장음표시 사용
131쪽
Et Elicium Iouem ab eliciendo libro tereio,
Aliciunt eaelo te, Iuppiter unde minores Nune quoque te celebrant, nitriumque voeant.
Et Aprilem ab aperiendo libro quarto,
Nam quia ver aperit tuu omnia deo que edit fiet oris asperitas,freque terra patet, Aprilim memorant ab aperto tempore dictum, Edrai enm iuiecta vendicat alma manu.
Ouidius interpretatur Lacteum circulu ex origine nominis,quia prae se fert candore suo speciem lactis: vnde etiam nome habet per metaphoram. Est autem circulus obliquus in caelo stellato subiectus oculis, latitudine & colore inaequalis. Notatio ad iocandum valet, cum interpretatio nominis rebus iis conuenit Cicero Verrem nunc I verrendo, nunc a verre, id est porco non castrato quasi
dictu fingit: Philippiiocatur in Lysidicum, Lumen,
ait, decus illius exercitus pene praeterii Caninium Cimbrum Lysidicissiliu Lysidicu pium in verbo Graeco,qui omnia iura ditatuat Martialis in Hyppodamu, Non belle semper dicitur Hoppodamus. Martialis bladitur Earino puero Domitiani, cuius nome Iaudis gratia repetit ex Graeca origine ceteιγοσenim est vernus, quasi Earinus a vernis floribus nomen inuenerit propter blados, amabiles mores, venustatemque formae: haec autem nominis interpretatio illustratur a similibus, maioribus,& ab adiunctis. Admonitio est de reciprocatione notationis cunomine ipso, quod notatur, quemadmodum sese vicis.
sim arguunt side monstrant:frequentius tamen ex D tatione nomen quam ex nomine notatio concluditur.
Ed Aristoteles de notatione Hoc dialecticae inuentionis, id est argument genus Aristoteles no definit Primo libro de in terpretatione nomina dicit esse notationes rerum sed hoc loco de
132쪽
notis nominum agimus, non rerum Secundo Topiconronet,ut interdu pro nomine clarior, euidentior ponatur oratio ut si magnanimum dixeris no fortem sed magnum animum habentem quod quidem Aristotelis exemplum etymologiam quandam, agnanimi continet,sed praeceptum alterius est o siderationis. Quare hunc locum tam frequentem in bonis authoribus,tamque necessarium ad explicandam vim de originem vocabuloru in Aristotelis organo dialectico desideramus.1 CONIUGATA.
3 Coniugata dicuntur vocabula, quae ab uno principio varie commutantur. Ouidius, . curea sunt ere nun ecu elurimm auro et reti
it honos,auro conciliatur amor.
Vide ait Caelius ad Ciceronem In dum Lib. s. pudet te parum optimatem esse, parum diligenter quod optimum sit eligas. Iuvenalis, Summu crede ness,animam praeferrepudori, g Et propter itam diuendi perdereia M.
Cicero de Dionysio tyranno, Iam mensas 3. de Nanargeteas de omnibus delubris iussit auferri deor--., in quibus quod more veteris Graecia inscriptum esset mo mo R, DEOR v M uti eorum bonitate velle se dicebat. Propertius, Libertas quoniam nulli iam reflat amanti, Lib.
Nullus liber erit,si quis amare delit.:, Cicero in Pisonem, Cum enim esset om- , ni causa illa mea consularis, senatoria, aut xilio mihi opus fuerate consulis denatus.
133쪽
ui PETRI RAMI Magnus usus est huius loci cum aliis
multis in rebus,tum saepe in iocis magno Lib. i. minatione rhetorum. Cicero ad Atticum de , Clodianis iudicibus, Tribuni no tam aerarii, Gio. . vi appellatur, quam aerati Idem in Verrem, , , Quae iste cum cognouisset nouus Astrolo- , gus, qui non tam rationem caeli,quam caela, tiargenti duceret i Hic locus relationem etiam sentit, sed uno tantum vocabulo divi enim dissentanea dissentaneorum, similia similium, sic coniugata coniugatorum recte
dicentUr. Conitigata sunt, quae Grammatici primitiva derivativa nominant: AEuanuis derivativa, quae ex alio coniugantur,proprie coniugata sint tamen sic usiuvenit,ut omnia coniugata dicantur, primitiua sideriuatiua: ut in declinatione nominis tametsi prima positio derecta, unde aliae cadunt, cassis proprie non est, omnes tamen casus dicuntur, recti,& obliqui.In Topicis Aristotelis olivia vocantur,quae Cicero Latine dicit coniugata sed in ratione dicendi hoc inter eos interest, quod Aristoteles distinguit a coniugatis xτω-ecit,id est casus,ut 1 cnomina sapiens, sapientia sint coniugata sapieter adverbium sit casus Cicero autem omnia coniugata appellat. Ex hoc genere sunt xiiovv-iux, qua in pr(fatione categoriarum definiuntur ab ali quo talo differentiae casu, quae secundum nomen habent appellationem,ut a grammatica grammaticus, e musica musicus.Fab.cap. io. lib. s. hoc argumenti gemnus contemnit, His , inquit , illud adiicere ridiculum putarem, nisi eo Cicero uteretur, quod coniugatum vocant: ut eos qui rem iustam faciunt, iiste facere:
134쪽
quod certe probatione no eget quod compasculum est, com pascere licere. I, quo ridiculus est ipse Fabius, qui
argumentia non putet esse nisi quod probatione egeate cum argumctum omne persipicua probatio esse debeat, alioqui argumentum non sit. Ouidius iocatur in auaritia sui temporis ex coniugatorum probabili quadam specie. Coniugata autem
Iuvenalis admonet ne in alicuius gratiam pem iurus sis, etiam si tibi alioqui pereundum esset Coniugata sunt vita huiuere. Coniugatorum ius in iocis Magnominatione
declaratur duobus exemplis: quorum altero Cicero locatur in Clodianos iudices non tam aerarios quam aera-ros,id est alieno aere obrutos altero locatur in Verrem non tam caelum, quam caelatum argentum ducentem:
in quibus exemplis tum coniugatio tum agnominatio cernitur. Aliquando etiam xo ux bra est in coniugatis ut pro Murena,sit denique in ciuitate ea prima res, propter quam ciuitas est omnium prima. Ibidem, Mi ni me timidii xvalde calamitosum oportere esse eum ui esset futurus dux, signifer calamitosorum. Intemum sine ioco coiugata per agnominationem tractantur. Ouidius libro primo Fastorum, Fum agaifestum,pagum Iuserat coloni: Et datepaganu annua liba eis. Idem libro secundo de Ponto, Tu quoque Pieridum studio disse teneris, Ingenioque faues ingeniose meo. Cicero Philippica secunda, Non tractabo eum ut consulem,ne ille quidem me ut cosularem. Pro Flacco,Desine putare aut lioritate esse in eo testimonio, cuius author inuentus est nemo.
Relatio in quibusdam antecedetibus argumensis duobus vocabulis exprimitur, ut causae sunt effectorum causae in quibusdam uno duntaxat verbo, ut simi-
135쪽
lia sunt sititillum similia,quod in coiugatis aeciditi coniugatum est coniugati coniugatum. In Topicis nominatim praecipit de diugatis, quibbus ovi ante dixi separat cassis ut adverbia sapienter, iuste,casus sint:nomina vero sapiens,sapicti a ustus,iustitia,coiugata sint: quae distinctio vana est nec ab Aristotele ipso seruatur in iisdem Topicis passim frequente sunt loci a coniugatis casibus: qui tamen generalem, communem huius argumenti usum non ostendidunt,sed tractandis duntaxat quatuor scholasticis qu*sionibus serui ut in categoriis nomine paronymorum
videtur speciem aliquam coiugationis docuisse,cum ea desinit,quae ab aliquo selo differentia casu secundu nomen habet appellationem sed ab Aristotele non ut a gumenta sunt,nec explicandae quaestionis alicuius gratia tradiatur. Non igitur hoc inebrum dialecticae inuentionis Aristoteles dialecticet legitime persequutusest. DIs TRIBvTIO, AC
primum ex causis. Sed iam tempus est descriptis argumen iis principibus, ut dicamus quae sint a principibus orta: ea porro duo sunt, distributio&definitio. Distributio est totius in partes diuisior itaque tam multiplex sit necesse est distributio, quam varia totius. partium ratio sit. 3 Optime vero incommodissime quadripertita ex causis,effectis, subiectis, adiun-
136쪽
INST. DI AC LIB. I iis diis instituetur, ut intelligatur quibus e sontibus haec oriatur.
Ex causis partitionem vocamus, cum partes cauta sunt, totu vero effectus. Quod genus frequentissimum est in rebus his quae ex partium coniunctione conficiuntur ubi totum nec id est,quod parteset nec partes vicissim,quod totu est ut hominis partes cum dicimus anima rationis compotem, cor Pus, hominem nec corpus, nec animam esse volumus, nec animam vicissim corpusve hominem facimus sed ex anima cum corpore coniuncta constare hominem significamus. Princeps igitur cum de re aliqua disseritur, distributio eiusmodi, si res ferat, erit: quae propositae rei causas ea constituentes distinctis partibus expli cabit, quales fere sunt poetarum iratorum,cum totam sibi propositam materiam in certas partes diducut Cic., Intelligo. Iudices, tres totius accusationis Prouu-,, parte Lisse:&earum unam inreprehesione vitae, alteram in contentione dignitatis,ter, , iam in criminibus esse vero tam Virgilius, s cui aciat lata egeras,quos dere terram CeoC.Dpertere,uecaena Alm que adiungere dites Conueniat,qua cura boum,quis cultus habendo
Sit pecori itque apibus quanta experientia parci . Eine canere incidiam.
137쪽
PETRI RAMI Usus huius distributionis latius patet: nec solum res integra ex membris omnibus, ut in superioribus exemplis,sed ex eorum aliquot disputatur . Sic Catullus in amicam Formiani, de pulchritudine ex eius aliquot partibus argumentatur, Salu ne minimo puella nasi, Ne bello pede, nec nigris ocellis, Nec longis digitis, nec rescce, Necane nimis elegante lingua,
Decoctoris amica Formiani, Ten prouincia narrat esse bellam Tecum Lesbia nos, comparatur'
O seclum in piens in infacetum
Aliquando ex uno tantum membro:ut apud eundem poetam,
quinti ormosa es multis,mihi adida ova, Recta,E: haec ego si gula confiteare
Totum illudformosa,nego:nam nudanmussu, Nuta in tam magno corpore micasalo. Lesbiaformosa est:quaec pulcherrima tota eu, Tum omnibus I/na omne reipuit deneres. Contra ver de membris vel unum, vel aliquot vel omnia. integra re conclum dere licebit.
138쪽
fectis,ubi de genere respecie. Secundus distributionis modus ex e fectis est, cum id quod diuiditur causa est, partes effecta sunt qualis est apud Cicerone Pythagorea hominum partitio, cum Pythagoras Leonti, cui se philosophum esse dixi set explicat qui homines philosophi sint, ii Pythagoram ait respondisse similem vitam Ttis uLs.
' hominum,&mercatum eum, qui haberetur maximo ludorum apparatu totius Graeciae
celebritate ii, nast illic alii corporibus exercitatis gloriam iobilitatem coronae peterent, ii emedi aut vendendi quaestu du-cro ducerentur:esset autem quoddam genus eorum, Idque vel maxime ingenuu, qui nec plausum,nec lucrum quaererent, sed visendipi causa veniret, studioseque perspiceret, quid ageretur, quomodo. Ita nos quasi in mercatus quadam celebritate ex urbe aliqua, sic in hac vitam ex alia vita natura profectos, alios gloriae seruire,alios pecuniae raros esse
quosdam qui caeteris omnibus pro nihilo hai bitis , rerum naturam studiose intuerentur:
hos se appellare sapientiae studiosos id est philosophos. In hoc secundo distributionis modo diuisio generis in species excellit:
139쪽
i, PETRI RAMI Genus est quod duas, aut plures partes sui- ipsius comunione similes amplectitur i Species est pars subiecta generi Sic animal hominis bestiae genus dicimus: quia natura animalis ex aequo homini, bestiae attribuitur: utrunque enim pariter animal est,id est, substati corporata, animata senties 'Proprium itaque generis erit de multis partibus interroganti quid est, responderi Interdum autem generis nomine pro specie abutimur. t Cicero, Si quis omne ius ciuile in genera di- 'cuidat, genera species appellat. Sunt autem genera: species ex causarum issectorum locis genus enim quasdam causas specie sirignificat: species igitur generis effecta quaedam vicissim significabit.Nec solum genera ad species, sed species ipsae ad confirmanda genera adhibentur eaque est generis speciei, quq causa Meffectus, qu subiecti Madiuncti, quae dissentaneorum inter se ratio.
i Distributio autem generis in species ut firmissima nobilissimaque est,ita rara admodu&perdissicilis inuentu, ut vulgatissima illa in scholis animalium diuisio in homine me bestiam maca sit, si veterum philosophorum
decreta spectes. Deos enim suos udum,m- Iem,lun animalia nominabant. Sed huc referamus quod proximii fuerit: hexempla,
140쪽
I res T. DI A L VII. I. rs' quae possumus, afferamus. Erant autem animantium genera quatuor, quorum unum diuinum atque caeleste, alterum pennigerum diaereum, tertium terrestre, quartum diuinae animationis Plato in Timaeo Ouidius idem paulo secus in deos, pisces, feras, volucres,homine partitur,
Neu regi oreta a suis animalibus . sa, 'Mm i, fra tenent caelo estum,formas deorum: Cesserunt nitidis habitandapiscibus Indae:
Terra feras cepit, olucres agitabilis aer. Sanctim his animal menti que capaciis alta Deerat adhuc,ra quod dominara in caetera passet, Naim hom I. Cicero,Sed omne quod honestum est, oscuid quatuor partiti oritur ex aliqua aut enim, in perspicieti veri solertiaque versaturri autis in hominum societate tuenda, tribuend5que suum unicuique,&rerum cotractarum fide: si aut in animi excelsi, atque inuicti magnitudine ac roborei aut in omnibus quae fiunt, quaeque dicu tur ordineo modo, in quo in- , est modestia temperantia Virtus a Cicerone diuiditur in prudentiam,iustitiam,sor titudinem,temperantiam hi Nihil vero interest, an genus in species an in earum formas distribuas divi vulgd in scholis animaliudicitur aliud rationale, aliud irrationale. Spe-