장음표시 사용
241쪽
PETRI RAMI, hic assequutus sit. Ille vult diu vivere ,hic diu vixit. In prima prolepsi deest assumptio , in secunda propositio quibus additis dilogi
Primum sic: Incerta pro certis habere,falsa pro deris,sultitia summa est: Adolescens Feransse diuicturum babet incerta pro certis,falsa pro eris: Molescenti igitur ferare se diu Dictura 2mma Lltitia esi. Secundum sic: hi assequum est, melior, I conditione, quam qui 'erat: senex assequutis est longam ditam, quam Ferat
adolescens Senex igitur eo meliore 3 conditione ruam adolescens Tot autem enthymematum species sunt,
quot syllogisinorum sim duplo plures In
unoquoque enim conclusionum, simplicium mcolunctaru modo detracta vel propositione vel assumptione sit enthymema.
Inductio non est argumentationis nomen, sed argumenti ex distributionis loco sumpti.Nam cupartes enumerantur ad coh
242쪽
INST. DIAL LIB. II et icludendu totum,inductio vocatur: ut apud Ovidium,
Materiamque tuis trissem irtutibis imple, Trist. rdua per praeceps gloria adit iter. Hectora quis nosset, Delio Troia fuisset' Publicanirtutisper malafacta dia esi. An tua Tipho acres nans in aequorestatim: si aleant homines,ars tua Phoebe iacet. ad latet. que bonis cessat non cognita rebus, Naret iram,arguiturque malis.
Exemplum item nomen est argumenti, non argum etationis,& fere species est rerum,de quibus agitur: hoc solo differt ab inductione , quod inductio aut omnes, aut complures partes colligit Exemplum unam tantusumit,ut Statumodo dixisset Ouidius, Materiam se tuis tristem irtutibus imple, .THAArdua per praeceps gloriae adit iter.
Publica virtutis per malafacta dia esi. Nihil igitur ad iudiciu inductio, exemplum pertinent,sed ad inuentionis locum de partibus.
Dilemma similiter argumeti nomen ei dissentaneis assumpti significat, fere pro
243쪽
positio est syllogismi sine assumptione,quale est illud ' Protagoreaduersus Euathlum pro dimidio promissa mercedis pretio litigatis,
quod persoluturus erat Euathlus, cum primum causam aliqua egisset, obtinuissetque.Ita cum spe fallendi praeceptoris ad fortatardius accederet,sic est eu Protagoras aggres Duus,Disce(inquit Euathle adolescens,viroque id fore modo uti reddas, quod peto,siue
contra te pro nutiatum erit,sive pro te. Nam Dicontra telis data erit,merces mihi ex sentetia debebitur, quia ego vicero: sin vero se- ' cundum te iudicatu erit,merces mihi ex pallio debebitur,quia tu viceris. Ad ea respondit Euathlus,Potui(inquit huic tuae tam an-iccipiti captioni isse obuiam,si verba non ipse
facerem, sed alio patrono uterer.Sed mihi in D ista victoria proluditi est, cum te non in cau-Dia tantum, sed in argumeto quoque isto vin-D co.Disce igitur tu quoque magister sapien- D tissime, utroque modo fieri uti non reddam quod petis, siue contra me pronuntiatu fue-a rit,sive prome.Nam si iudices pro mea cauit a senserint,nihil tibi ex sentetia debebitur, quia ego vicero: sin contra me pronutiauem
D rint,nihil tibi ex pacto debebo,quia ego nonia vicero . Haec Gellius. Quaestio igitur nuda statuatur hoc modo An quicquid pronun-
244쪽
tiauerint iudices, debeat Euathlusa Syllogismi ex propositis dilemmatis duo ita perfi
Primus hoc modo: ripronuntiatum erit contra te debebis exsintentias ecundum te,ex pacto: Sed hoc,aut illud: Debebis igitur. Secundus hoc modo: Si iudicessenserintpro me,nihil resententia ita tra,nihil ex paeto debebo: thec,aut illud:
Nihil igitur debebo.Ita vides dilemma propositionem esse syIIogitai,cuius vis intelligitur planius assumptione&conclusione additis, sed captiuncula est interposita, quae pacti voluntate dc aequitate interpretanda est,id verbis distinguenda. Martialis breuius est dilema ad Domitianum, cum petit ius trium natorum,
io me,si disti uisuerinisolatia nobiae: Hae uerint nobis premias placui. Adde huic propositioni assumptionem,
Sed hoc,aut istud: Tum conclude, Maresolatia erant, ebraemia, quae dabu.
U Sorites syllogismus fere plenus est,sed
245쪽
et PETRI RAMI assumptio saepe praeponitur,&pro nutiationes variae interiectae commiscentur. Ita in unum soritem multi saepe sunt inclusisyllogismi. Atque hoc genus ideo lubricum est
periculosum, quia in hac gradationis continuatione non satis cohaerentia interdum copulantur.Dum enim minutatim tradatim
aliquid additur, paulatim congestis granis aceruus efficitur, captiosissima tela texitur ad illaqueandum simplices, imperitos irretiendum. Sed facile retexetur,si ad syllogismi leges membratim reseratur .Quemadmodum Lucullus apud Ciceronem soritem Academicum perpedit, quem prim tim hoc modo proponit Adicenim, ait, ascenditis: , si tale visum obiectum adeo dormienti,ut probabile sit,cur non etiam ut valde verisi- , mile curio demum vidissicultera vero in- , ternoscatur deinde ut ne internoscatur qui, dem postremo ut nihil inter hoc&illud intersit Deinde ita retexit resoluitque i Huc, si perueneris,ait, me tibi primum quodque concedente, meum vitium fuerit, si ipse tua, sponte processeris,luum. Qu is enim tibi de- , derit aut omnia deti posse , aut ita facturum, esse,si possit quomodo aute sumis,ut si quid, cui simile esse possit,sequatur etiam vidissi , culter internosci possit deinde ut ne vixis
246쪽
, sci quidem postrem sit eadem sint,ut si lupi
canibus similes, eosdem dices ad extremum. Horatius,
Mamnosa quid non imminuit duae
. Crassis parentum peior auis, tulitos nequiores,mox daturos Progeniem ditiosiorem.
Sorites aliquando cocludit apertius, ut, tertio Officiorum apud Ciceronem, Atque, si etiam hoc natura praescribit, ut homo ho- , mini, quicunque sit, ob eam ipsam causam, , , quod is homo sit, consultum velit: necesse est
secundum eandem naturam omnium utili, talem esse communem Chisdsi ita est, una, cotinemur omnes. eadem lege naturae sd-que ipsum si ita est, certe violare alterum Ie- , gematurae prohibemur Verum autem primum: Verum igitur inextremum.
. Dialectici, rhetores praeter syllogismum mulistas alias argumentationis species faciunt,ut enthymema,induistionem, ereptum,dilemma,hritem: quae tamen dialectica argumentationes,id est firmete, constantes non sunt: quia per eas nihil constanter ad iudicandu concludi potest:sed enthymema logismus est truncatus,qui si perficitur,no alia arte, quam prius exposita perficitur: Inductio laxemplum nomina sunt argumenti potius quam argumentationis, id locum diuisionis pertinet: Dilemma item argumentum est, sepe propositio cuiusda futurisvllogismi Sorites vero si j llogismus est implicatus,nullis nouis praeceptis decretis indiget:si vero ollogismus non est, neque ar-
247쪽
gumentatio dici potest unde constat priter ogismunullam esse argument dialectice degitime disponedire tutam. verum ne homines eius artis ignari authoritate rhetorum dilecticorum fallantur, de his quinque nominibus admonendi gratia aliquid post syllogismi doctrinam dicendum titit. Syllogismi in hominum sermone raro perfecti inueniuntur duabus de causis,& quia non semper necesse est pleno uti syllogisino, cu propositio vel assumptio sit clarior,quam ut exprimi debeat:& quia tape difficile estia accurate,tamque subtiliter ad artis normam arctumentari:nec nisi summis siexcellentibus ingeniis haec perfecte concludendi vis de facultas conceditur.3 Cato apud Cicerone confirmat adolescentis spem
de longiore vita vanam sultam esse, ab adluctis.Enthymema est ex complexionet propositione, quibus si assumptio addatur,syllogismus erit simplex primi modi primi generis. Cato disputat senem esse feliciorem adolescente,ab adiunctis utriusque enthymema est ex complexiones assumptione,quibus si addatur propositio,syllogismus erit simplex primi modi primi generis.1 vij rhetores O Ari telis deIEuth memateyEnthymema Fabius commetum: commentati nem interpretatur:quod,ut ipse ait,triplicem habet intellectum:vnum, quo omnia mente cocepta significat, de quo nunc non loquemur alterum, quo sententiam cum ratione,tertium,quo certam quandam argumenti conclusionem ex consequentibus, vel repugnantibus, quae habet propositionem,coniunctamque ei protinus
probationem qualis est pro Ligario,Causa tum dubia, quod erat aliquid in utraque parte, quod probari posesset:nunc etiam melior ea iudicanda est, quam dii adiuuerunt.habet enim rationem: propositionem,no au-
248쪽
tem coclusionem,ut ait Fabius:qub in loco ignoratione dialecticae vehementer errat in hoc enim exemplo duo sunt enthymemata,in quibus non coclusiones,sed propositiones desiderantur, unde ollogitai duo fieri possunt.Primus sic: causa utra ire parteprobabilis est dubia: Contentio Pompeii di Caesaris erat causa utraque parte probabilis:
me igitur erat eausa dissim secundus sic:
causa quam dii diu ni meliores:
Contentio Caesaris sit a diis adiuta: Mare igitur melior erat. In enthymemate autem rhetorum,quod a repugnatibus vocatur, plerunque assumptionis xcomplexionii
sententia latet: vi, nam quam nihil accusa3,damna , Tantum valet,ac si dicas, Mulierem bouoreus et Damnare igitur non debes.
Cui si propositio addatur, det nihil accusatur,damnanda uou en, syllogismus perfectus erit,& absolutus. Artitoteles capite vicesimo septimo libri secudi prioru Analyticoru,Enthymema,inquit,syllogismus est imperfectus ex probabilibus insignis:in qua definitione
duo postrema vitiose redundant: uiatam ex necessariis quam probabilibus, sitam ex talsis quam veris enthymema filmec interest ad intelligentiam enthymematis ex quo argumento fiat, sed hoc duntaxat praecipiendu est,quod Aristoteles ibidem praecipit, ex omni ollogismo detractione partis enthymema,itemque ex omni enthymemate adiunctione partis,quae deest,syllogismum fieri. Inductio argumentum est,ctim ex omnibus, aut multis partibus totum assirmate aut negate demos ra-
249쪽
tur: subiiciturque loco distributionis, unde sunt partea&totu. Itaque male e vitiose inductio numeratur intersipecies argumentationis,praesertim cum nullam significet argumenti legitime disponendi constante certamoueregulam, sed simpliciter argumentum quoddadiuitionis a partibus ad totum os Ouidius ad consolandam uxorem suam disputat virtutis laudem in rebus arduis versari:argumentum est ab exemplis specialibus,unde totum concluditur:
Virtus militis in rebiti arduis excellit: Itemque virtus aula, O virtus medici: Viri s igitur iis rebus arduis excellit.
et Q. Aristotelis de inductione' Aristoteles primo Topicos diciis v, id est inductione definit progressionem aYebus specialibus ad coclusi
nem rei uniuersiae eductam ut, Si optimus, gubernator; qui e Peruditus: Si auriga optimus,qui eruditus: In omni rei optimo,qis eruditus.
Quyd exemplum potius argumenti species est,ex numeratione partium,quam dispositionis: si hoc argumentum legitime disponatur,no alia arte,quam ollo, gismi disponetur: ut si dixeris,
Omiit homo sentit: Et omnis beseia sentit: nr imite auimal sentit.
Addita assumptione, Omne anima est homo me bestia, syllogisnus erit absolutus. Nec audiendus est Aristo teles,qui in Analyticis prioribus capite vicesimotertio libri secudi inductionem distinguit a syllogismo quod
hic maius extremum de minore per medium, illa maius extremit de medio per minus concludit. nam si medii nomine argumentum intelligit dem argumentum quod in inductione sumitur, medium margumentum
ollogis ni potest esse:sinautem medium vocat quod in-
250쪽
I res T. DI A L. O LII. II. et o ter superius: inferius interiectu est in uno feodem
ordine categoriae, vehementer errat Aristoteles, quia
Socrates est somo, Socrates et Isubstantia, A et quaedamsubsantia en homo: Argumentum Socrates inter hominem, substantiam hoc modo medium non est. Quare Aristoteles no satis vere,nec satis apte inductione Lollogismo distinguit. Exemplum nomen est argumenti alias ex diuisionesiumpti,ut cum speciale est:alias ex Ioco comparationis,cum par, aut maius, aut minus, aut simile,aut
dissimile ad disputandum sumitur quemadmodum superiore libro docuimus. Ed id Aristoteles de exemplo Aristoteles mesti ci=Aa,id est exemplum argum Diationis speciem facit,sidefinit his verbis, cum extre- mum inesse medio demonstratur per aliquid tertio si mile: quae definitio coarguit exemplum potius argu mentum esse aut probationem propositionis,quam argumentationis speciem ut si velis argumentari,
Bellam contraraitimos elimalum: Et hanc propositionem confirmes exemplo:vt, Bellum Thebanorrum contra Phocenses ultimos
syllogisinus addita assumptione, complexione apud Aristotelem ita perficitur: Bellum heniensium aduerso Thebanos ess beratam aduersus fultimos: Sellum igitur beniensium aduersus Thebanos
Vides itaque in hoc Aristotelico exemplo ollogismusimplicem esses perfectum,cuius propositio probatur exemplo singulari,nec praeter ollogismuvllam aliam esse speciem argumentationis.