장음표시 사용
181쪽
est syllogismi in qua disponitur argumentu
cum minore quaestionis extremo: aut solum repetitur: Vt,
Omne bonum est laudabiti. Vbi argumentumliaudabile cum mino re extremo quaestionis bonum ordinatum est. Complexio,est ultima pars syllogismi, ubi quaestionis partes denuo coiungtitur Vt, Omne igitur bonum est hιnesum. Quaestio enim erat An omne bonum esset hanestum qua suis partibus tandem redinte grata: conclusa est. s Conclusio aliquando
totam ratiocinationem significat, non condplexionem solam: SP Cicero proprie hac postremam partem complexionem nominat.1 syllogismus prima diuisione diuidi ita ut totum integrum in membra conficientia, Propositionem, a sumptaonem, complexionem.Cicero in veteririli torico quinque partes ratiocinationis esse defendit, ut prima sit propositio,deinde eius ratio,tum assumptio, quarta eius approbatio, quinta coplexio: quo dissentit Quintilianus capite decimoquarto libri quinti,Mihi,inquit, de plurimis nihilominus authoribus tres m-lummodo videturmam ita se haberet ista natura, ut sit de quo qua ratur, per quod probetur: tertiis adiici po test velut ex consensu duorum antecedentium:ita prima erit intentio,secunda assumptio, tertia complellio. Nam confirmatio prima partis, secunda exornatio iisdem cedere possunt,quibus subiiciuntur quae distinctio apud Fabium numero quidem partiis vera est: sunt enim tres tatu syllogismi partes:sed definitione repro-
182쪽
batione falsa: Intentio enim complexio una hea de pars est:nec aliud est intentio,quam proposita quaessito,quae subducta ratione concluditur: assiumptionis nomine propositio Cassumptio confunduntur. Propositio in dialacticis, rhetoricis praeceptis duplex est:aut enim dicitur intentio rei,de qua agitur, seu proposita quaestio: ut libro tertio de Oratore,propostio quid dicturus sis: atque haec propositio prima pars
syllogita non est, sed si concludatur,tertia alias propositio dicitur prima pars syllogismi non ordine quidem semper,ut ex plutosophorum 8 oratorum disputationibus constat,in quibus propositio interdum se cundum,interdum ultimum locum occupat. sed tamen cum iudiciu de re proposita facere volumus, tum propositio primo loco ponenda, consideranda nobis est, in qua argumentu primum disponitur,aut cum maiore parte quaestionis,ut in syllogismis simplicibus: aut cum tota quaestione, ut in coniunctis.
Assumptio sic appellatur, quia semper aliquid
propositionis in assumptione repetitur,videlicet ipsum argumentum, quod interdit cum minore qumstionis extremo disponitur, ut in syllogismis simplicibus:interdum vero solum mper se repetitur,ut in multis colunctis. quod postremum idcirco fit, quia in propositione non cum aliqua parte quaestionis tantum,sed cum tota quaestione disponitur. Cicero in veteri rhetorico, A sumptio,inquit,est particula orationis,per qua id quod ex propositione ad ostendendum pertinet, assumitur. Et libro secundo de Diuinatione,Iam assumptione noconcessa nulla conclusio est. Postrema pars syllogismi tribus nominibus appellinur, conclusio, quia syllo Oisimum concludit, uterminat: connexio, coplexi sique, quia partes quaestionis in propositione Cassumptiose dissolutas, reum argumento dissipatas demum connectit, complectitur. Cicero libro primo de Diuinatione Complexio,
183쪽
inquit,ex propositione d assumptione oficitur. Fabius
lib. s.lum complexionem,tum connexionem vocat.
Conclusio interdu pro tota argumentatione si mitur Cicero in Lucullo. Haec coclusio quam vim habeat,considera. Et primo libro de Diuinatione,Coclusio autem rationis ea probatur,in qua ex rebus non dubiis id quod dubitatur,essicitur. cui Aristotelis de primas stetismi
In syllogisinorum figuris domodis passim praecipit,
ut tria extrema disponantur,medium,maius,mminus r&capite vicesimosexto libri primi prioru Analyticorum,Tria,inquit,sunt extrema, Wpropositiones duae: nisi aliquid ,ut ante dictum est, ad syllogismorum perfectionem sumatur.Et ibide,capite vicesimonono,Perspicuum est,inquit,perrria extrema,& duas propositiones hanc si siderationem fieri sed tamen Aristoteles non satis aperte partitionem ostendit nec eo loco,
quo debuit,apposuit debuit enim syllogismus statim post definitione intres partes diuidi, pronositionem, assumptionem,& complexione.quod Aristoteles non fecit ac tantum abest, ut generatim definierit, quid sit propositio,quid assumptio, quid complexio,ut ne suis quidem nominibus distinxerit: hoc enim tantium confuse docet syllogismum ex duabus propositionibus constare,unde maius extremum de minore c5cluditur,ubivno propositionis nomine duas prima partes syllogis mi indistincte confundit.
Secundo loco syllogismus in simplicem dc coniunctum diuiditur. h Simplex qui constat ex simplici dispositione argumeti Vt in proposito exemplo argumentum 'udabili cum utraque quaestionis parte simul col
184쪽
I res T. D LA L VI B. Ia is locatur , sed separatim cum singulis: hie nihil interest, an coniuncta sit enutiatio,modo dispositio permaneat eadem ut si dicas, caesiquid est laudabile, idesi honestum: Micquid es bonum,esi laudabiles cuicquid est igitur bonum est honestum.
Partes syllogismi non sunt enuntiationes simplices, ut in priore syllogismi, sed coniunctae relatae enim sunt dispositio tamen prorsus eadem est superiori quod etiam copulatorum pronuntiatorum commune est.
Quamobre quoniam syllogismus certa dita positio est argumenti, quae in simplicibus e nuntiatis, Min relatis copulatisque nullo pacto mutatur, sed simplex iniusmodi permanet, syllogismos tales, simplices propter simplicem argumenti dispositionem nominabim US. svllogismus secunda diuisione diuiditur ut totuvniuersale in duas species syllogismum simplicem, coniunctum: quae a Boetio nominantur syllogismus ea tegoricus, lay potheticus, vocabulis quidem a The phrasto, Eudemo acceptis, sed eorum significatione parum apta conueniente diuisioni quia species syllogismi non ex partibus, aut partium adiunctis, sed ex dilpositionis genere potius notandaei distinguen
Syllogismus simplex definitur, i uo argumentum cum partib questionis separatim disponitur, cum maiore parte, in propositione recum minore in as sumptionem,
185쪽
omne vitium est fugiendum: Omnu auaritia ess, istum: Omnis igitur auaritia esifugienda.In quo exemplo argumentum (Vitium)separatim dissponitur cum maiore extremo quaestionis, quod est Fugiendum)xcum m in ore,quod est(Auaritia. 3 syllotismus simplex non dicitur asina plicibus enuntiatisi sicut paulo ante monuimus quia tam ex multiplicibus, quam ex simplicibus enuntiatis fieri potest, Relatis ut, cuicqvid est audabile, id est honesium: d Icquid est bonum,es laudabile: quid est igitur bonum,s ouesum.
Copulatis vr, Omnes ingenui homines virtutem sequuntur, Iaudem virtutis praemium assequuntur: omnes quis ad rempublicam conferunt. 2 qui se philosophia dedunt,sunt ingenui homines: Omnes igitur qui se ad rempublicam conferunt, philosophiae dedut,virtutemsequuturi Iaudem
virtutis praemium consequuntur. Ex connexis, aut saltem parte connexa: ut,
Socrates homo eli Gerates igitur animares E.
Ex disiunctis, aut parte disiuncta: ut,
Omnis enuntiatio es vera,autSID: Aliqua oratio munitatio .
iniqua igitur oratio est vera,velfaba. EG, Aristoteles desecunda Bllogismi diuisiones Nihil, quid mirum si nihil clium syllogisinorum artem no dico confusam solum,sed etiam imperfectam remacam reliquerit3Nullum enim in dialectici organi libris de coniunctor syllogismor generibus&mo-
186쪽
dis praeceptum est: quam doctrinam Theophrastus Eudemus postea docuerunt,& Stoici multis praeceptis amplificarunt. Qi d autem primo topico syllogismum partitur in dialecticum,demonstrativum,litigiosum, reparalogismum,ex inuentionis potius quam dispositionis natura Vratione blloraismum partitur:id enim a cidit argumento,ut probabile,aut necessarium,aut captiosum, fallaxque dicatur .nec quicquam horum pertinet ad bllogisinum, nisi ratione argumeti.In artibus autem tradendis leuissima es partitio, quae non fit ex causis,aut effectis rei propositae, sed ex adiunctis paristium,& his quidem remotissimis: qualia sunt probabilitas,necessitas,captio,falsitas,quae sunt adiuncta propositionis, assumptionis: dc hinc ad ollogismum tra
i Simplicium syllogismorum genera tria sunt. In primo argumetum maiorem partem quaestionis antecedit, minorem cosequitur. Cuius generis conclusion sequatuor modi affirmationis, negationis generalis, aut speetalis differentia distinguuntur. Trimus modus usquequaque uniuersus&affirmatus:
ita quia esi iustum idem ec tile: hic uides honestum, idem est iustum r
cuicquid igitur I honesu, Me tile., Quod ita conclusit Cicero, Summa qui- e. tiri dem authoritate philosophi seuere sane at- , que honeste haec tria genera confusa cogita.
187쪽
tione distinguur. Viicquid enim iustum sit
id etiam utile esse cesent.Itemque quod honestum,idem iustu. Ex quo esscitur,ut quicquid honestust, idem sit utile. Ouidius aliter, sed breuius coclusit, cum quaereret a Iano, quare annus 1 bruma inciperet, ist. i. Euaesieram multu,non multis illi moramgContulit innes Gesu, erba duos: Bruma nouiprima est, eteriri nouissima ij, Principium capiunt Phaesus C annis idem. Complexio exis vcstione intelligitur A sumptio seclido loco est Propositio vitimo: Principium Phoebi,eu anni principium: fuma es principium Phoebi: Aruma igitur est anni principium.
omnia quascundum naturam sunt vagedasunt
in bonis Senibus emoriscundum naturam euerendis igitur emori bonum. Seirect Sic Cato concludit apud Ciceronem, Omnia vero ait, quae secundum naturam si fiunt,sunt habeda in bonis. Quid est autem tam secundum naturam,quam senibus emo si ri quod idem contingit adolescentibus ad- uersante: repugnante natura Itaque adolescentes mori sic mihi videtur,ut cum aquae multitudine vis flammae opprimitur: senes
188쪽
autem sicut sua sponte nulla adhibitavi con, sumptus ignis extinguitur. i Syllogismos vero breues, strictim ad artis legem conclusos perraro in poetis iratoribus,atque etiam in philosephis, homnino in hominum no ineptorum, imperitorum sermonibus inuenies si sed usus sequendus nobis tamen est, sententiae ad dispositionem doctrinae referendae sunt:ridiculam enim facie mus artem, si statuemus nullum esse hominum stabile iudicium , nisi quod Z tribus verbis fuerit expressumsi sententia ponderanda est,non numeranda verba sunt. Et quemadmodum naturalis iudicii sedes non in lingua&manu ,sed in animo, mente collocatur: se artificiosi iudicii ratio non ex verbis, quae promuntur voce aut scripto,sed ex orationis intimo sensu habenda est.
Secundus modus usquequaque uniuersus, sed assumptione duntaxat affirmatus:
Nihil quod miseripassessaris essep it,banu es: Omnia fortunaummoda miseri passessis esse pessunt:
Musta igitu ortunae commoda bonasunt. sic Non sunt igitur ea bona dicenda, crum s
189쪽
188 PETRI RAMI, nec habenda, qtiibus abundantem licet esse miserrimum. An dubitas quin praestans va, letudine,viribus, forma, acerrimis, integerrimisque sensibus,adde etiam , si lubet, pernicitatem xvelocitatem da diuitias honores,imperia,opes, gloria: si fuerit is, qui haec habet,iniustus, timidus hebeti ingenio atque nullo,dubitabisne eum miserum dicere
, halia igitur ista bona sunt,quq qui habeat,
miserrimus esse possit Horatius, in es meliorsrua,quo liberio it auaris,
In triuii xum e m se demittit ob assem,
Non dideo nam qui cupiet,metuet Tuogue porro
hi metuens diuit iber mihi non erit Inquam.
Breuius ita facies: Nemo timidus est liber: Omnis auarus etsi timidis: Nullus auaris igitur est liber. Auarum cupidum pro eodem hic intelligit:& sic Teretiana illa de regendo amore consultatio concluditur: Io Eubue V inere quae res inseneque costium, neJue moduΗaberi lium,eam consti regere non praei. In amore hae omnia insunt ilia iniuriae, Susticiones,inimicitiae,induciae, Bessum,pax rursum incerta haesi tu postules alione certa facere,nihilo plus agas, Euams de operam xt cum ratione insanias.
190쪽
Imri T. D I A L. VIAE IN. 8, Haec sententia breuius ita concluditur:
Nulla res consilio, modoque desiituta, caninio regi potes:
Omnis amor en consilio,modoque enitatis: Nuta igitur amor caninio regipalest. is Reliqui modi speciales sunt ex assumptiones complexione specialibus.
i Tertius modus affirmatus usquequaque, sed propositione tantum uniuersus. Omnes C OSS. 3irtutis comendationefacti rempublicam maxim tueri debent: cuidam sunt C OSS. irtutis commendatione
uidam igitur rempublica maxime tueri debet. Nihil autem refert pro speciali propriu
enuntiatum ponere. Omnes C OSS. irtutis comendationefacti, rem
publicam maxime tueri debent: Cicero eu consul dirtutis commendatione factus: Cicero igitur rempublicam acerrime tueri debet., Sic de se Cicero,Nam cum omniu consulum grauis in republica custodienda cura, ac diligentia debet esse, tum eorum maxime , qui non in incunabulis, sed in capo sunt con, sules facti. ip Nulli populo Romano pro me, maiores mei spoponderunt, mihi creditum