장음표시 사용
521쪽
s18 D I s P V T A T I o ' V. cipia generalia , neque etiam noVa superveniente. mistione immanere, vel superesse,uti porro dc monstrabitur. Deinde mulifaria ct innumerasiunt qua tates, uti venenorum,pharmacorum purgantιum, tramonis magnetica cte. quae a principio mercuraab pulphureo vel salino dependere aut oriri nequeunt. Eodem itaquejure & cadem ratione, aut tria haec non sunt vera, aut plura alia erunt statuencla : omn sque res mista ta- lem habens formam, tu e alias qualitateS&vi resim portet, si ii am i n sin r tr , b u s chy m co rit m ,vel peculiare habebit eritve renum principium: & consequenter Prodibunt innumera: Vi& illa quam Clariis. Vir quintam inesse rebus asseverabat naturam, qualis in adamante vel lapide hera leo eli forma , quae longe alia sit ab elementis , dc ex hoc longe alias supe- Tioresque clementis imporici vires, nihilo magis ecsentiam.& virtutem & operandi vim,imo universam familiam & originem ducere a tribus chymicorum principiis, quam quatuor Aristotclicis aut Galenicis elementis, horumque omniti m pari ratione excedere sortem, jure profiteri queamus. XXXIV. Et cedo, quo iure tria illa principia statues prima omnium qualitatum & vinutum malorum subsecta & principia, neque hilum ad earum productionem vel generationem facere noli ra quatuor, sed scorsim velut cortices concurrere , in quibus delitestant & contineantur tanquam thecis &Watricibus tria ista quae sint bases& origines facultatum, cum nihilominus haec asseras esse mitta corpora ex prinii selementis gehita, in eaque demum &ultimo rc solvi. Res resolvitur in ea principia & materiam quibus essentialiter constat, non in matricu-' . lam
522쪽
DD PQADox Is SECTAE SEN. s I9st lam, thecas & cortices quibuMircumdatur aut involvitur. XXXV. Non omnes qualitates rerumque potentatias & facultates oriri vel dependere, tam a supposititiis principiis ch.ymicorum tribus quam ab Elementis nostris quatuor, demonstratum est; quamobrem propter vires aut qualitates, a primis elementis pro- ime non ortas, non erant nova comminiscenda &introducenda principia, etiamsi enim eaedem acta non in sint, susticit si vel effective vel materialiter inde oriri & dependere possint. XXXVI. Vana ob id est argutatio, si virtutes &qualitates insunt rebus aliquibus, quae non depeJ - dent ab elementis proxime, alia erunt principia materialia vel elementa invehenda. Potissimae autem Virtutcs & qualitates nobiliores, noti tam ex subje- .ctis materialibus elementis quibus constant, insunt rebus, quam a formis ingenerantur & dependent,&propter illas,ut introducamur loco prae Viae pri parationis fiunt, vel ex formis inductis procreantur. Gmero tot nova principia materialia vel elementa forent po- . nenda , quot qualitates supra elementorum ct principio
sis formis in rebus genit innumera eadem forent, neque nostra quatuor , 'neque Chymicorum tria i quam sussce
XJ VII. A formis dependent actiones & qualitates quae sunt supra Elementorum s. rtem. Vbi notandum, ouod formae quaedam natae sint elementares qualitates ita dirigere, ut sua natura sublimiores edant actiones , veluti cum anima calose utitur pro instrumento ad vitam ejusque actiones vrodimo,Vel
523쪽
sao DISPUTATIO O. - ' ν sibi ad operandum propria, suaeque naturae conve nientia, generare occultas vel manifestas qualitates suae speciei peculiares. XXXVIII. Generant vero eas non in alia quam Clementari materia,&ut ipsae formae omnes, praetcranimam rationalem, ex ipsius potentia secundum esse& secundum fieri eductae si ni, ita in eadem generant, novas sibi proprias & aptas qualitates: namque veluti e potentia materiae primae eductae sunt
formae elementorum, ita ex elementis certa ratione
unitis ad subjectum formae generandae idoneum, tanquam materia secunda, educuntur formae misto
XXXIX. At Clarissimus Sennertus hia multa desiderat &. statuit contra venerandae antiquitatis do-- gmata, formas & qualitates sublimiores, non oriri ex potentia materiar, quia nihil posset esse in millo, quod non actu sit in materia vel principiis materialibus: imo quod ipsa forma aut efficiens rerum par. . ticularis nequeat dirigere qualitates, ut agant supra naturae suae virtutem, ex hoc quod ut ipse inquit non possit uti frigore ut calefaciat & calore ut refri- .geret. Sed indigna sunt quae a tanto viro proferantur. Neque enim artifex utitur serra ad scriDendum, neque cultro ad pingendum: & nec natura usurpat frigus ad vivificandu vel primaria ejus vim ad mixtiones faciendum, & tamen calor est& manytanim ae instrqme um, quo actiones perficit has & illas, natura su a sublimiores,ita ut non tantum calefaciat. . Et licet omne instrumentum directum vi primariae causae utentis agat supra virtutem sua species,tamen quodlibet'don est cuilibet sermat vel artifici commodum
524쪽
DE P ARADox Is SECTAE S EN. 12 Imodum organon ad proprias actiones. Quod supra vires id non sua,sed vi principalis utentis operatur, unde etιam omnu essectus instrumenti, causa fisa Asir menta4.phusophis nobilior esse rixatur. XXXX. in confesso est, calorem esse generantis &miscontis causae primariae instrumentum , &effectum, quae est substantiae generatio hoc ipso longe nobiliorem. Neque tamen sequitur, natura utitur calore ad generandum, quae actio est supra virtutem caloris per se considerati, ergo etiam possit uti frigore in eundem finem S modum. Non quodvis in-1irumentum, seu quaelibet qualitas, cuilibet formae commodat pro instrumento , etsi hanc vel illam commode usurpat, ad productndum effectum ejus
natura superiorem, ideo quamlibet adhiberi posse concludetur, S si neque hoc neque aliud sua indole plane ineptum ad ossicia quae intendit, imo plane e
jam contrarium nequeaς ad eadem informare, tum nec ulla nec etiam adpropriata poterit sic usurpare.
XLI. Deinde si omne id, quod est in misto, foret
in aliquo elemento, revera omnis inastio & compositio erit frustra. idcirco enim res miscentur, ut novae oriantur vires, quae non erant in simplici. XLII. Sed audiamus contrariam crassem sopbistieationem. In nullo seorsim est sapor, er3o non erit ex mixtione elementorum: in nullo pariter elemento est vitaisus, visus, sensusque caeteri & motus voluntarius; Ad quod respondeo primo per instantiam: tractio magnetica in nullo est elemento nostro, nec principio chymico, sale, sulphure aut me curio: Ergo magnesnon constabit ex Elementis aut
principiis quoad materiamr de principiis enim ma- . Κ, s terialibus,
525쪽
terialibus, qualia sunt elementa, loquimur. Inlo elemento est laetitia hebetudo discursus, . si tristitia, profunda imaginatio: attamen ab huimelancholico metum & maestitiam, ex bile srem resultare, &in sanguineis laetitiam esse ubi
rem certum est. A qualitatibus vero Elementardi temperamento humorum haec evcnire mala dicat ex intemperiei, per contraria, emendat reducta, sanitas. Quaero ulterius: Cum duxi Seian. debeat inter agens & patiens esse comm. generis, quomodo diae qualitates possint ageren Imam, aut cam ad tam corruptas actiones dispirc3 Quinimo cum omnis actio sit a contrariisdem in infiit. med. liuetore unius generis; an vero nihil contrarium,multoque m tuus quae smentaris adversa, quomodo eam assiciet,cum et nec naturalis nec potentialis ei insit obedienti patiendum a qtia hiatibus.yenique cum mens irtelligendo & ratiocinando, non agat organis coiris,ut est tertio de anima apud Phil. quomodo l.Organis corporeis in tam ferocia agi potest delirXLIII. Sed red camus ad rem : Ego ante haec averaveram deo seri novas mistiones, ut novae smi, qualitates, novaeque vires per rerum mistic acquirerentur. id erat negandum vel affirmandi Si dicis nullas acquiri falsus es, quia res per temramenta qualitatum, acquirunt alias vires quam sint in elementis uti deinceps clarius patebit. Diram per varias mistiones, va riosque mistionis mooriri indicibiles&sensui minus obvias, magnae i& latentis efficaciae qualitates: id exemplo venetrum, adductaque regula male usurpata qua adsti t
526쪽
DAP A R A Do x I s SECTAE SE N. saatur, nihil aghre supra virtutem suae speciei, refellere
XL.IV. Regulam quod attinet, verum est nullam qualitatem agere supra virtutem suae speciei, si pro se, & ex se, suaeque duntaxat naturae viribus agat: at si usurpetur ut instrumentum velut calor directus ab anima coquit, chyliscat, ossificat, generat agit virtia te causae principalis dirigentis. Et quod obiicitur qualitatem nullam ita dirigi a sormis posse, ut aliam edat actionem quam quae ipsius est propria:
eo ipso negatur calorem vivificare S gcnerare, qMe adeo vere sunt opera caloris ab anima directi, ut&mors per exstinctionem caloris definiatur , & vita & finitas in calido &humido commoderatis esse dicantur, quod siccitas frigidatasque es ementaris sene-θutem di mortem afferant, &intemperies frigida coctionem actionemque caloris laedens, es ementari calore , calorificisque remediis emendetur. Ma- lunt itaque oppedere principiis antiquitatis & irrefragabili veritati, qua dicitur, quod calor, cum di- rigitur ab igne urit,cum ab anima coquit, vivificat, quam dare locum & cedere vero. De his vide sequentes de calido innato & morbis substantiae disputationeS. X LV. Exemplum venenorum mihi objectum quod attinet, quaerendum unde venenata, qualitas di deleteria vis in sanguine & semine corrupto & in gangraenai Curruptio est ex putredine; putredo est corruptio substantiae a manifestis qualitatibus: quo
varie misa ex elementis genιta, magis corrumpuntur, eo ad maioram veneni proprius accedunt. Grpus humanum
527쪽
324 DIS P TATIO V. productum quo nobibus est,tam in integri ate perseverrim, eo deteriores in corruptione acquirat qualitates, veluti in semine 2 sanguine corruptis testatur Galenus. αXLVI. Sed non recedamus a quaestionis statu longius. Quaerebatur an, quod non et in Elementis pmnis, nequeat esse in re ex Elementis producta velaenerata, Me in eo cuius materiam ct subjectum forma praebeant e&menta; Et cum sint inmitiis tum simplicioribus tum animatis varieque . remistis qualitates quae primis qualitatibus serantur nobiliores, sive eae manifestae, ut color, odor, sapor, sive occultae fuerint, ut tractiva ferri in magnete, S purgativa bilis in Rhabarbaro, an ideo diversa comminiscenda elementa per quae materiam aliam, a quatuor nostris alienam de prorsus diversam subministrantia haec insint. De quibus ut porro latius videamus, prae monendum Crit, nos agere hic de iis principiis, quae materiam desuriectum formis corporum sublunarium, generationi &.corruptioni obnoxiorum subministrant, atque Aristoteli sanamque philosephiam sectantibus
elementa sunt cognominata, quibus ab eodem philosopho competat definitio elemcnti lib. v.metaph.
tradita, quod sit corpus simplex, ex quo aliquid in- exsistens componitur, specie in aliam speciem indisi- sibilcet vel lib. s. de coelo: corpus simplex in quod cum insit, corpora dissolvantur, ipsum vero in alia quae spec te differant, dividi nequeat. Prior definitio compositionis, posterior resolutionis respectu da
XLVII. Haec vero ab antiquitate agnita elemeninta, Clar. Senn.ob allegatascausas, pro solis uuisque principiis non recipita ultus di subnixus jam ante ci- tatis
528쪽
Ds PARADOXIs SE OTAE SEN. fastatis & non leviter libratis, porroque acrius cribrandis rationibus. Proinde tenendum quod omnis affectio ει qualitas sit assignanda suo sae3τω δαλ- Qualitates insunt, vel propter elementorum mistiones starias, aut formas varie misi is inditas, vel propter prima elementa: Color, odor, saporro , vel tractio magnetica, si insit per eledienta prima, a- licui horum primo, omnique porro elemento vel misto ex iis genito inesse necessum est. Omne enim
quod cuipiam per aliud inest primo & per se cuipiam
inesse debeat.Quocirca aeqmν tractricis serri rudictarum qualitatum,erit ipsum corpus mistum sua peculiari forma praeditum, vel tria chymicorum a Sen nerto approbata Elementa. At in nullo horum trium, aut nostrorum quatuoreae inveniuntur: Relinquitur ergo inesse per temperiem apertam vel occultiorem ex certa variae militonis idiosyncrasia, vel .
XLVIII. Sed antiquam cramben qualitatum primarum hostis reponit, clamando nullam posse fieri mistionem talem ex quatuor primis, ut altior inde exsurgat qualitas altioris virtutis causa quam quae a ipsis insit primis,idque ob frequenter & ad nauseam seustra allegatam regulam: Nihil agitsupra virtutem
suae speciei.Hanc putat esse Orcigaleam, quae tamen rudioribus duntaxat imponere queat. Novimus enim elementa, cumprimis etiam esse condita, ut sint materia generandorum corporum, quae uti non debebant manere pura elementa leviterque confusa, 'ita & formas quae aliam essentiam,quid litates,qualitates& naturas largiri possint, induere oportebat. 'Verum eaprincipiis chymicis actu non inerant, fim
529쪽
32 6 DIs PUTATIO V. . que aliis quatuor. Forma non inducitur nisi praece dat debita praeparatio & dispositio materiae, quae cuique introducendae peculiaris S propria est, eo-uue exquisistor requiritur quo illa fuerit nobilior. Neque enim quae conveniens est forma pulli, ea perinde ad humanam vel gemmarum introductionem suerit idonea. Ea sane dispositio est opalitas in corpore elementato &misto elementaribus primis nobilior. At inquies, quomodo illa a primis ignobilioribus, nihildupra suam indolem potentibus conciliabiturὸ Generabunt nobiliores seipsis qualitatcs primae & id dabunt quod non habent,id effvent quod non possunt, supraque suam est speciem λX L. Revertere ad physicam Sennertianam, in
qua docetur, omnem mistionem & mitii generationem, & praeviam ad formam alterationem, fieriine neficio & opera caloris clementaris r ibidem causemistionis generalis praedicatur coelum, proxima vero actio duarum qualitatum activarum .Et l.de Gai.' cum Chym. cons. S disi cap. 1 a.dicitur, calorem esse commune naturi instru mentum N Diu tουργὸν quo res. misceat, generet, veat. An hic non resultat a qualitatibus primis actio& effectus ipsi met nobilior & superior 8 nunquid ipse inquit in tract.de Gai. cum
Chym. cons. dc diss. I o. l. 2q8.calorem multa operari ut animae instria mentum, us solus non efficeret.
Ex quibus omnibns apparet falsitas illius effati, nihil agere supra naturae suae indolem, etsi a causa principaliore dirigatur,imo a superiore causa sic dirigi posisse, ut alias edat actiones, qua ex se & sua natura pro- , ferre natum erat. Haec accuratius in disputationibus
de calido innato di morbis substantiae discussa sunt.
530쪽
E PARADox Is SECTAE S E N. 3 27 Sed ad prima ab ipsemet Mercato de primis qualitatibus prolata axiomata respiciendum ipsemet
D. Sennertus non negat omnis mistionis,gencrationisque misit auctoiem, & commune ad hoc naturae proximumque instru mentum esse calorem,cul nunc soIi Ossicium committit , nunc coelum, nunc formam vel animam directorem praeficit. Nulla res in composita quae non per militonem genita sit. Res itaque omnes fisae generationis causam proxιmam gnoscunt ca rem'. generatio est substantiarum : quomodo itaque calor generat substantiam ρ agnosce quomodo res quaepiam agat supra virtutem suae speciei, cujus rei elucidatio & explicatio sequeretur uberior. L. Sed qualia corpora calor miscet , an ab et mentis quatuor diversa' nequaquam. Miscet enim . humi dum cum sicco , & teste Sennerto omnis actio inter contraria unius generis. Cum ergo, uti ex Mercato probatum est elementariae qualitates 'μt omnium primae ct communes , omniumque alterat in um ct mutationum prima causae , ct distositi-
et esse habeant ad omnium generationem , ct omnibus insint , nec alia misceant quam corpora prima qmbus insent . necessum eis omnia corpora constare ex elementis, ct has quat later omnium caterarum tum persee, um 3nterventu formarum esse originem. Omnibus inesse rebus nemo neget , rnsunt ut misceant , generenβ , conservent. Calor nιhil misicere potes quam μή lementa prima , nec enim aPt in corposta toto genere diversa'aliena , quaque non sint ita ex iis primis composita , ut in eadem reflvi nequeant. uuo uin