Petri Rami ...Institutionum dialecticarum libri tres, Audomari Talaei praelectionibus illustrati, ..

221쪽

catofuit iustus: tofuit mirenses dictori censes igiturfuit iustus. Et, V Remulusfuit eonditors aet mulussit lius Marm: Aliquis igituralius Marti fuit eouditor Roma. secundus sola assiumptione affirmatus:vr, catilina non est iustis: catilina est Romanus: curis igitur manus non est iusti Laeuid isotelis de sillogismispropriis'. Aristoteles capite sexto libri primi priorum Analyticoricum ollogisimos simplices tertiae figurae per expositionem probat,aliquam dat significationem syllogismorum propriorii,sed obscurissimam, leuissimam: quia non docet enuntiata propria communi lege, a te simplicium syllogismorum concludi:sed velut aliud agens syllogisinum communem specialibus exemplis

declarat:vt, Omnis homo sentur Omui homo e panim, rationa Ie . Aliquod igitur animal rationale sentit.

Hic ollogisimus per expositionem sic demonstratur emerate utit: Socrates es animal ratio te: Aliquo igitur animal rationalesentit.

sed Aristoteles,vt dixi,non id agit,ut doceat ollogis

mum ex propriis enuntiatis fieri,& communi arte OLlogismorum conformari sed casu aliquo in idipsum incidit,quod tamen neque animaduertit,neque docuit: praesertim, in hac arte,quam traditi profitetur,pa tesquaestionis communes, argumentum item commune quod cum partibus disponatur,inueniri, sumi oportere iubeat.

222쪽

i Ae de syllogismis simplicibus colun-m deinceps sunt explicandi.Conluctum auistem syllogismum dico,cuius propositio di

positum habet cum utraque parte quaestionis argumentum. Genera duo sunt,cqnnexus disiunctus. Connexus syllogismus a propositione connexa nominatur. Cuiusmodi duo sunt.

E PRIMvs Mo Dus Primus modus retinet antecedens, ut consequens retineat.

Si d sunt,diuinatio est:

Sunt autem et Euergo diuinatio. Cicero his verbis concludit diuinatio Diu 'i nem esse Cicero rursum, sed uberius: O Semin a miserum senem, qui mortem contemnenda esse in tam longa aetate non uiderit: quae aut D plane negligeda est,si omnino extinguit ani-'cmum raut etiam optanda, si aliqud eum deducit,ubi sit futurus aeternus. Atqui tertium et certe nihil inueniri potest. Quid igitur timeam,si aut n5 miser post mortem aut bea- D tus etiam futurus sum Breuius, clarius ita

conclude:

Amor extinguit animum,neglige a cisi aternum reliniuit,optanda;

223쪽

11 PETRI RAMIAtqui detextinguit, et aeternum relinguit:

Es igitur aut negligenda aut optanda.Dido apud Virgilium:

. . Tui bene quid de te meruisuit aut tibi quicquam Dulce meum miserere domus labentis, clam Oros quu adhuc recibus Acm,exu mentem: Te prepte Libycagetra, Nomadumque Urani Odere,infensior ,te propter eun

Extinctis pudor, re qua sola fodera adibam, Fama prior cui me moribundam deseris hu=eiecistiLL Aliquado vero non retinetur idem,sed plus assumitur. Cicero, Si te parentes time- ,et,atque odissent tui, neque illos una ratione placare possis,ut opinor,ab eorum oculis aliqud concederes. Nunc te patriasque communis est omnium nostrum parens odit ac metuit,&iandiu de te nihil iudicat, nisi de, parricidio suo cogitare, huius tu neque authoritatem verebere, neque iudiciu sequere, neque vim pertimesces

a s Et v NDvs Mo D v S. io Secundus modus connexus tollit consequens,ut tollat antecedens Cicero in Lucullo his verbis:

ii nosti recapiens assentietur sua, aliquan

do etiam opinabitur: Nun tuam autem opinabituri

224쪽

Nasti igitur rei assentietur. Et Ouidius, Sisaperem, aetas odissem iuresorores, et, Numina cultoriperniciosa suo:

At nunc tanta meo comes eu insania morbo,

Saxa memor refero rursis ad icta pedem. 3 Aliquado non tollitur nominatim consequentis asseveratio, sed hypothesis dissentanea ponitur, quod eodem conclusionis genere tenetur. Cicero in Antoniti, i Sicon . , , sul Antonius, fluctuarium meruerunt Iegio, ne quae consulem reliqueriit: sceleratusiser, Brutus nefarius qui cotra consulem pri- , , uato consilio exercitus comparauerunt: sin, autem militibus exquiredi sunt honores no- , ut propter eorum diuinum atque immortale meritum,ducibus autem nec referri quidem, potest gratia, quis est qui eum non hoste exi, stimet, quem qui armis persequuntur, con- , seruatores reipublicae iudicatur Idem in alia, oratione breuius r

consul ntaniae, Brutus hostis: Philip ... Si veruator reipublicae Bratus, hesis Antoniu3. Omnium porro syllogismoru simplicium coniunctorum nullus est his duobus connexis in omni disputationis genere neque fiequentior,neque familiarior. Aliquando autem secundu hos conne-

225쪽

PETRI RAM txorum syllogismorum odos, simpliciter tamen ,non coniuncte concluditur, cum non idem vel assumatur, uel tollatur: sed ex generali speciale. Sic Catullus ad Lesbiam secundum primi connexi modum:

Si quicqua cupidas,utanti obtigit'ngua

Insteranti hoc eugratum animo proprie. cuare hoc est gratum,nobi quoque charius auro,cuod te refIum Lesbia,mi cupido,

Restituis copido,atque insterant ipsa refera te

Nobis: Iucem candidiore nota.

uis me I no diuitfelicior aut magis hae quid optandum ita. icere quis poterit' Quod breuius conclusum,facilius intelligetur isto modo: Si quicquam cupido obtigit, eregratum esse Lesbia Catullo cupido obtigit: EII igitur Lesbia grata Catullo. Atque eodem modo caeteris de rebus licet

concludere:

Si quicquam est iustum idem tuerata quie ero est honestum,iussum est: hic uid igitur es honestum, P tile.

Item s

si quid homo eu animal esset

Socrates homo ecte Socrates igitur animal eq. Qua ratione in secundi conexi reliquo moa

226쪽

IM UT DI A L. VIS. II. do concludi constanter dialectice potest.

cundi modi: Si quicquam homo ef3,animal est: Lapis non esi animali Dipis igitur homo non est.

Transitus est a simplici syllogismo ad coniunctum,qui non sic appelIatur a coniunctis enuntiatis,siaculantea diximus sed a coniuncta dispositione argu menti cum tota quaestione. In hoc enim genere coclusionis propositio continet argumetum dispositum cum utraque parte quaestionis quod non fit in syllogismo simplici nec vero praetereundum illud est,eande quaestionem utroque genere syllogismorum posse concludi, idemque argumetum modo simpliciter, modo coniuncte disponi vi, Omne laudabili ephonesium: Omm honum es laudabile: Omue igitur bonum ess honestum. syllogisimus simplex est, qui ex eodem argumento quaestione in coniunctum mutatur,hoc modo: Si omne boni e Plaudabile, omne bonu/honesu: omne bonum. Fiaudabile Omne igitur bonum eli honestum. itaque nobis licet syllogismo simplices in coniunctos, vicissimque coniunctos in simplices conuertere.. Ei Ari teles de definitione sillogiseni coniuncti Nihil. syllogismi coniuncti duo sunt genera,syllogio

mus connexus' disiunctus, quae vi natura reatione,

sic arte re praeceptis variis separanturo distinguuntur: p. i.

227쪽

quibus continetur omnis ratio argumeri coniuncte inponendi nec ulla praeterea alia ars constans, stabili, inueniri aut tradi ab homine dialectico potest. Aravid Aristotelis de diuisionesillogi r

coniuncti

Nihil.

Connexus syllogi simus a propositione connexa dicitur,vel ab ea, quae vim habet connexionis ut si dixeris: Edrando homo currit,mouetur: inqui homo currit: Ergo homo mouetur.

Primum illud relatum tantum valet,ac si dixeris: Si homo currit, mouetur. Itaque ut virtutem lassicaciam, sic artem Noctrinam connexae propositionis sequia turmeciliam normam desiderat.Illud vero notandum est,non omne connexum enuntiatum syllogisino connexo conuenire:sed id tantum, quod asArmat ex connexa siquidem negatione nullus fit connexus syllogi mus stabilis & constas:quia talis negatio significat nul Iam esse stabilem partium colunctionem,& idcirco nihil inde ad concludendum assumi posse:vi,

Non si homo ei particeps rationis,ceum es Uursum. Hae duae partes nulla necessaria conditione inter se cohaerent,ut ipsa negatio etiam indicat. Primus modus connexus tetinet in assumptione antecedentem partem conexae propositionis, id est a firmat,si affirmata fuerat:vel negat, si negata fuerat: retinet consequetem partem eiusdem propositionis in complexione, sitatem qualis erat,seruat, malam, si affirmabatur, vel negatam,si negabatur:vt. Si homo estpartum rationis,dialiam est:

Sed homo ei partieeps rationi et, inomo igitur dia inimis, 3 vel, ε homo non sit eum rationis bellua non ma

228쪽

Atqui homo non est expers rationis: i dux Nomo igitur bellam non es .

Illic antecedetis consequentis affirmatio, lic negatio retinetur: hexemplum de affirmatione est parad xo quarto, Familiarissimus tuus Cornificius de te priuilegium tulit,visin opertu bonidear accessisses,ex Iarenat te id etiam fecim gloriari soles quomodo igitur itot legibus ieeius in exiliu exulis nomen non perhorrescis Exemplum de negatione partium est apud Martialem libro quinto, Edse nihil dici quicquid petis,improbe Cinna. Si nil Cinna peris tu tibi cinna veto. atoici concludunt esse aliquam diuinationem ae

praesagitionem rerum futuraru :argumentum est a causis,id est diis,qui diuinationem nonis impertiuntur. Cato disputat mortem senibus esse contemnendam: argument ab effectis mortis: quaestio primum ponitur propositio connexa sequitur duplex te nata: tum assumptio:postrema est propositae quaestionis

conclusio.

Dido precatur AEneam, ne Carthagine discedat argumentum est ab illius factis, hene meritis in AEneam .Propositio continetur tribus primis versibus rassumptio tribus proximis,que illustratur adluctis meritorum, quae sunt odium propinquoru amissio pudoris tamar connexio est in postiemo versu.8 Cum plus assumitur , quam erat in antecedente parte propolitionis positum syllogismus etia constans efficitur: quia in tali amplificatione maius ipsum continet in se vim minoris tui, Si mihi bonafortunae largitus esse , me tibi plurimum deber atereret in virtutemue sapientiam, q- es Iopibus omnimbus melior,tribustraeaeant igitur magis tibi, HSMAmyCicero hortatur Catilinam,ut exeat ex urbera ,

229쪽

xit PETRI RAMI

gumentum est a minori ad maius Propositio syllogi

mi prima est: assumptio secuda quae plus assumit quam pontum erat in prima parte propositionis: complexio

postrema.

io Secundus modus connexus tollit in assimptione consequente partem propositionis,ut tollat in complexione antecedetem.tollere autem hic appello contradictionem partis ponere, vel propria vel specialem, siue utrique parti propositionis connexa contradicere contradictione propria vel speciali consequenti parti in assumptione,& antecedenti in complexione:vi,

Si Platofuit indoctis, is est reste philosophatis: Sed Plato Necte philosophatus esse Noufuit igitur indolam Plato. Et, Si omnis exercitatio ess utilis, nullus ladis fugien dus est: Sed aliquis udus, Viendis:

Aliqua igitur exercitatio uoue I utilis. Contradictionem vero generalem excipere oportet, in qua hic secundus modus captiose concluderet ut,

Si omne animal es ,omnis homo es: Sed nullis homo es: AErgo nullum e pauimal.Hie syllostismus est inconsequens: quia veris antec dentibus talium concludit. n Cicero confirmat Academicamaxo strum, id est retentionem: cohibitionem assensus,a paribus. ii Ouidius negat se esse bene consultum, a factis suis: quia colit mulas, quibus estis est.Propositio est in duobus primis versibus:complexio in tertio assumptio in quarto. Syllogismus apertius ita concluditur: Si saperem,odissem mcua Sed non odi musag: Non igitur sapiens sum.

is Inconexis syllogismis,sicut in simplicibus, sententiae magis spectandae sunt: id dispositionis no

230쪽

IN STUDIA LIB. II.mam egismque referedi: ut in hoc secundo modo connexo licet interdum consequens nominatim non tollatur, re tamen& sensu tollatur Ciceronis exemplum breuius ita concludetur: Si consul tonius,Caesar,Zmus,ci eorum miliis rasso celerati: Si nonsun celerati: Nou es consul Antonius. secunda hypothesis prima parte continet assumpti nem ex remotione consequetis, secunda parte complexionem ex remotione antecedetis. Tale est in oratione pro Rabirio: Si utrescidatuminum nefas fuit,arma sumpta esseeontra Satuminum escelere nonpossunt: Si arma iuresumpta eo edis. Intersectum iure obrata neeesse esI.r Cicero concludit Marcum Antonium,qui Mutinae Brutum obsidebat, esse hostem reipublicae Arhumentu est a dissimilibus:propositio pricedit rassumptio complexio compreheduntur in secunda hypothesi.r Duo modi connexi vium maximum habent in communi sermonis consuetudine, multoque frequentius occurrunt,quam reliquorum generum ollogismirtum quia nullii fere genus sit argumeti quod non apte tractari his duobus modis posse videatur tu quod pleraque argumenta,quae syllogismo simplices fugitit, facilius hae coniuncta dispositione explicantur, ut comparationes parium,maiorum,minoria, similium, sidi similium,notatio,coiugatio, alia permulta. Illud autem communiter de duobus connexis annotadum est,

nec antecedens,nec consequens interdum nominatim

retineri aut tolli, sed breuitatis causa in assumptione complexione ad retinendum vel tollendum formulas quasdam adhiberi cuiusmodi sunt, Iurae autem iIlludititur vel, Primum verum s erum igituro postremu)vel (Non illud) Neque hoc igitur vel,(Secundusalsum

p. iii.