장음표시 사용
141쪽
GO, DE R rocla Ν Tiox Cbria indicat; item universaliter negativae , id quia perspicis ex modo celarent : item particulariter assirmativae, quod modus darii ostendi , dc denique par ticulariter negativae, quod modiis ferio innuit . Ergo prima figoni conclusionibus cujulque qualitatis &m litatis inferendis sussicit. 9. 184. Ex his inteli igitur , recte primam figuram pro persectissima haberi & ceteris omnibus multum praestare. Demonstr. Clim hi prima fgura conclusiones cujusque quantitatis is qualitatis inserantur g. 283.3: illa autem figura merito pro optima & persectissima habeatur , in' qua omnis generis conclusiones probari possunt dubitari nolo potest primam figuram recte pro persectissima haberi. Porro cum in rotiquis figuris non omnis generis conclusiones probari & in- serri queant I in secunda, enim figura conclusiones tantum adsunt negativae β. 216. y, & in tertia tantum partieulares conclusiones habes g. et g. : sacile patet, primam figuram ceteris multum praestare o Schol. Hinc est , ut r. nonnulli Logicorum contenti sint tantum prima figura , quia haec est simplicissima , & naturalissima , Ic dictum de omni de
Nullo directe seqastur . Hinc est , ut di. syllogismos ceterarum sigurarum eoimmodissime reduci posse ad syllogismos primae figura , ajant. Est autem redactio γ logismorum illa transformandi syllogismos methodus . qua syllogismi secundae , tertiae & quartae figurae in syllogismos primae figurae eommutantur , dc per figurae primae consequentias dicto de omni & Nullo
εonformantur . Ex. gr. sumas huno syllogilmum so- .cundae figurae. empl. Nullus hi didux Iranquillitarem animi pro movet, omnis virtute fraeditus tranquillitatem animi promoui,
Ergo Nullus virtute pyaeritus est inviduae In hoc sillogistrio , ut ςides , est medius terminus
142쪽
praessicatum in utraque praemissarum, adeoque est syllogismus secundae figurae. Hunc si convertimus & r ducimus ad syllogismum primae figurae , tunc sequens syllogismus primae figurae prodibit rNullas qui tranquillitatem animi promore , est invidus, omnis .irtute praeditus tranquillitatem animi
Ergo Nullus virtute praeditus es invitas. Schol. Plura de reductione syllogismorum adseremus In ipsis nostris praelectronibus , eaque , quae de variis modis syllogismos reducendi copiosius tradiderunt veteres . fillatissime & peripicue explicabimus . Interea Μ. Jo. Franc. magneri doctrime de figuris , . modi rae reductione d logismorum distincta expositio, Heliust.
De Ollogismis minus ordinariis itemqtie conseque1 tiis immediatis. g. 283. HAsenus de syllogismis actum , in quibus formae ordinariae habetur ratio . Cum vero in nonnulli, syllogismis formam crdinariam occultari ab eadem que recedi , deprehendamus , de iis quidem nunc ex
186. Syllogismus , in quo forma ordinaria latet,
Forma autem ordinaci u syllogismo cryptico triplici modo occultatur. per prώ, tionum transio. tionem, ς. gr. Exempl. Ninor. Quidam homo inimicis injurias con
mior . Quicumque inimicis injurias sonusanat, eis generius, Conclus, Ergo quidam homo ςst generosus L smodi syllogismi oratoribus maxime sunt famI-
143쪽
112 DE RATIOCl NATIONE Iiares qui artis esse putant, artem occultare. Conf
a) Forma ordinaria occultatur per equιpollentram propositionum, e. gr. 'Exempl. Omnis virtute praeitus es 1elix, Omnis castus virtuti est' deditus , Ergo quicumque est castitatιs amans , DIt-
citate potiatur, necesse est . . - τὶ Forma ordinaria latet per alterutrius praemil-sae omissionem, e. gr. Exempl. Cajus est virtute praeditus.
Hic omittitur major propositio, Icilicet haec : Iur- cumque est virtute praeduus, ille es 1elixi . 187. Εjusmodi syllogismus crypticus , in quo una praemissarum deest, dicitur Ent meua sive bilogi mus
. et 88. Si in enthymemate ' praemissa & conclusio unum idemque habuerit subjectum , tunc deest major Propositio. Sin vero praemissa & conclusio unum-demque habuerit praedicatum; tunc deest minor propositio. Demonstri In enthymemate semper deest una praemissarum . 18 .). Minor propositio est allaium qua subjectum illud , quod in conclusione compuet , cum medio termino connectitur β. 23o. Ergo menthymemate una praemissarum adest , in qua idem subjectum reperitur , quod est in conclusione , minor adest propositio in enthymemate , consequenter maior propositio desiderabitur . Porro cum major pro- postio sit illa , in qua idem praedicatum cum medio
termino combinatur, quod reperitur m conclusione 6. 249. e consequens est , ut tunc adsit maior Propositio in enthymemate, si praedkatum praemitSae &conclusionis suerit unum idemque , adeoque deiicit tunc minor propIsitio, lium praedicatu tu praemissae ccxonclqsionis fuerit unum idemque. --.
144쪽
In hoc enthymemate deest minor propositio , quia praedicata sunt eadem . Totus syllogismus in forma ordinaria seret sequens:
Omnis virtute praeditus est 1Aix, Omnis castus es virtute praedituF, . Ergo omnis casus es Jelix. Si vero dixeris. Omnis casus est virtute praeditus, Ergo omnis casus est felix tum deest major propositio, hoc modo supplenda: Omnis virtute praeditus es felix,
Omnis casus es virtute praeditus,mgo omnis casus es felix ; . - . Not. Huc reserunt, quoque ollogismum contractum, In quo conclusio tantum adest, annexo termIno medio, e. gr. cogito; Ergo sum, i. e. quia cogito ego, ideo ego existo. Hic terminus minor est ego, terminus major est , existo, & terminus medius est cogito. Totus itaque syllogismus foret sequens informa ordinaria: -
sulcumque cogitat, isse es Atqui ego cogito, Ergo ego sium sive existo. g. 180. Ad syllogisimos , a forma ordinaria Iecedentes reserimus quoque Bllogismos compositos. S logismus autem compositus est , in quo vel uua vel ambae praemissae sunt propositiones compositae. . et9o. Triplex datur syllogismus compositus, conditionalis scit. seu. hyotheticus disjunctivus &
Demonstri Cum syllogismus compositus ut ille , qui constat propostione composita g. 289. ), triplex autem sit propositio composita , conditionalis' tal. seu hypothetica , disjunctiva & copulativa β. ας . , manifestum est triplicem quoque dari syllogismum compositum , conditionalem scilicet seu hypotheticum, disjunctivum dc copulativum . De intulis speciatim acturi sumus o .
145쪽
ii. n g s Y L L O ci s ra i s . χο t. .FIliogymus Θpotbeticus si e conditionalis Esi, si maior propositio fuerit hypothetica fq8. Exemplo Ex. gr. si homo est dtionsiis. consequeηses, ut ιomo sit libertatis capax; Atqui honio es ra. tionalis : Ergo homo qivoque est libertatis capax. . ryx. Quia syllogiiinus hypotheticus ille est, in quo major propositio est hypothetica g. 10s propolitio autem livpothetica ad composita, refertur ' ρ rq s. in omnis vero propositio composta pluis es una propostiones in vo luit g. 1y . ): palam est syllogismi hypothetici propositionem majorem
plures una propositiones involvere . Illa' Mopositio , quae particulam conditionalem sibi praefidiam habet , sive , quae conditionem de subjecto enuncIat , sub qua ηnsi praedicatum competit , vel non C petit , dicitur antecedens . Illa autem pro olitio, in qua praedicatum sobjecto illi tribuitur dicitur cono sequens: Nexus autem inter antecedens & consequens d icitur consequentiis. Exempl. Ex. gr. Si mundus es ens co fingens, habet causam sui extra se . In propositionem hypothetica anteeedens est haec propositio mundus est ens contingens consequens vero est alteta propositio mundus haber
g. 293. Si in syllogismo aliquo hyssothetieo m r-btum aliquod praemisse ita reperitur, uti in eodem reperitur tunc dicitur illud membrum poni. si vero coistra dictorium ejus praeniissae astaritur , tuas dicitur illud membrum removeri. . Exempl. Ex. gr. Si mundus est era contingens, hinbet caussam sui δutra se . Atqui mutaus f mr contingens. Ergo habet causam sui extra se et Hic pon tur antecedens . Scilicet haec propolit D , mundas est eus contingens. repet tur itae, tit in majori propinsitione habetur. Si vero dixess : Si mundus est ensnecessarium, per suam esseάtiam existit. Atqui mundus non es e, necessarium . Ergo per suam essentiam Ion existit , tunc remores antecedens. Asseris
146쪽
Mimus OaD4K A Q. enim i contradictorium ejus , quod in propositione majori assirmabas. . 294. Syllogismus hypotheticus suas habet figuras & modos , r. poni t antecedens, ut inde concludat consequens, et. tollit , seu removet conse luens, ut tollat seu removeat antecedens.
Schol. Exemplum prioris modi esto hic syllogismus . Si mundus est res contingens , habet causam sici extra se . Atqui mundus est ens contigens Ergo habet causam sui extra se . Hic ponitur antecedensis ut ponatur coniequens . Hic modus syllogismorum hypotheticorum dicitur ponens . Exemplum posterioris modi esto hoc. si anima es destructibilis . erit eos compositum; Atqui non es ens compositum. Ergo non est de rudibilis . Removetur hic consequenS, ut
removeatur anteceden . Hic modus dicitur tollens. Ne vero in modo ponente antecedens iisdem verbis repetere necesse habeamus , compendiosa ita loquentur philosophi. Atqui verum es prius; Ergo etiam posterius . Contra in tollente modo ita sublumunt; Atqui falsum est postreius; Ergo etiam prius .etus. Ad spurias minusque legitimas syllogismi
hypochetici figuras merito reserimus , quando argu- meatamur a remotione antecede'tis ad remotionem consequentis. Demonstri Cum consequens plures .conditiones admittat , atque alia ex ratione verum esse queat, non licet argumentari a remotione antecedentis ad remotionem Consequentis . Adeoque ad spurias figuras
syllogismi hypothetici merito referimus , si quis a
remotione , sive negationi antecedentis ad remotionem consequentis argumentaretur . Exempl. E. g. Folio concluderes, si ita argumen
tari vellas: Si mundiis est sui sibi coU ius, sequitur
ut quoque existat. Atqui mundus non es sui sibi sonscius. Erao mundus quoque non existit. Ρoteris lacilinosqzio fallam concruiendi rationem ita quinus
147쪽
'detegere . Reducas hunc syllogismum ad sylloginmum primae figurae hoc modo : sicumque es sui Ni conficius , ille existit . Atqui mundi non es stii bi conscius. Ergo mundus non existit. Habes hic in
prima figura propositionem minorem. negativam , quod est contra g. 272. Adeoque ejusmodi argumentandi ratio a remotione antecedentis ad remotionem consequentis non potest non esie falsa. g. 296. Alter modus spurius syllogismorum hypotheticorum est, cum .argumentetur a positione conis tequentis ad positionem sive assirmatione antec
Schol. Falso argumentaris hoc modo : si mundus es ens absolute recessarium , sequitur , ut exsat. Atqui exsit. Ergo est ens absolute necessarium. Clarius videbis vitium , si reduxeuis hunc syllogismum hypotheticum ad categoricum , hoc modo : Θω- cumquesens absolute necessarium, illud existit. AG qui mundus existit. Ergo mundus es ens absolute n cessarium . Est hie 1yllogismus in secunda figura. Cum vero in secunda figura ex puris assirmativis nihil sequatur, sed alterutra praemissarum semper debeat esse negativa g. 276. I Vides , cur haec argumentatio sit minus legitima . a β. 26 . ouostimas disjunctivus est , in quo proinpolit io major eli disjunctiva, cons. β. I99. Exempl. Ex. gr. Aut anima es simplex , aut sens compositum. Atqui non es ens compositum. Ergo
est ens simplex. Not. Quas supra de propositione disjunctiva suppeditavimus regulas β. I99.; hic repetantur. . et ο8. In syllogismo disjumstivo duo dantur modi argumentandi , quorum primus ita concludit, ut unum membrum disjunctuin assumatur , & rei,
quum tollatur. 'Exempl. E. g. Aut Deus est ens infinitum , aut L nitum. Sed Deus est ens infinitam, E. non es finitam.
148쪽
. x ορ. Alter modus in syllogismo disjunctivo an tumentandi hic est . Unum membrum disjunctum tollitur, & alterum assumitur. Exempl. Ex. g. aut anima es ens creatum , aut increatum. Sed non es ens increatum . Ergo est ens
g. 3Co. Syllogismus disjunctivus reducitur ad syllogismum simplicem sive categoricum, si membrum, quod ponitur , vel tollitur in minori propositione, sumimus pro medio termino, conclusione retenta. , Exempl. Ex. gr. Anιma aut est ens creum, aut increatum. Sed anima es ens creatum. Elo anima non est ens increatum. Reductio hujus syllogismi ad primam figuram ita erit comparata ; suodcunque essens creatum, illud non es ens increatum. Atqui anima es ens creatum . Ergo anima non es ens in-
q. 3or. Ollogismus copulativos est, in quo major propositio , quae semper negans esse debet, duas
propositiones per copulam connectit , quarum alteram minor propositio assirmat , alteram vero negat conclusio.
Exempl. Ex. gr. Nemo simul potes is Deo, di holo se ire, jus semit diabolo. Ergo Cius non potes Deo servire.
q. 3oet. Si in argumentatione propositiones Conditionales cum disjunctivis connectimus , oritur hinc nova ratIocinatio, quae vocatur dilemma. Dilemma est syllogismus hypotheticus , cujus consequens est propolitio disjunctiva, & totum tollitur. Exempl. Ex. gr. Si ens simplex naturaliter ex alioente oritur ; tunc aut ex rate simplici aut eme composito oriri debet. Sed neque ex eme simplici, neque ex ente composito ens fimplex oriri potest. E go ηακι aliter ens fimplex ex alio ente oriri ηon
potest. t. Dicitur alias dilemma Ollogismus cornutus,
149쪽
118 DE SYLLOGISMI s. Item syllogismus crocodilinus . Cum vero de madicatur6llogismus cornutus , itemque Bllogismus cro, codilinus, per plures rationes in ipsis commentationibus nostris a)ierimus. Si duo tantum membra disjunctiva ejusinodi ratiocinatio in minori propositione transumit quidem , sed denique destruit, dicitur dilemma; si tria; dicitur triumma ; si quatuor, tetralemnia dicitur M. 3o3. Ad syllogismos , a forma urdinaria rece-aentes, refertur quoque Inuuctio , quae est probatio ab inseraribus singulis ad superius , a partibas ad totuin, F pluribus exemplis ad regulam aliquam generalem; sive est modus argumentandi, quo de superiori universaliter insertur , quod de stogulis inserioribus assirmatur vel negatur. Sobes. Iferiora autem dicuntur individua respectu specierum, item species respectu generum , & sup riora dicuntur genera respectu specierit , dc species respectu individuorum . Fundamentum kaque inductionis est: quidquid comenit futilis individuiι, id quoque convenit speciei, quidquid convenit siv*lii partibus, sive speciebus, illud etiam toti generi comperit , Iub quo Decies illae continentur. Ex. gr. si ita
argumentaris : Cius es mortuus , Titius es moν-ruus , Sempronius est. mortuus, nec repertus es qui1 quam, qui non mortuus st. Ergo omnes homines mo
g. Io 3. Inductio recte dividEur in completam dc 'Incompletam .
Demonstr. Cum ia inductione de superio i affr-tur universaliter , quod de singulis inserioribus sive partibu& afirmatur β. 3o3. , per experientiam au tem deprehendamus , aut omnia inseriora recenseri , aut tantum quaedam : patet , inductionem recte dividi in completam, atque in incompletam. In ctioeoim completa illa dicirur , in qua sngula inseriora enumerantur i inductio vero incompleta est, in qua quaedam deficiunt. . 3O .
150쪽
1os. Sorstes a Cicerone acervalis argumenta Ioeicia, est nihil aliud , quam cumulus plurium propositimum , ubi. praedicatum prioris propolitionis semper fit subjectum posterioris, donec in conclusione praedicatum posterioris propositionis connectatur cum subjecto primae propositionis. Exemplum Soritis fuerit sequens:
- omnis anima humara est ens simplix, Omne res simplex es indivinite omne ens indiviselle est in structibile, Omne res indestructibiis perpetuo tarat,
Ergo omnis anima humava perstuo durat. I. 3O6. SOrites, quem modo adauximus, dicitur τασσricur, in quo ex pluribus propositionibus categoricis, quarum subjectum sequentis est praedica tum .i propositionis proxime antecedentis, infertur conclusio . Sorites autem Θpotheticus est , in quo ex pluribus propositionibus hypotheticis insertur conclusio; ita quidem, ut anteceden; prdpositionis posterioris sit semper consequens praecedentis propo . sitionis . . . , Exem I. Ex. gr. Si anima humana est ens se
Fen est indivisibilis. Si es indivisibilis, est quoque
andestructibilis. Si es indestructibilis, perpetvo durat . Ergo, si anima humana est res Amplex, perpe
4. 3o . . Si Soritem in syllogismos ordinarios r solvere volueris, observes sequentia.. u Scito, in ' omni sorite revera tot comprehendi syllogismos ordinarios, quot propositiones inter primam & ultimam interjacent .
β γ Si itaque syllogismos ordinarios, in sorito emerehensos, eruere velis; secunda soritis propositio .fiat major propositio trimi Hilo mi . & prima soritis propositio fiat minor propositio primi syllogismi, atque ita formatur concluso . . Haec . conclusio primi Bllogisvri fiet minor propositio in secundo Bllogismo : tertia autem soritis