장음표시 사용
151쪽
propolitio fit major propositio , atque hinc denuderuitur conclusio. Exempl. Sumamus e. g. soritem β. 3os. addiictum,cumdemque resolvames in syllogismos ordinarios categoricos, tunc resolutio secundum has observationes ita init uetur.
omne ens simplex es indivisibile. Omnis anima humana es ens simplex. Ergo Omnis anima humana es indivisibilis.
Omne eas indivisibile est indestructibile, Omnis anima humana es indivis bilis Ergo Omnis anima humana est indestructibilis. - Omne id , quod est indefructibile perpetuo durat. Omnis anima est indefractibilis,
Ergo omnis anima humana perpetuo durat , Hic habes ex sorite erutos syllogismos primae figurae . Unde nunc intelliges regulavi seritis facilli
g. 3OS. In sorite omnes propositiones, quae inter primam & ultimam reperiuntur, sunt univere
Demonstri Ex resolutione soritis , praecedentis icta, patet, quod quaevis soritis propositio, inter primam ultimam interjacens, fiat major propositio syllogismorum primae figurae . Iam Veroi cum major propositio syllogismi in prima figura semper . debeat esse universalis β. 23ς. ), consequens est, ut omnes propositiones inter primam & ultimam
interjacentes, debeant esse universales. Contra hanc regulam peccares, si ita argumentationem tuam instrueres.
Omnis qui credit in Christum, justificatur, omnis qui justificatur, habet pacem cum Deo, ' Omnis qui habet pacem cum Deo salvatur
152쪽
Ergo, qui salvatur, est homo, Quidam homo damnatur Ergo quidam, qui credit. in Christum, damnatur. g. 3Co. Omnes praemissae in serite debent esse:affirmativae ultima autem potest tale negativa. Demonstr. Fac enim, primam prop3stionem soritis esse negativam ; tunc minor propositio sςllo in mi primae figurae poterit esse negativa. Prima enim
propositio soritis 1emper fit minor propositio primi syllogismi in analysi soritis . Cum vero in prima figura. minor proposito syllogismi non debeat esse
negatiVa. si . 27O. ), palam est, primam propositi nem soritis non debere esse negativam. t. Fac praeterea, unam ex reliquis praemissis fieri negativam ; tunc conclusio quoque, hinc orta , deberet esse negativa , quia conclusio sequitiir partem
1uam debiliorem . 268. J. Cum vero conclusiola subsequenti syllogismo in resolutione ,fiat minor propositio 3o . ); tunc minor in subsequenti syllogismo, qui est primae figurae, deberet esse negativa, quod est contra g. 37 C. Ergo in sorite omnes praemissae debent esse assirmativae. Exempl. Contra hanc regulam peccares, . si C. g. hunc in modum argumentari velles:
Omnis credens in Christum Justificatur, omnis qui justificatur, habet pacem cum Deo, omnis qui habet pacem cum Deo salvatur; Nullus qui salvatur, est impius, Nullus qui est impias , Deo placet,Ergo Nullus credens in Christum, Deo placet.
. 3io. In sorite cavendum praeterea est, ne T.
quaedam propositio falsa irrepat, quo fit, ut concluso non possit non quoque esse falsas et. ne plus in conclusione inseramus , quam in propositionibus pramissis habuimus g. 266. .. . 3ii. Epicherema inter syllogismos minus ordinarios adhuc refertur. Est autem Epicterema ejusmodi syllogii nus , cujus propositioni, vel majori, I et via
153쪽
itet BE SYLLOGISMII. vel minori, vel utrique compendii caula adiicitus' 'EVpl. wκον. E. g. Omnis Aios amans, aliorum felicitatem promovet Hujus probatιO . sura, qui a- Iios amat, ex aliorum 1elicitate voluptatem capit ner defin. Μajor . suicumque aliorum selicatatem promovet, sile agit Iegi natur At convenienter Hugus probatio. Nam lex naturae bac propositione absolvitur Ouaere tuam aliorumque felicitatem. Conclus Ergo Omnis, alios amans. agit DP natu-
vinuli; di, denique loco ad consequentia
immediatas accedimus .. Est lutem consequentia immediata eiusmodi modus ratiocinandi, quo una propositione posita. simul poni alteram ,, pes rationes in icas, manifestum est . . . Exempl. Eo g. Ratio es donum De . Ergo qui ou temnit rationem, contemnit donum Dei . Item :mna dus es effectus Dei . Ergo Deus est cavsa munus. g. 3r 3. Praecipuae regulae, secundum quas conloquentiae immediatae formantur, sunt tequentes. α A propositione univer1ali ad aggregationem stmoriarium valet co equentia : ex. g. . om s Unus
es babitus: Ergo haeo, illa intus in individuo es' . τὶ ab actu H posse 'Met consequentire: e. g Callas saltat: Ergo potest saltare.
τ A non posse ad non esse valet consequentia, e. g. cir Ius non potes esse quadratus: Ergo non
Iet co equentia. E. g. Bonus amicus es pretioqM thesaurus. Ergo qui desiluitur bono amico, destituitur pretioso tbesauro. D. ε ab una contradictoriarum propositiontim Te
ad alteram fissam viare consequentia E. g. Verum est, aesmam humanam esse non extensem.Ergo D Iam es, animam hum nam esse σης η-- ,
154쪽
ret Ab una tantrariarum vera ad alaream fatisam valet consequentia. E. g. verum est, quod omni anima humana sis rationalis. Ergo falsum est , . quod nulla anima bumana sit rationalis. Schol. Huc referri possunt quoque illas regulae , quas supra de propositionibus subalternantibus i csubaltematis adduximus . Ea , quae de syllogismismodalibus & exponitalibus hic dici poterant, intelligentur ex natura propositionum modalium atque exponibilium, supra explicata.
CAPUT II. De Veritate in genere . I. 314 HActenus de tribus mentis operationibus. Cum
vero non scholae, sed vitae discamus, logicae. que ossicium praeterea sit, ut nos doceat veritatem .di invenire, & dijudicare; nunc in eo erimus, ut doceamus, quo modo di in invenienda, & in ἀ- judicanda veritatis, his tribus mentis operationibus recte uti debeamus. Prius vero, quam id commode fieri possit, explicemus, oportet. quid sit Veritas. g. 3rs. Veritatis vox triplici potissimum modo sumitur a philosophis. Verum dicitur Q. omne ens, quateuus habet essentiam sibi debitam. Sic exempli frat. aurum est verum aurum, cum babet omnia r
155쪽
iM DE UERITATE quilisa auri. Haec veritas dicitur xmta dis a. a. p . rum tribuimus sermoni nostro. Cum 1cilicet adeliconvenientia ςive consenius Verborum. Cum anum nostri conceptibus . tunc et erum loqui dicimu*. Quae veritas dicitur ethica. 3o Verum' tribuimus imis; nostris conceptibus , judiciis & ratiociniis, cum scilicet rem ita nobis repraesentamus, uti in te eit. Quae veritas dicitur Iogica, de qua in praesenti loquimur. g. 316. Veritas itaque logica nihil eit aliud, quam
convenientia' cogitationum nostrarum cum rebus 1 sis quas cogitamus sive nobis repraesediamus
Vreae igitur est idec simplex' mentis no- strae. quae cum re repraesentata convenit . sive cum rem ita nobis repraesentamus uti in te est. 6 318.. veritas in judiciis nostriς reperitur, cum ideas quae combinandae sunt, combinamus, ct illas ideas , quae separari debent, a se d Iungimus. Demonstr: Cum veritas logica generatim involva convenintiam cogitationum nostrarum cum obsectis . 316. ;. consequens est, ut veritaς Judiciis nostris adsit tum, cum judicia consent rant cum obiectis. Quia vero tum demum judicia nestra cum obiectis convenire dicimus , si ideas, quae componendae sunt, componimus; & quae disJungenda: 1 t,disjungimus manifestum est , veritatem in judiciis nostris reperiri tum, cum ideas, . quae combinandae sunt ,. combinamus, & illas ideas, quae dissungendae sunt, a se invicem disjungimus. 6. 31 v. Hinc intelligitur Corol. 1. Propositionem veram ei te illam , quae
Corol. 2. Ad propositionem veram requiri , ut praedicatum non repugnet subjecto
CoroL 3. Cum porro' omnis progOSitio considerari queat vel ratione qualitatis, . Vel ratione quantitatis g. 193. 3; ratione autem qualitatis sie propositio vel affrmariva ,. vel negativa P. 29s- , α ratione quantitatis sit vel universalis vel particula-
156쪽
. . IN GENERE. r 3 sris g. citi ): palam est, veras propositiones illas
esse ratione qualitatis; quae affirmanda alfirmant. Ocneganda negant : & veras eis e propositiones illus ratione qtiantitatis , quae imiversaliter . enunciant , quod uiti versaliter efferri debet, & contra particulariter vel assirmant, vel negant, quod particulariter et smari negative debet. . . 32o. Ratiocinia denique gaudent veritate, cum illa & ratione materiae, & ratione formae, suerunt recte concinnata . Recis autem ratiocinor ratione materiae, si propositiones, ex quibus conclusio fluit fuerint verae. Ratione autem jormae micte ratiocinn-mur tum, cum syllogismos regulis , supra g. 261. dc seqq. tradiss, convenienter instruimus. l. 3et. t. Cum propositio vera illa sit, qum exprimit judicium verum g. 319. ); judicium autem Verum illud dicatur,' in quo ideae combinandae combinantur, dc sejungendar sejunguntur, sive in quo subjecto convenit praedicatum . 31 S. ): permagni ve-
fert, notam aliquam dc criterium allegari, ex quo . in casu quolibet dato agnoscere que i, num praed datum subjecto conveniat, aut repugnet, dc ex quo
veram propositionem a falsa distinguere possis. . . 32 et . veram itaque esse enunciationem, scito, cum adest ratio sussiclens, cur praedicatum de subjecta aut negandum, aut affirmandum sit, sive, quod idem est vera est. enunciatio, cum praedicati qualitas, quae vel affirmatione vel negatione absolvitur, per notionem subjecti determinatur. Schol. Hinc cel. molfius veritatis logicae criterium constituit determinabilitatem praedicati per notionem subjecti. Cons. Lot Lat. V. si 3. Ο 24. ex. gr. haec propositio: Omne ens simplex gaudet vi agendi vera est, quia praedicatum gaudere pi agendi , agnoscit sui rationem suffcientem in ipsa natura editis simplicis , quod definitur per substantiam; substantia autem est ens vi agendi praeditum. Plura de veritate &ejus criterio coram. Interea Io. And. , I 4 Θsian-
157쪽
x36 . DE VERITATE Osiandri Di . de criterio veritatis, Tubing. II 41.
. 313. In omni ratiocinatione ex praemissis veri non potest non legitime fuere Vora conclusio. . Demonstr. Cum qualis causa est, talis quoque de beat esse effectus per prisc. ψω γέ ); consequens est, ut, qualos sunt praemissae, tamquam cauis conclusionum , talis sit quoque . conclusio, exinde legistimo fluens. Si itaque praemissae sunt verae, ch regu lae concludendi rite observantur , non potest non
324. Quicumque itaque concedit praemissas. tamquam veras , ille non potest non quoque Conclusionem , ex praemissis legitime fluentem , co cedere . . 3as. Quemadmodum autem ex praemissis veris vera conclusio non potest non legitime fluere 313. )r ita Caye , ne ex codclusionibus , quae per
justam & evidentem consequentiam ex praemissis deductae sunt. dijudices ipsas praemissas. Sebol. Conclusio saepius ex praemissis legitime fluit& vera est, quamvis vel ambae praemissae, vol ait rutra saltem earum, falsae sint, e. gr. Omnis spiris es corpus . Omnis lapis e piritus: Ergo omnis lapis est corpus. Conclusio vera est , legitime fluit ex praemissis, S nihilomininus ambae sunt selsae. Miror itaque, Reverendum Langium in scriptis suis, philosophiae molfianae oppositis . subinde hanc thesin pro postulato habere, atque illam ad primae philosophiaq
158쪽
judicio item & ratiociniis reperitur g. 317. seqq. : ita vero oppositum falsum itidem aut est in idea simpliei, aut in judicio, aut denique
in ratiocinio. g. 3α . Falsum generatim definimus per disco venientiam cogitationum nostrarum cum objecto . Falsitas itaque in idea simpliei reperitur , si repraesentatio mentis a re rapraesentata discrepat , sive , quod idem est, si rem aliter nobis concipimus , ac In se est. f. 3Σ8. In Iudicio deprehenditur salsitas , quando ideas , quae non erant combinandae , combina .mus ἱ dc quando eontra sejungimus eas a se invicem, quae non erant sejungendae. q. 3as. Quum ad propositionum veritatem pertianeat, ut x. assirmanda assi ent , & neganda negent; ut , qui universaliter combinari , vel separari debent conceptus , combinentur , vel sejungantur universaliter; & qui particulariter conjungi, vel sejungi debent, conjungantur & separentur particu lariter 3ις. ; 3. facile patet, falsitatem vel in affirmatione & negatione propositionum latere, cum neganda scilicet assirmas , & affirmanda negas, vel in universalitate & particularitate propositionum lo- eum invenire, cum nimirum ea universaliter enuncias, quae enunciari decebat particulariter & ςon
Mems. Si Ex. gr. dicis, Corpus cogitat, est falsa propositio, quia hic affirmas id, quod erat ne
159쪽
gandum. Adeoque hic fallitas latet in qualitate procpositionum: Si. dixeris porro, Omnis homo est erudi tus, habes falsam propositionem , ratione quantitatis ι 'id enim , quod quibusdam tantum hominibu ςc petit, tribuis OmHi s3 Io: Datur criterium veritatis β. 3M. ); da tur itaque etiam necesse criterium' salsitatis, quod est repugnantia subjecti x praedicati . 9uoties scilicet praedicatum repugnat subjecto , toties propositio non potest fion esse false . g. 33r Si. quis propositionem veram pro falsa habet , aut salsam pro vera, is errat ut adeo error recte definiatur per confusonem judiciorum, sive error est assensus propositiobi fessae temere , seu suae
statione datus . . . : ' . , . . . d
Exempl. Ει gr. haec propositio salsa est: Anima est mortalis . Si itaque quis hanc propositionem pro vera habuerit , & affirmaverit ; animam esse morta
g. 331. Quicumque itaque errat , alfirmanda negat;
. Demonstri Cum sella sit propositio, quae assirmanca negat, & neganda affirmat β. 319. , consequens est,' ut, qui assensum praebet salsae propositioni , affirmanda neget, & neganda affirmet . Qui avenitim praebet salsae propositioni , dicitur . errare S 333. Ergo quicumque errat , affirmanda negat, oc negan
333. Error in iudicanti commissus , dicitur priae uacium. Praejudicium itaque vocamus judicium
erroneum, ster praecipitantiam latum. o Asces. Vox praejudicii sumitur vel in sentu urid eσ , veI in senis philosophicre In illo sensu dicunt id' praejudicium ι quod exemplum praebet in eademeaula. In hoc vero praejudicium est error per prae cipitantiam in judicando commissus . Ille autem er- for in judicando per praecipitantiam commitius adeo dicitur praejudicium p vel quia praejudicia judicium ta-
160쪽
FAL si TAT E , Ε Ο .RE dcc. 13 οdae rationis certum antecedunt . vel quia commit i tur ante,' quam judicium pervenerit ad maturitatem. Non itaque incommode cum Cicerone pra judicatam opinionem illam esse dixeris ρ cum tem re salsae rei, vel' non satis cognitae, alientimur.
I. 334. Quam dedimus praejudiciorum definitionem nos edocet praejudiciorum originem , & prima incunabuI este quaerenda ire corrupto intellectu Demonstr. Cum omne praejudicium sit judicium erroneum . 333. , erroneum autem judicium non possit non ex confissis & obscuris notionibus , adeoque ex corrupto intellectu ortum suum trahere, id quod cuique manifestum iequitur ut recteor ginem ultimam praejudiciorum repetamus ab intel-
Schol. Buddeus aliique praejudiciorum caulas con fluunt vitia voluntatis , ex quo deinde illa falla profluxit thesis, emendationem esse a voluntate in.ehoandam, non ab intellectu . Cons. Syrbii, Philoso
g. 33s. Praejudiciorum species aliae ab aliis constimulitur. & quodlibet istorum praejudiciorum pecu
liari nomine appellatur. . t V
iobes. Ratione objecti dividuntur praeaud icia in theo-ectica is practica; item in theologica , juridica, medica, philosophica, philologica, sec. Ratione temporis poterunt describi praejudiciae in praejudicia infantia adolescentiae , aetatis virilis is senilis. Huc referri eommode possunt Mola tribus specus , fori atque
rheatri , qua appestatione Franc. Bac. de Verulamis de Arim. scient. Lib. V. Cap. IV. differentiam praejudiciorum sive praeconceptarum opinionum indicaure voluit . . Per idola tribus intelligit ejusmodi hς-potheses & praeconceptas opiniones , quae in ipsis natura humana sunt 'sundatae Per idola specus istet Iigit illa principia erroneae, cum quis errandi oca casionem a te desumit δ Per idola fori intelligit M.