Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

81쪽

conueniunt inter si fecundum naturam, ideo e Ma aesimi lia cara sunt ut plurimum, melut homo homini. L. Manumissiones. Cum iure naturali omnes liberi nascerentur J Liberorum vocem h1c intellige, ρηαν, non ανου - , id est, nulli seruituti addicti. vide 11. de iure Belli ac Pacis xxII. ri. L. Omnes populi. Bod vero naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes peraque custoditur J Optime enim ei conis uenit sermo iste, quem Antigonae tribuit Sophocles.

Decreta quippe hac nec pupremus Iuppiter, Nec fas deorum manium dictauerat: peis alia iura debet humanum genus. Nee id Calere credidi iustus tuos, Vt iura non conscripta, sid nutu isum Concessa, sempιterna, mortalis satus molare posses. Non enim nuper vigente Sed auo ab omni: initia in occulto latent. quos versas Apollonius olim usurpauit contra Neronis edictum.

82쪽

uon Ilu misere, alterum non iadere, suum cuique tribuereJ Horum primum ad iustitiam illam pertinet,quam generalem vocat Aristoteles οῦ altera duo ad specialem

prius, remouendo contrarium: nam

Uirius est mitium fugere o sapieηtia prima, Stultitia earuisse. posterius, id poneudo quod huic virtuti est proprium. vide quae dicta ad eundem locum in Institutionibus.

DE ORIGINE IVRIS CIVILIS, ET

OMNIUM MAGIsTRATUUM, ET successione prudentum.

Habes non pauca huc pertinentia apud Gellium

L. Necessarium. Initio riuitatis nostrae populis sine lege certa ne iure certo' primum agere instituit J Notant veteres,& Iosephus aduersus A ppionem ii. ipsam vocem nusquam esse apud Homerum. Omniaque manu a regibus gubernabantur J Iustinus initio Populus nullis legibus tenebatur: arbitria Principum pro legibus erant. Tacitus annalium iri. Nobis Romulus it libitum imperitaverat.

Ad populum tulit J Sic apud Euripidem Supplicibus de bello Thebanis inferendo ad populum A tneniensem fert Theseus: & pleraque regna illis temporibus

erant , 7- ληλιε, cum bona voluntate populi: atque id Romae obtinuisse notauit &Halicarnassensisti Seneca epistola cuIII.

83쪽

s, HVGONIS GROTII FL. SP.

Quarum

M'm, e umem in Iulia, quidam ω- tulinum J Strabo de eo libro b - ο πικρπν--συ ἡψας. e Romanis. Hic est Hermodorus, quem Ideo a te ex- mulerant Ephesiij, quod dicerent : Nemo inter nos unus kios sit. narrat Cicero Tusculanarum quinto. Sed Min Heraclito Diogenes Laertius, additque dixtile Heraclitum, dignos ςsse ob id dictum Ephesios, qui omnes puberes interirent, impuberes vero in alias terras

luni J Apud Scholiasten Iuuenalis:

Censor, iudex morum. Ciceroni censor praefectus moribus,&magister veteris disciplinae&seueritatis. Tribunos sibi in monte Sacro creauit J Praeter historicos vide Asconium adorationem pro Cornelio. essent plebei magistratus J Custodes libertatis, ut ait, Scholiastes Iuvenalis. Plusite nocuerint, an profuerint reipublicae, vide disputationem in partem Vtranque apud Ciceronem, tertio de legibus. Ei triti metiri capitales J Ad quos alludens Plautus scena prima Amphitruonis: sotii faciam nunc si ire viri me in carcerem compegerant & Cicero ad T rebatium: Treviros mitescen=eo , audio capitales esse : mallem auro , are, argento essent: Scholialtes Horatis ad illud: Seeius 'rellis hic triumetiralibus.

Triumuiri capitales erant,quι merberabant, necabant a con

sulibus damnatos. Meminit & Cicero oratore.

84쪽

n quia magistratibus vestertinis temporibus in publicum esse inconueniens erat J Ne pernoctarent in rostris, ut lota quitur scriptor de causis corruptae eloquentiae. Solis enim occasus suprema tempestas erat in iudiciis: Gel lius xvi .& Censorinus. Sic & Senatusconsultum post occasum solis factum ratum fuisse negat Varro apud Gellium xiv. I. addit Seneca de tranquillitate animi TI. nouam relationem post horam decimam in Senatu fieri vetitam. In accusatione Flaminij apud Senecam patrem : a pratore lege actum est ad lucernam. Seneca fi lius de ira libro tam inauditum quam noctumnum supplicium 'Ita decem octo praetores in riuitate ius dicunt J Addidit praetores tutelares M. Antoninus philosophus. Postea merὸ Latinarum feriarum causa introductus est JNempe quia consules feriarum Latinarum causa in monte Albano aberant, ideo praefectus urbi creabatur,ctui eorum vicem suppleret. Vide Nicolaum Damascenum in vita A ugusti, M Tacitum annalium Vi. qui& annalium iv Drusiam narrat hoc funistum munere. adde Gellium xiv. 8. Hinc interpretare illud Lucani: Pulvere mix tectae poterunt monstrare ruina Albanosique Lares, Laurentinosique Penates, Rus vacuum, quod non habitat, nisi nocte eoacta

Inuitus , questusque Numam iussisse Senator. Eiusdem est: Ostendens confectas flamma Latinas. Ferias scilicet: & alibi: Vidit summifera confectas nocte Latinas

Q. facilius consuli posset l Promere iura, ait Hora

85쪽

r, HVGONIS GROTII FL. SP.

tius,quod Scholiastes exponit respondere de iure.Prae scribebatur foribus, licet consulere. Cicero pro Muraena: quo alludens Tibullus me, qμi sternentur, amantes Consultenr. cunctu ianua no a patet

Tripertita J Si recte aduertas, pleraque iurisconsulti

nostri in tria diuisere, quod is numerus aliquid diuini habere crederetur. alioqui, si quis accuratam sectionem instituere volet, facile genus quodque in duo secabit, & horum alterum rurium in duo. Sic ius est natura aut positione. positione gendum aut ciuile. ius est publicum aut priuatum: publicam in sacris, in profanis. praecepta iuris aut ad iustitiam spectant generalem aut specialem: ad specialem vetando, iubendo. pertinet ius ad personas, aut ea quae extra personam sunt rextra personam sunt res & actiones. personae sunt liberae aut seruiles. liberae ingenuae aut libertinae: &ita de

caeteris.

Publiin Mucius J Scaevola, iurisconsultus,cuius mulista apud Ciceronem mentio, & apud Horatium eiusquascholiasten. Aulus Cascellus J Meminit eius Horatius &Scholia stes, qui & iurisperitum&sapientem vocat. Item Saluius Iulianus J Qvi edictum fecit perpetuum ex edictis annalibus,turis vrsani scientia praestans: imperator haud aeque bonus, quo exemplo Aurelius Victor nos monet, ni ingenium adiuuet, imbecillem

esse eruditionem.

86쪽

DE AD Ius IVsΤINI AN EVM. 8, LEGIBUS, SENATVs CONSULTIS

Lex est commune praeceptum J Haec definitio curtata est ex ea Demosthenis quae s equitur: Est autem locusis Demosthenis in priore aduersus Aristogitonem. Aristoteli initio Rhetoricorum ad Alexandrum lex definitur, Molos ' λεως πως δεῖ Sermo constitutus ex commμni ciuitatis constensiu , indicans quomodo quidque feri debeat. definitio proprie quidem popularem statum respicere videtur: potest tamen & principum constitutionibus aptari,ubi principum potestas ex populi consensu nata est. Chalcidius ad Timaeum: Quid ενὶ lex,nisi iussum scisiens honesta, prohibens contraria'Est inter Orphica hymnus νήμαι, id est , legis, sed eo significatu,ut etiam Dei legem, qua hoc uniuersum regitur,comprehendat.

87쪽

I res sam iteciem, naturai solitamen, Immotam sine turbelis, sublimitus orta Scita, quibus coeli peragres loca celsa, ferentem, stridore suo liuorem pellit iniquum, Datque homini mita felicem imponeremem.

Namque guberna tenet cunctorum sola animantum υSensibus in rectu halitantem inflexibilem mim, eae crita experiensique, bonis innoxia cunctis Semper adest, sid ad iniustos mala plurima portat: Cunctis cara, ferax opibus, veneranda, vetusta, Nos tutare fauens semper, memore ut issi fac. L. Nam cr. Em μορ ,- ο εὐάων is; αὐ-ων - πιμιαπιν JAUυεια τήματα, hic vocat eas culpas, a quibus abest dolus, de qualibus est lex Aquilia. Vide quae diximus ad institutiones de iniuriis. O νοῦ,αος π των ' Laudat hoc dii tum corum Origenes contra Celsum quinto, praecipueque ad naturae legem id refert. . Κήονα τε εἴ-s ά1χων J Dion Chrysostomus

s 7 φ υς. dux est: communis ciuitatum magistra: rimm recta norma, ad quam quisique mores μοι confirm4

88쪽

Lb t m id faciat, futurus obliquus m malus.

Male quidam libri ratam 163. Stobaeus ex Stoscis. γν ο

quae sit recta ratio , imperans facienda, non facienda prohibens. Cum mero lex sit res menusta , etiam legalem hominem venustum esse. Legalem autem esse qui legi obsequatur,oe ab ea imperata praestet . at legisteritum legis eis interpretem. Malorum autem neminem , aut legalem esse aut legisteritum. Philo de praemiis & poenis: νομsς θ Gν ι ν επιρον, ἡ λίγς-- ἀ-Dρ ων α μὴ Lex nihil aliud est quam ratio praecipiens quae oportet, metans qua non oportet. cruae eadem habes & in Origenis Philocalia Legem fraenum dici notat ad Horatium Scholiastes Ait Plinius libro xxxvi. de veteribus: Nullas potius quam irritia leges use voluerunt. recte admodum: nam & Τhemistocles dicebat, neque bonum fore poetam qui praeter melos caneret, neque se magistratum bonum, si praeter leges iudicaret. L. Iura constitui.

Vi dixit Theophrastus J Nempe libris de legibus, qua

rum excerpta habes apud Stobarum. E πλῆσον J Hoc ipsum notauit & Maimonides Duciore dubitantium iii. 31. Aristoteles Nic. VI. I .

L iij

89쪽

L. Leos virtus. Legu virtus haec est imperare , etetare, permittere , punire lDonatus ad Adelphos: Alia simunt leges, alia cognt feri.

L. Iura.

Iura non in singulas persionia ,si eneraliter constituuntur JPlutarchus quo loco de fato agit, idque legi comparat,

cώi. Lex eluilis de miro forti de aciei desertore liquitur, parique modo de caeteris e non autem de hoe aut illo aliquod ius est, sed primarium est id quod est generale: quae sub id ca- dunt per consiquentiam .eniunt. nam oe hunc qui fortiter fecit honore, m hune qui aciem deseruit panu astici ius esse diacimus , qaia scilicet mi ac potentia' de hoc quoque lex egit quomois oe medica talorica lex, si ita loqui diceat, potentia quadam res singulas in uniuersiis comprehendite opti me, & pari modo fatum explicat Hierocles &ChaucidiuS. L. Neque leges. Neque leges, neque senatusconsiuita ita scribi possunt, ut omnes casus , qui quandoque inciderint, comprehendantur J

90쪽

mς δεῖ τύ οιο, πυ- c ἰ de qaibusdam ferri lex non potest: sed decreto opus e nam infiniti remia infinita. Materia infinita est de qua agit lex. Arist. Nic. V. I .& non nimis subtiliter ferendas leges notat Strabo de Thuriis, libro v. Cato apud Livium libro xxxiv. Nulla lex satis commoda omnibus est. id moia apuaeritur, si maiori parti, in semmam prodest. L. Et ideo. Aut interpretatione J Ut L. si quis, 3. quod si, D. de iurisdictione. id συλλογισμον vocant Rhetores. qua de re diximus libro it. de iure Belli ac Pacis, LVI. 2 o.

Ex scripto ad id quod scriptum non est, dicit Quintilianus.

L. Non possunt. Ad similia procedereJ Frequens id interpretibus legis

Hebraeae. Exempla vide in Baba Kamma I.I. & VI. I. L. Scire.

Seire leges non hoe est verba tenere , sed mim ae potestia i J Simile illud Cassiodori: non est merba

legis exterim sequi, sita mentem c intentionem legis obedienter imitere. Hieronymus ad Galatas I. Ne putemus in

verbis scripturarum esse Euangelium,fή in pessu non in s per e, sted in medula: non in sermonum foliis, pia in redire

rationis. L. Non omnium.

Non omnium qua a maioribus eo tuta sunt, ratis reddi