장음표시 사용
81쪽
i Tertium exemplum est de connexis enuntiatis contradicentibus Connexum autem verum appellator, cum antecedente posito,necessario aliud consequiis tur:nec interest an partes eius verae sint, an falsae: potest enim ex falsis verun esse connexum: ut, Si homo equus esset,homo hinniret. Itemque ex veris falsum:vi, Si homo vivit,eatam, Iseorsum. Itaque conexio vera iudicatur ex necessaria consequutione partium , non ex earum veritate hoc enim verbum Si non indicat partes esse veras, quae iungantur,. sed sententiam sequentem esse antecedeti aliqua conmdatione conexam. Itaque ut in disiunctione, sic in connexione dicendum est necessitatem, ut disiunctionis, ita connexionis non ex rerum, reconnexarum sidita
iunciarum necessitate,sed ex ipsa disiunctione d connexione pendere.
o Quartum exemplum est de resatis cotradicentibus, in quibus vincula sunt, talis,quais,tantus, quantus,tan diu, quandiu ,is, qui, similia. Aliquado de vinculis alterum deest, quod tamen facile intelligitur ut,
- rea fuceesyibus opto. Fquis ab euera rufacta notanda putat.11 Inductio exemplorum concluditur cum repetitione superioris regulae, quae quidem ad extremu de claratur a dissimilibus. Non quemadmodum in simplicibus enuntiatis varii sunt o tradicendi modi, qui non solum ex affirmatione de negatione .sed etiae significatione propria de communi, reex quantitate generalid speciali distinguuntur: sic in enutiatis multiplicibustata varietas inueniri potest sed in his habetur sola ratio affirmationis Se negationis. Itaque unicus est contradicendi modus, homnium enuntiatorum multiplicium communis, ut quod coniunctim affirmatum est, coniumstim ne retur.
et Non satis estivi Boetius deceptus existimauit
82쪽
partem enuntiati multiplicis consequentem negari,ut totum enuntiatu dicatur esse negatum . sed oportet totienuntiato negationem praeponi,vt vinculum quod sententia ipsas copulat negatione aliqua afficiatur,quod in eiusmodi enuntiatis tantam vim obtinet, quantam verbii in simplicibus.Itaque ut verbo affirmato vel negato simplex enuntiatum Hrmans aut negas dicimus, sic vinculo affirmato aut negato multiplex enuntiatum assirmans aut negans esse putandum est: vi illic verbum est tanquam anima,ita hic vinculum copula tionis, aut disiunctionis,aut conexionis,aut relationis est principalis forma,& causa enuntiati multiplicis. CONTRADICTIONI usus, natura.
Tanta vero contradictionis firmitas est, ut ne Deo quidem concessum sit, utranque partem veram simul efficere: h tametsi in rerum inconstantium tam utabilium (qiste eeuenire non euenire possunt uniuersa contradictione alterum fieri potest: ut eius pars neutra,alterum certe no potest, ut plus
I ullasdes regni sociis,amn sue patesta Impatiens consortis erit:
Summa fides regni sciis, o nulla patefias
Impatiens consortis erit: dicatali US.
Vtraque pars contradictionis huius falsa
83쪽
2 PETRI RAMI est, quo in genere mutabilium rerum nulla cotradictionis species,seu simplex,seu multiplex fuerit, quicquam futurum parti te,distincte,desinite verum falsumve denuntiat. Idus Martiae Caesaripericulose erunt, ait Spurina . Idis Martia Caeseri peri uasa non erunt,
ait Caesar. t Contradictio hae necessarid vera fuit,sed tu utra eius pars vera esset, definiri certd non potuit: euentus approbauit. Itaque cum hoc modo contradicitur: Peshumis cravniuet,aeo humis cras non iuri, tametsi hoc ex contradictione distanctum, pronuntiatum,necessarium est, neutra tameeius pars definiri potest, ut certo confirmetur haec vera,illa falsa: recteque unus e septesapientibus Pittacus, percolantibus quid es.set obscurum, Futurorum euentus,inquit. Et
Martialis in Priscum idem festiue, Saepe rogarestis,qualissim Prisceraturus, si iam locuples img repentepotent. umquam pessi ta mores narrarefuturos Dic mihi isto tu leo,qualis erisy Itaque si quis de crastina Postumi vita me roget,iubebo perendie ad me redire vi
84쪽
INST. DIALI 8 LIB. I. ertiam aliquid&exploratum respondeam, secus ada Apollinem sciscitatum oracula dimittam: sed de contradictione satis. Cuius usus in omni fere disputatione propter argumenti firmitatem tantam, si contentio, altercatio sit, primum sibi fere locum vendicat. Intentio est aliquid esse depulsio est id
non esse.Nec fortius ex omnibus argumentis,nec vehementius ullum est,quo nimis,si- non doceri atque institui, certe teneri constringique possint aduersarii,quam si ad contradictionis confestionem cogantur. Sic CL se. cero Atticum cogit fateri mortuos miseros non esse,quia nulli essent quod ille omnino negabat,cum affirmaret mortuos nullos e se, ideoque esse miseros, quia nulli essent, Iam mallem ait Cicero, Cerberum et Uexes, quam ista tam inconsiderate diceres. At- , ticus, uid tadem Marcus, Quem esse ne-D gas,eundem esse dicis. Vbi est acum tuum , D Cum enim miserum esse dicis,tum qui non, sit,esse dicis Tum post longam disputatio, nem tticus ait, Age iam concedo non esse di amiseros, qui mortui sunt quonia extorsisti, ut faterer,qui omnino non essent,eos ne nit- , , seros quidem esse sic Terentianus Phaedria
Dori Eunuchi dictum eleuat,qudd Ermacset prius quae post inficiaretur,
85쪽
8 P ET RIT RAM II Euim. Modo ait, modo negat:
Sic pro Milone Cicero servoru quaestionem eludit, Age verct, quae erat, aut qualis quaestio Heus ubi Ruscio ubi Casca Clo
dius insidias fecit Milonia fecit certa crux. Nullas fecit, sperata libertas CVanum scilicet mendacemque credi volumus, qui res tam incredibiles, tamque dissidentes inter se atque abhorrentes loquatur. Quapropter expositis quatuor contrariorum generibUS, aduersis, priuantibus,relatis, contradicenti bus, repugnantia quae restant e dissentaneis, expedienda sunt.
Expositis generibus c5tradictionias simplicis multiplici regula catholica ponitur,quod c5tradictionis ambae partes simul vetae esse non possint quam regulam dialectici appellant principium principiorum: nec exquisitis rationibus confirmari putant oportere, sed idipsum tanquam certum hin dubitatu sumunt:nec enim fieri potes ut praeclare docet Aristoteles in Metaphysicis,ut idem in eodem simul insit, renon insit et In contradictione uniuersia, si res sint mutabiles, affirmatio renesatio false simul esse possunt:vr,
Nullasae retitsociis e haec negatio exemplo Castoris VPollucis refellitur, qui concordissime regnarunt:&Summasdes regnificiis, affirmatio exemplo Romuli conuincitur,qui Remum fratrem, ut solus regnaret,interfecit.Si vero in contradictione uniuersa res enuntientur firmi e constantes,
86쪽
partes contradictionis nunqua simul falsae reperiurare neque tamen id accidit vi contradictionis, sed natura rerum, quae enuntiatis subiectae sunt:vt, Omnis inspitia est laudabilis: Nulla iustiti.is laudabilis. Assirmatio vera est, quia attributum Laudabilis, constans est,nec a iustitia unquam separari potest:negatio autem falla propter eam causam,quam diximus. Partes contradictionis in materia probabili, quq futurum aliquid esse, non esse significant, nunquam possunt esse simul verae:quia idipsum prorsus abhorreta natura contradactionis: sed tamen utra harum vera,&salla sit homines plerunque nesciui,sed solus deus desinite, distincte nouit: ut,
Fabius eras reperiet thesaurum: Fabius erra non reperiet thesaurum.
Vtra pars vera sit,uel falsa,ab homine certa scientia non comprehenditur,sed a deo qui prescius est futuroru . Hac incerta futuri teporis significatione iraedictione Cicero locatur in epistolis ad Varronem lib. p. nul Iuvae etc. me scito aios laeo v v v quapro pter si venturus es,scito necesse esse te venirer sin autem
Cum Caesar esset a Spurina aruspice monitus, ut Idus Martias caneret,cum illae adessent irrisit:veru Spurina venisse quidem Idus dixit,sed nondum praeterisse, ut ait suetonius. apollo deus praeerat auguriis,&per vates futuros euentus praedicebat,unde Graeci soliti erant Apollinem de exitu bellorui aliorumque rer interrogare. Hactenus explicata est ars contradictionis: restat admonitio de usi de firmitate eius argumenti,quod in cotentionibus, altercationibus prima partes o tinet: quia ad resistendum, conuincendum plurimum valet:& superiora quidem argumenta cosentanea plus habent luminis ad docendum Contradicentia vero,si
87쪽
cui reliqua dissentanea,plus habent roboris, firmitatis ad impellendum. In contentionibus autem contradictio aliquando simplex est maperta ut,Fecisti, non feci. aliquando figurata xvrbana, ut cum ab alio di sentimus,honoris gratia praelamur, Pace tua dixerim: aut simile quidpiam.Superioris generis in laudatione versatur dissensio ut Ciceronis in Catonesio,& Caeciris in Anticatonibus cum alter tribueret laudem Catoni,alter detraheret: in deliberatione,ut cum qui piam dicit aliquid fieri posse, itileelse: alius contra, nec utile esse,nec fieri posse: hin causis iudicialibus,cuaccusator persona arguit facti,defensor plerunque non esse factum defendit: vi, eius occidit patrem: scius patrem non occidit.
Climitius dedit venetum Oppianico: cluentius non dedit euenum Oppianica. Mura eta eo inmisit ambitum: Muraeua non commis ambitum. SI afvitparticeps coniurationis: Ossa nonfuit particeps coniurationis. Archias est civis Emanus: Archia uouest ciuis Romaum.
Hoc contradictionis argumento leuitatem hominum pers p coarguimus,qui modo hoc,modo contrarium dicunt,aut faciunt,aut sentiunt:ut Horatius de diuite ait,
Eu teneam ultus mutantem Prothea nodo'
M.An c. Et eretius Gnatonis vanitatem exprimit hoc modo, ad icquid dicunt, laudori id rursum se negantu laudo ia
IV 'rum it Ouidiugamantem, quo nihil est inconstantius, sic
Arguet,arguitorquieqsid probat illa probato: auod dicit,dic :quod vetat illa neges.
88쪽
Et Martialis in Gallam sic iocatur,m aeuo vuli dare Calla mihi, ne dicerepossum Ed o visaee non vuli,ouidsibi Calla velit. Videntur autem poete siphilosophi interdum cotradictionem dicere,que tamen contradictio non est,quia partes diuersum habent intellectum:vt, Omnia habeo,neque quicquam habeor Nihi eum est,nihil desit tamen. Terentianus Gnato videtur contradicetia loqui,neque nini tamen loquitur,quia verbu,Habeo,aliud in amrmatione aliud in negatione significat, EP vGNANT 1 A.
Repugnantia itaque dissentanea sunt,
quae nulla certa lege,nulloque certo numero dissident: ut homo, harbor,& lapis,&huiusmodi innumerabilia: quoru plura idem esse no possint sed nulla tamen certa condimtione repugnat. Non enim homo arbori ma
gis repugnat, quam lapidi: ne facilius est idem esse hominem lapidem, quam ho
Ceuod clamassemper, quod agentibus obstrepureiura nΗelo: Nanfacis haegratis,accipis di taceas. Cicero ad Atticum, Nihil enim tam ira Lib. i . Adinop υeαyyοRPopo Lit in caelo esse tyrani facta defendi.Ex repugnantibus AEneas Venerem deam esse concludit, Spartanae virginis habitum simulantem,
89쪽
Mortalis, ne Ira hominem sonat,s de terra. Virgo haec non est mortali vultu, nec humana voce: dea est igitur: repugnantia sunt. Vsus dissentaneorum est frequetissimus
in omni quaestione, si causae, facta subiecta, adiuncta desunt: quibus probari possit quod intenditur,proximum est, ut dissentanea tollantur. Demonstrare solem nequeo, ut concludam diem esse: tenebras noctis nullas esse confirmabo,ut diem esse deinde consequatur. In caeteris antecedentibus argumentis plus est hicis ad docendum,hic plus roboris frequenter est ad impellendum commoue-d simque . Et qui iusta legitimaque ratione doceri non potuit,aliquando contrarii aliena atque absurda consecutione mouebitur. Sic enim interdum corrupta deprauaraque sunt ingenia, ut magis agitata pulsataque, quam monita docta credant.
Transitus est a contrariis ad doctrina repugnatium,quae a Cicerone interdum usurpantur etiam procotrariis sed hoc loco doctrinae gratia distinguuntur, ut ea repugnantia tat,quae inter se dissident nulla certa egrivi unum ab uno, aut summum a duobus, sicut de contrariis est dictum:possunt enim uni iidem rei infinitae pene res esse repugnantes: ut homini caelum, aer,ignis,aqua,terra,metalla, stirpes,, caetera: unum
90쪽
autem uni aut summum duobus utaxat contrariu est. Iocus in ina portunum halum causidicum a repugnantibus: Accipis ut taceas: Non facis hoc igiatur gratis.
Pugnantia sunt, ranicidas laudare,& tyrani facta defendere,quia de eodem vere dici non possunt. Fingit Virgilius Venerem sub habitu venatricis cum AEnea loquutam,quam AEneas ipse no venatricem,sed deam esse arguit a repugnantibus, Nec facies,nec vox humana est: Dea igitur es.s Exposita arte dissentaneoru in duobus generibus contrariis repugnantibus generalis admonitio de eorum virtute hvm traditur,ut cum antecedetibus argumentis ad explicandam propositam rem caremus,quaeramus dissentanea ut si non possem probare ex causis aut factis,aut subiectis,aut adiunctis hominem aliquem de loco in locum non moueri dissentaneum semerem hoc modo Hic homo quiescit: No gratur de loco indocum mouetur. Hic locus indicat differentiam dissentaneorumst consentaneis argumentis, quod haec magis persipiacua sint ad docendum, illa magis robusta ad commouendum, excitandum itaque dissentaneis frequenter utimur in obiurgationibus,ut cum crimen aliquod adolescentibus obiicimus,ut redeant ad virtutem: hindefensionibus,ut Scipio a Petiliis accusatus, in senatu non respondit criminibus,sed de contrariis virtutibus suis disputauit. Martialis hoc argumenti genere premit Candidum falsum, inanem amicum,n opibus tantis veterisdoque sodalinas nihi es diei Candide, κοινα ψιλων. Denique quoties refractarium aliquem, pertinacem Tolumus impellere,argumentum ex dissentaneis quaerimus non secus atque arietem ad quatiendum