장음표시 사용
151쪽
enim inde uotis avit in loratione deum, sed vi ac piriu-te , coadendum rare. Per medias acies ferro piam feriret, quo timoris minus sit, eo minus firme AmriCugi esse. Ceterum prae strepitu ue tumultu nec consilium nee imperium accipi poterat: tantumque aberat, ut sua signa atque ordinem et locum noSceret miles, ut vix ad arma capienda aptandaque Pugnae competeret animus; opprimerenturque quidam, onerati magis his, quam tecti: et erat in tanta Caligine maior usus aurium, quam oculorum. Ad gemitus vulnerum
ictusque corporum aut armorum, et mixtos strepentium paventiumque clamores, circumferebant ora
oculosque. Alii fugientes pugnantium globo illati hae
rebant : alios redeuntes in pugnam avertebat fugientium agmen. Deinde, ubi in omnes partes nequidquam impetus capti, et ab Iateribus montes ad lacus, a fronte et ab tergo hostium acies Claudebat, apparuitque, nullam, nisi in dextra serroque, salutis spem esse; tum sibi quisque dux adhortatorque sa-ctus ad rem gerendam, et nova de integro pugna exorta est; non illa ordinata per A principes hastatos-2. Ad arma capienda et, quod idem est, amanda pugnae. α Militi iam in acie tribuitur, scilicet iam habenti,
nempe manu capere arma, humero ante nixa, ut hastas , gladium stringere, pila prehendere et librure, rel. . Bauer. - Commieret animus, id neus et par esset, sufficeret, valereti Cons. ad Tae. Ann. III, 46, n. 1.3. gematis Vulnerum, ob vulnera vide ad l, b, n. S , vel vulneratorum suisi ita leg. , vel potius: ad sonum vel ictuum, vel telorum, vulnera instigentilian. Nam gamittis dicitur omnis fouus vide ad Sil. I, V, 398; XV. ibs, et Ovid. Met. XII, 437 et Mianus, vul ieius, Iura, vel tela, aliaque arma, quibus olnera inseruntur; vid. ad Sil. I, 397, et IV. 38 . I ine sorte grasei et morti ero minera ictus supra II, 47; et Mulneriabus evii bili insta XXIV, 7. Hine quo
gite gyuon. h. l. iunguntur gemitus Miatne muri, ictusque comorum aut armorum.
. Non illa ordinata pugnaPer Win .cipes hastatosque ae triarios; cs. VIII, 8. Sed legendum videri per hastatos princiρ qua ac l. iam monuit Dah.
cap. 4. - Neo ut pro signis, ante si gna , antesignarius, hastati et priuei-Pes , νε ιι signa alia Pugnaret acies .
152쪽
que aC triarios, nec ut pro signis antesignani, post signa alia pugnaret acies; nee ut in sua legione miles , aut cohorte, aut manipulo esset. Fors conglobat et animus suus cuique ante aut Post pugnandi ordinem dabat: tantusque suit ardor armorum 6, adeo intentus pugnae animus, ut eum motum terrae 7, qui multarum urbium Italiae magnas partes proStra vit, avertitque cursu rapidos amnes, mare fluminibus invexit, montes lapsu ingenti proruit, nemo Ρugnantium senserit.
I. Tres serme horas pugnatum est, et ubique
atrociter: circa Consulem tamen acrior insestiorque pugna est . Eum et robora Virorum Sequebantur, et
ipse, quacumque in parte premi ac laborare senserat suos, impigre serebat opem; insigneinque armis et hostes summa vi Ρetebant, et tuebantur cives: doneci in suber eques Ducario nomen erat facie quoque noscitans, GConsul, en, inquit, ilic est, popularibus is suis, qui legiones nostras cecidit, agrosque et ur
S.I ora conglobat Romanos, ut apud Sallustium, Iugurth. 97, al. Ioz. Sors male edd. aut e Gron. qui et mox iliat pro dabat in optimis MSS. legi monet. - Ante aut post, scilicet signa. Tantusque fuit ardor armorum, vide ad I, 3o, n. 7. . Etim motum terrae etc. qui non memoratur Polybio, sed tameti COelio apud Cic. de Div. I. 35; Plin. II,3 , seu 36; Oros. IV, 13; Sil. V.
6il seq.; Flor. II. 6, et Plut. tu Fabio. Conser Heyne opusc. Acad. tom. III. pag. - AMergisque cursu ra-νω id eum Sirotii. recepi ex duo- hiis optimis MSS. pro Vulg. ra 'ido amnes , mare fluminibus inMexit, ut apud Cic. loco laudato luculentius υι sumina in contrarias partes
rint , atque in amnes mare ἐν aeri . Flumina decurruut in mare: sit autem tremore terrue , ut mare inte dura exundet, ut aut retro agat numina. quue id relluum setit ire non soleut, alit, ubi accessus recessusque eius a altius solito ascendat; Gronov. Ca P. VI. I. Inuestior e Pugna est rimmo erat aut esse; Bauer. - Premiae laborore ς vide ad III, 3I, v. 1. Duearium non nisi Livius memorat,
et ex eo Si l. V, 6 4 sq. Polybius Iu . 84, triadit, consulem a Gallis quibusdam interemptum. Iustiber eques, Ρ-tae quoquc noscitans ete.; vide ad XXI. 63. n. 3.
153쪽
is hem est depopulatus: iam ego hanc victimam ma-M nibus peremptorum laede civium dabo: is subditisque calcaribus equo, per consertissimam hostium tu ham impetum iacit; obtruncatoque prius armigero, qui se infesto venienti) obviam obiecerat, consulem lancea transfixit: spoliare cupientem triarii obiectis scutis arcuere. Magnae partis fuga inde primum compit: et iam nec lacus, nee montes obstabant pavori: per omnia arcta praeruptaque Velut caeci evadunt: armaque et viri super alium alii praecipitantur. Para
magna, ubi locus fugae deest, per Prima vada paludis in aquam progressi, quoad capitibus humerisque ex
stare possunt, sese immergunt. Fuere, quos inconsultus pavor nando etiam capessere sugam impuleriti Quae ubi immensa, ac sine spe erat, aut deficientibus animis hauriebantur gurgitibus, aut nequidquam sessi vada retro aegerrime repetebant, atque ibi ab ingressis aquam hostium equitibus passim trucidabantur. Sex millia sermo primi agminis, per adversos hostes eruptione impigre sacta, ignari omnium, quae
post se agerentur, ex Saltu evnsere. Et, quum in tumulo quodam constitissent, Elamorem modo ac SO- num armorum audientes, quae sortuna Pugnae esset,
neque scire, nec perspicere prae caligine poterant Inclinata donique re Φ, quum incalescente sole dis-Pulsa nebula aperuisset diem, tum liquida iam luco
2. Hanc Mictimam, hune, scilicet consulem , vide ad XXI, Io. n. 14.
3. Qtii se infesto Menienti vide ad
I, 3, n. Σ . et XXI . 44. n. 2 obriam Misereare durior eonstructio qimmin verbis infesto Oenienti, tum in Pleo 3 asmo ObMiam obiecerat: neque enim iiinxerim o iam Menienti, quod deuggresso et impugnaute diei solet ;Bauer. Triarii Miretis scutis areuere;
ut . clipeis. Sed conser VIII. 8. Λdseqq. eouser Polyb. III, 84.
4. Mo PersPicere Pras ealis in , mi forte XL. 22, n. a, vel accurate, perspicue videre. Prospicer e malebat Drah.
5. Inclinata denique re; vide ad IlI, is , n. έ; et IX , 1, n. a.
154쪽
montes campique Perditas res, Stratamque ostendere foede romanam aciem. Itaque, ne in conspectos Pr cui immitteretur si eques, sublatis raptim signis , quam citatissimo poterant agmine, SeSo abripuerunt. Postero die, quum super cetera EX trema fames 7 etiam instaret, fidem dante Maharbale, qui cum omnibus equestribus copiis nocte Consequutus.Erat, si arma tradidissent, abire cum singulis vestimentis paSsurum,
sese dediderunt. Quae punica religione) servata fides ab Hannibale est, atque in vincula Omnes coniecit. VII. Haec est nobilis ad Trasimenum pugna, atque inter paucas memorata populi romani clades. Quin-dqcim millia Romanorum in acie caesa sunt; decem millia, sparsa fuga per omnem Etruriam, divorsis itineribus urbem petiere. Mille quingenti hostium in acie multi postea utrinque ex vulneribus periere:
rmr eques Poenorum, . . . sese amia
uerint ete. Polybius loco Iaudato tradit. hare sex millia Romanorum collibus relictis petiisse vicum quendam Etruriae, ibique a Nahar IeCircumseMos se ei, fidem illam danti. dedidisse.
7. Sti r erim'o extrema fames: malim paene iungere celera extrema , i. e. ultima, δεινοτατα. ἀπορα, quam aver cetera et extrema fames;
8. Puniea religione cons ud XXI. 4 , n. to semma fides ab re est, atque in Mincula omnes coniecit; in edd. ante Gron. reniecit, reete sorsan , etsi adversantur Insolentior est h. l. a passivo ad activum traiasitus, ma-x me quum copula acque duo adiuncta unius subiecti iungat; et tolerabilius esset, si, copula atque deleta, maior
distinetio post est poneretur consur ad I, 4, n. 3; II. a. n. Σ; XXII. zo);
Strotii. qui Ieg. pro atque; mer. Sed vide ad II, 56. n. r. Aspera quoque exeidisse. iit Thucydidi, ita et Nostro, Possunt; Bauer. Cap. VII. t. Quindecim millis Rom. vi apud Polyh. III. 84. Cons. Appian.
Ianu. Io. Mox pro diseersis itineribria in plerisque a emis i. , in quibusdam aMersis, non maIe, ut sint itinera aversa a via militari ac regia vel deria , et secretiora per circuitus, non recta; Grouov. Cons. ad X. 2, n. 6. a. Mille et quingenti hostitim in acis Periere, maiorem Partem Galli. Cons. Polyb. III, 85. Nox prius utrinque delendum e nam loquitur hie de hostium separatim iactura , et quae Romanorum fuerit clades, iam ante exposuit, PeriEon. - Mulci ex eaedes, multis partibus, aliquanto maior, ut miatiplex gauditim IV, so, mulin maius, multiplicare regnum XXXVII,
155쪽
multiplex caedes utrimIuo iacta traditur ab aliis. Ego, praeterquam quod nihil haustum ex vano velim , quo nimis inclinant serme scribentium animi, Fabium aequalem lcmporibus huiusce belli potissimum auctorem habui Hannibal, captivorum qui Latini nominis essent, sine pictio dimissis, Romanis
in vincula datis, segregata ex hostium coacervato mcumulis corpora suorum quum sepeliri iussisset, Flaminii quoque corpus, laneris causa magna cum Cura inquisitum , , non invenit. Romae, ad primum nuntium cladis eius, cum ingenti temore ac tumultu concursus in sorum populi est factus. Matronae vagae per Vias, quae repens clades allata, quaeque fortuna Oxercitus esset, Obvios perounctantur Et quum frequentis concionis modo turba in comitium et curiam Versa magistratus vocaret; tandem haud multo ante solis occasum M. Pomponius pxaetor, Pugna , inquit, magna victi sumus: ra et, quamquam nihil certius Ex eo auditum est, tamen alius ab alio impleti rumoribus si domos reserunt, consulem cum magna parte cπίurum Caraiam: Sue ase paucos, aut iuga
bέ, mulus partibus maius sacere, aliquoties tantum reddere, graece, πο -
, quod genitivo quoque iungitur; Baver. Couser ad VII, 8.
N. . - mustum ex inruo, temere
eredidisse, posuisse; Bauer. ex Maris coni. Em. Confer Dra. ad h. l. et ad XXIX, 23. 3. Fabium aeqiuatim . . , Potissimum auctorem habui, xequutus sum; vide ad I, 44, n. b. et II, 58, n. I. - misorum qui pilites erant IS milli-hua qui Latini nominis vide ad I. ro, II. Σὶ essent et c. I eoniae Polyb. III, 8s, qui eum his dixisse tradit .se nou Italis, sed pro eorum libertate Romanix bellum intulisse. . Flaminii erarma, magna cum cum inquisitam, quaesitum , non inμ rap
5. O ios pereunetaritur , sorte eunctabantiar, aut sit pro esset; Baiaer.
Mersa magistratus Mocraret, evocaret, ut iudicareut, quid certi esset: nam magistratus id celare aut minuere cu
piebant ; Savet. Conser ad haec et sqq. Polyb. III Plui. in Fabio P. 175, et Sil. VI, 55a sq. G. Alitis ab alio impleti rumoribus, etc.; vide ad I, 4 , n. 1.
156쪽
passim per Etrurium sparsos, aut Camos is hoste. Quot casus 7 exercitus victi suerant, tot in curas dispertiti eorum animi erant, quorum propinqui sub C. Fla
minio consule meruerant, ignorantium, quae cuiusque suorum fortuna esset: nec quisquam satis certum
habet, quid aut speret, aut timeat. Postero, ac deinceps aliquot diebus η, ad portas maior prope mulie
rum , qu'm irorum, naid titudo Stetit, aut suorum aliquem, aut nuntios de his opperiens: Circu insundebanturque obviis scisci tantos; neque avelli, utique ut, notis s , prius, quam ordine omnia inquisi sent, poterant. Inde varios vultus digredientium ab nuntiis cerneres, ut cuique aut laeta aut tristia nuntiabantur: gratulantesque aut consolantes redeuntibus domos circumsusOS. Fominarum praccipue et gaudia insignia erant, et luctus. Vnam in ipsa porta, sospiti silio repente Oblataim, in conspectu eius ex Spirasso serunt; alteram , Cui mors silii salso nuntiata erat, moestam sedentem domi, ad Primum consPectum P de utitis filii gaudio nimio exanimatam. Senatum PTa toros per dies uliquot Q ab orto usquc ad occidentem solem in curia retinent, Consultantes. quonam duCU, aut quibus copiis, resisti victoribus Poenis posset. VIII. Prius quam satis certa Consilia cSsent, TOPENS alia nuntiatur classcs: quatuor millia equitum. Cum C. Centenio pro praetore missa ad collegam ab SeP-
. Quot casus, quam varii casus , exeι citus Misi et c. 8. Postem, ae dein Ps aliquot di bus; vide ad I, 2 . n. 8. s. Nequa mini, ut ue ab notis; vide ad lI, 3o, n. r. Mox de redien tium pro digred. reposuit Baver. , vide
IO. Senatum praetores per dies aliquot et . Nam senatum stilum nillil eoinmisisse. quod a dignitate sua abhorreret . dicit Pol1h. Cap. VIII. i. Quatuor millia remittim cum C. Centento al. Centronio pro raetore missa etc.; Ous. Appiam. b. Hannit,. IX. It qui oeto millia memorat, quae Potitia eum JI. Centenio Pentilia simili clade . sivii lique
157쪽
vilio consule ' in Vmbria, quo post pugnam ad Tra
simenum auditam averterant iter, ab Hannibale circumventa. Eius rei fama varie homines assecit: pars, occupatis maiore aegritudine animis, levem, eX COmparatione priorum, ducere recentem equitum iacturam: pars non id, quod acciderat, per se aestimare, sed, ut in affecto corpore β quamvis levis causa magis quam valido gravior, Sentiretur; fita tum aegrae et assectae civitati quod cirinque adversi inciderit, non rerum magnitudine, sed viribus extenuatis, quae ni
hil , quod aggravaret si, pati possent, aestimandum
esse. Itaque ad remedium, iam diu neque desideratum, nec adhibitum, dictatorem dicendum, civitas contagit; et quia et consul aberat a quo uno dici Posse videbatur, nec per occupatam armis Punicis Italiam facito crat aut nuntium, aut literas mitti, nec dictatorem populus creare poterat, quod nunquam
superhi discis inscitia periisse tradunt Livius XXV, 33, et Oms. IV. 16 Polyh. III, 86 tui alteram partem
dieit oecisam, reliquos vero vivoSca
ptos); Nep. Hanilib. IV. et Guar. VIII, 24. Centenius homo pra, alus dieitue Appiano dilos illos Centeni confundenti). Praetor Nepoti, et
σταατηγός Zonarae. Propraetor vo tur li. l. ut L. Scipio suP. X. 25. quamquam neuter praeturam gessisse usquam legitur : nam videntur imγ-ratores, xive consulis eo nomine insignivisse legatos suos, quum iis imperium se absentibus traderent ;Sirotii. Coiis. Duker. ad h. l. et X, 2b, . I, et XXIX, 6. n. 6. a. Ab Ser Milio eonsule , qui, de periculo eolIegae certior factus, constituerat cum eo se coniungere, et equites propere Praemiserat. Ita Polyh. l. l. 3. in .ec o m ora vid. ad V, ro, n. 6 ὶ eriusa , morbus, quami isteὐis vide ad I, 4, n. 6 , magis seu tiretur, quam fmMior in Malido; quo Iin culpa librariorum excidisse, iam suspietatus est Drah. causa Pro mor ho. ut XXX. 4έ,n.έ, et passi tu apud Senecam. Celsum et vegetium, quod morbo excusari saepe solemus; vid. Via I p. et Heyn. ad Tibtili. I, 8, S i , et Geon. OhM. IH, I . Sic et gr. πι- ρίστασις, Stroth. . Nihil, quod aggrasearet; vid. ad
IV, l2. n. 3. - Aestimrandum esse, Mil. secum V Puture, vel re labant . quod in praeced. ducere et aestimara
158쪽
ante cam dicm factum erat, prodictatorem populus creavit Q. Fabium Maximum, et magistrum equitum ΛΙ. Minucium Rusum. His quo negotium ab senatu datum, ut muros turresque urbis firmaren et praesidia disponerent, quibus locis viderentur, PonteSque rescinderent numinum: ad penates pro urbe dimicandum csse si, quando Italiam tueri nequissent. IX. Hannibal vecto itinere per Vmbriam usque ad Spoletum venit. Inde, quum perpopulato agro urbem
oppugnare OdortuS CSSet, Cum magna Caede Suorum
TEPUISus, Conie tans ex unius coloniae haud nimis Prospere tentatae Viribus, quanta moles romanae urbis esset; in agrum picenum avertit iter, non copia solum omnis generis frugum abundantem, sed resertum praeda , quam effuse avidi atque ogentes rapiebant. Ibi per dies aliquot stativa habita: resectusque miles, hibernis itineribus, ac palustri Via, Proelioque, magis ad c ventum secundo, quam levi aut facili, affectus. Vbi satis quietis datum praeda ac populationibus magis quam Otio aut requie , gaudentibus ; profectus praetutianum hadrianumque
ε. Ad mnales pro urbe dimicandiunesse; cons. ad II, 32, n. s. Ad Penates ex emendat. Gronov. v. ei. Ohss. IV.ε ὶ. In MM. ac Penati a. et ac cum enatibus; tu edd. anti. actum Pro Penatibus. eL ae cum Poenis, quod Prob. ibat Sigonius.
tioque, magis ad mentum vid. ad IX, . n. s rado, quam Ieri, Parvo et eum Paneis, a saeui, sine labore et dissieultate feliciter committendo, metus; vide ad V, Io, n. s. Vbi salis quietis ad corpora rescienda . rum est a duee militibus. Praeda et . Hoc quietis recepi e coni. Gron. Pro vulg. ubi ratis quieti darum, scilicet temporis a militibiis, vel duce: quod non improbabant Stroth. et Drah. Ille
To garadentibus f seil. militibusὶ pro tibiativo absol. aecipiebat; hie vero
iungehat eu m 'ν ofectus, ut al. magnis
cum copiis, vel noseo cum exercitia 'roferaιia ete. Nihil horum Livio dignum t et Strothias ad cap. 4 rectu
monuit, re malum esse eriticorum morem, pro mero arbitrio unam q tandam eontacturam recipere, aliam longe proluibiliorem, ue magis ue Maria negligere.
159쪽
B. XXII. P. 9ngrum Marsos inde Marrucinosque et Pelignos do- vastat, circaque Arpos et Luceriam, proximam Apuliae regionem. Cn. Servilius consul, Iovibus proeliis eum Gallis actis. et uno oppido ignobili expugnato , postquam de collegae exercitusque caedo audivit, iam moenibus patriae metuens, ne abesset in discrimine extremo, ad urbem iter intendit Q. Fabius Maximus dictator iterum quo die magistratum iniit, vocato senatu, ab diis orsus, quum edocuisset Patres, plus negligentia ceremoniarum auspiciorumque, qNam temeritato atque inscitia, peccatiam a C. Flaminio consule esse, quaeque piacula irae deum essent, ii,sos deos consulendos esse, pervicit, ut, quod non sermo decernitur, nisi quum tetra prodigia nuntiata sunt,
decemviri libros Sibyllinos adire iuberentur. Qui, in pectis satalibus libris si, retulerunt patribus, quod eius belli causa ootum Marti foret 7, id non rite fa
ctum , de integro vique a lius faciendum esse: eluoi ludos magnos η, et aedes Veneri Erycinae auxenti Douendas esse, et sumticationem lectisterniumque halendum , et per sacrum' popendum, si bellatum
ete. ; cons. Polyb. III . 88: - Arpos; vide ad IX, x3, n. 3. 4. Ad urbem uer Dumdui vide ad
IV, 29, n. 1. S. Q. Fabius Maximus di tor aleis ruminam paulo ante hoe bellom iam di elator fuerat; sed vitio ereatus di elatura se abdicarat: unde tinnm tantum dieraturam liue memorat XXVIII. o, n. 6; vide Valer. Max. I, , S, et Pigli. Λnn. ad ann. 53a. - Negliget tia; vide ad III, Io, u. 6. 6. Pemisit. ει t. tmod non δεν me δε- ωrnitur,.. .salatibus libris; vide ad ill , io, v. s. r. Quod eius belli eatim volum Marti foret . sei l. a C. Atilio Serrano ;v. XXI, 6 et extr. unde colligere nolim,ri Marti h. l. delendum, vel eum Bu-henio legend. ante. 8. Isin Itidos magnos; vide ad II. 36, n. t. - Aedes Veneri Erycincta
'P. IO, n. 8 , Proximo vere natum,
160쪽
Provere raset, resque Publica in eodem, quo ante MDtum fuisset, statu PermariSisset. SenatuS, quoniam Fabium belli cura occupatura esset, M. Aemilium praetorem , ex collegii pontificum Sententia, omnia ea ut mature fiant, Curare iubet. X. II is senatusconsultis persectis, L. Cornelius Lentulus , Pontifex maximus, Consulente Collegio praetorum, Omnium Primum populum consulendum devore sacro Censet: iniussu Populi voveri non posse.
Rogatus in haec verba populus, e Velitis iubeatisne is lioe sic fieri: si res publica populi romani Quiriis itum ad quinquennium Proximum, Sicut velim eam, is salva servata crit hisce duellis quod duellum po- is prato romano Cum Carthaginiensi est, quaequ ,, duclla cum Gallis sunt. qui cis Alpes sunt); datum is donum duit populus romanus Quiritium, quod
νnalia, immolitiros. Sed qιιιιm crudele Mideretur . Pustros ac Puellas innocentes interjicere , Perductos in adultam aetatem Dolabant . atqειε ita eatra sines mox exu bara . Cf. Plut ireti. Fab. P. a 6 ; ΗM d. nil Pliri itim , Σ, seu 8, et Brisson. de Foran. I. 97. Votum hoc vor Racrum non a M. Aemilio . cui negoti lim nodo clatretri . ut videret. omnia, ex relatione decemvirorum
Paranda, m. ture seri . sed ab alio
Praetore, de quo vid. XXXIII , έέ , alia ab aliis . de quo vid. indicem , et
nP. o. II. Aemiliam Praetorem crim γllegis , vel et collegas ex vel de ontificum sentontia mali haut Pigh. in Αnu. ad niln. 536, et Gron. Recie . si CnP. DPr. vera fit omnium paene MSS. Icetio eonsidente collegio PDaetoriam . non , quod vett. edd. exhibent. oon
lente collegio ponti latim , vel ,quod Lipsi iis et Drak. malebant, quodque
trono . reccpit quidem . nee tamen probavit, consulente collegitim Prae
CAP. X. r. Cornes. us Lentultis Caudinus, cos. an. 5 5.
ele. Qitis. Gron. Obss. IV. tέ. Haec vertia non nnte . sed post parenthes tu, etsi adversantibus MSS. ct edd. , ΡΟ sui suadenti hus Strothio et Bauero. Ille etiam laene monet, verba datum substant.ὶ et donum synonymn esse,