장음표시 사용
301쪽
tum enim hoc pendet ex pratoris cognitione.
V et siub conditione J Nempe stipulata. Sic intellige
L. conditionales, infra, hoc titulo. Aliud in legatariis: nam is, cui sub conditione legatum est, pendente
conditione non cst creditor: sed tunc clam exstiterit conditio: quamuis eum qui stipulatus est sub condi- . tione, placet etiam pendente conditione creditorem esse. L. is cui, D. de obligationibus&actionibus. Aod si natura debeatur , non siunt loco creditorumJ Nemis e H ' κυριολεξίου: Quia lege eos destituente exigere ni-1il possimi. Sicut autem debitor intelligitur is a quo invito exigi potest L. debitor infra, hoc titulo: Ita creditor, qui potest exigere ab inuito. Vide quae diximus libro n. de iure Bali ac Pacis xi v. Dicitur ta- . men is cui natura aliquid debetur, creditor per Ui-- quandam, per abusionem, ut loquitur Iulianus. L. fideiutar,f. naturalis, D. de fideiussoribus, sicut&Quintilianus tionsfert abusionem. Itaque in dubio, & nisi res & verba aliud cogam, creditum intelligitur, cuius ex legibus petitio est. L. si is cui, 3. Fauius, D. de solutionibus &li Derationibus. Attamen in illis natura debitis, ubi quid soluitur, solutio est, non donatio. L. Hoc iure, f. si quis seruo, D. de donationibus ἰ nempe quia legibus Romanis visum est talibus debitis accommodare ius non plenum, sed dimidiatum, aut minus dimidiato. Sic nec locupletior censetur, qui sua liberalitate ad remunerandum sibi aliquem naturaliter obligaueritini si re ipsa acceperit. L. ted etsi, f. consultus, D. de hereditat. petit.
Sed si non sis mutua pecunia, bed contractin, creditores ac
302쪽
Dst HVGONIS GROTII FL. Sp. cipiuntur J Quanquam initio creditum dici coeperit in
mutuo , neque tamen Vocis origo obstat, neque usus impediit, quominus &in aliis contrae ibus ictum no men usurparetur, quod latius explicant leges sequentes.
Θοάs ex populari causa JMale legerunt Basilicorum
concinnatores ,pupiliari , Ἀ--ορφωικῶς. In populari actione singulis quidem ius est agendi , sed non ideo creditores dicuntur ante litem contestatam, aut locupletiores. L. populares, g. item , D. de populari actione. Iret enim alioqui res in infinitum. Nemo de populo non esset creditor. ideo pro talibus actionibus non placuit fidei ita rem accipi. L. si quis, D. de fideiussoribus & mandatoribus. Simile est quod a populo manumissus populum in ius vocare sine venia praetoris non potest, singulos de populo potest. L. sed si hac, f. qui manumittitur, D. de in ius vocando. L. in tantum f. uniuersitatis, D. de diuisione rerum. Litis contestatio hic idem facit, quod occupatio in littore, aut theatro; de communi facit proprium. Minus soluti qui tardius soluit J Qua ratione qui taliadius soluit, quam soluere deberet, minus soluere intelligitur, eadem ratione qui praemature petit, plus petere videtur. lnititui.*.si quis agens: D. de actionibus. Si in diem debitum pure legetur, utile est legatum. L. sin . ivitem, D. de legatis. i. Institui. de legatis,f. ex ontrario. Et de fideiussoribus, 3. fideius res. L. solidums
303쪽
dum , D. de solutionibus. Locutio est multo longius a proprietate recedens, cum minus soluere dicitur qui nihil soluit. infra, L. minus hoc titulo. L. illud 'uoque, L. si cuius, D. de tributoria actione Proprie minus est, cui aliquid deest, ut fiat solidum: nihlso nihil deest. sed mens eorum qui leges condidere, hanc in- . terpretationem exegit. Nam H minus quam suum est recipienti consultum volu re, quanto magis totum perdituro L. Mulieris. . . Mulieris appetitione etiam mirgo vir otens contiηetur JTextullianus iuris Romani petitissimus in docta disputatione de virginibus velandis, interpretans illud A postoli de mulieribus,1 . Cor. xi. s. dicit non exspectandum dum virum passae sint. neque vero statim ut natae sunt, dici mulieres: sed ex quo se intelligere coeperunt, &Censum naturae suae intrare, & de virginis exire, M pati nouum illud quod alterius aetatis est, ubi caro transfigurata est, vox obsolefacta, membra completa, pudor ubique vestitus, ubi menses tributa dependunt, unde & muliebria pati dicitur. Est alioqui vox mulieris in usu 'α λυοχρως, & pro materia distinguenda. Mulier a mollitie, id est a patientia, ut ait Isidorus Potest autem hoc nomen sumi aut de potentia remota, Vt cum etiam puellas quasvis comprehendit. L. seruis, D. de legat. iii. Sic enim mulieres csicuntur quaecunque sexus foeminini sui t. L. Argumento, g. muliebre D. de auro, argento. Aut de potentia propiore, Vtin;
304쪽
potens, ut L. Haec autem, g. an praetor, supra , D. ex quibus causis in possessionem eatur: Institutionibus de nuptiis in principio. Nubilis, ut loquitur. L. haec conditio, D. de conditionibus & demonstrationibus, &Virgilius:
Iam matura miro , iam plenis nubilis annis.
Qui sensus est Tertulliani, & legis huius. Aut de ae uipso: quomodo mulier opponitur virgini: Vt, L. alioquin, D. de contrahenda emtione. L. ex emto, 3. si quis virginem, D. de actionibus emti & venditi. L. si collactaneus de manumissis vindicta. Hoc sensu Cicero irrisus quod sexagenarius virginem duxisset, dixit, mis. Significationem primam, & tertiam,
per illud loquendi genus quod Graeci vocant, miscuit V lpianus: L. quaeritur, 3. mulierem, D .de AEdilitio edicto: M ulierem ait , quae mulier feri non possit. Simile est hoc illis locutionibus: capti potuere .capi ' si iacent , satis dicunt. Sequitur' e sequentem. Et si
Res abesse etiὰ ntur feti Sabinus Peaus probat etiam hae, quarum corpus manet,forma mutata est J Sunt multae significationes vocis abesse. Absunt quae in rebus humanis non sulit, ut in fine huius legis dicitur. Abest qui non est eo loci, in quo loco petitur. L. absentem, infra, hoc titulo. Qui extra continentia urbis est. L. collegarum, β. infra , hoc titulo. Et d. L. absentem. Variant scilicet pro subiecta materia verborum significationes. Hic abesse dicutitur res, quarum forma, uam Cicero speciem mavult dicere, mutata est. Vide quae dicta a nobis lib. ii. de iure Belli ac Pacis ix. 6.
305쪽
. δεδεῖαπεῖν . Res abesse vulentur, quaru/ν corpore manentie, forma mutata est, ira it si reddantur corrupta aut transfiguis' ratae, dica'ur abesse. Corpus lila dicitur quod Graecis, ἴλη, Latinis vetustiori s nonnullis silva, vulgo, ut &Ciceroni & Senecae, materia. Formae magi Squam materiae competere nomen ουιήιας, est Aristotelis sententia, Vocatque eam, ses ἰω , modo & ενερμου, aut C. αλε-
ἡου. Mutata forma prope interimi rei substantiam . dixit Iurisconsultus in L. Iulianus , 3. sed siquis. D. ad exhibendum. Et ideo si eorruptae reddita seni J Vt si seruo venenum datum est. L. & elefanter, f. non solum, D. de dolo malo. Si sit vulneratus. L. qui sibi, f. qui Stichum, D. dea 2. & obligat. si res exhibeatur deterior, d. f. sed si quis. L. Iulianus. L. sed mihi, si reddita, D. commodati. L. i. s. si res deposita, D. depositi. Si pecunia quae soluta est, sit improba. L. cleganter, D. depignorat. actio: si res male tractata, si seruus debilitatus, g. in pignoratilia, eadem. L. GliransfigurataeJ Vt si uniones & hyacinthi in nouum ornamentum, additis margaritis & gemmis, sint conuersi: neque enissi durat id quod in specie sus non permansit: sed quodammodo extinctum est. L. si re ab herede, D. de auro, argento. dammodo dixit, ut prope interiisse modo liabuimus. Substantia enim rei partim est in silua, partim in specie: sed praeualet' species, cuius ergo data est silua. Itaque res commu-
306쪽
tata, atque etiam deterior facta videtur, etiamsi in meliorem statum conuersa sit. L. vlt. D. de usu & ha bitat. Omnis enim praecedentem habet quod in naturalibus proprie, in artificialibus minus
proprie, vere tamen ob naturae imitationem, dicitur. .
moniam plerumque plus est in manM pretio , quam in rei Sic Ouiditis:
Materraim siverabat opus. Manus enim pro opere. Petronius r-Zeuxidis manus vidi. Solinus: Hae aedes Daedali manus ostendebant. Dicitiir manus pretium ; ut apud Tertullianum de idololatria : Sed de meraeilibus O manus pretiis interest. Contracte manupretium. Vt L. qui insulam , f. qui aedem: Pro lapide edi manupretio dominus redemtori in pedes singulos septem dabit. Varro: Manupretium a manibus e tinpretio. Et alibi: A manu manupretium. Cicero in Pisonem reum etere ista prouincia tibi manupretium fuerit, non euem saper te, sid perditae ciuitatis. . Et in iii Verrina: Machiana manupretium. Ad quem locum Asconius ita via Fran- cisco Hotomanno est editus: Manupretium dicitur,mbi non tam materia ratio, quam manus atque artis duritur. Idem dicitur pretium operae. L. cum duobuS, M. Vtrum, D.
pro socio: Pretium rerum non in substantia, sed in a re patum. L. sequente hoc titulo. . Desinere autem abesse res tum videtur J Hoc spectat ad L. Attiniam, quae rem furtiuam non ante vult posse V sucapi, quam in potestatem eius, cui subrepta est, reuersa sit. L. sequitur, ,. quod autem, D. de usucapionibus, hoc est, postquam ad dominum redierit, ut . .
307쪽
loquitur. L. inter omnes , D. de furtis. Vitio rei purgato: Institutionibus de usucapionibus, 3. aliquando. Cum silc redit ιn potestatem, ne amittere eius possessionem possimus J Idem est cum eo quod dicitur in d. l. sequi Iur, 3. tunc autem. In potestate domini rediisse dicendum, cum possessionem eius nactus sit iuste, ut amitti non possit, & tanquam suae rei. Neque enim videtur possessionem adeptus is, qui ita nactus est, ut retinere non possit. L. non Videtur, D. de acquirenda pos sessione. Neque illud iuste immerito addidit Paulus. Nam si dominus fundi possessorem vi deiecerit, non videtur in potestatem eius redisse, quandoquidem interdicto unde vi restituturus est possestionem .d. l. sequitur, 3. si dominus. Q d pari modo ad rei mobiles, nquibus furtum fit, transferri debet. L. t .F. rem autem,&L. sequenti, D, de condictione triticiaria. Vt ergo usucapio procedat, requiritur vitium rei sit purgatum,& dominus sciat rem sibi fuisse substractam. L. qui fundum, g. furtiua res, supra, pro emtore: Vt redierit res in possessionem iustam d. g. tunc autem, Ut norit dominus esse reuersam. L. si ad dominum, D. de
Ob ho, quod furto pridem substracta est, abest er ea res,
φ.a in rebus humanis non esi J Quia iam tunc abesse cepit, chm furto substracta est: eaque causa prior quam secutus rei interitus. Sive igitur maneat res, siue non maneat, abesse recte dicitur. Abest etiam id quod in rerum natura esse desiit, & deperditum dicitur. L .deperditumi D. de hereditatis petitione. Dicitur res interire, quae nulla relinquitur. L. verum est, β. Vtrum,
308쪽
i, HUGONIS GROTII FL. s P. D. pro socio. Atque ideo talis rei & v suffructus & societas interit: sed hic, ut diximus, spectatur id quod
Si te limentum sic sum reddatur J Vide quae dicta ad
legem praecedentem, M. res abesse.
iem si dominus rem qua Iurio Im aberat, gnorans, emerit J Nam qui sciens emit, repetere quod soluit honpotest. L. suae rei emtio, D. de contrahenda emtione. Reeli dicitur res abesse J Nam & pretium res est, &abeth quod frustra datum est. Utilitas aestimationem facit. L. si vendidero, g. cum autem, D. de furtis. Non idem est res,& eius tei pretium. Sticho vendito & mortuo non debetur eius pretium. L. venditor, D. de he raditate, vel actione vendita. Nummi ex re furtiua redacti non sunt furtiui. L. si quis uxori,f. si Titius. Et L. qui vas, in fine, D. de furtis. Attamen efficit negotiorum quorundam natura, & verba , ut pretium loco rei succedat. I tractione quod metus causa, locupletior censetur fictus qui pecuniam habet pro re. L. si ipsa res, D. quod metus causa. Sic & petitori hereditatis restituitur pretium, quod in locurri rei hereditariae successit. L. si & rem, D. de hereditatis petitione. Sic rogatus restituere quicquid ex hereditate supercrit, si de pretio rerum venditarum alias compa. rat, nihil diminuis evidetur. L imperator, g. cum autem, D. de legatis u. Sic rebus in dotem datis, quae pondere, numero, mensiira constant, sufficit eiusdem generis & qualitatis alias restitui. L. res in dotem data, D. de iure dotium . .
309쪽
Rem amis se iidetur ui aduersius = ullum cius persequenda actionem habet J actionem habet ad rem recuperandam, ipsam rem habere videtur. L. is qui, infra de regulis iuris . Ac proinde non penitus amisisse. habere videtur quis, de quo habet actionem. Habetur
enim od peti potest,infra L. id apud , hoc titulo. Vbi .
bene, videtur, quia actio proxime ad rei naturam ac- cedit: quanquam re ipsa minus est actio quam res. L. minus, infra, D. de regulis iuris . L. sciendum, s. diuersa, D. qui satis dare cogantur. Sed & actio ipsa res est,&in bonis esse dicitur. L. rem in bonis, D. dea c. qui. rer .dom. L .vit. D. devsu&vsu fruetu legato. L. meorum:&L. bonorum, infra, hoc titulo. Aetionem ha- 'benti par est is, quem se praetor in integrum restitu- rurum pollicetur. L. nemo, D. de in integrum restitu
Bona riuitatis abusive publica dicta siuni J Publica dicuntur a populo, olim poplica, sicut Publicola Plutarcho interprete. At iure Romano cum populus dicitur, intelligitur Romanuς, ac propterea in eodemitire, vox publici de eo intelligitur, quod populi Romani est, quod & leges duae sequentes ostendunt. Vbi
ergo in eodem iure aliarum ciuitatum bona dicuntur publica abusio est, non contra vocis originem, sed contra usum magis receptum. Sic &urbem intelligimus Romam, & ius ciuile, ius Romanum. Leis Iulia . peculatus aduersus eos erat, qui rem aliquam subri
puissent publicam. L. i. D. ad legem Iuliam peculatus
310쪽
Vt ea lege tenerentur, qui rem ciuitatis subripuissent non ex vi venit vocis, sed ex nouis constitutionibus Traiani, & Adriani. L. lege Iulia, 3 sed etsi d. t. ad legem Iuliam. Vnde probatur Alciati emendatio in L. ut pecuniam, D. de fartis. Nec non crimine peculatus pro non. Eit enim ea lex Papiniani, qui post Adflanum vixit. Opponunturάespublica &ciuitates in L. sed etsi, g. item inquit, D. ex quibus causis maiores. Est tamen ubi ciuitates respublicae vocantui L. I. f. si Iamen, D. de AEdib edict. L. ad rempublicam , de minoribus. L. bonis, 3 respublica, de priuilegio creditorum. L. mancipia, Cod de seruis rugitivis. C. de iure Reipublicae, toto titulo in libro xt. C. de praebendo salario libro xx. Vt rempublicam Byzantiorum. habes apud Plinium libro x. epist . 12. sic opera publica. L. H in alium, β. aedes, supra, de ossicio proconsulis. Ius publicum. L. ut inter, C. de sacrosanctis Ecclesiis. Bona publica L. t supra, de rerum diuisione. L usucapionem, D. de usucapio he. Ideo prudenter dixit Caius in lege sequente, publicam appellationem in compluribus caulis ad populum Romanum respicere. non enim in omnibu S.
Publicanum appellamus J Ipsum enin; vectigal publi.
cum eximie dicitur. Cicero ad fratreme, Publicis male
redemtis. Publicani dicti & mancipes, qui decimas redimebant decumani: qui pascua publica siue scripturas, pecuari j. Asconius in diuinatione. Clatiales enim priuatorum loco habentur J Nihil interest filio similias piluatus crediderit, an ciuitas. .isique' enim locum habet Senatusconsultum Macedonianum.