장음표시 사용
61쪽
ut ex hac selum parte subductis rationibus modo, qui peccat ex desectu, non vero ex excessu, concludat Pluche ib re terri quotannis ab una ex his bovibus fruetum decem scutatorum . - His succedunt oves , caprae , sues . Ex ovibus fructum
unius scutati percipi singulis annis communiter dicitur, maxime propter lanam , quam exacta jam hyeme multo illarum incommodo tondemus . Ex capellis, quas S. Ambrosius , iucundi se si me contemplatur ab dumosa de rupe pendentes, ubi dum pira aliis animalibus certa sunt praecipitia, pro illis abundat sine ullo periculo alimentum salubre electum .& suave , pnaeter ingentem laetis copiam .habemus haedos , quibus libenter . vescimur , earumque pilus etsi asperior, utilis tamen est ad conficiendos pam. aros, qui non ultimo sunt in pretio . Sues , quibus cibi appeten- s. tiam excitant glandes , serum , furfur , compti fruetuq , scatentia Vermibus grana , dc omnia rejectanea, atque quisquiliae brevi crescunt in magnam laridi & carnis massim , quae etiam Ela suavissimam mensam instruit pauperibus de nautis: illis vero . divitum condimentum aliquod affert & ornamentum s3. A sint etiam ad hoc primum brutorum genus pertinent , quorum ita appellatio etsi propter quaedam praejudicia videatur minus conveniens , ubi de rebus agitur dignitate & gravitate plenis , cum his tamen brevera ita consentit illorum etiam . consideratio, ut qui hanc negligat, illis ascribi mereatur . Tat to enim jure asinorum mentio hoc loco facienda nobis est. qua to opus est in sermone de partibus ad Rempublicam constituendam & conservandam necessariis loqui etiam de Rusticis, dc Amtificibus vilioribus . Qiaae quidem comparatio satis opportuna
est ; Sicuti enim gens illa serdida inculta & contemptibilis festin conspectu patriciorum civium, ita asellos ridemus comparatos cum equis: At sicuti nihil rusticis , calcariis, 'caementariis , serrariis utilius , quin immo magis necessarium ad Rempu- blicam , quae sine illis jam deficit a victu vestitu domibus , &nulla statim revadit ; . ita sublatis asinis, qui natura sunt simplici & mansueta : habitu corporis obdurato ad calorem , frigus M. quamvis aeris intemperiem iacile tolerandam : incessu non illae
62쪽
quidem celeri, sed aequabili de diuturno : indigentia cibi minusquam mediocri , & cui minimcisumpturitisfacias : his inquam hiblatis multum crescerent dispendia , ct difficultates transsc-rendi ex uno in alium locum, ut ex monte in agrum, S ex agro in urbem fructus,herbas, saxa, ligna , & omnia illa , quibus indiget Respublica ad dignitatem suam conservandam & au
gendam ias . Quid dicam de Elephantis mole corporea omnia aliae terrestria bruta superantibus 8 sed indole tam docili, ut puer
etiam pareant, viribus tam robusti, ut turres etiam plenas militibus sustineant, . corde tam impavidi, urnullo armorum fragore terreantur: quibus cum breve caput datum sst,. quod humum non possit contingere ad pascendum , , & longi rursus dentes , qui id impedirent , abunde tamen eorum commodae refectioni consilitum est addito illorum nam , ut loquar cum. Laetantio i molli ac flexibili membro, quo preUVere , quo Lenere fuislibet possens , & ori ingerere . Quid jam dicam de Camelis natis ad magna pondera as 3rtanda , quae non Qtum sibi patiuntur imponi, sed ad hoc quodammodo invitant humiliores se reddendo flexis genibus dum ea recipiunt e quod faciunt etiam quinties illa ipsis detrahuntur . . s. Quid dicam de canibus 7 qui quamvis non sint humano generi tam utiles bestiae , quam eae, de quibus usque adhuc memini, nihilominus dati nobis sunt partim ad ustis magni momenti , partim ad Elatium & oblectamentum singulare Plures illorum sunt species , quibus omnibus ita propria est eximia fidelitas, ut huius symbolum communiter statuantur . Qui longo &cirrato pilo sunt , Qtertia excellunt docilitate sic alacritate i. Qui corpore robusto donantur: ut Molossi omnium aptissimi sunt ad custodiam domus, gregis, & cujusvis rei sibi a domino commissam contra. quoscunque aggressbres sive homines sive seras , . quos, siquid illi audeant subripere , statim audacia '& su-
rore vehementissimo invadent ,.. prostrabunt, lacerabunt. Qui oratu magis. Valent , ,hi illorum animalium venationi aptantur , quae latibula facile invenient oculis omnium impervia, non tamen acutis illorum naribus, quarum ope ea inveniunt, & vel
63쪽
retinent, Vel excitant ad nutum venatoris. Qui longis sunt cru ribus, corpore gracili , rieta acuto , velocitate vincent lepores in apertis campis currentes. Qui staturam habent omnium mi-arimam, di indolem faetam ad recipiendas & habendas blanditias , quales sunt Melithaei, diceres natos unice ad delicias ocoblectamentum hominum. Mitto seles, sine quibus singillae domus inciderent in cruciatum olim datum AEgyptiis, ut a murium prae nimia multitudine quammaxime vexarentur. s6. Venio ad bestias terete. Hoc nomine significantur serae
silvestres, mi Leo illarum Rex, Ur sius, Leo, Tigris , Lupus, Lyn X , Panthera, Rhinoceros , Cervus, Dama , Capreolus Aper, Castor, Herinaccus , Vulpes, Hyaena, Martes, Glis, Sciurus , Melis . Harum indoles abhorrens urbes, & impatiens disciplinae est, ut scilicet haberent suos incolas etiam silvae, d serta ,& antra . Mole quidem corporis sunt pleraeque ipsarum inferiores Iobus, ct equis , sed natura feroces βc indomabiles. ut plane appareret voluntate quidem Creatoris, non jam hominum industria jumonta .eta nobis morigera, ita ut unus equis aut bubulcus illorum gregi moderando iussiciat .. Edacitatem multae illarum habent, quae non herbis ac frondibus satiatur, sed cibo indiget robustioli, quem inexhausta Creatoris largitas i lis abunde sufficit, ut videamus quam opportune bruta ad nos juvandos destinata. facta fuerint plena brietatis , quae aqua
ct faeno contenta essent carnem Omnem ac singuinem recu- sirent. Atque quia, quae crudeliores sinat, carnem maxime appetunt, ne fame compulse homines de die passim per campos &silvas aut itineri, aut agri culturae, aut relaxationi vacantes aggrederentur de opprimerent simul cum suis iumentis, & gregibus is lucis odium quoddam indidit, quod illas in speluncas conjicit . de usilue ad noctem retinet . .in qua otiantibus iam hominibus. dc contrario horrore tenebraνum coactis & inclusis intra urbes de domos ab illis in Sperabiles, quo receperunt etiam
cicures bestias, quibus utuntur, datum iisdem .est sotis prodire vagari S praedari. 7. Reptilia juxta Boesiartum apud Alphonsum Nicolai i stat animalia , quae molem habent aliquam sensibilem , sed nec
64쪽
aves nec pisces sunt, nec de genere insectorum terrestrium . Ui- penae , Λ sipides , Angues, Lacerti, Talpae, Mures, Nitedulae exemplo sint hujus nodi reptilium .s 3. Pod autem pertinet ad Insecta , Joannes de Turre si stabilitis eorumdem attributi; genei icis ea distribuit in sex suprema genera , seu classes , sumpto discrimine ab alis , sub uno genere ponens quae illis careant, sub reliquis vero , quae eas habeant numero vel figura differentes : atque divisis singulis classibus in genera his generibus in suas species, colligit harum numerum I 49 I. Sed mihi satis sit minus distincta partitio in quatuor dumtaxat genera . Primum eorum , quae componuntur ex duabus vel pluribus partibus inter se unitis quasi per filum , quod dicitur vertebra , cujusmodi sunt sermicat . Secundum eorum , quae constant ex pluribus anulis elasticis , communi membrana contectis, ut lumbrici. Tertium eorum, in quibus sunt plures partes per modum totidem laminarum , quarum altera stipra alteram blande illabitur. Huc spectant apes. Quartum tandem complectitur illa, quae ad nullum ex dietis .pertinent . Huiusmodi sunt limaces . Sub his autem generibus tot sunt species , ut non cedant varietati quadrupedum avium & piscium.
Juvat de aliquibus in quovis genere diligentius meminisse .s . Ad primum pertinent Aranei . Exosi quidem illi ita
sunt, ut ipsum nomen stomachum plerisque moveat: Micros pium vero horribiles etiam reddit, exhibendo oculis dentatas &serratas oris sercipes, squaminosum thoracem, minaces lacertos, pilosum ventrem , aduncos pedes . Nihilominus siquando illos offendimus aut praedantes, aut suas telas contexentes, iam gradum suspendimus, & magna cum voluptate illorum industriam.
Elertiam, A velocitatem agendi observamus. Qui haec diligentius contemplati sunt, animadvertunt fila haec esse gummi quoddam,quod ex papillis quinque ex infima illorum parte pendentibus pro libito exprimunt, quae deinde invicem constringunt amtificio singulis horum speciebus proprio. Illi qui intra domos nascuntur , suas telas in angulis dispotiuiit, fabricata sibi in horum
extremo habitatione utrinque aperta ad evadendum prodibito. .
illi qui antra quaedam , parietum seramina incolunt , de aranei
65쪽
nigri dicuntur, alterius generis telam circa ostium applicant circumquaque , minoris quidem amplitudinis , sed majoris tenacitatis . illi qui hortorum aranei dicuntur, fila haec viscosa a punctis diametraliter oppositis ducunt in directum ad quoddam centrum , ubi stationem suam figunt: deinde in circulos in vicenta paralellos, de paulum inter se distantes alia superimponunt, atque hoc modo rotundum rete sormant, quod a mediocri vento utpote ipsi pervium non discinditur, sed volantes muscas retinet . Ad hujus exemplum illud venatores fabricati sunt , quo per concubiam noctem lucerna in ejus medio posita volucrum magnam vim capiunt, dum ea lumen vel ius convolat expulsa improvisis fragore ab omnibus citcumquaque locis. IIac aranei illi via victum sibi comparant cx incautis insectis, quae liis retibus impingunt; Necessario enim tunc fila distenduntur , ct illos excitant , qui statim in praedam non tam sebito liberandam visco, quo remoratur , insiliunt, quam arcte circumligant, donec spem omnem vel effugiendi vel se defendendi ademerint, eaque in domum suam tandem deportata jucundissime depascuntur. Aliae
sunt praeterea araneorum species, ut nemo non videt, & tam
insignis thecunditatis singulae sunt, ut Redius i ab uno illorum deposita in suo nido ova sere ducenta numeraverit. Sed brevitas visae illis concessae per aliquod Qtum anni tempus , Smutua inter ipsos crudelitas , qua se invicem vorant , non reddit i l los supra alia insecta nobis molestos. Esset in hoc genere sermicarum species, quae utiliter considerari, posset non solum quantum ad ortum , quem habent ex ovo , sub forma primum minimorum vermium . de deinde nim-pharum : . sed etiam quantum ad rationem vivendi inter se i , modum hene ordinatae Reipublicae,quae commeatu semper abundat , quippe ita omnes ab omni pigritia remotae sunt, ut caudiderim alas ipsis senescentibus adnasci , ut quae aetate impeditur pedum agilitas, alis compensetur. At opus est ad alia properare. 6o. Ad secundum insectorum genus pertinent piraeter Vermes, qui semper in hoc statu conservantur, illi etiam, qui ex vermibus volatilia fiunt, postquam immobiles aliquandiu perstiterunt in medio quodam statu , qui chrysallidis, vel nimphae dicitur. ci Red. Esper. su la Generaet. degli Insetti pag. 3.
66쪽
tur . In his sunt erucae, quae plantas 'verno tehapore obsident ad pastum avium , quibus & pullis, quos tunc nidis affixae procreant, hac via magnifice constultum est, data interea iisdem, insectis ea sagacitate Se industria , per quam multa avium vim de venationem eludunt, vel abscondendo se sub foliis , vel se ex illis celeriter demittendo per filum , quod tunc suspendunt Sevolvunt cum invaduntur, vel fingendo pedi subitam immobili tatem se non esse de genere viventium , quae inquirantur. Species autem erucarum fere totidem sunt ac plantarum ; NanL,
suas unaquaeque producit eiusdem coloris cum soliis,.quibus Ω-lis, vel iis quae sint homogenea , singulae pascutitur , exceptis paucis, quibus herbae omnes placent, & illis quae etiam carni vorae sunt,& vivunt ex parvis muscis, quibus supra se insidentibus ex improvise complicatae potiuntur. Sunt rursus tine e , quae pannis adhaerentes per villosam vestem utrinque apertam , ex qua modo ex una ipsius parte, modo ex alia aliquantulum se exerunt, eosdem paulatim depascuntur. Atque si accidat ut ex albo panno in aliud transmigrent alterius coloris, icito de ipsae eumdem colorem induunt. Quoniam autem quantum PhiloQ-pho placet harum contemplatio,dum vilibus aut obseletis pannis contentae sunt, tantundem displicet, dum sua etiam pallia invadunt , ideo ne huc transcurrant, modis omnibus studet, adhibens modo rudiculas, quibus ova siqua sunt excutit, modo aerem frigidum, aut fumum tabaci, aut alia , quae illas destruant . 6 I. Bombyces tandem sunt hic commemorandi, qui brevi vitae suae curriculo toti incumbunt sericis nobis comparandis .
Hi ante saeculum VI terae vulgaris ignoti erant Euri ; Nam juxta Pluchem I ,& Jo. Gualbertum de Soria et a tempore Justiniani Imperatoris e Perside delati primum fuerunt Constantinopolim , & deinde per totam Graeciam , Italiam, de alias re-. giones disseminati. Sericae tamen vestes notae jam antea erant, sed inter pretiosas reputatae. Saeculo enim quarto dicebat S. Basilius, 3 Fila bombγcum Caesaream usque Seres transmittunt
ad ruras ac praemolles pestes concinnandas. Haec autem animal-
cura apud Seres ipsos, Sinarum provinciam, iii Tunchino pas
67쪽
sim supra moros habitant, in quibus nascuntur , vivunt,- rantur nulla indigentes hominum Ellicitudine . At apud nos solum intra domos ab omni aeris humiditate S intemperie ,& ab omni squallore dilige ater protectas educari possunt, admi- iii strato in singulos dies cibo ex novis mori soliis sicco die pampinatis, quae parum selici exitu supplentur illis urticae, sinita-cis, de latiucae. Curam, quam circa illos impetistimus, compeia' sant erudiendo mentem , & augendo opes; mentem quide nu, erudiunt eorum , qui observent illorum structuram, quae videri potest apud Pluchem i ,& diversbs habitus, quos donec ve mium formam retinent, induunt. Primo enim prodeunt nigra Veste , quae paulatim cinerea evadit, & postea discinditur , de locum dat alteri nitidiori, quam nondum expleto mense a se repellunt, ct in aliam commutant: Opes autem augent, quia cum jam adulti facti sunt, adgrediuntur pretiosum opus, sericum illum longum plerunque pedes bis mille , etsi ponderis vix. granorum duorum, quod apte conglobant in ovali solliculo, sepulcro nobili, quo se ad breve circiter trium hebdomadarum , tempus includunt, redituri ad novam vitam , non jam amplius Vermes visit turpes, ad motum tardi, addicti sisto, dccrata frondium cibo contenti, sed papiliones pleni alacritate, venustate , S agilitate , spatii aerei incola ,sbio florum nectare avidi,t,les demum , ut possint esse exemplum quoddam gloriosae illius resurrectionis, quam nobis bene viventibus Catholici speramusta credimus. Non est tamen expectanda hinc illorum meta-anorphosis , quae propter quasi terrenas faeces, quas evasuri animal aereum supra sericum demirant, illud prorsus inutile reddit, sed opus est iIlam praevenire. Quod etsi non fiat, nisi vi cχ-
loris, qui incluses vermes perdit, non est tamen timendum, ne eorum pariter species brevi extinguatur. Satis enim sunt pauci , qui permittantur ad novum statum pervenire, quoniam tantae simi foecunditatis papilionum fa,ininae , ut singulae brevi pariant ova plusquam quingenta. 62. Ad tertium genus pertinent Scarabati, & insecta illa, quae ex erucis transsermantur in Papiliones, Apes,Vespas, Crabiones, Muscas, de alia volatilia . De Scarabatis plusquam centum sipe
68쪽
cies numerantur & describuntur a Mouseto i , & Aldro vando Σ , de totidem de Papilionibus, quorum alit per diem volitantes ostentant pulcherrimum alarum apparatum, Vivitis coloribus , & bene sibi res andentibus figuris distinctum , dc et gantes antennas in lamniscos desinentes : alii vero ad spatiandum sub maligna dumtaxat luce destinati vestem gerunt elegantem quidem , sed atris istum coloribus variatam, & autennas praeseserunt directas & acutas, quasi ad hineris Elum tentamentum , non vero ad pompam datae sint. Ad Apes venio, de quibus cum multa dicta sint a inultis cujusvis temporis scriptoribus, quae pertinent ad illarum ortum, formam, modum vivendi, opificium indolem, recentiores praecipue attendendi sunt Philosbphi , imprimis Reauinuitus , qui ex suis observationibus plura nobis commentaria de his rei,
quit ,& deinde illi , quos idem 3 laudat, quibus addam Ba-
Zinum, quem non video ab ipso nominatum, cum caeteroquin citetur ejus Historia de Apibus; Isi enim in harum observatione diligentius se occuparunt, de per crystallina alvearia assequuti
sint magnam partem eorum, quae in illis moliuntur . Apes pei tinent ad insectorum genus, quae ex ovo nastuntur iub Erma vermium , quam diebus decem. aut duodecim frequenter nutu ta melle a matribus retinent& augent. . Post hoc tempus cibum
illis jam recusantibus' accurrit apis , quae obducit cera singulas cellas , in quibus singula sent, quasi ad fovendum illorum ibin num, vel potius ad maturandam Chrysallidem, & ex illa novae apis productionem, quae post dies quindecim perrupto opercul o
erumpit alas explicans , quibus, cum primum exsiccatae fuerint, jam ad praedam cum aliis per hortos dc prata spatiatur, si fiteri ex iis , quae ad operandum favos natae sunt ... Nam, Maraldus in. Actis Academiae Scientiarum Parisiensis ad annum I Ia tres Haunoquoque alveari apum species distinxit . Prima est artificum :Hae sunt apes minores mole caeteris , sed numerosiores . instructae antlia circa os, qua mel colliguiu , dc condunt in. sicco mellario , in viseeribus inclus, , ex quo domum reveris periductum quemdam, qui ab intima ejusdem parte usque ad. os ascer
69쪽
dit , illud rei dunt in cellas promptuarias. Armatae insupersunt aculeo, quem ex extrema corporis parte exerunt contra aggretares . & quo primam imprimunt plagam satis levem , qua
plarunque contentae stat. Nam si explicent etiam duas illas sagittas , quae: intra ipsum continentur , rapit ita facile possunt deinde illas ad se iterum contrahere pirapter hamos, quibus cin guntur, atque hoc modo contingit ut animas in vulnere ponant, sicut dicit Virgilius. Eaedem ineptae ad generationem cre
63. Secundat cies est earum , quae dieuntur suci. 'Ilae sunt majores Corpore, ex ites culeo dii mi , quo haustum me egerant, ipsarumque numerus comparatus cum primis, est in ratione unitatis ad 4o, vel so. Atque hae taeduntur mares, qui nunquam longius ab alveari discedunt , nec ullo operi incumbunt , sed publico quasi aerario aluntur , maxima tamen pars non amplius quam anno uno. Approximante enim Autumno ab artificibus apibus ., quasi ut sibi consulant pro hyemis tempo re, quo deaeommeatu per aestateni comparato vivant necesse est, adhibita si opus sit vi expelluntur ab alveari, ut fame circa illud passim extinetis iaceant, vel pluviis vento et avibus occidantuas cum caeterae ad septem vel octo annos vitam pmtrahant. rtia species est apis omnium maxima armata aculeo , Scquae creditur tamina,quia compertum est ab ipsa deponi ova Una plerumque estide ad summum duae aut tres in singulis asevearibus . Quare cum haec olim diceretur esse Rex, nunc melius dicitur apum Regina. Illius foecunditas intra unum annum CX- tendi potest ad filios sex mille de amplius generandos. Aucta , multitudine quam alveare non capiat, eodem momento temporis quasi ex condicto juniores alio commigrant duce sua Regina, novam sibi terram inquirentes in cavo aut arboris, aut parietis , quod donec illae invenerint, quibus 1brtasse haec cura committitur , volitant per aera , dc aliquando invicem congregantur circa ramum arboris ad instar racemi ab illo pendentes . Qui curant hoc examen sibi captare, accurrunt cmtalis, aut ali quovis canoro aeris strepitu , quo ipsarum conjunctio adeoque &possessio acceleratur . Illae apto in loco collocatae incipiunt lamsuum aedificium a superiori parte , quod paulatim in inserio
70쪽
res deducunt, & quam possunt dilatant. Brevi tamen illud conficiunt , quia aliae inquirunt illius materiam , primo quidem gi tela quoddam amarum , quod ex herbis, paleis, putridis lignis , de acidis liquoribus colligunt, cuius usus erit in omnibus locis, quae tuta debent esse ab externa insectorum vi dc xviditate .: deinde ceram , quam inveniunt in flavo pulvere , quo florum stamina conspersa sitnt, qui si abundat, ipsum in fundo calicis illorum delapsum vel excussiim colligunt volutantes supra illum totum corpus, cuius pilis quicquid cerae est adhaeret, sin vero minor est in uno flore hujus cerae copia , eam quae in eo sit. pri- piis duobus pedibus, & ore congregant in fasciculum , eumque' Ope pedum mediorum ingerunt in cavitates quas habent crura ultimorum pedum , quas postquam impleverint domum reversiae vel in cellas ad hoc comparatas ipsemet hanc sarcinam deponunt , vel sub ipsam ianuam aliis deportandam tradunt. Cum harum sufficiens copia jam habetur, adveniunt quae invicem illas commiscent, subigunt, purgant, ex eaque divisiories do cellas componunt, quarum prima pars est pro prole educanda : se-Cunda pro cera asservanda, quam opus est in promptu semper habeant vel ad obstruendas cellas , vel ad suammet vitam con-.servandam et Censet enim Reaumourius non Elo melle anes vivere, sed etiam cera, quam credit tum demum acquirere suam perfectionem , quando per ipsa viscera pertransierit: tertia tandem pars est pro melle in illis includendo , quod est iuccus quidam , qui e planta extra poros florum, maxime Sole circa meridianum posito, exsudans ab illis exsugitur; neque enim attenden, di sunt, qui oliis putarunt esse iurem e Caelo decidentem, nbnsbium quia gratis diceretur supra flores dumtaxat caderri vel supra illos itum conservari, sed multo magis, quia compertum: est rorem esse mellis exitium , quoniam illud ditatuit & dissipat . - 64. Apes autem, quae tres jam dictas favorum partes primo inoliuntur', easdem nullatenus perficiunt. sed ad hanc periectio-uem & expolitionem aliae incumbunt , quae' stabilem Brinalia a primis jam datam diversis operis membris ita in singulis partibus exornant , ut pulchra etiam: visis, & commoda habitatu evadant . Quibus finibus nihil opportunius est cellis hexagonis, quae apte inter se coniunguntur , nihil 'vacui relinquentes, de ci-