장음표시 사용
211쪽
Aliquis sapiens bene Fctus est ad ratione ditens,
Aliquis igitursapient non estperturbatus. In quo modo sicut in primo, argumentum sumendum est dissentaneum maiori parti quaestionis,& consentaneum minori.
ii Ouidius laudat Maximia, quod non sit inuidus. Aro umentum a repugnatibus sumituriquia studeat mi serps opem ferre. Propositio est in primo dimcho, quae
illustratur a dissimilibus: assumptio in secundo,quae declaratur comparatione minorum sarium . Complexio in tertiori quarto,quae amplificatur a dissimilibus. is Zeno Platone in Timaeo sequutus negat mundum esse sensus expertem Argumctum est a repugnatibus: liaec enim repugnant,mundi partes sentietes esse, mundum non sentire. i Cicero Stoice disputat aduersus Clodiu, a quo contumeliose fuerat appellatus exul,se non fuisse pulsum ciuitate Argumentum est a repugnatibus ciuitatis. Propositio praecedit,assumptio sequitur iuncta complexioni,quae exornatur ex factis Clodianorue tum demum complexio separatim subiicitur, 3 iteratur. is Quartus modus ex secundo deduci potest,si as sumptionem de complexione, quae illic uniuersae iunt, in speciales mutaueris: ubi argumentu similiter eligendum est maiori parti consentaneum, vidissentaneum minori,si ad complexione veram peruenire velis Cicero in Paradoxis, Nescis exiliu scelerum esse poenam meum autem illud iter ob res praeclarissimas a me gestas esse susceptum Syllogismus talis est: Omne exilium est poena pereati: Ciceronis discessus ex urbe noufuit poena pereati: Ciceronis igitur discessus iis fuit exilium.
is Ouidius apud Getas exul negat se posse scribe-
212쪽
re bonos versus Argumentum a tribus adiunctis boni poetae,quae sunt laetitia,solitudo, vacuitas perturbationis: quae separatim disiposita tres efficiu syllogismos unius heiulaena complexionis.1 Cicero ad conflandam inuidiam Rullo tribuno plebis,disputat decemviratum,quem lege Agraria instituit,non esse regnum,sed potetate regno multo maiorem dc iniquiorem Argumentum est ab adiunctis regni:complexio praecedit cum quada correctione eius, quod ante dixerat. Dat praeterea potestate verbo praetoriam,re vera regiam.1 Propositio sententiam habet huius affirmationis:Omne regnu est finitu:&irpe accidit ut in enutiatis duae negationes reddat& exprimant affirmatione. t Assumptio declaratur subiectione aliquot partium,id est rerum,quas Rullus decemvirorum potestati xlibidini permittit, et Secundum genus simplicium syllogisinorum tribus modis copalatur cu primo,ut simile,quia, trunque quaternos modo habet: ut impar, quia secundum minus sit illustre,quam primum illustre dico non veritate partiu,sed claritate dispositionis ut dissimile, quia primum genus erisArmatei negate,secundum nega te tantum concludit..Quid riseoteles de secundo generesimpliciums il- gismorum, O eius modisy Aristoteles, quasi luce oderit,paribus tenebris con fundit secudum genus,atque primum definitio generalis secudi generis nulla est,cuius praetermissione grauiter in artibus tradedis peccatur: sicum quatuor recti modi quatuor definitionibus distinguendi Lexplicandi essent:duos tamen generales una, siduos speciales altera definitione simul inuoluit, eosque obscurissimis abecedariarum notaru exemplis obruit. De vitiis quae sunt virtutibus opposita, ilis est probationis er-
213쪽
rotinam tametsi ea vitia sunt, vitiosa tamen ratione ab Aristotele damnantur, quod videlicet antecedentibus veris xconcestis modo Hrmationem,modo negationem veram cocludant. Haec enim incosequentiae causa non est in syllogismo,sed si antecedetibus veris falsum concludat,aut in excplo proposito,aut in aliouo simili, tuc fallax ancosequens iudicatur Syllogismus enim est certae constans regula explorandae veritatis, quae docet ex duabus partibus veris iudicatis tertiam veram iudicare: quare si contrarioru contraris cauta sunt.'IIooismus fallax Linconsequens ob eam causam dicetur,quod ex duobus veris tertium falsum Sciat. Illud praeterea in Aristoteleis praeceptis ridiculum est, quod
Aristoteles syllogi os secudae figurae per syllogismos primae probari putat oportere excpli gratia, si per primum modum secundi generis ita concluseris: Nullus timidus est liber: Omnis sapiens e t Iiber: Nullus igitursapiens en timidus Propositionis partibus suum locum sibi inuice cedentibus,& ordine transpositis fiet secundus modus primpeneris r
Omni sapiens eli liberi Nullus igitur sapiens est timidus, Hoc,inquam,genus reductionis totum ridiculu, in ptum est,quia omnis syllogismus,cuiusciique figurae sit, suapte natura multo clarior est ipsi conuersione per 'uam in alium syllogismum transmutatur:nec ullam aliam probatione syllogismus requirit,quam ut apte definiatur,s exemplis idoneis illustretur.
Tertium genus reliquum est e simplicibus, in quo argumentum tranque partem quaestionis anteceditu Modo autem plures
214쪽
INs T. DIAL LIB. I iij habet, quam superiora genera, omnes tamen specialis ingularis complexionis. Sex au
Primus modus usquequaque affirmatus, sed propositione, assumptione duntaxat uniuersus: Omnes tyrannisunt improbi: Omnes tyrannisunt locupletes:
Cliquis igitur locuples es improbus.
Secundus modus, assumptione duntaxat affirmatus,propositione aute massumptione uniuersias:
Nulli regessint improbi: Omnes reges sunt locupleteir liquis igitur locuples non est improbis.
Reliqui quatuor modi unam tantum par, te generalem habent.1 TERTIus s. Tertius modus est usquequaque affirmatus, sed assumptione tantum uniuersus:
Aliquis tyrannis eu improbis: Omnis tyrannm est simples: siquis igitur locuples, improbus. o. iii.
215쪽
FETRI RAMIE hi QO ARTus onus Quartus modus est usquequaque affirmatus, sed propositione tantum uniuersus: Omnis tyrannis es improbis: liquis tyrannis es locuples:
Aliqui igitur acuples est improsin.
Quintus modus est sola assumptione , niuersus Massirmatus: Aliquis rex non es improbust. Omnis rex es locuples:
lituis igitur locuples non es improbus
Sextus modus est sola, propositione uniuersus, assumptione affirmatus: Nullus rex est improbine liquis rex eislocuples: liquis igitur locuples non rei improbum Conclusiones huius postremi generis sunt admodum instequentes. Locus est apud Ciceronem, sed parum acute coclusus, 3 Iam vero qui potest vir bonus no ad id quod laudabile sit,omnia reserre,quae agit, quae sentit refert autem omnia ad beate vivendum: beata igitur vita laudabilis. Sic autem rect conformaretur primo modo;
216쪽
Beatus igitiis est Oudabiliae. Specialiter tamen duntaxat concludi istud potest: Beatus igitur aliquis esi Ludabilo. Et secundo de Finibus his verbis: o, summo malo ei I, se cum in eo ef3 non
Sapiens autemsemper beatus est, C est aliquan-d in dolore Non es igitursummum malim dolor. In hoc tertio genere illud est notabile, quod eandem quaestionem tribus modis, primo, tertio, quarto affirmatani, item secundo, quinto, sexto negatam concludere liceat. Tertium genus simplicitim ollogismorum deo
finitur,in quo argumentum tranque partem qu aestionis antecedit,maiore in propositione,minorem in a sumptione:quod tu accidit,cum argument utrobique subiectum est,& extrema quaestionis attributa sunt: ut,
Omnis philosophus est laudandus: Omnis philosophus esistudiosus sapientia: liquis igitur diosus spientia est laudandus. Quae tertia ratio disponendi argumenti licet amplitudine lucis a duobus superioribus generibus vincatur,est tamen per se insignis, de perspicua, naturalis, legitima: visi dixeris, Tota Iema, i in Europae Tota sium euio Italia: ergo aliquid Italia en in Europa.
217쪽
Hie syllogismus no est tam perspicuus hillustris,quam
superiores syllogismi primi secundi generis:sed tamen sua luces perspicuitate clarus est,mper se firmus,cos ans,ut nemo dubitare devat, quin si argumentum hac leget via disponatur,antecedetibus partibus verisi concessis coclusio veri indubitata sequatur. Omnis enim syllogismus est dispositio perspicua i turalis:sed ut in stellis,sic in generibus syllogismorum sunt quidam claritatis gradus,et syllogismus tertii generis sit clarus,secundi clarior,primi clarissimus unus. quisque tamen sua naturali perspicuitate contentus. Syllogismi tertii generis perrari sunt:& tamen si quis argumentum hac ratione disponat, recte I gitime disponet,nec unquam falli poterit: dc quavis tales syllogismi ab usui sensu communi paulo remotiores videantur,nihilominus tamen costantes sunt,siincidere possunt, xsolent.
Cicero concludit beatum virum esse laudabilem, quia bonus sit in quo exemplo quaedam vestigia sunt primi modi tertii generis. Hic syllogismus pressius ira concluditur per se
Nullussapiens , beatus unquam est iresummo mali romnis sapiens. beatm aliquando est iu dolore: eliquui si dolor non est summum malum. Illud etiam notabile est,omnes sex modo posse ad duos reuocari:vt primus sit usquequaque affirmatus,
xviraque parte antecedente,vel altera latum uniuerissus:haec enim definitio primum tertium, quartummodo contineti secundus sola assumptione assirmatus, Mutraque parte antecedente,vel altera tantu uniuerasis. Haec enim definitio complectitur secundum, quin istum,& sextum modos: qui tamen perpartes latius diducti melius, facilius intelliguntur. Eu Aristoteles de tertio genere simplicium bl- gismorum. eius modus
218쪽
INST. DIAL. . LIB. II. xi Idem facit Aristoteles,quod insuperioribus generibus:definitionem generis tacitus praeterit, eius modo pari confusione permisceliprobationes autem Ariostotelicae,quibus syllogismi tertiae figurae probantur,inutiles sunt:quanuis enim in hoc genere lux ipsa coclusionis tam perspicua, illustris non sit,quam in praedictis aliis,perspicuitatem tamen sitam naturalem habet, qua ollogismus firmus, constans iudicatur nec ulla alia eget probatione,quam ut recte dc clare a dialectico huius artis doctore definiatur,& exemplis illustretur: conuersio ipsi enuntiationum, per quam syllogismus tertiae figurat ad primam,sducitur, non magis
clara fersipicua est,ciuam syllogismus ipse, qui per couersione reducitur de demonstratur:& si quis aut ignorantia aut protervitate aliqua ollogismia tertii generis non probet,eadem vel ignorantia, vel protervitate ad improbandos ollogismos primi generis abuti poterit.
In refutatione autem vitioserum modorum idem error Aristotelicus est quanuis enim fallaces sint desinconsequentes,argumento tamen ineptos alieno fallaces esse probantur.
In omni autem simplicium syllogismorum genere ex omnibus propriis enutiatio nibus concludere possumus, uno tantum ex praescriptis legibus obseruato, ut affirmatio negatioque ad rationem dispositionis exposita conueniant. Ita duo duntaxat erunt in unoquoque genere modi proprii atque in primo,
Octau is en hares Casere relictis:
219쪽
Antonius non es lius Caesaris:
Flam non est pictis ab pelle: exander en pictus ab Apelle: Non est igitur Alexander Age M.
Pompeius non oppressit patriam: Pompeius igitur non fuit Caesar.
primu modin. Cicero iapparens patriae: Cicer esiparens eloJuentiae: Asiruis itaquepare eloquentia eupare patrio
Catilina non est usus: Catilina es Romanus aliquis igitur Romanis non est iustas.
Hactenus Oistrina simplicium syllogistroru per genera: species exposita est:in quibus definiendis maxime habita est ratio enuntiatorum communium, quae non tantum assirmatione de negatione sed etia quan-
220쪽
ima T. DI A L ' LII. LI. et istitate generalis speciali differrent quae definitiones
quoniam non omni ex parte conuenire possunt enuntiatis propriis,quia nulla quatitate generali vel speciali assiciuntur,idcirco de his Dreuis admonitio ad extremuponitur,ut enutiata propria ad normam artis expositae per omnia genera disponamus habita utaxat ratione affirmationis, negationis. itaq; in primogenere duo tantum modi sunt: primus interdum usquequaque proprius: affirmatus:vt,
Interdum sola propositione proprius:vt, Romulussit onditor Ibomae: Aliquisflius Martisfuit hie Romulus: Aliquis igiturFlius Marti sit onditor Idmae. Secundus usquequaque proprius, sola assumptione affirmatu Srvi, Antonius non est filius Caesaris:
Tu non es igiturFlius Caesaris. Secundia genus,ubi argumctu utraque parte quaestionis sequitur, militer duos tantu modo habet. Primus estusquequatque proprius, sola assultione affirmatus:vt, elixander non est victus a Pompeio: Mithridates lictus est a Pompeio: Mithridates igitur non eli sexander. Secundus usquequaque proprius, simia propositione
Alixander viri Aseam: Iulius casa non vicit Asiam: Iulius igitur Caesar nonfuit sexander. Tertium genus,in quo argumentum utranque partem quaestionis antecedit,item duos tantum modo habet Primus modus vel usquequaque,vel utraque tantusa te antecedente proprius: affirmatus:ri,