장음표시 사용
71쪽
in enuntiatione,ac primum simplici generali. Contradictio in enuntiatione, id est,oratione verum falsumve significate i quam
Cicero etiam enuntiatum, en Unitationem, pronuntiatum, pronuntiationem, effatum,
Graeco verbo cc sedlae vocat ex enuntiationis adiunctis partitionem accipit, di, talia simplex sit,alia multiplex Simplex,quae constat ex enutiatis simplicibus, unaque sententia comprehensis .eaque communis aut propria. Communis, quae constat ex communibus enuntiatis ad res multas pertinent1-bus 8 quae rursus generalis aut specialis est. Co tradictio igitur uniuersa seu generalis est,
cum pars utraque est, uniuersa: ut, Epist. i. Nullus in orbe locinctam praelacet amaenis, ait Horatius:
Omno in .r, Leu satis praelucet amoenu, contradicat alius Catullus in carmine nuptiali disputat tranque partem contradictionis huius, Nu a puella maritanda est: Omnis puella maritanda essEt uniuerta contradictiones includuntur Suarto inserto versu item decimo quinto
72쪽
IN STADIA L. LIB. I. decimo septimo.Sic autem est,
is in septis secretus, citur horto
Ignotuericor nullo contusim aratro, suem mulcent aurae, firmat Sol,educat imber:
Multitilum puer multa optauere puellae: Idem eum tenui ea tu desomit Ingui, Nulli dum pueri,nustae optauere puellae. Sic irgo si innupta manet,du charasseesi, Cum casum amisit polluto corporesarem,' repueris iucunda manet,ne chara puellis. nnem hymenaee A me ades o hymenaee.Wt didua in nudonatis quae nascitur amo, Nuqua textossit, nuiquam mitem educat dua, Sed tenerum prono desectens pondere auras,
Iamiam contingissummum redic agellum: Hane nussi agricol nulli accoluere iuuenci. forte eadem mota coniuncta marito, Multi illam agrico multi accoluere iuuenci. specialis . Speciali co tradictio costat ex altera parte generali ex altera speciali. Quales Catonis Ciceronis,illius Stoica, huius Academica sententiae sunt in defensione Murenae Dia, logismus est his verbis, Nihil ignoueris imo, aliquid,non omnia. Nihil gratiae causa fece- , ris:im ne resistit gratiae, cum officium
73쪽
PETRI RAMI, fides postulabit Misericordia commotus nea, sis,etiam in dissolueda seueritate sed tamen, est aliqua laus humanitatis. In sententia per, maneto: Enimuero, nisi sententia alia vicerit, melior . Haec distincta facilius intelligentur isto modo,
Nihil lanasiendum est: quid ignoscendum est. Nihugratiae causafaciendum ilh liquid gratiae causa faciendum ULNihil est misericordiae tribuendum: liquid es misericordiae tribuendum. In sententia semper est permanendum: In sententia non semper es I permanendum, Dicat aliquis, Omnia possumis omnes: Tum Virgilius,
ncloga Non omnia possumus omnes.
propria. Propria contradicti, cuius pars utraqueti proprium enuntiatum est. Martialis, Lib.r Aelia es nouimus,m puellae erum est: Et diues,quis enim potes negare' Sed dum te nimium Fabulla laudas, Nec diues,ne u bella,nee puella es. Exige contradictionem sic,
74쪽
INST. DIAL. LIB. I. DFabulli bella en, Fabulla bella non Fabulla puella,si,
Fabulla puella non Fabulla diueseu, Fabulla diues non esi.
multiplex. Contradictio multiplex,quae constat ex multiplicibus enuntiatis, multas sententias aliqua coniunctione sociata complexis . Quo in genere cotradicendi modus unus est ut si quod affirmatum colunctim fuerit,
idem coniunctim negetur, i ut in enuntiato copulato, cuius sententiae vinculis illis , que atque similibus coniunguntur ut Virgilius,
Er itula tu dignus, U)ie, A log.3. Non emnitula tu digniu, C hie. id Indisiuncto, cuius partes tametsi verbo coniunguntur, ut dissidentes tamen disiunguntur: ut Cicero', Omnis enuntiation eratisi,autfalsa Fato. M Non omnis enuntiatio era ess,auis a. i In connexo, cuius partes conditione sucpenduntur: ut si dicat aliquis, -Si miserumfortuna Sinonem
Finxit, anum etiam,medacems imprabasinget
75쪽
PETRI RAMr Tum dicat Virgilius, -Non si miserumfortuna Sinonem Finxit, an etiam mendacem improbas etet.* Item in eo genere enuntiati, cuius partes relatione quadam coniunguntur: ut, nc g. s. Tale tuum camen nobis diuine poeta,
uale sapor iesis ingramine Non tale tuum earmen nobis diuine poeta, cu lesua est in gramine. Quare non est in multiplici enuntiato, quemadmodum in simplici varia contradicendi ratio, sed uniusmodi sui perpetuo similis , si negatio toti enuntiationi praeponatur atque hac ratione vinculum pronuntiationis: affirmetur, negetur.
Haec in Categoriis gera tacetneae caxotaetina nominantur: a Ciceronem Topicis alentiat negantia: quoru alterum ait,alteria negat idem no genere aut speciesed numero: ut cum rixeris,omnis homo est animal, si quis contradicat, nullus homo est animal, de singulis id negabit, de quibus iisdem numero fuerat generaliter affirmatum eadem autem genere specie possunt affirmariac negari,ut nulla tamen sit contradictiorvi, Omnis equus hinnit,nullus homo hinnit homo aequus sunt eadem genere,quia in eodem genere continentur:ex quoruistimatione de negatione nulla fit contradictio: quia utraque enuntiatio vera est.Itdmisque,Socrates est Atheniensis,Cicero no est Atheniesis, attributum,Athenienses,de Socratei Cicerone iisdem specie affirmatur, negatur, iussa tamen fit contradictio. Quare necesse est idem numero affirmatione
76쪽
INST. DIA L. LIB. I. s, negatione subiectum esse,ut cotradictio fieri possit. Diuisio contradicentium in duo generar alias enim simplicia simplicibus contradicunt, alias enuntiata enuntiatis.
Exemplum hoc non est contradictionis, sed si a militudinis quia res inter se tanquam similes comparantur.
Negat vocabula dicuntur ab Aristotele nomina aut verba infinita in libro de interpretatione me- nuntiationes infinitae, quae ex liis constant quarum usus ut contradictionem efficiant, non valde frequens est,incidere tamen potest. Contradictio enuntiatorum diuiditur in simplicem coniunctam ex enuntiatorum subiectorum ratione Argumentum autem contradictionis in enuntiatione videtur assumptum esse,non insitum, rex tota quaestione n5 ex eius parte aliqua sumi verum secus est: nam in contradictione non id agitur, ut tota enuntiatio partibus singulis cum tota dissideat nuntiati ne,sed ut eidem subiecto contradicentium enuntiationum altera aliquid attribuat,altera remoueat idem sumitur igitur ex attributo quaestionis, id est verbo, meo quod verbum sequitur:vt. Socrates esiphilosophus: Socrates non eli philosophus.
In utraque subiectum idem est,sicrates Dd attribu-rum, est philosophus,noue philosophus, dissentaneu est: sic in reliquis contradicentibus simplicibus est intelligendum Pn uniuersia autem contradictione:vt, Omnis homo est animal, Nullus hamo e Panimat:
Tametsi subiectum negari videtur, non negatur tamen nam cum dicitur, Nullus homo, 3 animal, idem est,ac si diceretur, Homo omnino no est animal. Cicero de Fato, Nec si omne enuntiatum aut
77쪽
verum aut falsum est sequitur idcirco causas esse immutabiles. Ibidem Explicada est vis ratioque enuntiationum,quae Graecistic appellat Tusculana prima, omne enuntiatum sic enim mihi in praesentia occur-Dt,ut appellare aes c, , post utar alio, si inuenero melius,id ergo est pronuntiatum, quod est aut verum aut fallam.De Fato, Quyd cum ita sit, quid est, quod no
mnis pronutiatio aut era,aut falsa sit in Lucullo, Fundamentum Dialecticae est, quicquid enuntietur id autem appellatur quod est quasi effatum,aut verum esse, aut falsum Aristoteles libro primo de interpretationes xotavo iv, id est enuntiationem eadem significatione nominat.
CDiuisio contradictionis in enuntiatis simplicibus ex Aristotelis lib.de interpretatione sumpta est,ubi docet tum communia communibus, tum propria propriis opponi:vt, Omnis homo e Piustus:
Contradictio communis est:item, Callias est tusem: Callias nos est iustu , Contradictio propria. Diuisio contradictionis comunis in generalem dc speciale ex Aristotelis libro de interpretatione item sumpta est cui scholastici quidam duas species adiec
runt,subcontrariam ex utraque parte speciali:ri,
iniquis homo est iustus: Aliquis homo no et iustus. Et subalternam , cum affirmatio generalis Ermationi speciali, vel negatio generalis negationi speciali
obiicitur: ut, Omnis homo eL sustine liquis homo es iussus. Vel, Nullus homo e Piustior Aliquis homo uos est iustus.
78쪽
IN STADIA L. LIB. sed in utroque genere nulla oppositio est praesertim
ouum accidere possit,ut affirmatio Vnegatio verae simul esse possint. atqui assinnando legando vera dicunt,sibi inuicem contradicere qui possunt Atque haeduae species a scholasticis hominibus ut opinor additae sunt magis ad efficiedum aliquod quadratum,ut oppositas enuntiationes quadrata forma: specie depingerent,quam quod ita esse iudicarent. Ei untiatio uniuersa siue generalis his nominibus siranificatur,omnis,quilibet,totus inniuersus solus, quisque,unusquisque, quisquis, multus, nullus, nemo similibus: quibus non expressis nihilominus tame sententia interdu generaliter: uniuerse concipienda est, ut cum audis virtutem expetendam esse,perinde est ac si audires, omnem virtutem expete dam esse . Quomodo praecepta in artibus intelliguntur,quae catholica generalia sunt, licet in his particulae uniuersales plerunque non sint expressae: ut, Dialectica est virtus disserendi, tantum valet,atque hoc, omnis dialictica est virtus disserendi. io Catullus disputat primi im negationem contradictionis(quod Nulla puella maritanda sit,similitudine florui protasi similitudinis illustratur dissimilibus: Flos intactus amatur,tactust pollutus negligitur. ii Redditio similitudinis, Vistos decerptus de attritus: sic virgo cum amisit florem virginitatis,contem
ii Catullus disputat affirmationem contradictionis(quod omnis puella maritanda sit,similitudine vitis. Vt enim haec sola&vidua contemnitur,ut iners
inutilis,ulmis autem maritata diligitur sic virgo sine viro spreta iacet,luncta viro gratior: utilior est. ri Specialis contradictio nomen habet ab altera parte speciali: cuius duo sunt modi Primus ex affirmatione uniuersa: negatione speciali: ut,
79쪽
Omniapereata sunt paria,ut aiunt Stoici: Non omnia peccatasunt paria,ut aiunt adem ei. Secundus ex negatione uniuersa, affirmatione speciali: ut, Sapiens nihil opinatur,inquiunt Stoiei: Sapiens aliquid opinatur,aiunt ademiei.
In quo genere idem sumptum specialiter sibi generaliter opposito idcirco facit contradictionem quia ex
his quae genere continentur,aliqvid idem numero negatur,quod illic affirmatum erat,vel contra. Proprium enuntiatum est, cum aliquid enuntiatur affirmate vel negate de re aliqua singulari,
propria: ut, Alexanderfui ummo imperator.
Proprium igitur enuntiatum dicitur ex subiecto proprio, quod grammatici vocant nome propriae qualitatis:in quo genere affirmatio, negatio eiusdem de eodem maxima contradictio est, quia necesse est alteram partem esse veram, alteram falsam, nec utraque simul vera aut falsa esse potest. Scaurus senex, ut ait Plinius, cum a Vario Tribuno plebis argueretur,socios, Latiua arma coegisse, ad populum ait Varius SucronensisAE milium S caurum ait socios ad arma coegisse: Scaurus negat:viri tandem credendum putatis pressius haec contradictio significatur,
Scaurus coegitsocios ad arma: aurus non coegit scio ad arma.
Ouidius libro secundo de Arte amandi,
Iuppiter ex alio periuria ridet amantum: Et iubet notios irrit erre notos.
Propertius libro tertio, o emper placidus periuros ridet amantes Iuppiter, rasurda negligit aure preces.
Contradictionem simplice sequitu multiplex que nomen habet ab nuntiatis multiplicibus affirmationeo negatione eiusdem de eodem disseretibus cu-
80쪽
ius Aristoteles non meminit in libro de interpretatione sed Theophrastus, Eudemus post Aristotele ali- d de ea praeceperunt. is Regula generalis est de contradictione multiplici , quae declaratur inductione per species enuntiatorum multiplicium, ut copulati,disiuncti,connexi relati: in quibus ad contradicendum satis est,si quod coniunctim affirmatu fuit,idem coniunctim negetur: quod quemadmodum fer debeat,paulo post dicemus.1 Primum inductionis exemplum est de copulatis enuntiatis,quae tum vera censentur, cum partes sunt
IEt deus, E, O homo vivit. Falsa autem iudicatur,cum partes omnes falsae sunt,aut
2Et deus est, pse loqui nior. 18 Secudum exemplum inductionis est de disiunctis enuntiatis contradicetibus disiunctum autem verum dicitur esse, cum paries eius necessaria repugnantiam includunt, ut pars una vera sit, nec plus una vera possit esse:vi, Aut dies est,aut uox es p. secus autem falsum disiunctum erit, hinconsequens. Itaque omnis disiunctio vera etiam necessario vera est, taetsi in partibus separatim nulla sit necessitas rvt,Necesse est Cicerone virum esse bonu aut non, disiunctio necessaria est:tam e Cicero vir bonus est enutiatio non est necessaria: nec te,Cicero non est bonus, necessaria est enutiatio. Itaque disiunctionis necessitas no ex partita necessitate, sed ex vi necessariae dissensionis sidis iunctionis pendet: qui res male intellecta veteres philosophos Chrysippum,Diodoru,Epicurum decepit ut
quoniam hoc vere diceretur, Necesse est esse, aut non esse putaret in alierutra parte no solum veritatem, sed etiam necessitatem esse sicut ex Fato Ciceronis intelligi potest:in quem etiam errorem Cicero ipse incidita