Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

291쪽

philosopho, ut & iurisconsulto , mercedem petere.

tuu etolenti sapientirem venum exponunt, j sophi lae voc-tμr, non minus infami voeabulo, Pam si meritorios dicas. Sophistae enim vocabantur, ut ait Cicero Acad. IV. qui ostentationis, aut quaestus causa philosopleban . tur. Magnifice Arist eles Nicomachiorum Ix. I. τει

Reddenda gratia ubera moluntate: ea enim est qua amicum'virtatem decet sic facere oportet ciuib- ρbιώ- f hia communicata est. Neque enim eius dignitatem pecunia metiri licet: par ennis olimatio haberi non potest. 'Sed forte susticii , ut aduersum deos ac parentes, id quod dari potest. Se- . neca de beneficiis v. 17. Est intolerabitu res, poscere nummos,'contemnere. Indixi li pecuniae odium : hoc professus es: hane perbonam induisti: agenta est. Iniquis imum est te pecuniam siub gloria egestatis acquιrere. Vicinam sapientiae eloquentiam, bonarum artium principem Silius apud Tacitum Annalium xi non fert sordidis ministeriis se dari. Quintilianus parer declamatione CCLXV III. Nihil enim etidetur philosophia habenae praestantius, quam quod modicis contenta est; ampliores opes non desiderat. Nam si cupiditates ea dem, quas caeterι habent, non mirio quid pro P. Et declamatione CCLXXXIII. quae estpatris abdicare volentis filium Cynicum: Pod si abiucationem seire non potes,ste carere hereditate malum iudieas, deprehenseas es, dan

292쪽

no pecunia mouem ,-detrimento fama: tr homo qui has ipsius opes quotidie incusias , tamen concupiscis. Iustinus Martyr dissertatione cum Tryphone Iudaeo, ait, se expertum multos magistros philosophos, postremo venisse ad Peripateticum, qui post paucos institutionis dies, pactum de mercede facere voluerit, ne inutilis sibi esset haec consuetudo: se vero ab eo statim abscessisse, quod eum nec philosophi nomine dignum existimaret. Et Tatianus irridet philosophos, qui cum nullare opus sibi esse dicerent, interim Opus haberent non coriario tantum ob peram, textore ob tunicam, fabro ob baculum; verum & diuitibus. & coquo gulae explendae causa. Capitolinus Marco: Fama fiui quia suo philosophorum s ecie quidam GT rempublicam vexarent, e priuatos; quod ille purgauit. Idem sensus in lege, Cari,' Carini, & Numerianir professio , desiderium tuum inteπρ disicrepant: nam cum philogophum esse proponas, vinceris

auaritra re rapacitate. Et onera qua parrimonio tuo iniun

guntur,siolus recusare conaris. Et in illo Valentiniani &Valentis: Turpe est. vi patriae juncitiones jserte non posit , qui etiam fortunae vim si serre prositetur. L. Reddatur, C. de professoribus & medicis libro x. Themistitis oratione

-τίω ο γρου δή υνα uanquam enim honore dignus eri habitus, meti plena philosophia, non tamen oportet eam deiicere, e Friendo τι pecunia a mam da viaeatur. ' ,

293쪽

L. Pa

cter tensis colinia in eadem priuincia Augusti beneflatis gratisset id est, M. τα μώη. vide quae ad Lucam I. 28.

L. AEtatem.

Tributo capitis obligantur J Vide ad Matth. xxv. r7. L. Vltima. In sesitania Pacensis, ρά m Emeritensis iuris Italici fiuntJ Coloniarum aliis dabatur ius Italiae: aliis ius Latinorum, ut ait A sconius ad Pisonianam. ex utice Italici deprauata videtur vox in Hispania Hidalgo: quan- uuam alij filium alicuius, id est ingenui, alij ex Gotnis ortum interpretantur.

DE PROXENETIS.

L. Si proxeneta. ' Videamus an possit quasi mandator beneri J Aut quod constituit Plato duodecimo de legibus. Vbi ἐόητης, non est fideiussor pro pretio, sed lecundus auctor, ut Vlpianus loquitur, quod in Glossis exponitur βεcαιωτής, id est, pro euictione sponsor. Verum aliis

legum conditoribus non placuit, aut venditori pro pretio, aut emtori pro re obligari pararium ; ne sic ni-inis periculosum fieret hoc ministerium mercantibiis . 'quotidie necessirium.

294쪽

L. Ta

mrbum hoc si quis J Verbum, dixit non verba: quia 'longo usu duo verba in unum coaluere, ut &in numquis & aliquis. Verbum hic sume pro quavis parte

orationis. Itaque quod in Basilicis eu ,- ρημάτων -- μααας, id abud Harmenopulum est , mῆι- ραρο mας. Iurisconsulti enim aliter , quam grammatici, aut dialectici. voces istas promiscue usurpant.

Tam mastulos, quam faminvi complectitur J Sic & quin ruis feminitio attribui ostendit Nonius ex Liuio An-ronico: Mulier, quiqquis es, te volumus: Caecilio: igiser qui quis es mea mulier: Pacuuio: eisquis tu es m ιier quae me insiueto nuncupasti nomine. Nam & quis, olim' pro utroque genere positum, ut Plautus: Sed quis ea est mulier es Et alibi : Dic mihi sodes, quis ea est, quam vis ducere uxorem ' Sic dc adiatiuo qui veniente a quu in s minino Virgilius utitur: Θι cum partira cum rde Acca loquens. quod ni esset, tamen fert usus omisnium gentium, ut ubi desunt communia, masculina pro communibus poni possint. Hermenopilius: υ λι- Quando mastulina enuntiantur, plerumque ea intelligi untur σdeforminis. Vti in edicto, quem liberum, supra de ii mine libero exhibendo. Est autem inuersa locutio, Tam masculos, quam feminas: Pro, tam)cminad qMam masculos 'complectrur. masculis nulla est dubita-

295쪽

Hoc dicit ad sextam isique ineι horam tiboranduet es: post eam, eundum ad prandium, ipsum horologium indicat. Nam post sextam horam nota id est Z ,pro sieptima, H, pro octava, Θ,pro nona, I,pro decima j ut collecta faciunt Zηλ, id est, edere te iubent it vivere possis.

L. Itinereis

Itinere faciendo , miginti millia passuum in dies singulos peragenda, sic siunt accipienda J Id est, ubi lex viginti millia

passuum dat in dies singulos, ut tutoribus se excus turis. L. scire, F. aliud, D. de excusationibus tutorum, L Institui. s. qui autem, eod. tit. in eo qui ex cautione iudicio sistendus est. L. 1. D. si quis cautionibus: in bonorum possessione admittenda. L. utile, g. si praeses, D. quis ordo in possessione seruetur. Vbi lex nihil definit, viri boni erit aestimatio, quanto tempore diligens paterfamilias conficere iter possit. L continuus , de verb. obligat. Solent autem iudices in talibus plerumque id sequi quod lex in aliis definiit. L. si cui, 3. tamdiu. Ex quibus causis maiores. Millia pansuum incipiebant a continentibus aedificiis, & in viis militaribus, per apides signabantur. Passus hic intelligendi Geometrici, id est pedum quinque. Si de die non conueniati Vuod Lepe fierilolet. L. de die,supra, qui satis dare coganti r. Eius aput apud hostes est hereditas dici non potest, quiast μι decessit J Nempe ex veteri iureis Serui enim lucis

296쪽

ce res non habent. L. seruus C. comm . de legatis. Sed lex Cornelia facit, ut eius sit haereditas, rem ita sumendo, quasi is decessisset, quo tempore. captus

L. Nominis.

Nominis appellatione rem significasitIn Basilicis: Πυαρι-

γράμματα, sunt rationes: inde καμματισι, Vt

Nomina sunt debita in eodicem relata. Id Ciceroni & aliis est nomen facere. Asconius: uti debitorum nomina dicuntur,praesertim in his debitu in quibus homisum nominascripta sunt, quibus pecuniae eon octae sunt. Hinc factum,ut & pro cautione nomen poneretur. L. si mulier, C. de pactis. Et frequentissime pro ipso debitore, ut cum Cicero id se consecutum di- cit, ut bonum nomen existimetur: &cum Columella ait, vel optima nomina non appellando fieri mala,& cum in senatusconsulto Macedoniano dicitur nul- ilius posse filij familias bonum nomen exspectata patris morte fieri, & cum Scholiastes ad Horatium rismina recta, interpretatur idoneos debitores. Res hic est id quod debetur, ut in Basilicis. Sic si quis nomen legauerit, id quod in actionibus est legalym tiatelligitur , non tabulae tantum. L. qui chirographum, D. de legatis m. tabulas intellige, in quibus scripta nomina. Ideo Cicero in nominibus esse,& in tabulis pro eodem possit, & opponk Ρςcunix

numeratae. . Diuitigod by Coosl

297쪽

AD IVS IUSTINIANE V M. - 13 rL. Rei appellatio.

Etiam ea quae extra computarionem paιrimum, nostri senilVt iura seri lchrorum, dignitate, . Cum pecuniae significatio ad ea referatur , quae in patrim)nio suntl Id inde, quia vetustissima possessio pecora, Vt . notat Columella, additque apud multas gentes unum is hoc usirpari diuitiae genus. Comprehendit ergo pe-uniae vox, apud nottios auctores, non numeratam tantum pecuniam, ut L. mutuum cre ditum, D. de rebus creditis. L. 1. D. de Sc. Macedoniano. L. si vero,

D. soluto matrimonio, sed & ipsa corpora. L. pecuniae verbum, infra, hoc tit. &iura. L. pecuniae nomine, infra, eodem hoc titulo. Et fructus. L. Ballista, supra, ad Sc. Trebellianum. Q d vero dicitur in L. receptitia . C. de constituta pecunia, sub eecuniae nomine omnes res exigi , intellige ex hoc loco, eas quae in patrimonio sunt. Sic Horatius: Et genu/, i formam regina pecunia donat.

Et alibi: . Abstinens

Ducentis ad si euncta pecunia. Et in Glossis: Pecuniosius opere locato conducto. His verbis Labeo significari: ali id via quod Graeci vocantJ Vt domum, nauem, columnam,statuam, basim, apud Ciceronem: balneum, theatrum, stadium: L. si is, , . quaedam. D. ad legem Falcidiam. Vsurpant sic vocem Plutarchus & Polybius. Aristoteles etiam hoc

298쪽

sensu usurpat initio Nicomacheorum, dicens ubicunque finis aliquis praeter operam proponitur, ibi εργα, id est opera esse praestantiora ονερμων id est operis. Qui opus facere debet, is propriamformmn dare debet, quae ex consummatione contingit. d. g. quaedam. Quae facti sunt, diuiduitatem non re sipiunt , ut ibidem dicitur, & L. stipulationes non diuiduntur, supra, de verborum obligationibus. Perfecisse aedificium is demum videtur, qui ita consummauit, ut usui esse possit. L. aedificia, *. perfecisse, infra, hoc titulo. Argentum coeptum fabricari, talium aliquatenus dicitur, quia plane οἴσηπιν, id est iniae tum non est. L. cum aurum, s. infecti, D. de auro, argento mundo Sed perfectum aut opus dici non potest. Plinius minor in Epi

grammate.

Vt laue est cerae, molia cedensque si Matur Si dolios digitos, iussaque mi opM.

L. Nominis. I Iominu in rei appellatio aά omnem contractum err obligationem pertinet J Non male illud, rei, hic sumas a nominatiuo reus. Reos appellatos, inquit Cicero, non modo eos qui arguuntur, sed omnes, quorum de re disceptatur. alibi: reos appello quorum res est. Sic stipulandi&promittendi reos dicimus. . Verbum ex legi 'us sic accipiendum es, tam ex legum ρη-

mila, quam ex verbu J Vide quae dicta ad legem, Scire leges, D. de legibus.

299쪽

AD IVs IUSTINI AN EUM. 183 L. Spo o. Sponsio appellatur, non solum quae per θοημι interrogatisanem fi J Id est per illa verba, hi ondes 'stondeo. sponsus,

ut ex sponsu agere.

Sed omnu stipulatio promissioque J Vt dabis ' dabo.

L. Verbum oportebit.. Verbum oportebit tam prasiens , quam futurum te in Inisi ai J Verbum, oportebit,ubi additur vocibus quicquid, si, siquid, solet sumi. Sic &erat, infra, L. verbum. Αbfuturum esse. L. Nouissime, D. ratam rem haberi. At contra, verbum, Oportet, ad futurum non refertur. Ideo addi solet oportebitve. L. si stipulatus, I. cum stipulamur. L. si a colono, D. de verborum obligat. yclionis'erbo non continetur exceptio J Sunt enim haec contraria. Exceptio actionem excludit. Achio datur per sit Exceptio per ni. Recte tamen retis in est ceptione actor est, id est, actoris partibus fungitur, quia suum ni probare debet.

L. Marcellus.

Verbo perisse, restissum, er factum contineri oe mi ra

ptum J Fio, Vaeneo, pereo, sono sunt neutra , significatu passiua, optosita activis facio, vendo, perdo. Pereunt res absolute, si formam suam amittant, quod fit in rebus artificialibus, scindendo & frangendo, ita ut ubi id euenerit, abesse res dicantur. L. mulieris. L. Labeo,

300쪽

infra,hoc titulo. Pereunt nobis, si extra potestatem nostram fiant, & desperata sit persecutio.

L. Creditores.

Ex quacunque amon et Puta commodati, pignoris. L. I. D. de rebus creditis. Origo vocis credo est a do, id est, concedo, tanquam crevissem, id est , vidissem. Sed usus latiorem fecit significatum.

Vel persecutione J Persecutiones dicuntur ubi ius oriadinarium deficit, ut in fideicommissis. L pecuniae, 3. 'actionis, infra, hoc titulo. Iure ciuiti J Ius ciuile hic honorario opponitur, non iuri gentium, quod comprehenditur sub iure ciuili, quatenus a iure ciuili firmatur. Sine miti ereceptionis perpetuae remotione J Nam qui exceptione perpetua remoueri potest , non est creditor Qui exceptione temporali , similis est conditionaliereὸitori. Ita nos docet Paulus, infra, L. creditor au-tam. Paria supi nomen suum non obtinere, aut vim nominis. Sic Vlpianus ait, cum quis exceptione summoueri potest, esse quasi nullam actionem L. & eleganter, s. seruus pactionis, D. de dolo malo. Sic &dicitur non dari actio, quae exceptione suta

mouetur. L. i. D. de Sc Macedoniano.

honorario J Praetorio, ut in actione de peculio, multisque aliis, aut etiam AEdilitio. Vel extraordinario J Vbi iure agere non possumus, sed ossicium imploratur, ut iam iam diximus de fideicommissis. Paulus. L. quaes, . vltimo, D.de minoribus: eψcto nulla propria actis vel cautio proficisciture ta-