Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

51쪽

mine comprehendebant & alienationem & abus1o

nem.

DE USU CAPIONI B US, E T LONGI

TEMPORIS PRAESCRIPTIONIBUS. TIT. V.

Vult Gellius dici vicapio quomodo pignoriscapio

copulato vocabulo Vii. tr. Sed rectius est Uucapio. non enim usus capitur,sed usu res capitur. Horatius.

eaedam, si credis consiuitis, mane at usius. Scholiastes: Proprietas emtione, ucapione. Isidorus: capio est adeptio domini, per continuationem iustae possessionu, vel bienn ,etet alicuius temporis. & ita usu capere dicitur, sicut via perdere apud Plautum Amphitrione. Res quidem mobiles per triennium J Olim per biennium Plinius lib. v. epist. 1. Scis te non subsicripsisse mecum, iam biennium transiise , omniaque me ucepisse. Ei lex AtiliaJ Scribendum Atinia, ut in l. non solum, in pr. D. hoc titulo: & sic nominat Gellius xvri. 7. qui di verba eius legis adfert huc pertinentia

surreptum erit,eius rei aeterna auctoritas Vlo. ubi auctoritas

est ius vindicandi. Lex auctoritatem fundi iubet esse biennium. Cicero pro Cecinna,& in Topicis. DE DONATIONIBUS. TIT. VII. Et apud Homerum Telemachus donat Piraeo J Homeri hac de reversus sic vertere liceat :Ci m Piraee homines lateant pecreta futuri, Si me forte proci sceleratis aὰ Suga mittant Insidiis, patria que velint ercistere prseas. mec ev prae reliquis multo tibi cedere malim.

52쪽

Sin ego eos iustis prosternam eladibus ilior, Haec mihi tu gaudens media intergaudia reddas.

Est & mortis donatio in Alcestide Euripidis, ubi sic

Herculesc

capesse hanc feminam, ac sima, precor, Hue donee iterum Thracas adducens equos Veniam, Iranno Bistonum misso neci. At si, quod utinam ne sit, eueniat mihi, mulam futuram laribus hanc dono tuis. Ad quingentos solidos J , Aureos scilicet Iustinianeos. qui nunc valent duos scutatos,sive coronatos.

QUIBUS ALIENARE LICET, VEL NON.

Nunc admonendi sumss, neque pupillam, neque pupillam ullam rem fine tutoris auctoritate alienare posse, thoque simu- tuam pecuniam sine tutoris auctoritate alicui dederit, non comtrahit obligationem, quia pecuniam non facit. accipientis lAlienationis vox hic in nativo acgςneralissimo significatu sumitur. Sic qui pecuniam facit accipientis, eam alienare dicitur. item qui soluit, i. obligari, 3. pupillus, D. de auctoritate tutorum, l. eius, D. de rebus creditis. Solet autem eadem vox alienationis saepe pro materiade qua agitur, strictius sumi. Facit accipientis pecuniam

qui eam mutuam dat, ita si dandi ius habuit, i. rogasti, o G .

53쪽

f.vit. D . de rebus creditis. nummi qui accipientis fiunt

a dante alienantur. . '

DE TEs TAMENTIS ORDINANDIS .

Testamentum ex eo appellatur quod testatio mentis silSimilis allusio potius quam apud Plutarchum de Iside: ισψον ε ἔ, & apud Priscianum : Argumentatio dicta est, quasi arguta mentis oratio. est autem testamenti definitio apud Quintilianum patrem voluntas defuncti consignata iure legibusque ciui-

tatis. D onatus ad Phormionem. Nemo moriens non vera loquitur'et entia. nde in iure ultima iudicia certiorabunt.

Olim quidem duo testamentorum genera in Uu fuisse lHaec duo, id est calatis comitiis, &in procinctu, ut &quod sequetur tertium per aes& libram, siue per familiae emancipationem habes & apud Gellium diligentem veterum iurisconsultorum lectorem xv. 2 7. Calatis comitiis J In Glossis: calata comitia

procinctul Meminit Cicero de natura deorum II.

Per imaginariam quandam mendisionem J Plutarchus libro de sera numinis vindicta hanc legem adfert in exemplum earum quae in specie absurdae videri possunt. origo inde quod emtio vetustissimus alienandi modus. inde factum ut omnes alienationes ad modum emtio .nis peragerentur. Vide supra quibus modis ius patriae potestatis soluatur. Scholiastes ad illud Horatij Si proprium est, quia quis libra mercatur mare

54쪽

iae merba siunt iuris , quibiu emtio confirmatur, cum perlibram expensa pecunia , per aes ipsum pretium demonstratur: inde libripens huiuscemodi testificationibus adhiberi solet. Possunt autem omnes testes er uno annulo signare testamentum J Capito apud Macrobium VII. i 3. Veteres non ornatus , sed signandi causa annulum secum ferebant. de nec plures habere quam unum licebat, nec cuiquam nisi libero, quos bolos fides deceret, quae signaculo oontinetur. ideo iis annulorum famuli non habebant. Sed neque mulier J Non mirum mulieres ad testimonium circa testamenta non adhibitas, cum vetustissimo iure testamenti faciendi ius non haberent, ut Gellius nos docet vi. 7. Nam & comitiorum nulla erat cum feminis communio, ut idem habet Gellius v. I9. Legatariis aut infideicommissariis, quia non iuris sire cessores sunt, aliis personis eis coniunctis testimonium non denegamus J Symmachus libro x. epist. 13. Debinc cum te tamenti iure consem fidem recitatio publicaret, calumnia inanis obiecta est, quod signatores nescio quid legati ex eadem

voluntate cepissent.

In aliis locis mel suis aedibus degunt J In fisis sidibus d gunt. Ita legit Theophilus, qui vertat, eo, δε νυδνοις

mcimιι. Sedes Latine, Graecis corrupta Voce τα, sunt castra stativa. Suidas, E φωοσαπν.

FACERE TESTAMENTUM. TIT. XII.

Et praecipue militibus qui in potestate parentum sunt, qμ bus de eo quod in castris adquisierunt,permissum es ex consti-

55쪽

tutionibus principum testamentum In Satyra vltima apud Iuvenalem: Solis praeterea testandi militibus ius V tuo patre datur. nam qua μηt parta labore Militia, placuit non esse in corpore censius,

Omne tenet cuius regimen pater.

Petterea testamentum facere non possunt impuberes J Exceptis Vestalibus, quibus id permissum sexto anno, dicit Sozomenus.

DE HEREDIBUS INSTIT VE N D I S.

TIT. XIV.

Hereditas plerunque diuiditur in duodecim etncias , qua assis appellatione continentur Scholiastes Horatij: Asm, totum patrimonium. As vel a stis, id est libra, qua diuiditur in duodecim viatias, cuius partes Aunt hae: deunx, dodrans, tibin, stu dextans, bisse,seu bestis , siptuηx ,semis, quiscunx, triens, quadrans, biens, uncia. In Glossis, as, coc. Esse ex Siculo & ας pro εἶς, monuit peritissimus talium Salmasius,& pro unitate sumi. Consors in asse, apud eundem Horatij Scholiasten. Forte as est aes, sicut assiduus ab aere dando, Ciceroni Topicis. Idemque erit si dupondius expletus sit J Id est as alter nam idem as & pondo. Scholiastes Persis ad Satyramar. Fuit autem asis Ibralis, o dupondius, quod hodie in et u

Si plures conditiones institutionibus asscripta sunt J Additur in vetere codice, qua perfuerint : forte, qua perfici

potuerint.

. Veluti si fairis filios peregrinantes, ignorans qui essentc

56쪽

heredes instisuerit J Legendum est,perevi natos. Nec aliter legit Theophilus.

DE VULGARI SUBSTITUTIONE

Aepianus ciuilium II. ε ος

Mos erat Romanis heredibus institutis asscribere oe alios, si forte priores illi heredes non forent. Scholiastes Horatij rrastismio in primo versu ,subfluuiis in sicundo.

DE PUPILLARI SUBSTITUTIONE.

Igitur in pupillarisiubstitutione sicundumprafatum modum ordinata , duo quodammodo sunt testamenta, alterum patris, alterum fili, J Cicero de inuentione ii. quaestione proposita, an pupillo herede instituto, & mortuo prius quam in suam tutelam veniret,bona quae pupillo alium de venerunt, ad agnatos pupilli pertineant, an ad substitutos a patre testatore, sic ait: Pater sibi scripsit,cσρ-

eundum heredem non filio, sed sibi iussit esse. Adiicit mox:

Non est una pecunia , propterea quod altera iam erat pupilli aduentilia , cuius heres non , illo in tempore , in testamento

scriptus erat, si quid ivilis accidisset: σ de altera, patris

etiam nunc mortui voluntas plurimum valebat, qua iam momiuo pupillo siuis heredιbus concedebat.

QVIBUS MODIS TESTAMENTA

INFIRMENTUR. TIT. XVII.

Ex es autem solo non potest infirmari reflamentum, quod

57쪽

postea testator id noluerit valere J Plinius v. epist. s. de C. Fannio: me super ista, caseus ipsius: decesse meteri t flamento: omisit suos maxime diligebat, prosicutus est quibus

enser erat. Diui Pertinacis oratione eautum sit, ne alias tabuiapriores

iure factae irrita fiant, nisi sequentes iure ordinata cr perfectae fuerini J Vide vitam Pertinacis. Statuit autem hoc Pertinax ex iure antiquo: patet Quintiliani declamatione cccviii. Sublatum dicunt prius testamentum posterio- .re testamento. Neque ego inficior , si iure factum sit testamentum, hoc est, si testamentum est , potentissimam esse defossi

proximam quamque voluntatem. Sed nego ullum posteactum testamentum. Qid enim est testamentum S ut opinor, moluntas defuncti consoata iure legibusque riuitatis. Non dixerim ego testamentum, cui numerus signatorum deest: Non dixerim testamentum, cui libripens oe emptor familiae, σω- tera iuris necessaria. Plura ibidem habes huc pertinentia Eadem oratione expressis , non admissurum se hereditatem ei s, qui litu causa principem reliquerit here em J In vita eius scribitur non agnouisse eum testamentum per quod necessarij privabantur: &de Adriano ac Pio legimus ignotorum hereditates eos repudiasse,notorum, ita si lioeros haberent. Cogitabant hi scilicet quod apud Tacitum in Agricola est, a bono patre non scribi heredem nisi malum principem. Praeiverat exemplo Trajanus. de quo in Panegyrico,id est in optimi Prin-ςi descripuune, Plinius : In eodem genere soneniam e h

quod testamenta nostrascura siunt: nec nus omnium nunc,

quia scriptus heres. postea : Scriberis ab amicis , ab ignotispraseriris. Additque: Tene, Caesar, hunc cursum, e robabi-

58쪽

tur experimento sis ne feracius berius, non ad laudem modo, sid ad pecuniam principi, si herede in homines mori melint, quam si cogantur. Caesar Augustus iurauit se A iij hoaminis locupletis hereditatem non aditurum. Seneca de

Clementia I. IJ.

Neque ex ulla sicriptura cui iuris auctoritas desii J Plinius : Non tufalsis, non tu iniquis tabulis aduocaris. Licet enim, inquiunt, legibus Aluti simus, attamen legibis misimus J Nempe cum priuatis. Imperatori hoc praestat potestas legibus soluta, v t testamentum eius quomodocunque factum valeat: sed ut alterius testamentum non iure factum valeat, efficere non potest. Facta infecta fieri nequeunt. At hic ipse Iustinianus qui hoc ius condidit, & ex epistolis, & ex illegitimis testamentis hereditates adiit plurimas, ut in arcana historia Procopius nos non uno loco docet. Adeo etiam in his rebus: Considere f. s: facile non eb exsequi. Cobaras apud Curtium ait in suo quemque negotio hebetiorem esse quam in alieno. turbida neri consilia eorum qui sibi madent. Propterea monent sapientes in nostro negotio cogitare nos debere, quid iudicaturi essemus, si id esset alterius.

na quarta eis dari possis, τι ea pro rata eis A ribuaturi Annotatur in veteri codlae: pro virili portis rt

59쪽

,ο HVGONIS GROTII FL. SP. DE. HEREDUM QUALITATE ET

DIFFERENTIA. ὀTIT. XI K.

Sui autem cr necessari, heredes fiunt, meluti filius filia Iouidius ad Messalinum: Vivit enim in mobis facundi lingua parentis, Et res heredem repperit ista fluum. Plinius Panegyrico: Non enim simulis tuis dominum, ut possis esse contentus quasi necessario herede, sed principem ciuiabus daturus Imperator. Et vivo quoque patre quodammodo domini existimantur IROm. IV. I 3 Eu ο πικρα Si fit, utique o heredes. Sic bona Abrahami, bona posterorum eius,inter quos Levi Hebr. vii. io. Hoc sensu decimato Abra hamo decimatur eius posteritas. Terentius Heautontimorumeno r gnarum unicum uem pariter uti his decuit, aut etiam magis.

Et passim in comoediis serui dominorum filios heros minores vocant. Et Telemachi subulcus dicitur Ody seae P. qui erat Vlyssis. Sed siue is, cuι abstinendi potessas est, immisiuerit si bonis hereditatis, siae extraneus, cui de adeunda hereditate delibe- rare licet , adierit, postea relinquendae hereditatis facultatem non habet J Chrysostomus in epistolam ad Galatas V. 3.

in gentiam hereditatibus, qui nihil attigit , liber est ab omniabus actionem in hereditatem habentibus: quod si paulum ali-

60쪽

quid subduxerit, etiamsi non accepit omnia , per partem omnibas siescit debitorem. DE LEGATIS. TIT. XX.

Per vindicationem J Habeto, aut verbis similibus.Scholiastes ad Satyram t. libri secundi Horatiani: Habentor habeant. vide vidιrem Iur consiuliorum verbis ititur ad Trebatiam Iur consultum. DE LEGE FALCIDI A. TIΤ. XXII. Earta pars apud heredem remaneat J Plinius v. epist. r Si mater, in uam, te ex parte quarta fritiasset heredem, nom

qurri posset ' quid si heredem quidem instituisset ex asse,sed le

gatis ita exhausisset, τι non amplius apud te quam quarta re

maneret'

Cum autem ratio legu Falcidia ponitur , ante deducitur as . alienum J Quintilianus pater declamatione CCLXXIII. Bona porro quae sunt ut opinor, ea qua detractu alienis δε-

prehensia sunt. . DE FIDEI COMMIss ARIIS HEREDI

TATIBUS, ET AD s E NATUS C ONsVLTUM TREBELLIANV M. TIT. XXIII.

Exempla habemus passim . unum illustre apud Plinium x. 78. Domine,Largus ex Ponto nondum mihi mises, ae ne auditus quidem , sed iudicio tuo credens, di 'ensiaiionem quandam mihi erga te pietatis siua ministeriumque mandauit. Rogauit enim testamento mi hereditatem suam adirem, cernerem ue, ae deinde perceptu quinquaginta millibus nummum, reliquom omne Heracleotarum cy' Theanorum riuitatibus re L