장음표시 사용
181쪽
1 8 Elementa Rhetoricae. riam mortemque certa desperations abriapi g, aut vincere , aut , si fortuna dubitabit , itipraelio potius quam in suga mortem oppetere. Si hoc bene fixum omnibus destinatumque in animo est, iterum dicam , vicistis. Nullum incitamentum ad vincendum hominia' Diis immortalibus acrius datum est. Cicero autem ab adiunctis Antonii levitatem ac turpitudinem exagitat : Sed haec, quaesaeobustioris improbitatis sunt, omittamus: loquamur potius de iniquissimo genere levitatis. Tu istis saucibus, istis lateribus, ista gladiatoria totius corporis firmitate , tantum vini in Hippiae nuptiis exhauscras, ut tibi necesse esset in Populi Rom. eouspectu vomere postridie. O rem non modo visu foedam, sed etiam auditu i Si iliter coenam in tuis immanibus illis poculis, hoc tibi accidisset, quis non turpe diceret ' In coetu vero Ρο--li Rom. negotium publicum gerens , Magister equitum , cui ructare turpe esset , is Dinens, s rustis esculentis vinum redolentibus, gllemium suum et totum tribunal implevit. Porro memoriae juvandae causa, Praecipua octo Adjunctorum genera hoc vulgari versiculo fuere Comprehensa :Quis, quid, ubi, per sa) quos, quoties, eur,
quomodo, quando. Quis significat personam, et quae ad illam pertinent, cujusmodi sunt genus , edueatio , indoles, aetas, sexus, patria, cognatio, fama,v4rius, ingenium etc. ' ,
α) Alii Heunt, ' quibus auxiliis sed minus
182쪽
Elementa Rhhetoricae. x pQuid negotium designat, sive rem, de qua
agitur. Ubi locum dymonstrat. Per quos indi- .cot adjutores et socios , quorum opera sacta res es L Qtioties. docet quam saepe res secta fuerit. Cur casuam et sin i designat. Quomodo modum ac seriem ostendi rei gestae . Donique Quando deuotat leniPus , quo gesta c
I. VIII. Antecedentia, et Consequentia. Qtita sunt Antecedentiar R. Sunt ea, quibus positis, necesse est alia consequi, ut ortus est sol, ergo dies est. natus es homo ; ergo dubio Procul morieris. Ille gravissimi sceleris reus est, emo gravis simo plectetur a justo judice. . Quid sunt consequentia2 R. Sunt ea , quae rem necessario consocquuntur. Sic autem i argumentum duces a consequuntibus : Est copia fructuum ; ergo et, floruni suit. Cicatricem gerit ; ergo plagam accepit. Cicatuix enim et fructus plagam et flor*s consequuntur. Quia vero locus ab . Antecedentibus et Consequentibus non maxim
pere dissert ab Adjunctis, ideo diutius in il- ,
lo immorari non est Operae pretium . . f. IX. Causae. . r Quid est causa p tR. Est id unde aliquid est , vel id. vacujus aliquid sit, ut vulnus est causa mortisόcruditas est causa morbi, etc. ,
Quotu*ex est Causa Z - 4B. Quadruplex numeratur a Philosopliis .essicisns , materialis, sormalis , et finalis.. Quid est causα . .hiens p. R. Est ea , qua aliquid. ossicitur , ut igni in causa viciens εQQ-, nempe is α qm cam
183쪽
. or effcIlur ; intemperantia est caussa effetens orbi , nempe ea , a qua essicitur morbus. Quid est vsa materialis pn. . Ea est , ex qua aliquid fit, aut com- 'Ponitur , ut marmor est materia , aeu causa materialis statuae , lapides sunt materia do- .anus , corpus est hominis quasi materia. Quid est eausa formalis IB. Est ratio rei ac nota , per quam res aest id , quod est, et a rebus aliis distinguitur , unde aiiama est forma hominis , quia per animam sit rationalis , et a ceteris animantihus distinguitur.
Quid est eausa Inalis p.R' Est id, cujus gratia aliquid fit; ut sinis bεlli est victoria et pax ; cum propter
rictoriam et pacem bellum suscipiatur. Beata an Caelo vita est causa finalis hominis quandoquidem homo agit omnia , vel agere debet Certe quidem , , ut beatam in caelo vitam tandem aliquando consequatur. ' Quomodo argumentari debemus a eausae eιeuti R. Sic argumentaberii cum Τullio. Intemperantia esitaetum corpus tradit senectuti; ergo diligenter vitanda est. Ab hoc loco senectutem contra vituperatores ita defendit idem Tullius : Caret epulis , ajunt, extrue tisque mensis et Dequentibus poculis ; caret ergo vinolentia , eruditate , et insomniis. Ita Ostidius Aensibi adulterium culpat a causa
efficiente , . nempe ab otio et Quaeritis se a) AEusthus , Thryestis inlius , stura a
is citi et ipse ab Oreste illiu si uit
184쪽
Ite menta Rhetoricae. a 8 I' Adgvsllius quare sit factus adulter pin promptu causa est , desidiosus orat. Sic etiam et felicem inter mortales vitam eleganter commendat Martialis lib. Io. a causis praecipuis , quise illam ess ciunt. Vitam quae faciunt beatiorem, Iucundissime Murtialis , haec sunt rIles non paria labore , sed relicta ;Non ingratus ager i secus perennis., Lis nunquam; sa) toga rara, mens quieta, Vires ingenuae , salubre corpus 3 Prudens simplicitas λ pares amici ;Convictus sacilis i sine arte mensa iNox non ebria sed soluta curis: Non tristis litoriis , attamen pudicus 3 Somnus qui suciat brevos tenebras rQuod sis, osse velis, nihilque an iis ;Summum nec metuas diem , nee optes. Quomodo argumentamur a materia pIta serme dices: corpus hominis est moetale ; ergo aequum est, ut illi dominetur animus immortalis. Ita Ovidius Solis regiam commendat a materia. Metamorph. lib. a. Regia Solis erat sublimibus alta columnis.
Clara micante auro , flammasque imitante so Pyropo: Cujus ebur nitidum fastigia summa tegebat: Argenti bifores radiabant lumine valvae.
a a urbana osscia, saliutationes , obaoquia , ad quae obeunda toga utebatur. b, Oropus non est gemma , aut cathuu- lux, ut Mulgo male creditur, sed genus
aeris d eulis , cui admuta est quarta pars θ
185쪽
Quomodo sumi ur argumentum a causa sir
R. Sic dicos : animus hominis est immortalis , ergo mors non est timenda. Excellens . est animi natura ; ergo voluptatibus sex Vire non debet. Ita Cicero et si considerare Volu-Duis , quae sit in hominis natura ex Ilentia et dientias, intelligomus quam sit turpo disssuere hixuria ea, et ulicate ac molliter vi- ere; quamque bouestum parce , continentur
Quomodo denique. argumentandum est a causa snali P ' - - R. ita probabis cuni Tullio , insidias Mi. Ioni struxisses Clodium, quod nempe multas ox illius inlisitu sibi polliceretur utilitates. Quonam igitur pacto probari potest insidias Miloni fecisse Clodium p Satis est in illa tam audaci , tam laesaria bellua docere. magnam ei causam , magnam spem in Milonis morte Propositam , magnas utilitates suisse. Itaque illud Casianum. Cui bono fuerit in his perinsonis valeat , et ti boni nullo emolumento impelluntur in isaudem, improbi s epe Pa Vo. Atque Milone interfecto Clodius ric assequebatur, non modo ut Praetor esset, non eo Consule, quo sceleris nihiI facere pos5et; sed etiam ut his Consulibus Praetor esset, quibus, si non adjuvantibus, at conniventibus certe, si erasset se posse rempublicam elud Te in illis suis cogitatis suroribus , etc. Denique ex quatuor illis causis simul iun lis commendare polisis celseberrimum templum Jerosolymitanum. Causa ossiciens erit Salomon, sapientissimus item. atque ditissimus . et alis ,
I xitissimi artacus, qui in illo elaboraruut.
186쪽
Elementa Illelorieae. 183 causa materialis erunt pretiosi lapides , ligna cedrina, aureae laminae, etc. Causa sormalis erit ipsa structura. et pulchritudo tetipli. Finalis erit summis Dei cultus, in cujus hono. rem fuit exstructum q. X. Essecta. Quid sunt emeeta Θ . I . Effecta , seu essectus , sunt ea , Daeoriuntur ex causis. Hunc locum mirifice traciatat Tullius libro de Senectute , ubi lauestos voluptatis essectus ita describit: Voluρtatis ineommoda ab Eufectis. Accipite, optimi adolescentes, veterena ora tionem α) Architae Tarentini, magni impriis mis et praeclari viri , quae mihi tradita est, cum essem adolescens b) Tarenti cum Quinto Maximo. Nullam capitaliorem pestem, quam voluptatem corporis nominibus dicebat a na itura datam : cujus voluptatis avidae libidines temere et effraenate ad Pollucidum incitaren
Hinc Patriae proditiones, hinc rerum publicarum eversiones, lituo cum hostibus clandestina colloquia nasci dicebat; nullum denique scelus , nullum maguum sacinus esse, ad quod suscipiendum non libido volupta lis im- velleret. Stupra vero et adulteria et omne tam
Io flagitium, nullis aliis illecebris excitari, ni- , si voluptate Cumque homini sive natura, sive quis Deus, nihil mente praestabilius dedisset; Euic divino muneri ac dono nibit tam esse ini- a Architas Philosophus Pythagoricus, Mixit tempore Platonis. b) Tarentum urbs magnae Graeiae, a Tam '
187쪽
Elementa Rhesorime. micum, quam voluptatena . Nec enim libidine dominante k temperantiae locum esse ΟInDin D, ec in voluptatis regno virtutem posse coiiSistere . . . Quocirca nihil esse tam detestabile , tamque pestiferum, quam voluptatem.
- Comparatio. Quid est Camparatio λ
R. Est a) oratio , qua duo . vel plura in
istio aliquo conferuntur, quod illis couuia se Ne esis ut, Catoni licuit sequi bellum civile; igitur et Ciceroni licuibit. Commune est enim ambobus sequi bellum civile. Ouot sunt Comparationum genera pR. Tria. Primum est a maiori ad minus. Secundum est a minori ad majus. Tertium esta pari. 3. Qια modo momentamur a GmyarviMne majoris ad minus pR. Cum contendimus, ut id, quod valet in maiori, valeat etiam in minori: ut cum ait Cicero in Antonium: Quid faceres domi tuae, cum alienae tam sis insolens p Sic etiam
ouem fret , ris orientem non jert. um 2 Ex hoc eodem loco probat Ovidius leniri posse Augustum, quod vel ipsi Dii leuiantur:
Cur ego Posse negem leniri Caesaris iras. Cum videam mites hostibus esse Deos pQuomodo sit argumentum a Comparatione minoris ad majus p . R. Quando contendimus, ut quod valel in nori . valeat etiam in majori : ut Cicero Pro Letge Manilia: Majores nostri saepe mer-Catoribus ac noiculatoribus injuriosius trae- Cie. in ostias.
188쪽
Etimenta Rhetorieae. IMI latis bella gesserunt e vos tot Civium Romanorum millibus uno nuntio , atque ullo tem Pore necatis , quo tandem animd esse debetis p Huc pertinet etiam Horatianum illud Epist. 2. Ut iugulent homines, surgunt de nocle la
trones , Ut te ipsum serves , non expergisceris pQuomodo Ῥι arsumentum a cO aratione paratum p
B. Fit , cum contendimus , id , quod valet in una re, valere etiam debere in alia pari : ut , lex est , qui occiderit patrem , insutus in so) culeum dejiciatur in profluentem:
ergo et qui matrem occiderit, eodem supplicio d gnus est. Ita Cacero hereo sibi Syllam defendere, qui suerat ante ab Hortensio defensus , Probat orat. pro I. . Sylla. Si conjuratio palaticia p2r me est, tam patet Hortensio . quam mihi. Quem quum videas honore hoc , auctoritate, virtute, consilio praeditum non dubitasse siti in innocentem Syllam defenderet, quaero, cur, qui aditus ad causam Hortensio patuerit, mini interclusus esse
debuerit ' Quaero illud etiam , si me , qui defendo reprehendendum , Putas esse , quid . tandem existimes de his summis viri;, et cla- vissimis civibus , quorum studio et dignitate celebrari hoc iudicium et ornari , causamque defendendi hujus invocentis vides
189쪽
De Locis extrinsecis, seu remotis. Quinam sunt Loei extrinseci pi R. Loci extrinseci, qui etiam vocantur re moli et assumpti , sunt ii , qui nullo modopeudent ab arte ingenio lue Oratoris, ut eXCogitentur , quique extra rem ipsam positi sunt quapropter ad Aristotele recte voca tur et Argumenta inartificialia, seu arte Ca rentia: non quod artis omnino. sint ex per tia, cum potius illorum tractatio-summum rem quirat artificium , sed quod non exuantur ex rebus ipsis et ex causae visceribus ; qi ireu quae foris eruuntur , et . auctoritate sola nimiuntur ; itaque sunt inartificiosa quod attinet ad inventionem noti vero quod speelat ad
Qαοι sunt Mei extrinseel p. R. Sex assignantur a Quintiliano : Leges, seu Praejudicia, Fama, Tabulae, Iusjurandum, Tormenta , Testes. Quomodo , argumentandum est a Legibus , ae Praejudiciis p. R. s. Diees, praeiudicia ac leges esse Iincula reipublicae , regnorum sundamenta , ju .stitiae nervos , omnis aequit lis sontem, Iibertatis asylum sapientiorum virorum oracula R. Commendabis eos, a quibus latae sunt temges. 3. Recensebis damna , quae Consequen tur, si seges impune violentur. Iuyabit interdum asserre ipsa leseis verba conceptamque ac .
Solemnem formulam: v. g. Si quis hominem,
190쪽
Elementa, Rhetorieae. δ87 dolo malo , morti sa) auit , parricida Es o. . Si lex tibi adversetur , illam ita resutabis, et iii ringes: Dicos t. vel antiquatam fuisse legem , et amplius non valere. Ita Cicero pro Rabirio: Tunc mihi etiam testis b) Porciae mentionem facies 2 et Vel logem Legi oppones. 3. vel dices standum esse non logis lu-lerae, quae nimirum occidit, sed ipsius legis. latoris menti. 4. Dices , majoris cujuspiam utilitatis gratia licere interdum a leg bus discedere. Sic olim cum Virgilius u oriens testa mento jussisset suum poema comburi supremae huic illius voluntati quamquam id leges iubent ) noluit lamen obtemperare Imperator
Augustus, ut ipsemet testatur hisce versiculis: Frangatur potius legum venerauda potestas νQuam tot congestos noctesque diesque labores Hauserit una dies.
Quid est Fama seu Rumor pR. Fama, ut hic accipitur, est sermo Vulgi, sine ullo auctore ac capite dispirsus, Seu ut ait Quintilianus ,.est Sermo multitudinis , qui habet auctoritatem, nisi irrepserit malitia, vel nimia quaedam, ut dat, credulitas. Quomodo tractandas .esb locus a Fama p . . B. Si tibi causaeque tuae saveat fama, di Ces misgnam esse vim atque auctoritalem Famae , cui optimus quisque tam impense sin det. Dices populi vocem esse quoddam qu ai a) Vox obsoleta pro del. b) Lex Porcia a M. Porcio lata contra eos, qui ciMem Romanum necabant aut νι ειδcaedebant.