장음표시 사용
231쪽
cIgitur edi primum aequales syllogismos stoici xodiore
rurum appestabant, ut ait Diogenes in vita Zenonis: dc Cicero in ossiciis ita disputatu Idipsum si ita est , certi violare alterum naturilege prohibemur:verum autem
primum. verum igituro extremum.
is Admonitio est de connexa propositione, quae interdum efficit syllogismum simplicem, non coniun elum:quia illic argumetum simpliciter disponitur, non . coniunctervi in exemplo Catulli, in quo predicat sibi gratam Lesbiam contigisse,argumentum est a causis: syllogismus simplex tertii modi primi generis: cuius propositio connexa est in primo disticho complexio Massumptio simul sunt in reliquis tribus Illud etiam notabile est,syllogismum simplicem ex omnibus nanexis partibus fieri posse:vt, IlopSi virtus omnis laudabili ess,expetenda est ab iis cim omnis iustitia est virtus,laudabitu est: netos omnis iustitia est,irtus,expetenda est: Haec connexio concluditur primo modo primi generis simplicium bllogismorum . . illVix Nuid Arsoteles de eonnexhsillogi is et ei Nullam artem de his exposuit in organo dialecti co qua Theophrastus d Eudemus postea scriptis prodiderunt suis:ac tantum abest, ut hosce modos Aristomteles jllogismos esse crediderit, ut interdu argumenta
nominet velut secundo topico locus est contradictionis ex in uersione consequentium: vi,
Si homo,animalet Non animali Non homo.Quem syllogismum esse no putat Aristoteles, sed un-
i Disiuctus syllogismus restat,id est cuius propositio disiuncta est: modi eius duo sunt.
232쪽
INSTIDI AC LIB II si Primus modus tollit unum, ut retineat quod reliquum est: fari interfectores homicidasunt aut indicessi rtatis: AZonsum autem homicidargunt igitur dindices libertatis. Cicero hoc syllogismo concludit Brutii, Cassium, caeterosque tyrannoctonos vindices esse libertatis, Nunquamne intelligessi statuedum tibi esse virum illi, qui istam rem gesserunt homicidae sint, an vindices liber, talis Atted enim paulisper cogitationem-- que sobrii hominis ad punctu temporis suscipe, ego qui sum illorum , ut ipse fateor,
familiaris, ut a te arguor,socius , nego quicquam esse medium:confiteor eos nisi libera tores populi Romani conseruatoresque reipublicet sint,plus quam sicarios , plus quam homicidas,plus quam parricidas esse si quidem est atrocius patriae parente,quam suum occidere. Tu homo sapiens&considerate, quid dicis Si parricidae, cur honoris causari, te sunt, uin hoc ordine, ad populum Ro., semper appellati Cur Marcus Brutus tere, ferente legibus est solutus si ab urbe plus, qu1m decem dies abfuisset Cur ludi Apolli, nares incredibili Marci Bruti honore cele- p. iiii.
233쪽
PETRI RAMI, brati Cur prouinciae Cassio. Bruto datae
, Cur ucstores additi Cur legatorum nume- γ rus additus Atque haec acta perte non igis, tur homicidae. Sequitur ut liberatores tuo, iudicio sint, quandoquidem tertiunihil po- , test esse.Sic Ouidius de Ponto, Aut ego, asso, nimiaque cupidine ludor: ut stes exili commodioris erit. Na minus , minis es acies in imagine tristo, is quesunt dictis annuere ora meis. Vera precorsan timidae praesagia mentis: Iussaque quanuis efLA minor ira Dei. Intelligetur apertius hoc modo: Aut m atro,aut exilio leuabor:
Non me autem falli: Levabo igitur exilio.
In disiuncta propositione nihil interest plura duobus proponatur: eadem enim tol-: eh lendi retinendique ratio. Cicero, At ividemus haec in rerum natura tria fuisse, vir aut cum Saturnino esset, aut cum bonis,aut lateret latere mortis erat instar turpissimae ecum Saturnino esse, suroris, sceleris: virtus
Whonestas, pudor cum consulibus esse
Secudus modus disiuctus retinet unum
234쪽
IN STADIA L. LIB. II ris lusit tollat reliquum. io Firmus latum est, cum ii omnes propositionis partes affirmantur, i, Sic Iuno de Turno ad Iouem,cum orat vin eum conseruet, Mete dares,atque hae Turno rata ita maneret Nunc manet insontemgrauis exitus,aut ego deri
an eram quod topotius formidinefassa Iudar, in melius tua quipotes ors resectas.
Cicero, i Sed cum esset haec illa propo Pro Clua. ii sita edditio,vi aut iuste pieque accusaret, aut Cacerbe,indigneq; moreretur accusare quo' quomodo posset,quam illo modo emori maluit.Disiuncti vis explicatior sic erit:
ut accusandum,aut moriendum: Sed accusandum Non igitur moriendum. Ouidius, i, Nam quod te iactas semena matre creatum sis M.
Iuppiter autfalsus pater eseaut crimine deris: Matris adulterio patrem peti religenum Esse Iouem malo,an teperdedecus ortum. Cicero utriusque disitincti vim proponit, pro Cluentio, Vnum quidem ait certe, ne- , mo erit tam iniquus CIuentio, qui mihi non, concedat, si constet corruptum illud esse iu- , dicium,aut ab Habito,autabo ianico esses, corruptum. Si doceo non ab Habito, vinco
235쪽
xs P ET RI' Rin Maab Oppianico. Si ostedo ab Oppianico,putago Habitum. Primus igitur syllogitans sieesset . Iudicium aut alisabito. ut ab Oppianira est corruptum:
Non est autem ab Habito corruptum:
Iudicium aut ab abito, aut ab Oppianira ei
autem ab Oppianico eorruptum: Non igitur ab Nabito.
Secundo disiuncto similis est negantia copulatae pronutiationis,in qua tantiam unuretinere licet,ut quod reliquum est tollatur: Non m dies , nox est: Dies autem est: Non igitur nox eu.
Disiunctus syllogismus est coniunctus ex propo-fitione disiuncta constans. qua ut vera sit, constans det necessaria debet esse ivt si duas partes disiunctione coniungat,necessaria repugnantia coniungat:vt simul verae esse non possint,nec plus una vera sit:secus disiuino falsa iudicatur:vnde quaestio vera iudicari non potesteris dixeris Aut dies est,aut nox:haec disiuistio vera fuerit,quia constat ex repugnantibus,quorum si unum verum est,alterum falsum protinus fuerit. Si vero dixerit: Aut homo disputat,aut caelum mouetur,disiunetios sa
236쪽
IN STADIA L. LIB. II. etsi est:quia partes eius ambae simul verae sunt. Primus modus disiunctus tollit in assumptione iam aut plures partes disiunctae propositionis, id est
cotradictionem assumit,ut quod reliquum est, retineat in complexione. Idque maxime naturale est,ut si vera disiunctio res disiunctissimas inmaxime repugnantes continet, quae nunquam in eodem consentiunt, earum una aut pluribus sublatis in assumptione,que supersunt, retineantur in ipsa complexione . nihil autem interest ad constantiam syllogismi,utram partem tollas aut retineas,antecedentem an cosequentem, quoniam vir uis modo fiat,eadem manebit ratio concludendi ut,
Aut dies ,aut nox Nox igitur. Aut dies,aut nox: Non autem nox
In quibus vero disiunctis utraque pars contradictionis
Includitur,ad tollendam unam non debemus nominatim contradictionem eius assumere: sed remotionem
istam significamus quibusda particulis dormulis loquendi: ut, , Cicerofuit eloquens,aut Cicero nonfuit eloquens. Adtollendum consequens, siretinendum antecedens
sic loquimur, Non autem illud) Ido igitur vel (Iliadautem falsum L mo igitur verum Luci, CPostremum aut falsum i erum igitur primum. 3 Argumentum Ciceronis de Cassio de Bruto sumitur repugnantibus .Propositio syllogismi disiuncta praecedit Caesaris interfectores aut homicidae sunt, aut vindices libertatisicuius vis confirmatur collatione mi
Assumptio tollit priore partem disiunctae propositionis: Caesaris interfectores non sunt homicide:quod probatur testimonio de facto Antonii, populique Roh
237쪽
s Complexio sequitur,in qua retinetur altera pars disiunctae propositionis Caesaris igitur interfectoressiunt vindices libertatis.Talis est syllogisinus apud T rentium in Hecyra, Semreganda me materia Phidippe aut Philumana. Assumptio sequitur ex remotione prioris partis, Nurae mepleta matrispotius commodum suade equn Complexio paulo post additur, in qua retinetur altera pars disiunctionis, Illi exopto,ut reliquam vitam exi a Cum eo viro,qui me sit fortu tior: cedi, quidem iliam X me distrabit oee itis. Cicero item secunda Agraria hoc disiuncto modo ratiocinatur,omnia fiunt eiusmodi,Quirites,ut ea qui habeat sine vestris suffragiis,aut rex non feredus, aut priuatus furiosius esse videatur Perspicite quanta potestas permittitur, non priuatorum insaniam, sed intolerantiam regis esse dicetis: in quo exemplo tollitursecundum, ut retineatur primum.
Ovidius sperat comodiorem exilii locum a presagiis, quae sunt ex genere testimoniorum. Propositio praecedit At egomesco, aut leuabor exilio assumptiosequitur in secundo disticho,vbi tollitur primum membrum disiunctionis: At ego me nou fallo adque declaratura praesagiis Complexio est in tertio disticho cum quadam optatione. Indisiuncta propositione si partes duabus plures sint,licebit vel una tollere,ut reliquas retineas:vt Agum aut B plauta,aut homo,aut bestia '
Eli igitur equus homo vellesia.
Vel omnes tollere,praeter unam: ut, Equus aut es planta,aut homo,aut bestia: Nouesiastem plauta,raeque homo:
IEB igitur equus bessia. Idque duntaxat est in hoc modo obseruandum, ut dic
238쪽
iuncti enuntiati partes, quae in assumptione no tollen- tumetineantur in complexione. 8 Cicero concludit Caium Rabirium debuisse in armis esse cum Cato Mario MLucio Valerio consulibus:Argumentum est a repugnantibus. Propositio di iuncta est trium partium , quarum duae in assumptione tolluntur, sitertia in complexione retinetur. Secudus modus disiuctus retinet in assumptione partem disiuctionis,ut in coplexione reliquam partem tollat: qui licet minus frequens, usitatus sit,quam primus,incidit tamen aliquando ut apud Terentium, Wis amare,vis potiri,vh quod de illi, ici, Tuum esse tu potiundo periculum nouuu haudflubefatur Siquidem id sapere est, velle te id quod nonpotest continge
nae illis habendasvnt,aut eum his illa amittenda sunt: narum duarum conditionum utram magis,vide.
io Si disiunctae propositionis pars altera vel utraque negetur,syllogismus in hoc genere firmus, constans non erit: quia in quibusdam exemplis reperietur
inconsequens:vt, Aut decem poterunt,aut unus noupoterit: in derem poterunt: mu igitur poterit.
Propositione, assumptione veris complexio falsa sequitur: quod est contra regulam syllogismi.ri Exemplum Virgilii breuius ita concluditur: utperieulum impendet ramo,aut et allab: At ego fallore Non igitur periculum impendet Tumo . Summa petitionis est in duobus primis versibus:pro . positio disitscia in tertio assumptio in quarto complexio in quinto. ix Cicero purgat Cluentium, quod Oppianicum vitricum suum accusasset veneficii Argumentum est ex
repugnantibus:syllogisinus disiunctus secundi modi.
239쪽
n Achelous deus apud Ovidiu de Deianyra virgine pulcherrima cum Hercule contenditis altercatur,ut hanc habeat ubi irridet Herculeum genus ad ue Argumentum sic disponitur:
Verus aut pateres: Non igitu alsis.
Vnde constat Hercule turpi adulterio Iouis esse ili Ah
i Secundum modum disiunctum copulation gans imitaturi quae si vera est, indicat partes simul veras esse non posse quare si unam retineas, altera recte icta
Non , albis homo essio nigera EF autem albus i Olli Nora igitur niger ii Si vero unam tollas, ut altera retineatur, vitiose concludes: ut, i
Non es autem assu a diluvii l. - IUUX Inst igitur niger.
Hic syllogismus vitiosius est, uinconsequens, quia amtecedentibus veris complexio falsi efficitur: ouanuis in contrariis,qua medio carent,hic error no appareat, non tamen id fit ratione dispositionis,sed propter naturam contrarioru,quorum si unum absit,alterum protinus adesse isecesse sit:vt, Noue dies Ox: NNon est autem dieii . . ., is et in im Ibi Nox igitur est.
Hic syllogilinus non est constans, quia in aliis exemplis,si talem dispositionem sequare interdum errabis ut ante docuimus Cicero tamen in Topicis hunc modum probat, Septimus modus est, Non , hoeo illud:
Nora autem hori illa Iliud igitur en dias
240쪽
Sed Ckero fallitur,ut constat exemplornquus non es homo est aph:
nquu igitur est lapis.' aeui Aristoteles de sillogisno disin Iolci ei
duobis modis Nihil in organo dialectico praecepit. hac doctrinam quasi ignoraret,aut nullam esse putaret, intactam retia quit: totamque, ut paucis dicam,coniunctorum syllogisinorum artem praetermisit. DE ENTHYMEMATE,
Syllogismorum species: modi praeterea nulli sunt.Nomina tamen quaedam restant explicanda, quae nouas argumentatio
nis mollogismi species significare vulgo
existimatur: Enthymema, Inductio Exeptu, Dilemma, Sorites. de enthymemate facilius est expedire CSyllogismus in hominum sermone perraro partibus omnibus absoluitur, alias propositio deest, alias assumptio Id cufit,enthymema nominatur: syllogismus quippe truncatus imperfectus Vtrunque uno, exemplo demonstrare possumus, 3 At sperat V A s, adolescens diu se victuru,quod sperare idem uectute. senex non potest. Inspienter sperat. Quid e- nim est stultius, quam incerta pro certis ha- , bere, falsa pro veris Senex nec quod spe, et habet. At est eo meliore conditione, quam adolescens cum id quod ille sperat,