi R a lecti
147쪽
tecti miramur, quaerit, is artifex hoc extruxerit , respondetar lapsu ac colli ne momis propter terraemoxam, singultu paries ita coaluisse. E ais adeo vecors isce credat quo exemplo utitur etiam Daniel
Bariolus si , illudque multis aliis cumulavit Sdo. Ch Estomus in illud Psalmi 1 Dixit insipiens in corde suo , non es Deus. GO
lenus considerata opportuna nervorum distributione ad omnes vul
tus humani partes exclamat, Σ) Haec fortunae suης opera λ Haud sis , an hominum fit sobriorum ad Fortunam opsecem id revocare .
Alii similiter arguunt ex eo , quod nemo sanus, proposita sibi eleganti aliqua sculptura aut pietura,dubitat unquam artilae , an m ri casus sit opus: immo siquis λrte cum peritis harum artium ver fetur , exquirit subito , cuius authoris sit opus, quos pudet , ni possint statim respondere esse Bonai rotae aut Algarvis, Raphaelis
aut Caraccii. , inquit Pluche 3 profertur horologium ud demonserandum adesse horologiorum artificem Z Hae duae ideae ita inter se connexae sunt, ut nullo opus fit conatu ad illarum unionem flendam, de qua siquis dubitaret, nemo esset, qui tempus velles infumere ad hujusmdidi dubiam amovendum. Idem exemplum umgent Bussierius non semel 4 ,& citatus Bariolus , & Ualse
chius D, & ante hos Tullius ,recurrens tamen ad Solarium ,& Clepsydram, quae sela inventa erant ejus aetate. Idem promove tur Derhami 8 observatione , quod si nemo est , qui horologium , terreni artificis machinulam,credat esse opus fortuiti casus, etsi persepe erret in designatione temporis, & multi generis irregularitates frequenter sustineat, poteritne esse aliquis, qui magnam systematis Planetarii machinam , cujus sibi evidens est co stans regularitas, adscribat casui 3 Laurentius Bellini fabricam cordis observans concludit, me omnia si a rudi intemgentia hominis tantum consilii, tantum ratiocinii, tantum peritiae mille rerum , tantum scientiarum exigunt ad hoc m percipiamur , postquam
s Beli. de Motu Cordis in Me .
148쪽
facta fiunt , ilium cujus opera fabrefacta sunt , tam pan7 erimus, atque inanes ut exifimemus esse consta impotem , aut mnarum rerum omnium Z 1 -, inquit π histonus, ex artificiis sibi prο- , , impar es ad deducenom exisentiam artificis , hie caret . ratione, qui nolit legitimam fateri deduinonem illam , es minus bonesus rustico quovis pilissimo. Hoc ipsum isti increduli de se fassi aliquando scint, ut idem Auctor suadet. Nec dissimilia is
ventilius 8 . Merito igitur malae fidei nota Paulus Segnerius ρ) inussit Demorritum, quia , po tquam concluserat colligatio nem lignorum in unum satis concinne dis, situm fasciculum, a puero Protagora sub suismet oculis factam , ut Gellius refert, demonstrare illius non vulgarem mentem, quam nefas esset rusticis operibus circumscribi, negavit deinde, non esse necessario fatendum , intelligentia & consilio effectam fuisse hanc mundi molem cum tanta in omnibus suis partibus tam grandioribus, quam minoribus connexione dispositione & varietate . Quid magis imdignum ingenuitate Philosephi Z quam palam dicere grandiores mundi partes, corpora caelestia , potuisse existere per sortuitum atomorum motum, ct in gyrus ordinatissimos composita, in iisdem tam constanter perseverare, ut Astronomiam illorum cognitio com dat , scientiam pulcherrimam & acutissimam , qua cognoscimus tot Planetas in eodem sere plano ad diversas distantias moveri in gyros ellipticos circa Solem et & decem satellite s, illos scilicet Τerrae, Jovis, ct Saturni similiter revolvi constanti modo circa suos primarios planetas: & Cometas viam regularem tenem in Osebitis ejusdem generis circa Solem. Quid minus honestum Z quam in cassim authorem relandere coe pora organica , quae sunt ex minoribus hujus mundi partibuς, cum nemo sit, qui horum structuram
149쪽
ram eo magis non admiretur, quo majorem ejusdem cognitionem sibi comparaverit Z adis pennulam, inquit S. Augustinus', nee barboris folium fine partium suarum convenientia Deus reliquit a Soli vultus humani sent, non ilum compeudium quoddam pulchritudinis in exiguo spatio inclusis , hoc est diversarum pamtium minimarum, quae apto inter se ordine unitae sunt, sed citam argumentum nunquam satis admirandum varietatis in hac una pulchritudinis specie.dum in integra civitate , immo in integro terrarum orbe non habetur una hominis tacies omnino indiscernihilis ab alia, ita ut siqua sorte adsit similitudo oris inter duos, quae incautis det ansam unum accipiendi pro alio, numeretur inter res memorabiles ,quemadmodum factum videmus a Ualerio Maximo i) . Et erit, qui serio dicat, inquit citatus Segneri ab innumerabilem mahituinem humanorum vultuum esse opus mente capti , qui temere tor formas continuo excudaI, atque producat 3
isti DRimo sic arguo . Si mundus hic exititisset ex mere se
X tuito atomorum illum componentium motu, atomi, res scilicet mere corporeae, essent inertes, nam inertia est de essentia cujuscunque corporis, ut alibi 3 ostendo ,& non essent inertes , ut mox evincam et atqui esse & non esse inertes est aperta contradictio , de quod includit apertam contradictionem , illud est mitaphysice impossibile : ergo metaphysice impossibile est ex mere fortuito atomorum motu extitisse hunc Mundum . Quod atomi ibsar non essent inertes, sic ostenditur . Non stat inertes illae atomi, quae continuo nulla interveniente extrinseca ipsis causa mutant directionem resti lineam . Nam inertis proprium est perseverare in statu , in quo semel sit , si a nulla causa sibi externa removeatur . Atqui multae illae atomi, quae plura huius Mundi corpora componunt, ut Planetas omnes, quos circa nos motibus constanter 'piriodicis clim diversis velocitatibus circumvolvi intuemur, si omnis causa
150쪽
causa intellige iis & dirigens ipsbrum motus excludatur , milia interveniente causa ipsis externa , mutant continuo directionem motus rectilineam ; motus enim in gyrum non est motus rectilineus. nec aliter habetur, quam per continuam a recti linea directione recessionem : ergo non siint inertes. Hoc argumentum Antoninus
Valiecchius profitetur esse , i Veram demonsrationem causae imsinite potentis liberae ct sapientis, vi cujus hic Mundus formatus.
est & conservatur. 1133. II. Cum Cheyne Σ . Si Mundus hic extitisset ex se
tuito atomorum motu , atomi haberent & non haberent essentialiter mutuam gravitatem, quod repugnat: ergo .Haberent quidem
quia qualis apparet nunc Mundus, ita praesesert mutuam gravitatem , ut unice per hujusmodi principium, reddatur ratio eorum quae in hoc Mundo constanter videmus, praesertim in systemate Planetario. ut post Nevulonum nemo, Iure dubitat: haberent vera essentialiter, quis haec gravitas non posset repeti a fortuito motu , utpote praeseserens. tantum consilii& artis , cum quibus non componitur talis motus castialis ,& aliunde excluditur omniis causa extrinseca, quae illam ipsis tribuerit ex consilio & arte . Non a tem haberent , quia mutua gravitas non est essentialis materiae; non enim est essentialis materiae motus , ut ubi agitur de inertia materiae, ostenditur: & rursus posito in materia motu non sequitur necessario talis mutua gravitas , quae proinde est effectus continuus principii cujusdam prorsus extrinseci ipsi materiae . III. Cum eodem Cheyne Oa . Mundus qualis nunc est , continet bruta & homines. in quibus habentur motus spontanei ct voluntatii, & etiam liberi: sed impossibile metaphysice est, ut hi motus fiant casti; nam nobis constat intima conscientia nos saepe mo veri ex consiliri & arte, quar per diametrum opponuntur ι casui, & motus brutorum fiunt tali modo , qui opponstur illi, quem potest tenere materia sibi relicta , qui est sequi seges mechanicas, quae abhorrent a mutatione arbitraria du ectionis sn mo-
tu, & transitu a motu ad qui etem improvisam , & a qui eloe ad improvisum motum, & a motu cum tanta velocitate ad motum ini- . ' Pruvisum cum velocitate majori vel minori: ergo is