장음표시 사용
191쪽
rdio P E T RI AE A MIest: a me petere quod debeo,meipsum appel-
, lare debetis: quemadmodum cum petebam, nulli me vobis authoi es generis mei commendaruntes sic siquid deliquero, nullae sunt imagines,quae me a vobis deprecentur.
i Quare modo ut vitaiappetat, quaquam, ego sumis,qui eam possim ab istorti scelere insidiisque defendere polliceor hoc vobis, uirites,bona fide, rempublicam vigi- , tanti homini, non timido,diligenti,ndignavo commisistis. Sic Ouidius breuiter, Fastita 'sorbis era lux oritur: linguis ,anim iu auete: Nam dicenda bono an bona ire a die. Assumptio prima est,coplexio secunda, propositio postrema: Beneficansitus aduersam fortuna ortite emare debet: ander es ibi bene consciis: Euander igitu ortunam ferre fortiter debet. Si equidius, F .n Cui genitrix flentifortuna'iriliter inquit. Si epuer lachrimas,saferenda tibi eu. Sic erat infatis,nec te tua culpa gauit, sed Dem,offenso pulsus es I rbe Deo.
Nec meriti poenampateris,sed numinis iram:
Esi aliquid magnis crimen abesse malis. Conficia mens cuique sua ef/,ita concipit intra Pectara prafactestemque metumTu uo
192쪽
Quartus modus sola, propositione uniuersus, assumptione affirmatus:
Murena psobrius: Murena igitur non saltat. Locus est in defensione Murenae, ubi sal tatorem appellauerat Lucium laurenam CP, io, ' Quare cum ista sis authoritate no dedi bes M. Cato,arripere maledictum ex triuio,H aut ex scurrarum aliquo conuitio, neque te, mere consulem P. Romani saltatorem voca- , re: sedc spicere quibus praeterea vitiis a , fectu esse necesse sit eum, cui vere istud ob - , iici possit. x Nemo enim fere saltat sobrius, , nisi forte insanitaneque in solitudine, neque, in couiuio moderato atque honesto intem, pestiui conuiuii, amoeni loci, multarum de- , liciaru comes est extrema saltatio. Tu mi- , hi arripis id quod necesse est omnium vitio, rum esse postremu: relinquis illa, quibus re, motis, hoc vitium omnino esse non potest., Nullum turpe conuiuiu, non amor,non co- , messatio,non libido non sumptus ostendi, tur As&cum ea non reperiantur, quae voluptatis nomen habent,quaeuue vitiosa sunt, , in quo ipsam luxuriam reperire no potes, ins eo te umbram luxuriae reperturum putas
193쪽
PETRI RAMI Nullus amantis puellae deceptor es Dudandine Demoph... I Phillidis puellae deceptor: Demophoon igitur non est Dudandis. Ouidius duobus distichis idem conclusit: et ballere credentem non est operas puellam CDria simplicita digna fauorefuit. Sum decepta tuis , amans C foemina derbis: Di faciant audissumma sit is tuae.
Dillisio simplicium syllogismorum in tres species ex triplici simplicis dispositionis varietate sumitur:
nam si argumentum maiorem partem quaestionis antecedit, S minorcsequitur,prima species est dilogismi simplicis:vt, Noe sim per mouetur,atemum est:
cumus semper moueturr Animus igitur es aeternus.
Sin argumetum utranque partem quaestionis sequitur,
secunda species est: vi, Nullum vitium ess expetendum: Omnis irtus est expetenda: Nulla igitur virtus est vitium.
Si vero utranque partem quaestionis antecedit, tertia species appellatur ut, Omnis auarus est insatiabilis: Omnis auarus est iniustus:
liquis igitur iniustus est infatiabilis. Euid istoteles de arte divisione plicium sillogismorum*Aristoteles in Elenchorum peroratione huius ariis inuentionem sibi vendicat,De rhetoricis quidem, inquit,multa, antiqua dicta erant. De syllogismis vero nihil prorsus habuimus quod diceremus,ante quam iri.
194쪽
hac proposita exercitatione diu multumque elaborauimus: quod quidem de simplicibus syllogismis uittaxat verum est nihil enim de coniticiis Aristoteles scripserat In Analyticis prioribus haec tria simplicium,enera em Axin, id est figuras appellauit appellatione magis geometrica, quam dialectica genera enim lineamentorum, ut circulus,triangulum, quadratum, tagurae proprie nominatur quia figura eorum genus est. Figura autem non minus inepte genus syllogismorum dicitur, quam animalium aut stirpium. r. Primus modus primi generis ut ordine, ita dignitate reliquorum princeps est: dc ut iudicii naturalis luce clarissimus, ita ad docendum maxime accomm datus,' plailosophis quam oratoribus usitatior quod illi theses sibi proponunt, veritatem rerum dilige tius intuentur: hi quaestiones speciales trachant, de satis
habent, si in dicedo probabilitatem quandam sequuntur. Multum igitur hic primus modus dispositionis ad doctrina scientiam valet, halcognoscendum quid si, de quo agitur: quia sententias generales de affirmatas habet: in quo tamen complexio interdum specialis esse eoterit: quia si quid affirmatur in genere, idem potest in specie affirmari ut,
Omne honestum est iusium quia concludimui,
Omne igitur honestum ess uti Licebit etiam nobis concluderer Aliquod igitur honesum e lutile. Nec appellatur hic modus usquequaq; uniuersius, quod eius partes omnes re ipsa sint uniuersae, sed quod esse possint antecedete tamen duas uniuersas semper esse oportebit in hoc primo modo. Lmus disputat de principio anni a causa efficie- tersolis enim motus causat esura est temporis. atque
in hoc exeplo partes syllogismi generales xv niuerse sunt, licet in his nulla particula generalis cernatur:
195쪽
id usitatisimum est clim alias saepe, tum in disciplinis,
ut detractis de oratione signis uniuersalibus sententiae tamen nihilominus generaliter de uniuerse cocipiantur ut,Virtus est colenda,idem valet,ac si dixeris, Omnis virtus est colenda.
Cato disserit mortem senibus esse bonum,argu mento ab adiunctis mortis, quod senibus naturalis sit. Propositio prima est assumptio secunda, quae declaratur comparatione dissimilium . Complexio autem intelligitur ex quaestione. . Syllogismos breues Lastrictos, homnino secundum artem dispositos, Vnudos, simplices vix doctorum heruditorum hominum sermo patitur. Nam singulta partes syllogismi persaepe exornantur aliis
argumentis, ut clariores de euideliores ad iudicandum de conelusione nobis appareant: de earum partium omdo pleruque immutatur, ut ipsa varietate gratior Miucundior sit oratio: partium ipsarum aliqua interdum praetermittitur: quam aut propter perspicuitatem non est necesse addere,aut de industria licet praetermittere, ne dialeisticam artem nimis ostentare velle videamur.
Perraro igitur apud philosophos,oratores poetas,sy logismi nudi Liribus quasi versiculis strictim, ir
uiter conclusi reperiuntur quia illi argumentum dilatare, stem de qua agitur, ornate inmagnifice expriumere volui, cum philosophiae loquentiam coniungunt exceptis tamen Stoicis aridis, hieiunis philomaphis,qui detracto omni ornat, splendore dicet breues istas minutarum conclusionum formulas consectabantur.
Cum volumus de scriptis horationibus tum nostris tum alienis prudeleret accurate iudicare, si syllogisimus perfectus no sit, addito eo quod deest: aut si longiore disputatione productus , detractis amplificationibus contra hedus est, hi breuiorem summam conferendus: sententiaque ollogismi non in verbis, sed in
196쪽
tebus,quae dicuntur,spectanda nobis est, ut si locum iliatum Ciceronis ex aininare velis, qui est Philippica se cunda A me Caesar pecuniam cur potius,quam ego ab illo an ille sine me vicit an ne potuit quidc ego ad il- tu belli ciuilis causam attuli ego leges perniciosas rogaui,ego arma contra consules imperatoresque populi Romani, tra senatum populumque RomaDum,con tra deos patrios arasque S iocos, contra patriam tuli: num sibi soli vicit Quorum facinus commune,cur non repraeda communis In hoc exemplo si sentetiam orationis spectes syllogisinum perfecium omnibus partiabus inuenies: cuius coclusio praecedit assumptio sequitur, Antonii factis illustrata: propositiovltima est:quem Ollogisimum sic ad artis legem reuocaret poteriS.
tuo. Caesam in bello ciuili facinus esseom
Amtoni igitur e Caesaris in bello ciuiliprada deis
betes e communis. Cuiusmodi sunt homo,animal,substatia ex quibus syllogita apud Aristotelem construuntur ut, Omne animal e Esubstantiae Omnis homo e Panimat: Omnis igitur homo elisu alitia.
Quales syllogismis tam presse Climat ex tribus verbis compositi in bonis authoribus perraro inue
Secundus modus uniuersitate par est superiori, sed luce doctrinae impar primus enim concludit ast r-mate quid sit, secundus quid non sic Clarius autem estostedere quid sit quam quid non sit Vsum tamen superiori parem obtinet, praesertim in disputationibus philosophorum cum aliquid refellunt, redarguunt ubi quaestiones generales negate concluduntur. Hic etiam complexio potest esse specialia ob eam causam, quam
197쪽
paulo ante in primo modo docuimus. Notandum est in quibusdam relatis enuntiationibus sentetiam simplicis enuntiationis negatae intellisti: ut, Nihil quod miseri possessoris esse possit,bonum eli,tantum valet,ac si dicas,Nihil miseri possessoris bonum est.
io Paradoxii est Stoicum, quod nulla corporis aut fortunt comoda sint bona: quod probatur repugnantibus. Propositio prima est assumptio secunda, quae illustratur enumeratione partium: conclusio ultima, in qua argumentum repetitur maioris intelligetiar gratia.ri Horatius Stoice disputat nullum auarum esse liberum,a repugnantibus. Complexio primo loco ponitur,assumptio secundo, propositio ultimo.ir Parmeno seruus docet nullum amorem consilio regi posse:argumentu est ab adiunctis amoris, quod
sit caecus,d expers consilii: Propositio praecedit,assumptio incipit in versu,
Io amore haec omnia insunt vitia:
quae declaratur adluistis amoris Complexio ad extremum est,quae augetur comparatione parium. ' Tertius: quartus modi tanto superioribus,sitatiores sunt, quanto freque ius homines de rebus ingulis Vspecialibus, quam de communibus d uniuersis differuntia quemadmodum duo superiores modi praecipue conueniunt philosophis theses tractantibus, ita hi duo qui sequuntur,fere poetarum sunt, iratorum, qui frequentissime sibi qu. estiones finitas, singulares ad disserendum proponunt. i Tertius modus a primo quasi deductus esse videtur,ut quicquid illic generaliter&affirmate concluditur, hic specialiter, affirmate concludatur: ut quod
in genere probatu est, probetur similiter in specie. Itaque assumptio, complexio quae illic generales erant,
nse in speciales mutanda sunt:vt, Omne iustum ess utili:
198쪽
IN STADIA L. LIB. II. is: Aliquod boue m. II iustum: Aliquod igitur honestum FB rutile. is Nihil interest ad hanc rationem dispositionis pro speciali proprium enuntiatum ponere, qui modus ratiocinandiasicut dictum est apud poetas Moratores usitatissimus est, quod in quaestionibus finitis. pr
priis omnis eorum versetur oratio rvr, Magna iam e cientiam mulitis utilem didie ille: Sulpitiinscientiam iuris multis utilem didicit: Sulpitio igitur magna laus est. Et, Omnes poeta sint mandi: Arehia es poetae Archia igitur e Pomandus.
Qui syllogismi icet his breuibus consectariis apud Ciceronem comprehensi non sint,toto tamen sententiarum podere sic aestimari debent. Martialis breuiter hoc modo concludit, Carmina Paulis emit,reeitais. earmina Paulus: Nam quod emas ossis direre iure tuum.
Assumptio prima est,conclusio secunda,propositio te tia. Et Ouidius in epistola Phyllidis, Speraui melim,qui te meruisse putaui: dicrumnque ex merito spes umit, aequa venit. io Cicero pollicetur se diligentem fore in tuenda republica. Argumentum ab adiunctis,quia virtutis gratia consul factus sit.Propositio syllogismi praecedit, cui - duplex collatio miscetur, una minorum, altera dissimilium i rassumptio syllogismi exornatur a disti milibus: Non sum factus consili commetatione maiorum me rum,sed virtutis.18 Complexio ollogismi augetur adiunctis persona dissimilitudine quadam collatis. io Adhortatio est ad bene fauste comprecandum Calendis Ianuarii argumentum ab adiunctis diei ita concluditur:
199쪽
Bonus dies bona verba desiderate Prima Iue Ianuarii est bonin dies: Prima igitur lux Ianuari boua verba de derat.1 Catinenta monet Euandrum filium, ut aduersam exilii fortunam aequo animo ferat,ab aditiciis animi id est bona conscientia. Complexio primum locum obtinet assumptio secundum,que declaratur a dissimilibus:propositio tertium. et Quartus modus primigeneris videtur a secundo proficisci,sicut tertius a primo,assumptione Vcomae plexione generalibus in speciales mutatis. Itaque quod secundo modo concluditur generaliter specialiter hic concludi potest: vi, Nullo timidus es liber:
Aliquis auarus es timidus: liquis igitur auarus non ess liber.
Nec quicquam interest enuntiatum proprium pro sphciali ponere:vt apud Martialem, Esse quid hoc dicam,quod olent tua basim rebam, des que tibi est semper nouolutius odorya o mihisuspectim e l,qu)d oles bene Posthum sempera
P hume lion bene olet,qui seuesemper olet.syllogismus clarius sic exponitur:
Nemo benesemper sensi bene olei: P humus semper bene olans P humus igitumon bene olet:a et ostio refutationis primum ponitur, Murena non esti altator.
et Propositio Ollogismi confirmatur ab aduersis: Qui saltator est,ut uix in lux ut deliciis: Non est igitur
sobrius saltator. et rassumptio sequitur Murena est sobrius: cui additur approbatio ex semotione causarum, quae Mure--nam ad saltandum inuitare possent: quae sunt, Turpei conuiuium,amor,comessatio libido,sumptus.1 Complexio postrema est: Murena igitur non
200쪽
IN STADIAL LIB. II. saltat: quae tamen nude non tractatur, sed interposita
et Phyllis apud Ovidium accusat Demophoontem, quod ab eo spreta decepta sit Argumentum est ab adiunctis Demophoontis, de syllogismus ex ordine partium conclusus. Hactenus de primo genere simplicium syllogismorum, heius quatuor recti si legitimis modis diximus: ex quibus vitiose modos, qui occurrent in hoc genere dispositionis, etia cognoscere S intelligere possumus: quia rectum est index sui de obliqui. Hac igitur prima forma ratio disponendi argumenti, quod maiorem partem quaestionis antecedit, minorem sequitur, ex omnibus enuntiatis negantibus, aut ex omnibus specialibus, aut ex propositione speciali, aut ex asiumptione negante vitiose millegitime concludet Quid ita quia eiusmodi conclusione abhorrebunt ab arte, nec in ullum quatuor descriptorum modorum recident. ad id Aristoteles deprimo grater implicium 1 stetismorum, C eim modisy Principio generatim non definiuit, quid esset primum genus, Meius quatuor rectos modo commentitiis principiis dici de omni, Mici de nullo ab ecedariisque exemplis obscurauit,nec separatim suis propriis definitionibus satis dialectice distinxit In arte siquidetradenda unaquaeque species seorsum definienda, perspicuis exemplis illustranda est: quam doctrinae lucem in his quatuor inodis no adhibuit. Vitiosos aut enimodo multos annotauit, qui ex contrariaria virtutum perceptione poterant intelligi: nec arte tam prolixam obturam requirebant,ex qua difficilius est Ollogi morum vitia cognoscere, quam virtutes. Illud porro animaduertendum est, quantiis sint vitiosi infallacos syllogismi, quos Aristoteles taxat, vitiosa tamen de inepta ratione ab illo fallaces ostendi sic enim ait, Si