Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

71쪽

tius nos docet, & idem Scholiastes, tum ad dictam epistolam, tum ad artem poeticam. Sive quis matremfamiliau, aut pratextatum praetextata 'eassectatus fuerit J Matronas nec assectari,nec compellare licebat. Scholiastes idem ad lib. I. Satyra ii.&alibi. Seruis autem ipsis quidem nulla iniuria feri intelligitur,sed domino per eos feri videtur J Salvianus : Si seruos nostros qui1'iam ceridit, nos in simorum nostrorum cadit iniuria. Vide scriptorem conuiuij sapientum in operibus Plutarchi, ubi de Thrasybulo. Tertullianus de animarGrauis iniuria in praefidem est, eum oscia pulsenturi pluι ω-ditur qui iubet, quando nec qui obsiequitur, excusatur.

DE OBLIGATIONIBUS QUAE QUASI

ET DELICTO NASCUNTUR.

Pertinet huc quod Messalinus Cotta censuit cauen. dum Senatusconsulto, ut quamquam insontes magistratus, &culpae alienae ne1cit,prouincialibus uxorum criminibus perinde quam suis plecterentur. Tacitus

Si iudex litem fluam fecerit J Id olim fecisse intellige

batur, etiamsi in tempore ad comitium non venistivi discimus ex C. Titi j oratione pro lege Fannia, cuius meminit Macrobius Saturnalium ii. 11. De iudicum poenis, vide edictum Theodorici regis.

Positum aui sustinensium habet J QPlia sunt Meniana ex prouolantibus tabulatis , de quibus Festiis, Asconius, di Horath Scholiastes.

72쪽

DE ACTIONIBVS. . 'Agere ex Graeco αγέν est ducere, quia rei inius ducebantur. inde actio nominata. Et quia agere est, discrimis causa addi solet, lege agere. Donatus ad Phormionem. Lo agito dicebatur ei, cuius intentio contemtibilis ataesario ridebam r. Plautus Aulularia. Lege agito mecum, molestus ne sis. Vi ex hac eausa viatores, id est , executores litium ampliorem summam hortularum nomine exigerent J Vbi execu tores plus legitimo accepissent, id quadruplo puniebant reges in Italia Gothi. Cassiodorus I x. l . Inficiatione duplicantur J Cicero pro Cluentio. Furio legatum ex ι lamento inficiatum esse. Martialis. In ius, o fallax, atque infitiator, eamus. Apud Hebraeos inficiator mulctatur quinta parte eius

quod inficiatus est. Baba Kamma IX. T.

Si quis agens in intentione flua plus complexus fuerit, quam ad eum pertineat, a causia cadebat J Hinc apud Plautum in Mostellaria. lim quidem, Hercle, ut uno nummo plus petas. Meminit & Cicero de Oratore ii. & pro L. Roscio. Aristoteles Politicorum 1 i. g. ubi de Hippodami republica traiciat: ου μ μεδιν- ω EAam μινιῆ. qui absoluit, non hoc iudicat nihil deberi, sidnon deberi istas, quae petita sunt, viginti minia. Vide totum locum. est enim lectu dignus. . Compensationes quoque opposita plerumque sciunt , ut minus quique consequatur , quam ei debeatur Apud Franeos eo ensatio fit ipso iure, di damnatur quasi plus

I iij

73쪽

petens qui non detraxit, quod compensandum erat

Capital. v II. 224.

DE NOXALIBUS ACTIONIBUS.

Huc illud Agathoclis pertinet, qui cum minaretur se quosdam maledicos in seruitutem venditurum, di

xit : ἐώ sua παλιν Gu κυώοις υμ ἔ Η /-ι οβ iterum conuitiemini, erit mihi cum dominis mestris negotium.

SI QUADRUPES PAUPERIEM FECISSE

Aut bos eornu petere solitus, cornu petierit J Scholiastes ad illud Horatij: Fanum habet in cornu: siumta translatio a boue cornipeta , cuius cornibus in modum ansiuia foenum astigari solebat infignum, ut qui ei feret obuiam, eius vis

rei occursum.

DE SATIS DATIONIBUS.

Vel extra iudicium satisdationem exponere , per quam ipsi sui procuratoris fideiussor exsistat pro omnibus iudicatum solui Fatisdationis et satu : etibi σδε lypothecas2arum rerum conuenire compellitur J Nullum hoc sensum habet. Scribendu m omnino: vii Notheca rerum fluarum cauere compellitur. Theophilus :-, --ἀ

pro tali promisso opponens.

DE EXCEPTIONIBUS.

Plutarchus Quaestione Romana LXXXI. ητήρων εν Aua typothecie nomine

74쪽

Per exceptionem pacti conuenti J Iure Romano ex nudo pacto actio non dabatur. Videtur olim data apud Graecicos ex historia illa,quae est apud Gellium v. io .nisi quod dici potest pactum illud quasi accessionem fuisse locatationis. Nicolaus Damascenus, quoties arbiter esset te chus, etiam nuda pacta impleri volebat. Habemus id in manuscripto Petresiano.

DE REPLICATIONIBUS. replicatio Cocatur J Hoc est, quod Graeci dicunt, DE INTERDICTIS.

Modo nee mi, nec clam, nee precario J In Notis nee vi. N. C. nec clam. N. P. in pratorio. lege : nec pre

cario.

DE POENA TEMERE LITIGANTIVΜ.

Similis huic poena temere prouocantium. Symmachus II. O. X. 29. II. COdex Theodosianus de appellationibus, L. prae riptiones: &: Piorum appellationes non recipiantur, L. ab executione, L. interpositas, L. saepe cautum est.

75쪽

γι Huco NIs GROTII FL. SP. DE PUBLICIS IUDICII S.

Iulia maiestatis J Huic simile crimen imminuti

magistratus,cuius Asconius meminit locis duobus. . Lex Iulia de adulteria coercendis J In Notis ea sic indi

catur L. I. D. A. C.

Gladio punit J Ammianus libro xxviii. Ioviniani principatu , Tunc Cethegus Senator adulteri, revi delatus ceruice periit absicissa. Eodem libro : Abienus exaggerato crimine stupri, quod intulisse dicebatur Anepsiae , morte mulcta

Sed σ omne significat εμοι manu cuiusque iacitur J Imo omne ex quo saluti hominis noceri possit. Capitulare

In Aulius culeo cum cane, G gallo gallinaceo, cr m erasmia JHeneca de Clementia r. is. Non culeum, non perpentes decreuis. Scholiastes ad illud Iuvenalis: Cuius supplicio non debuit una parari Simia, nec serpens unus, nec culein unus. Hoc ideo quia parricidis in culeo clausis, ad panam simia Crsilentes iungi solebant. Iterum ad illud Ei deducendum corio bouu in mare, cum quo Clauditur aduersis innoxia simia fatis. Culeo enim instri consiueuerant, qui haec sicelera tentarent, id ' est , parricidae, cum simia cir sierpente, em in mare mitti. Quintilianus pater controuersia ccxcviii. Tumulo tectus videretur cur leges terram negant, in cuius cruciatus cum omnia

commenta sit antiquita , citerior tamen est poena quais scelus: cuius flatim ora oculosique a iuilicio lex iusit abduci, ne hune iucundum cassi adstesium polluerent tetri oculi: cui lucem etiuo,

s.ctuanti

76쪽

mare, naufrago portum , moriensi terram, defun lostepulchrum negat ' P. Malleolum eo supplicio assectum narrat Eusebius. Vide & quae de hac poena habet Cicero pro Roscio Amerino. In Glossario inter sentet:- . tias Adriani Imperatoris habes: ελετο νο υς et ς Γι, του του

Rουοις βοισὶ κατερε μ εἰς ρiφη-μα. δ. Lex huiusimodi in omnes homines erat constituta, ut qui parricidium commisisset, publice iniectus culeo consiueretur cum vipera cane , cy'-σ gallo , impi cum impiis animalibuι, oe' secr plaustrum iunctum nigris bobus deferretur in mare , atque ibi in profundum mergere

tur.

Lex Cornelia de falsis J Lege dubdecim tabularum falsi testimonij conuictus de Saxo Tarpeio dejicieba

tur. Gellius XX. I.

Lex Iulia peculatus J Peculatum dicit Varro die umcum pecore diceretur mulcta, & id esset coactum in publicum, si esset auersum. Festus: Peculatus furtum publicum dici coeptum e T a pecore, quia ab eo initium eius Iraudis esse coepit. Isidorus : Peculatuι iudicium in eos datur , qui fraudem aerario faciunt, pecuniamque publicam in

teruertunt.

Sunt praeterea publica iudicia lex Iulia de ambiiu J ΑΩonius : Cause publicae siunt repetundarum, ambitus, majestatu. Varro : ui populum candidatus circumit, ambit: qui aliter facit , ex ambitu causam dιcit. Isidorus: Ambitu/iudicium in eum est, qui largiorem lege laetitione ὶ ho-

77쪽

norem capit ambit, amissurin dignitatem, quam munere

Lex Iulia repetundarum J In Notist L. iv. RE P. Asconius : Pecuniarum repetundarum publicum est. Isidorus: Repetundarum accusiatur, qui pecunia/ a sociu cepit. In hoc iudicio revi,si ante moriatur, in bona eius iudicium reddiatur. Vide L. datur, D. de lege Iulia repetundarum. L. Piso Frugi, legem de pecuniis repetundis primustulit, ut Cicero in Verrem nos docet, qui εc legem socialem vocat.

78쪽

AD IUS IUSTINIANEUM.' risAD DIGESTA.

DE IUSTITIA ET IURE .

L. Iuras.

Es T autem a iustitia appellatum J Grammatici deri

uant ius ab eo quod iussum est: nam veteres iusa dicebant: ab eo iustum: ab eo iustitiam. At Philosophi rerum origines matis respiciunt, & satis habent, si ad eas vocibus alludant. Sic medicus Varroni a medicina, sutor a sutrina. Cuius merito quis nos seerdotes appellit J Macrobius i. I . ad somnium Scipionis. Qicquid humano subucitur

adstediu, remplum eius iocauit, qui sola mente concipitur, ut qui haec veneratur, ut templa , cultum tamen maximum

debeat conditori et fletisque qui uis in Uum templi huius inducitur, ritu sibi vivendum sata dotis.

Bonos non bolum metu poenarum , verumetiam praemiorum quoque exhortatione 'cere cupientes J Incolumis salus est,

ubi iustitia locum nabet. Scholiastes Horatij. Vtram, nisifallor, philosophiam non simulatam afectantes J Gellius cum insignem ex Gorgia Platonis locum attulisset x. Ei. sic concludit: Haec Plato, siub persona quidem, sicut dixi, non prpba, sed cum sense tamen, intelligen-ria ue communis fide, meum quadam indissimulabili merit te disseruit: non de illa philo bia, qua virtutum omnium

79쪽

νι ' HVGONIS GROTII FUS P.

Asic θηa est, quaeque in publicis simul priuatis sectis emeellit , emitate queserempublica si nihil prohibeat, constanterm fortiter perite administrat: sed de ista futili ac puerili meditatione argutiarum, nihil ad vitam neque tuendam . neque ordinandam promouente, in quo id genus hominum consenescunt male feriati, quos philosophos esse cr vulgus putat, ιs putabat, ex cuias perbona haec dicita sunt. Iustitia apud Claudianum sic Theodorum Manlium alloquentem, inducitur. Scilicet ista lui patriam praecepta Platonis Erexere magis, quam qui restio a secutus Obruit Sora cla stes, urbemque carinis V exit, cir arskras Medo subduxit Athenas. Spartanis potuit robur praestare Lycurgus Matribus, O sexum leges micere seuerar, Ciuibuι metiris ignavo credere muro Tutius obiecit nudam Lacedaemona bellis.

At non P thagorae monitus, annίque silentes Fam um Oebali, luxum pressere Tarenti. Non immerito ergo iuris magistri omnes sapientes appellati. Gellius iv. i. quod nomen singulari quodam iure datum Graece Sempronio, Latine Attilio docebit nos Pomponius titulo sequente Publicum ius in bacris, in sacerdotibus , in magistraiibus e sistit J De sacris &sacerdotibus dicebat ius pontificium, cuius multa mentio apud Ciceronem, qui&ius religionis id nominat) apud Seruium, Gellium, Macrobium, Scholiasten Horatij. Huc post Christiani mum spectant decimus sextus liber Codicis Theodo

sani, multa in primo libro Iustinianei Codicis ,

80쪽

multa in Novellis & Francicis Capitularibus : ubi canones ab Ecclesia prudenter constituti publica auctoritate firmantur, ostenduntque reges se non dominos esse Ecclesiae,sed tutores & vindices. De Magistratibus plurima ibidem habemus in primo libro, tum Theodosiani, tum Iustinianei Codicis. Mixta sunt quae de iure fisci, quaeque de accusationibus publicorum iudiciorum agunt. partim enim rempublicam, partim priuatos spectant. Sic & leges sumtuariae, ut quae glandia & glires in coenis vetabant, de quibus Plinius br is xxxvi historiae naturalis. idem legem refert per quam seruis vetita pictura. Ius naturale est quod natura omnia animalia Leuii J Cur hanc distributionem iuris in ius naturae & gentium sic acceptum minus esse philosophicam putemus, diximus 'nos i. de iure Belli ac Pacis, cap. r. f. s. & H. Dixit &eruditissime, ut solet, Seldenus, de iure naturae & gentium, secundum Hebraeos. Itaque rectius ius divivitur in id quod natura est, & per se hominibus non corruptis patet: & in id quod est ex constitutor quod rur-1um est aut multis gentibus commune ex consuetudine antiqua, aut proprium ciuitatis cuiusque, siue id legibus , siue moribus constet .

L. Vt vim.

Cum inter nos corationem quandam natura eonstituit JAristoteles Rhetoricorum I. I .-ἐmὶ ες υια, ηAα, ὼς ' et πιλυ, si πι- μα. Gando qua natura conueniunt, cara sent, qμα autem cognata Ant,