장음표시 사용
181쪽
1 8 DIs PUTATIO IL. quae deinde per partes explicetur. . Lyra ait Mosen
nomine coeli & terrae materiam futuri operis intellexi sse , quia de terra dicatur quod fuerit i nanis, &Vacua. Nominatur vero primo terra inanis;& aqua,& abyssus tenebricosa. Per abyssum censent intelligi universam & immensae prosunditatis molem,quq
complexa sit coelorum clementorumque & rerum
omnium visibilium materiam adhuc confusam. Ex hac de nihilo primitus condita,quaeque modo terrae inanis nomine fuit significata , modo aquae, super quam serebatur Spiritus Domini, qui non solum aquas sed res ex nihilo primum conditas fovit,caetera Omnia educta expressa & facta esse. LXXIX. . Et cum tenebrae essent super faciem abyssi primo nihil magis luce fuit necessarium: Creata itaque primo die fuit lux,quam non ex nihilo sed ex materia inAbysso facta & praeexsistente conditam esse docent, eamque non qualitatem sed molem fuisse quandam lucidam in talo positam, circulari motu diem & noctem discriminantem, ex qua die quarto Sol, Luna& Stellae per condensationem & expolietionem producta sunt. Nisi enim statuatur, ηunt stellas & luminaria die quarto in locum primae lucis subrogata,& ex hac substantiali luce esse conglomerata, sequeretur eam plane evanuisse aut in nihilum redacta esse. Atin haec est Basilii,Damasconi, I he doreti & Dionysii sententia. Sunt tamen qui putent
lucem ante Solcm creatam, illustrare caesum beatorum & ea loca quo non pertingit Sol. Non me fugit ab aliis aliter haec explicari, verum in his ego me orthodoxorum Theologorum & Ecclesiae audicio Iubentissime & reverenter subjicio.
a Te veribis pris, disi. LXXX. Pro-
182쪽
Ds ΡARADox Is SECTAE SEN. I 9 LXXX. progredior ad opera secundae diei, qua dicitur Elohim fecisse Rahia, quod interpretantus expansum vel expansionem: Septuaginta dixerunt seu firmamentst . Nominatur vero expansilui quia coeli instar tentorum Sc cortinae expansi &extensi & circumducti sint orbi inferiori. Atq; hoe expansum sive firmamentum Deus Vocavit coelum. Coeli nomine quid veniat,hic in disceptationem vocatur, aliis hoc ipso saltem intelligi statuentibus oriabes coelestes, aliis non hos taum, sed & elementum
ignis & aerem simul. . . P 'LXXXI. Horum prima ratio est quod nulla caeteroquin elementorum praestantissimorum ', videliiscet aeris & ignis fiat mentio i de quibus tamen hul lum sit dubium quin a Deo simul condita sint. Secundo quod aeris regionem ipsa scriptura frequenter coelum nominet: unde dicitur: volucres coeli. Et item, Dabo vobis coelum meum, id est , aerem se cum sine pluvia. Hinc concludunt nomine Rahia seu expansi, quod coelium est non solum orbes coelestes , verum etiam totam regionem aetheriam seu igneam & aeream a Mose fuisse sgnificatam.An vero coelorum orbes ex aque a materia expansi & factisnt, & an firmi &solidi,an vero liquidi & arctissime
simit consistentes , ita ut & coryoribus beatorum astendentibus cedant, aliis disceptandum relinquo. LXXXII. Difficilius est explicare quomodo intem jecto hoc firmamento Deus aquas inferiores a superioribus diviserit, &quid sit aquas esse supra fit - .mamentum. Dicit enim vir Dei, quod diviserit M a aquas
183쪽
aquas quae erant sub firmamento vel expanso ab his quq iupra firmamentum erant.Qui rei difficultatem
expendun , malunt rationem captivare &in sensuliterati acquiescendo statuero aquas ad superna sublatas, suprasydereum coelum & coelestem molem, ,
quod est firmamentum,esse positas,quamvis quo fine & in quem usum id divina feceris sapientia ignorent. Dicitur enim Psal. IO . Extendiscoelum sicuti pellem & tegis aquis iuperiora ejus. LXXXIII. Alii censent locum istum Mosis com- Imodiorem admittere explicationem si pro aquis supra firmamentum exsistentibus intelligamus nubest Et quas efficiunt pluvias, nives, rorem, grandinem smiliam medii aeris meteora,qui omnia sunt aqueavel ex aquis, S ut totum aerem sic quoque mediam ejus regionem nominemus firmamentum, seu Ra-kia, quod secundum caelestes orbes creatum fuerit, ut sit receptaculum aquarum quae vi solis a terra &mari erant elevandae,ut ex eis fierent pluviae in utilitatem terrae dc animalium: atq3 Ita dicamus sua media regione dividere aquas quae sursum evehuntur ab his quae infra sunt. Proinde censent non esse absurdum , quod nomine firmamenti a Deo creati, ut divideret aquas, totam machinam coelestem & aeream intelligamus,&interim quod dividit aquas ebaquis dicamus esse aerem una sui parte dc regione.
L XXXIV. Alii coelum crystallinum & sedem
beatorum esse aqueum statuunt,seu ex aqua , quae quidem similis si elementari sed tamen alterius naturae & analogae: quod cum sit supra caeteros orbes positum,recte dicatur aqua supra firmamentum coeleste posita. LXXXV. D
184쪽
Ds PAR A D Oxi s SE CT aE S AN. I 8xλ LXXXV. - Devolvimur ad considerationem operum tertis diei,ubiDeus inquit, Congregentur aquq quae se b coelo sunt in locum unum & appareat ariada, &factum est ita,& vocavit Deus aridam terram,
eongregationesque aquarum maria. -
Hie ex abysso seu indigesta mole,retracta elementa ordine suo disponuntur, certaq; cuilibet assigna tur statio, qua inferiorem mundi Mementaris globum & sphan am constituunt, ita ut animalium generationi sustentationi & habitationi commoda es omnia generationi & corruptioni obnoxia produci, rerumque genera & species ex iis oriri & conservari in mundo possint. Aquas undiquaque terram ambivisse & circumdedisse liquet ex eo quod convocatis , & in mare unum congregatis apparuerit terra. Vnde Psal. Io3.. Abyssus Theologi interpretantur aquae abyssi vestimentum amictus terrae,super montes stabant aqua . Vndi quaque illam aqua circumdedit quia spherica & rotunda est. Vti enim coeli totusq; mundus rotundus est, ita 8c omnes partes mundi, qua forma levior ignis, aere su perior, eundem amplectitur,& aer aqua levior fuit amplexa terram , sed cedere & in unum locum congregari jussi est,ubi tamen fasciae in modum terram circumdat & circumfluit &lectitur, ita ut supra infraque appareat arida sustentandis animalibus suis idonea. Quod itaque terra aquis in unum collectis mi
nor eminet, & mare terminos suos non excedat,nec exundet, &universam iterum terram occupet, Virtute Verbi Dei factum est. Unde Hierem. s. cap. dieitur Deus ponere arenam terminum maris. Et . - M s Iob
185쪽
18a : D I s Ρ V T A T I o II. : Iob.cap. 3 8. Versis. Ego circumdedi mare terminis meis, dic. Debenx vero aquae congregari, ut teira quam Operuerynt, ppareat arida; conspici enim dembebat,& quia instar luti erat, exsiccari, ab anim -- libus coli & excoli possit. Siccitariinq; imopyia terrae qualitas est. - . iLXXX VI. Quocirca quod Deus inchoavit primo
die, illud secundo & tertio perficere coepit. Primo ex nihilo materiam coeli & mundi in serioris seu es mentaris creavit, eaque una illa Abysso eomplexus est. Secundo die ex hac eduxit, expandit, fecitquae coelos,& ignem geremque,quae coeli nomine pariter comprehenduntur. Tertio aquam & terram distinxit, suaque in statione locavit bat haec feret animaliabus suis ad cultum idone , simulque eodem die ex eadem plantas stirpesque produxit, & deinde, quid quinto & sexto die factum est ex utrisque sui generis animantia fecit. Interim luminaria& stellas in coelo condidit die quarto. LXXXVII. Hoc proinde ritu disposita sunt Hementa, ut primam sphaeram in modo globi facerent
terra & aqua,hanc circumdaret aer di hunc ignis, atque ita elementarem mundum constituerenx , qui coelorum orbibus undiquaque concluditur, ut concamerato tabulato totum tegeretur & clauderetur
aedificium cujus vis in inferiora pro rςrum omnium
LXXXVIII. Ex his praemissis Theologorum pri- stantissimi concludunt coelestem & elementarem mundum ex una materi ρ esse condita; verum illius materiam excellentiori & nobiliori forma donatam di arctissimὰ comprehensam, unde qualit-tes pra
186쪽
Dp PARADox Is SECTAE SEN. 1 8s stantissimae nihil consortii & assinitatis cum inferioribus habentes,& sic comparatae,ut in has agere hil vero ab iis pati queant, &coelestia corpora nul-b mutationi neque corruptioni naturaliter sint
LXXXIX. Postquam Deus aquas a terra lepara1set, eadem die ex hac fecit plantas, stirpes herbasque eum suis fructibus & seminibus omni potente Verbo. Vnde primo liquet terrae nascentia non imme . diate ex nihilo facta esse.
Cum veroDeus Opt.max.hominem creare decrevisset, caetera omnia propter hominem primo condidit, eique uti & caeteris animantibus tertio mundi die de commoda habitatione prospexit. XC. Iussit itaque terram germinare herbam si minificantem semen & arborem ferentem fructus cujus semen in ea sit super terram. Mandato germInandi , indidit potentiam statim proferendi herbas arboresque,semine &fructu instructas, si1mulque in posterum eas producendi, juxta suam speciem. Vbi
primo notandum omnia arborum herbarum & fruticum genera virtute divina ex terra esse totaliter
facta,terraeque istam facultatem concessam & datam ut ex se sinuque suo eadem ad finem mundi profundat. verbo itaque germinet, de consensu &interpretatione orthodoxa. Ecclesiae, intelligitur, vim durabilem esse terrae inditam producendi stirpes, quemadmodum die quinto producendi reptile. Vis autem illa a creatore sic est indita causis secundis, ut sine virtute prioris non agant. Deinde, licet Deus initio ante conditum solem & sydera , herbarum& arborum species e terra immediate produxerit, Μ terra
187쪽
terraeque vim generandi indiderit, tamen solem disydera, quarto die condita generationi uti reliquarum rerum,ita & harum prεfecit, ut sine iis commodisque aeris beneficiis nec e terra oriantur nec ma
XCII. Cum dicitur,proferat terra herbam ferentem semen & arborem fructiferam, multatque den, tur arbores & herbae non ferentes semina &fruetiis, quaeritur inter Theologos, an hae ab initio non sint a Deo creatae ex terra,& an non haec acceperit facultatem hasce pariter producendi ad finem seculi r ubi respondent Orthodoxi nominatas duntaxat esse feraces quod infrugiferis sint praestantiores; neque etiam ob id quod tantum nominatae sint herbae & arbores exclusos esse frutices, perque verbum germinet eandem illam vim qua primo immediate sine semine produxit nascenti , inesse & remansiisse alias sine semine,alias vero mediante semine & per semina proferendi. Qilare cum plantae quaedam sint sine semine, quaedam se ipsas non propagent, generentur & non generent, & nonnullae herbarum species tam sine semine immediate quam mediate ex suae speciei seminibus oriantur,non aliter quam mus e mure,simul atque e fimo, fatis liquet per verbum germinet datam terrae esse potentiam plantas exse& immediate sine semine, & mediate etiam per semina proferendi ,eo ordine quem creator sanxit, qui causa est quod sponte&sine cultura provenientes &sylvestres saepe alibi proveniant,ubi nulls species e rum ulla seculorum memoria exstiterint, de quibus do inceps laxius,
188쪽
XCIII. Ex his liquet quid intelligant Philosophi
cum dicunt, res esse in potentia, & rerum essentias non interire, sed exsistentias, & illas non has e esse perpetuas.Res siquidem dicitur esse in potentia cum lueret in principiis & causis suis : sic rosa hyberno tempore non exsistens, haeret in principiis & causis suis,& sic rerum essentiae quae sunt principia & causae ex quibus perpetuant, & exsstentiae promanant, sunt perpetuae. Illam vero potentiam ad causas dc rerum principia ex se suoque corpore tanquam m teria promendi , indidit creator elementis. Vt itaque herbae & arbores primitus productae sunt ex elementis, ita cum actu non exsistunt, sunt in potentia tanquam in causis& principiis suis, videlicet in materia elementari, de ex ea producuntur , quo ipse evidenter demonstratur elementa ad hoc esse a Deo condita , ut omnes res sublunares mutationi substantiali obnoxiae ex iisdem generentur & totaliter excepta hominis anima producantur,quod & exsequentibus primo & secundo Geneseos capitibus apparebit. . X CIV. Verum enim vero , ne quid remaneat obscuritatis de hoc mandato quo inquit Deus, Ger minet vel producat terra , quaeritur an dederit salutem virtutem producendi herbas, adeoque causaliter illud dictum sit, ita ut non statim actu sint productae herbae & arbores uti censet Divus Augustinus , vel an hoc ipso verbo in instanti Sc momen to terra produxerit arbores & herbas fructibus &seminibus plenas. Heic complures Theologi non faciunt cum D. Augustino , sed verbo & mandato Dei statim & in instanti terram produrisse M e herbas
189쪽
Drsv v YATIO II..hei bas& arbores in statu perfecto, quales alioquin
cliuturniore tempore producere non potuissent,docent: Quod textus testetur ad mandatum Dei terram
protus sie herbam,&c. XCV. Quocirca mandato verbi germinet dupliciter affecta est terra:primo ut produceret in instanti herbas & arbores perfectas: atque sic vi di vina an- . te solem & sydera, & pluvias faecundantes,omnipotente verbo produxit ex elementari & terrestri materia stirpeS.. XCV I. Quamobrem Moses postea dicit Deum
.creasse herbam anicquam oriretur, videlicet priusquam nasceretur naturaliter , & eo ordine quem Deus dehinc continuo servandum instituit,u t vi coeli plu viisque ad secunditatem excitaretur tellus, &inde est quod dicitur Gen.cap.2.nondum enim pluerat Iehova Elohim super terram. Philo Iudaeus inquit, Deum post creationem plantarum creasse solem & alias stellas, ut refelleretur error Philosopho rum, qui dicturi erant nullo modo fieri posse ut terra sine sole germinet. Postmodum vero ad genera. tionem plantarum juxta sacri Scripturae testimonia, ordinasse Deum solem & pluvias;quod & uberrime in Scriptura docetur. XCVlI. Secundo accepit terra vim ordinarie ac naturaliter producendi vi 1olis & sydcrum e sinu se oherbas & arbores & omnis generis plantas, quoad
integram suam essentiam animae de corporis. Unde Bened. Perer.in Genesinquit, germinet vel proferat terra, significare terrae materialem causalitatem, dc concursum ad generationem plantarum. Et To status super Genes cap. I. Et D. Thomas p. I. quaest.
190쪽
DE PARADox Is SATO AE S E N. 18ητα art. I. inquit in prima rerum instituti fuit principium activum verbum, quod ex materia eleismenpari produxit animalia & stirpes, vel ima se cundum alios sanctos, vel virtute secundum Augustinum. Non quod aqua & terra habeat ex se,irtuistem producendi animalia, ut posuit Avicenna, sed quia hoc ipsum quod ex materia elementari virtute stellarum possint produci, idque ratione virtutis clementis primitus a creatore indata . Pl. . P .X C VIII. Duplex itaque profer endistris s-dus terrae est datus,ex sententia Theologorum M sen recte interpretantiu mi unus cum sine ulla cultu
ra& semine profert herbas & arbores quas videmus nullibi non sponte provenire , quod certissimusti, Jajunt esse primaevae illius diving benedictionis vestigium. Alter artificiosus qua tellus non nisi culta aut non nisi jacta & facta semente germinet.Illaliberaliter agit fovet , haec parcius: illa Aisopo mater,
haec noverca dicitur referente D. Zanchio. X CIX. Propter convenientiam eorum quae temtio die a Deo creata cum his quae quinto & sexto die facta sunt, operibus tertiae diei statim ea quae quinto & sexto die divina majestas operata est subnectemus , S ultimo loco opera quartae diei explica
C. Quinto die creavit Deus aquatilia & volatilia non immediate ex nihilo, sed dixit, Producant aquae reptile animae vi ventis,&c. Sexto die fecit Deus bestias,jumenta reptilia, nomimmediate ex nihilo, sed mandato verbi, Producat terra animam viventem. Hic D. Basilius inquit; ideo