장음표시 사용
211쪽
Ecquid tu antiquam virtutem , animosque viriles Et 'ater Aeneas et avunculus excitat Hector Ita magnus ille Alexander cum ad Achillis tumulum adstitissut , eius gloriam et selicitatem aemulatiis : O sortunate, inquit, a- dolescens, qui tu au virtutis Homerum Preconem inveneris i Et ille historicorum priueeps Thucydides, adhuc adolescentulus, cum serte suam historiam Herodotus legeret, ita glo-xiae stimulis agebatur , ut lacrymas tenere non posset. Quo animadverso , Herodotus eius patri dixit : Nae tu sane beatus es , qui filium habeas sic avidum gloriae , et laudis
Concluditur doetrina de Asiectibus generali Praecemo. Nactenus de Assectibus dictum est 2 in qui bus illud generatim est observandum , quod apud Ciceronem α) monet Antonius: Ut omnes motus, quos orator adlii here volet iudici , ua ipso Oratore impressi , atquε inusti esse Videantur. Neque enim iacile est per Cero , ut irascatur , cui tu velis judex , si tu ipse id lento ferre videare : neque ut oderit Mum , quem tu velis, nisi te ipsum flagrau-
. tem Odio ante viderit: neque mi qerizordiam adducetur, nisi ei tu signa doloris tui , Verbis , sententiis , voce V vultu , collacrymatione denigue ostenderis . Ut enim nulla materies tam iacilis ad exardescendum est , quae, ni
212쪽
Elamenta metorieae. Iο9 admoto igne , ignem concipere possit i sic nulla est mens tam ad comprehendendam vim Oratoris Parata , quae possit incendi , nisi in-il iminatus ipis ad eam , et ardens accesseris. Optime igitur monet Horatius in arte poetica: . . . . Si vis me flere , dolendum est Primum ipsi tibi: nunc tua me infortunia
213쪽
Uid est Dispositio 3 R. Dispositio definitur a Cicerone , Rerum
inventarum in ordinem distributio. Quaenam est Divostitionis utilitas pR. Non minus necessaria est Dispositio ad fidem faciendam et ad motus excitandos, quam instructio exercitus ad pugnam ac victoriam; quam in humano corpore conformatiΘ meminhrorum, ad gratiam et venustatem; quam in aedificio lapidum eaementique apta Compositio , ad aedium opportunitalem , et elegantiam. Unde merito praecipit Horatius in axi' postlicar Singula quaeque loeum teneant sortila decenter. Sane ordo ubi adest , res audiuntur libentius , audita intelliguntur facilius , et intelle-eta diutiug inhaerent: Si vero negligatur dispositio , si nimirum monstrum illud ex variis snimantibus conflatum, quod artis initio scite pingit idem Horatius.' Fit, quod eodem loco
reprehenditur. . . . . . . . . Velut aegri somnia, Vanaei ingentur species, ut nec pes, nec caput uni Bἡddatur sermae . . . Quin nullum mihi vidotur certius argumen
tum inscitias , hebetisqua ac pinguis ingenii , quam cum ita incondita est oratio , ita Per--xb,ta, nihil ut sit primum, nihil secundum.
214쪽
Eiemenis Rhetoricae. Contra Vero nullum maius- indicium artis et industriae, quam ordo. Quamobrem cum bactenus actum sit de Elocutione, et de Inveatione , in quibus opus est imprimis lepore atque ingenio ; deinceps videndum de Dispo- itione ; in qua una , magis elucet oratoris judicium atque prudentia Quisnum ordo seroandus est in Orationis disρositione, Seu quaenam sunt Orationis par
R. Orationis partes vulgo quatuor assignantur : Exordium , Narratio , Confirmatio, seu Contentio , et Peroratio. , IIaec artificiosa dispositio videtur omnino: naturae consentanea. Satis enim no imus, vel ipsa duce natura, ubi quidpiam Volumus im- .. Petrare : I. Conciliandos esse animos eorum, quibuscum. agimus, et hoc est Exordii mu-.-nus ζ 2. Exponendum esse illud , quod petimus , et hoc est Narrationis ν 3. Asserendas esse rationes , quibus ostendatur illud concedendum nobis esse, et hoc esseit Confirm- , Stio: 4. Denique preces addendas , aut alios motus adhibendos, quibus im- pelli Vehementius auditorum animi possint, et hoc Peroratione consequimur.
Sunt qui non quatuor dumtaxat , sed sex
omnino velint esse partes orationis , nempe , Exordium , Divisionem , Narrationem , COII- firmationem, Consulationein, et Perorationem: quas etiam ajunt indicari pervagatissimo Ier
EAorsus , narro, Sem , firmo relato, peroro. Verum, si recte res aesumare . Velimus, Partitio cum Propositione revocatur ad Exor.
dium. Consulatio vero redit ad Cousim adis
215쪽
a 1 Elementa Rhetorieae. nem. Unde liqtiet , qualor tantum esse flamlueudas orationis partes, quarum duae valeat ad faciendam fidem, . scilicet Narratici, et Confirmatio r reliquae vero faciunt ad motus excitandos, videlicet Exordium et Peroratio. Nunc vero de partibus orationis singulatim
Q Uid est Exordium pH. Exordium definitur a Tullio ' Pars ora.' tionis, auditorum anhvs idonee comparans ad reliquam dictionem. Unde quod in numa-' no corpore caput est, quod in aedibus vesti' hulum, hoc est Exordium in oratione. Atque adeo praecipua quadam cura diligentiaque praeeaeleris orationis partibus est elaborandum . naturae ipsius instar , quae in fingendo atquctornando capite potissimum desudare consuevit. Unde ' etiam Exordium dissicillima pars
Undenam sumpta est Exordii Mox pR. Est Metaphoxa a terioribus sumpta, qui proprie telam ordiri dicuntur, cum certa quadam leo sta colloeant , et ordine illa com-
3. L De variis Exordiorum generibus. Quot leae est Exordium pR. Duplex. Aliud est iustum ac legitimum, quod etiam temperatum appellatur: aliud est vehemens et abruptum, sive ex abrupis. Quid est Exorintim justum ac legitimumpti. Illud est , quo auditorum animi artificiosa quadam verborum conciliatione praepa
216쪽
Elemen a Rhela leae. 243 Quid est Exordium ex abrupto pH. Illud est quo orator quasi quodam
abreptus impetu , auditores repentino et in Pinato motu percellit. Tale est celebratissimum illud Ciceronis Exordium in Catilinam : Quousque tandem habutere, Catilina, pallentia
Quomodo sit Exordium ex abrupto p . R. Fit primo per licentiam , seu per libo, riorein quemdam loquendi modum. Sicut apud Livium lib. 23. Mucius Scaevola deprehensus in Porsenae castris G ita illum alloquitur ea
abruplo. Romanus sum civis : C. Mutium vo- ,eant. Hostis bos lem Decidere volui ; nec ad mortem minus animi est , quam ad necem fuit. Et sacere et pati fortia . Romanum est,
Nec unus ego in te hos animos gessi. Longus Boit me ordo est idem petentium decus Pro indo in hoc discrimen , si juvat secingyre , ut in singulas horas de capite dimices tuo. Ferrum hostemque in vestibulo habes Rogiae. Hoc tibi juventus Romana bellum indicimus Nullam aciem , nullum praelium timueris et uni tibi et cuin singulis res erit. . u. Fit per indignatiouem et increpationem , ut cum apud Livium liti a. cap. ar. Vq-turia filium sa) Coriolanum sic alloquitur: Siue priusquam complexum accipio , sciatu , ad hostem , an ad filium ueuerim ; ea- P iva maternu in castris tuis sim. In hoc me Ionga vita , et infelix senecta tinxit , ut exulem te, deinde has tem vidarem l Potuisti popularib et terram , quae te geuuit , 'que aluit r
a) Martius Coriolanus plebis odio in e cibum aetus, ρatriae bellum imul:ι.
217쪽
, 14 Elementa Rhetorkael, ou tibi , quamvis infesto animo et minaci
Perveneras, Ingredienti fines ira cecidit' Non cum in conspectu Roma suis, sudcurrite Intra ista moenia domus, ac pena es mei Sunt, mater , conjux, liberique' Ergo ego . nisi peperissem , Roma non oppugnareturi nisi ullum haberem , libera in libera patria mortua es
Quandonam usurpandum est Exordium, exas Uso Z iR. Usurpatur potissimum vel in summa aliqua gratulatione et laetitia; vel in summa quampiam offensione. aut indignatione: quibus scilicet omnibus orator extra so rapi videtur quom dammodo. 3. II. De virtutibus ae vitiis Exordii. ' Quae sunt Ea ordia dotes ac pirtutes pR. Quatuor vulgo recensentur : Prostrietas, Merecundia , hNWitas. In quo ροsita est ρroprietas Exordii pn. in eo posita est ut Exordium sit cum
reliqua oratione conjunctum, tamquam caput mim corpore. a. Ut sit ex re quasi natum, et ex ipsis causae visceribus ita depromptum, ut ex illius natura quodammodo videatur effo-- cere. Contra vero vitiosum erit, si sit vulgare ac comune , hoc est, si causis aliis , et ortasse etiam contrariis, possit accommodari r
jusmodi Exordia lepide comparantur a ephippio. quod equis bene multis accommodaretur , vel gladio Delphico , qui ad hunc
218쪽
Flementa Rhetorime. . ais, Viliosum erit Exoxdium, si sit comm labile ; hoc est, si leviter mulatum , ab a versario possit usurpari. Si sit procul accer situm , longiusquε petitum , vel si nihil ad rem perlineat. Quae Exordi, similiter sa h bent , ac Humano capiti cervicem pictor equinam Iungere si velit. Quale 'etiam suit Exordium inepti illitui causidici , qui de lite inter duos vicinos acturus , Exordium petivit ab Adamo , vixquo
d diluvii tempora tandem pervenit. In quo posita est Orordii eura B, in eo posita est , ut Ea ordium sit pi num dignitatis , sit accuratum et aculum , sit pium verbis et instructum sententiis, et quod 'periti soletit Architecti , vestibula aditusque ad causam faciat illustros, inquit Tullius. Prima quippe Oratoris commendatio proficiscitur ab Exordio: quod si negligentius tractatum fuerit , reliqua omnia fastidiet et nauseabit auditor. Ut enim optime monet Fabius, pessimus sane vide ur gubernator ille, qui e portu
solvens , statim ad scopulos uavem appellit. Caveat tamen Orator , ne , quod Saepe eoo
tingit , Exordii nimis picti , et nimis artificiosi splendore ao concinnitate , f praestio
rum ac fraudis suspicionem praebeat. In quo consistit Exordii Mereeundia r B. In eo consistit. quod Orator dicere Imcipiens , praeses erat ingenuum illum pudorem, quem in Oratore summo L. Crasso tantopere
laudabat Cieero : Fuit enim , inqMiι in L. Crasso pudor quidam , qui nou modo b) I: l. tr.egsole, sabbamento. σ
219쪽
uoti obesset ejus orationi , sed etiam probiotatis commendatione prodesset. Et ipse etiam L. Crassus de se sic confitetur lib. I. do oratore t In principiis dicendi , tola mentis atque omnibus a P. ubus contremisco. Sciebat enim summus ille dicendi artifex et doctor , OisΡndi solere Lauditoruiti animos , si Orator voltit ex illans sibique praesidens , ad dicendum accedat. Iu quo posita est breMitas Exordii R. in eo posita est, ut Exordium reliqu sorationis magnitudini sit accommodatum, et ut inani verborum ci emulione non producatur longius, quam par sit. Neque enim profecto
cubitali pygm .iei corpori caput giganteum, aut humili tugurio vulvae praegrandes ingenque vestibulum affigi debent. Quod si fiat bellissime sane quadrabit in enormia id genus Proo2.1lia facetum illud Diogenis dictum ad Myndios, qui suo oppidulo grandes et magni sicas fores assi xerant i Viri Myndii ,
portas claudite , ne urbs meat, Nolim tamen oratioui lautium jungatur Exordium , ut olim in Areopago fieri solitum accepimas , ubi diceban. Oratores sitie Exordio, si ua assectibus, sine opilogo, inquit Iulius Pollux t et ut etiam a Xenos, hon/u factitatumi legimus . filii sic exorditur : Darius , et .Pari ν alis auos habuere illos. - N ajim etiam orationi , ceteroqui longulae, brevissimum , ut nonnulli solent, assigatur Exordium c neque enim ingentem Basilinam oeccui exiguas fores ; aut gigauteo corpori
220쪽
Elementa Rhetoricae. II pqgmaei caput , vel ineeuti colosso globulus
S . Iii De variis ExoMium 'sontibus --.Va libraoni sontes , unde derivari solet Exordium iustu in ac degitimum. Nos hic prae-mpuos i udicabimus it I. Emi diuin recto ducitur ab adjunctis resesona e , loci ac tem Doris : 'amnis hic erat sons notus ac familiaris Tullio , ser-; merxolebat exordiri. in oratione pro M. Cael o exorditur a lesin postis insolentia ; quippe die sesto , contra quara fieri soleret, , causam dieere cogebatur. Axordium stl. lonianae ducitur I. a persona advorsariorual, squi arma-iti sorum obsidebant : a ia personat Pompi j i. judicis : s. ab insolita judicii forma. Pro sto frge ) Dejotaro, duxit, exordium ab Ugustiis loci , in quo h abit ruit haec oratio Μοδor etiam ipsius to iusMenua inquit Tullius quod latitatu cavs:im, squantam nulli unquam cin discepta tibve, versa ita est f dis